ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗ. «Χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων και εμπόδια στη μάθηση»

Transcript

1 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗ «Χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων και εμπόδια στη μάθηση» Τετάρτη, 26 Φεβρουαρίου 2014 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Νικολέττα Ιωάννου, Λειτουργός ΠΙ

2 Στόχοι Παρουσίασης Ορισμός του ενήλικα/ενηλικιότητας Χαρακτηριστικά ενήλικα εκπαιδευόμενου Εμπόδια στη μάθηση Προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης

3 Τι είναι ενήλικας;

4 Μερικοί ορισμοί Η έννοια ενήλικος δεν είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ηλικία, αλλά σχετίζεται με όσα γενικά συμβαίνουν όταν μεγαλώνουμε. Δηλαδή, αποκτούμε φυσική ωριμότητα, γινόμαστε ικανοί να διαχειριζόμαστε τον εαυτό μας, απομακρυνόμαστε (τουλάχιστον στις περισσότερες κοινωνίες) από τους γονείς μας, αποκτούμε παιδιά και έχουμε πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα να κάνουμε τις δικές μας επιλογές. (Tight, 2002, σ. 15) Γινόμαστε ενήλικοι από κοινωνική άποψη όταν αρχίζουμε να αναλαμβάνουμε ρόλους ενηλίκων, όπως οι ρόλοι του πλήρως απασχολούμενου, του συζύγου, γονέα, πολίτη που ψηφίζει κ.λπ. [ ]. Γινόμαστε ενήλικοι από ψυχολογική άποψη όταν φτάνουμε στην αυτοαντίληψη ότι εμείς είμαστε οι υπεύθυνοι για τη ζωή μας, ότι είμαστε αυτοπροσδιοριζόμενοι.» (Knowles, 1998, σ. 64) Ενήλικας είναι κάθε άτομο ηλικίας 16 ετών και άνω που έχει ολοκληρώσει το αρχικό σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2008)

5 Σύνθεση O ενήλικος δεν προσδιορίζεται με βάση το τυπικό κριτήριο της ηλικίας του Η ειδοποιός διαφορά του ενήλικου από το παιδί συνίσταται στο κατά πόσο βρίσκεται στην κατάσταση της ενηλικιότητας. Χαρακτηριστικά ενηλικιότητας: Ωριμότητα (προσωπική ανάπτυξη/αξιοποίηση ικανοτήτων) Αίσθηση προοπτικής (δυνατότητα αξιοποίησης εμπειριών) Αυτοκαθορισμός (υπεύθυνη/αυτόνομη λήψη αποφάσεων) Ορισμός: «Ενήλικος είναι το άτομο που χαρακτηρίζεται από ωριμότητα, υπευθυνότητα, αυτοκαθορισμό και εκούσια συμπεριφορά».

6 Χαρακτηριστικά του ενήλικα εκπαιδευομένου Έχει την ανάγκη και την ικανότητα να αυτοκαθορίζεται Προσεγγίζει τη μάθηση με βάση τις δικές του εμπειρίες Έχει ανάγκη να γνωρίζει για ποιο λόγο μαθαίνει ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΝΗΛΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ Η μάθηση εστιάζεται γύρω από την αντιμετώπιση και επίλυση πραγματικών προβλημάτων της ζωής (άμεση εφαρμογή της γνώσης) Τα κίνητρα για μάθηση είναι εσωτερικά: ανάγκη για ικανοποίηση από την εργασία, αυτοεκτίμηση

7 Χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων Έρχονται στην εκπαίδευση με συγκεκριμένους στόχους (επαγγελματικούς, εκπλήρωσης κοινωνικών ρόλων, προσωπικής ανάπτυξης) Διαθέτουν γνώσεις και ευρύ φάσμα εμπειριών -πολύ μεγαλύτερο από εκείνο των παιδιών - καθώς και διαμορφωμένες ήδη αντιλήψεις (αφετηρίες για τη νέα μάθηση) Συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία έχοντας συγκεκριμένες προσδοκίες Έχουν διαμορφώσει προσωπικούς τρόπους και στρατηγικές μάθησης, ανάλογους με τις ικανότητές τους, τις εμπειρίες τους και γενικότερα τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους Έχουν τάση για ενεργητική συμμετοχή προτιμούν να ζητείται η γνώμη τους, να υπάρχει ανοικτός διάλογος και επικοινωνία (χειραφέτηση και τάση για αυτοκαθορισμό) Βρίσκονται σε εξελισσόμενη διεργασία ανάπτυξης και όχι σε στασιμότητα Έχουν υποχρεώσεις, καθήκοντα και δεσμεύσεις που προκαλούν εμπόδια στη μάθηση (Κόκκος, 2006)

8 Εμπόδια στη μάθηση Έχουν περάσει κάποια χρόνια από τότε που ήμουν μαθητής. Θα τα καταφέρω; Θα προλαβαίνω με όλες μου τις υποχρεώσεις; Θα γελάνε οι άλλοι μαζί μου; Τι είναι το moodle; Την πρώτη φορά στα θρανία δεν τα πήγα και τόσο καλά Τώρα;

9 Εμπόδια στη μάθηση

10 Εμπόδια στη μάθηση Οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι αντιμετωπίζουν τριών ειδών εμπόδια στη μάθηση: 1. Εμπόδια από την κακή οργάνωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων 2. Εμπόδια από την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι (φυσικοί παράγοντες, χώρος, υποδομή, περίγυρος, υποχρεώσεις/δεσμεύσεις, διαπροσωπικές σχέσεις με εκπαιδευτή/ρια) 3. Εσωτερικά εμπόδια: (α) σε σχέση με τις προϋπάρχουσες γνώσεις, εμπειρίες, στάσεις και προκαταλήψεις (β) εμπόδια που απορρέουν από ψυχολογικούς παράγοντες Προβληματισμός: Πώς αντιμετωπίζονται;

11 Εμπόδια στη μάθηση «Όταν ήμουν ακόμα πολύ νέα εκπαιδευτικός, στο σχολείο όπου εργαζόμουν μου είχε ανατεθεί μάλλον κακώς θα έλεγα να ασχοληθώ με τις εγγραφές των νυκτερινών τμημάτων. Μία από τις πρώτες μου υποψήφιες ήθελε να εγγραφεί στο τμήμα της ιταλικής γλώσσας για αρχαρίους. Τη ρώτησα, συμφωνά με τις οδηγίες που μου είχαν δοθεί, εάν ήξερε ιταλικά και μέχρι ποιο επίπεδο. Μου εκμυστηρεύτηκε χαρούμενα ότι ήταν η τρίτη χρονιά της στο τμήμα αρχαρίων της ιταλικής γλώσσας. Ήταν πολύ ευχαριστημένη από την εκπαιδεύτριά της, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Δεν ένιωθε ακόμη σίγουρη για τα ιταλικά της, ώστε να προχωρήσει στο δεύτερο έτος. Φοβόταν μήπως της φανούν πολλά, μήπως η ίδια φανεί γελοία, και γιʹ αυτό το λόγο αναζητούσε πάλι από την αρχή την άνεση και την οικειότητα που της προσέφερε το τμήμα αρχαρίων. Αυτή λοιπόν ήταν η πρώτη μου επαφή με μία από τις χαρακτηριστικές ανησυχίες των ενήλικων εκπαιδευομένων: το άγχος τους μήπως φανούν γελοίοι ή εκτεθούν στο ενδεχόμενο μιας αποτυχίας. Αυτό το είδος άγχους δεν το έχουν μόνοι οι εκπαιδευόμενοι που παρακολουθούν μαθήματα «ελευθέρου χρόνου» ούτε οι όχι ιδιαίτερα μορφωμένοι. Φαίνεται αντίθετα να ισχύει για όλο το φάσμα των ενήλικων εκπαιδευομένων» (Jenny Rogers, 1989, σ. 9).

12 Προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης Α. Ο ενήλικος μαθαίνει όταν η εκπαίδευση έχει άμεση σχέση με την καθημερινότητά του, με τις ανάγκες και τις εμπειρίες του Β. Ο ενήλικος μαθαίνει όταν αντιλαμβάνεται, κατανοεί και αποδέχεται τους στόχους του εκπαιδευτικού προγράμματος Γ. Ο ενήλικος μαθαίνει όταν ενεργεί και εμπλέκεται στη διαδικασία εκπαίδευσης Δ. Ο ενήλικος μαθαίνει όταν νιώθει ενταγμένος σε μια ομάδα Ε. Ο ενήλικος μαθαίνει όταν διερευνώνται τα εμπόδια που συναντά στη μάθηση και ανακαλύπτονται τρόποι για το ξεπέρασμά τους Στ. Ο ενήλικος μαθαίνει όταν λαμβάνονται υπόψη οι προσωπικοί τρόποι και ρυθμοί μάθησης Ζ. Ο ενήλικος μαθαίνει μέσα σε κλίμα που ευνοεί τη συμμετοχή (ουσιαστική επικοινωνία, κλίμα σεβασμού, συνεργατικό πνεύμα)

13 Πώς μαθαίνουν καλύτερα οι ενήλικες

14 Βιβλιογραφία Tight, M. (2002), Key Concepts in Adult Education and Training. New York: Routledge Knowles, M. & associates (1984), Andragogy in action: Applying modern principles of Adult learning. San Francisco: Jossey-Bass Publishers. European Commission (2008), Study on European Terminology in Adult Learning for a common language and common understanding and monitoring of the sector, Call Number: EAC 11/ Κόκκος, Α. (2008), Χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευομένων και προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης στο Εκπαιδευτικό Υλικό για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης, Τόμος 1, Αθήνα: ΕΚΕΠΙΣ Jenny, Ρ. (1989), Adults Learning. England: Open University Press.