ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΤΡΟΦΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΥΓΡΟΥ ΣΤΙΒΟΥ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΩΠΗΛΑΣΙΑΣ ΚΑΝΟ-ΚΑΓΙΑΚ ΣΤΟ ΣΧΙΝΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΜΕΣΩ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ

Transcript

1 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 1 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΤΡΟΦΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΥΓΡΟΥ ΣΤΙΒΟΥ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΩΠΗΛΑΣΙΑΣ ΚΑΝΟ-ΚΑΓΙΑΚ ΣΤΟ ΣΧΙΝΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΜΕΣΩ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Ε. ΡΩΜΑΣ Υπ. Δρ Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. Κ. ΝΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ Δρ Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. Α. ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗΣ Καθηγητής Ε.Μ.Π., Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Τομέας Υδατικών Πόρων, Υδραυλικών και Θαλασσίων Έργων ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το Κέντρο Κωπηλασίας Κανό-Καγιάκ κατασκευάστηκε στο Σχινιά Αττικής για τη φιλοξενία των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας. Το κωπηλατοδρόμιο αποτελείται από τον κύριο στίβο, μήκους περίπου m και πλάτους 120 m και τον βοηθητικό στίβο που συνδέονται μέσω διαύλων και τροφοδοτείται με νερό από τη Μακαρία πηγή μέσω μίας προσαγωγού διώρυγας, ενώ εκφορτίζεται προς τον παρακείμενο βιότοπο μέσω δύο υπερχειλιστών. Η διερεύνηση της τροφικής κατάστασης των υδάτων του κωπηλατοδρομίου πραγματοποιήθηκε μέσω εκτεταμένων εργαστηριακών αναλύσεων και μαθηματικής προσομοίωσης. Το μαθηματικό μοντέλο που εφαρμόστηκε είναι ένα μοντέλο ευτροφισμού-διαλυμένου οξυγόνου που προσαρμόστηκε στα δεδομένα του Ολυμπιακού Κέντρου Κωπηλασίας Κανό Καγιάκ και προσομοιώνει τη δίαιτα καθοριστικών ρύπων λόγω φυσικοχημικών και βιολογικών διεργασιών και φαινομένων μεταφοράς και διασποράς, για την προσομοίωση των οποίων, ωστόσο, λαμβάνονται υπόψιν οι τυχαίες διακυμάνσεις που χαρακτηρίζουν τόσο τις μεταβλητές εισόδου (π.χ. συγκεντρώσεις εισερχομένων ρύπων, ένταση ηλιακής

2 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2 ακτινοβολίας) όσο και τις σταθερές που υπεισέρχονται στις κινητικές των διεργασιών (η μεταβλητότητα των οποίων οφείλεται στις εγγενείς ασάφειες επακριβούς προσδιορισμού των τιμών τους). Η με τον τρόπο αυτό στοχαστική προσέγγιση (βασισμένη στην τεχνική Monte Carlo) επιτρέπει την πρόβλεψη των εκάστοτε συγκεντρώσεων κάθε ρύπου στο στίβο με τη μορφή ενός συνόλου πιθανών τιμών που περιγράφει την περιβάλλουσα των πιθανών σεναρίων εξέλιξης της τροφικής κατάστασης. Στο πλαίσιο της διερεύνησης της τροφικής κατάστασης των υδάτων του κωπηλατοδρομίου πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες εφαρμογές του μαθηματικού μοντέλου αναφορικά με διάφορα εναλλακτικά λειτουργικά σενάρια. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μαθηματικής προσομοίωσης, προέκυψε ότι περιοριστικός παράγοντας του ευτροφισμού είναι ο φώσφορος και επομένως τόσο οι αναμενόμενες συγκεντρώσεις χλωροφύλλης-α στο κωπηλατοδρόμιο όσο και η χρονική περίοδος εμφάνισης των μέγιστων τιμών της εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα εισερχόμενα φορτία φωσφόρου. Τέλος σε συμφωνία με τα αποτελέσματα των μετρήσεων πεδίου, διαπιστώθηκε ότι οι προβλεπόμενοι από το μαθηματικό μοντέλο δείκτες ευτροφισμού του κωπηλατοδρομίου το χαρακτηρίζουν ως ένα υδάτινο σύστημα το οποίο δεν αντιμετωπίζει προβλήματα ευτροφισμού. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Κέντρο Κωπηλασίας Κανό-Καγιάκ κατασκευάστηκε στο Σχινιά Αττικής για τη φιλοξενία των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας. Το κωπηλατοδρόμιο αποτελείται από τον κύριο και το βοηθητικό στίβο. Ο κύριος στίβος έχει μήκος περίπου m και τραπεζοειδή διατομή με πλάτος πυθμένα 120 m, κλίση πρανών 1:6 και βάθος νερού 3.5 m. Ο βοηθητικός στίβος είναι σχεδόν παράλληλος με τον κύριο και έχει μήκος περίπου 1400 m, πλάτος που κυμαίνεται μεταξύ m και βάθος νερού 2.0 m. Η επικοινωνία μεταξύ των δύο στίβων γίνεται μέσω δύο διαύλων (βόρειος και νότιος δίαυλος). Ο βόρειος δίαυλος έχει μεταβλητό πλάτος που κυμαίνεται από 20 έως 40 m και μικρό μήκος, ενώ ο νότιος δίαυλος είναι ένα καμπύλο κανάλι μήκους περίπου 500 m και πλάτους που κυμαίνεται μεταξύ m (Σχήμα 1).

3 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 3 Το κωπηλατοδρόμιο τροφοδοτείται με νερό από τη Μακαρία πηγή μέσω ενός ανοικτού καναλιού (προσαγωγός διώρυγα) πλάτους 1.5 m και βάθους 1.0 m, ενώ εκφορτίζεται προς τον παρακείμενο βιότοπο μέσω δύο υπερχειλιστών (ευρισκόμενων στην όχθη του βοηθητικού στίβου). Σχήμα 1: Κάτοψη του Ολυμπιακού Κέντρου Κωπηλασίας στο Σχινιά. Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μίας ερευνητικής εργασίας που είχε ως στόχο τη διερεύνηση της τροφικής κατάστασης των υδάτων του Ολυμπιακού κωπηλατοδρομίου μέσω μαθηματικής προσομοίωσης. 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ 2.1. Μεθοδολογία Η διερεύνηση της τροφικής κατάστασης των υδάτων διεξήχθη μέσω της ανάπτυξης ενός μοντέλου ευτροφισμού διαλυμένου οξυγόνου, το οποίο περιγράφει τα φαινόμενα φυσικής μεταφοράς και τις βιολογικές και χημικές διεργασίες, που πραγματοποιούνται στην υδάτινη μάζα. Επιπλέον, για τη διερεύνηση της επίδρασης της τυχαίας διακύμανσης των δεδομένων εισόδου και των κινητικών σταθερών χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές (βασισμένες στην τεχνική Monte Carlo), οι οποίες προσδίδουν στο μοντέλο στοχαστικό

4 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 4 χαρακτήρα. Πολλές από τις μεταβλητές εισόδου του μοντέλου, όπως τα ρυπαντικά φορτία και η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας, εκφράζουν έναν έντονα στοχαστικό χαρακτήρα, ενώ διέπονται από νόμους που είναι σχεδόν αδύνατο να ποσοτικοποιηθούν επακριβώς. Επιπλέον, μεγάλος βαθμός αβεβαιότητας υπάρχει και κατά τον προσδιορισμό των κατάλληλων τιμών των σταθερών που εμπλέκονται στις κινητικές εξισώσεις του μοντέλου. Οι τιμές αυτές προέρχονται συνήθως από πειραματικές διαδικασίες, που διεξάγονται κάτω από διαφορετικές συνθήκες, ενώ το εύρος τιμών, που ανεξάρτητοι ερευνητές προτείνουν για κάθε παράμετρο είναι συνήθως μεγάλο. Το μαθηματικό μοντέλο λαμβάνει υπόψη του την τυχαία διακύμανση των κινητικών σταθερών και των δεδομένων εισόδου, δημιουργώντας ένα εύρος πιθανών τιμών για κάθε μια από αυτές και μια αντίστοιχη κατανομή πυκνότητας πιθανότητας. Μέσα από τις δεδομένες κατανομές πυκνότητας πιθανότητας, που δημιουργήθηκαν, επιλέγονται με τυχαίο τρόπο κάθε φορά οι συγκεντρώσεις των εισερχόμενων ρυπαντικών φορτίων αζώτου, φωσφόρου και οργανικού άνθρακα (ομοιόμορφες ή τριγωνικές κατανομές), οι τιμές των σταθερών των κινητικών των διεργασιών (ομοιόμορφες κατανομές) και οι τιμές της ηλιακής ακτινοβολίας και στη συνέχεια με δεδομένο το σύνολο των τιμών αυτών πραγματοποιείται μια πρώτη προσομοίωση. Ως αποτέλεσμα του στοχαστικού, όπως περιγράφεται παραπάνω, χαρακτήρα του μοντέλου, οι προβλεπόμενες τιμές των υπό εξέταση μεταβλητών είναι διαφορετικές ακόμα και την ίδια χρονική περίοδο δύο διαδοχικών ημερολογιακών ετών. Η προηγούμενη διαδικασία (επιλογή τυχαίων τιμών και προσομοίωση), επαναλαμβάνεται πολλές φορές, μέχρις ότου το δείγμα των προβλεπόμενων τιμών των υπό εξέταση μεταβλητών να είναι αρκετά μεγάλο και οι στατιστικές παράμετροι του, όπως η μέση τιμή και η τυπική απόκλιση να αποκτήσουν σταθερές τιμές Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η πρόβλεψη της συγκέντρωσης κάθε εξεταζόμενου ρύπου όχι ως μια σταθερή τιμή, αλλά με τη μορφή ενός συνόλου πιθανών τιμών. Η στατιστική επεξεργασία αυτού του συνόλου τιμών επιτρέπει τον υπολογισμό όχι μόνο των μέσων συγκεντρώσεων των εξεταζόμενων ρύπων, αλλά και επιπλέον στατιστικών στοιχείων όπως η πιθανότητα υπέρβασης δεδομένων συγκεντρώσεων καθώς και

5 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 5 των τυπικών συγκεντρώσεων C 95, C 90, C 80 και C 50 που αντιστοιχούν στο 95%, 90%, 80% και στο 50% των δειγμάτων αντίστοιχα (που δεν υπερβαίνονται για το 95%, 90%, 80% και 50% των δειγμάτων αντίστοιχα). Η με τον τρόπο αυτό στοχαστική προσέγγιση (βασισμένη στην τεχνική Monte Carlo) επιτρέπει την πρόβλεψη των εκάστοτε συγκεντρώσεων κάθε ρύπου στο στίβο με τη μορφή ενός συνόλου πιθανών τιμών που περιγράφει την περιβάλλουσα των πιθανών σεναρίων εξέλιξης της τροφικής κατάστασης. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ανάλυση Monte Carlo αποτελεί μία δυναμική λύση στο πρόβλημα της ανάλυσης αβεβαιότητας που υπεισέρχεται στα περιβαλλοντικά μοντέλα Γενική δομή μαθηματικού μοντέλου Το μαθηματικό μοντέλο, που χρησιμοποιήθηκε, βασίζεται στις διάφορες φυσικές, χημικές και βιολογικές διεργασίες που επιτελούνται και περιγράφονται με κατάλληλους όρους σε εξισώσεις συνέχειας για κάθε χημική ή βιολογική μεταβλητή, που υπεισέρχεται. Άμεση επίλυση των εξισώσεων αυτών είναι συνήθως αδύνατη σε φυσικά υδάτινα συστήματα. Η επίλυση διευκολύνεται με τη θεώρηση του συνεχούς υδάτινου μέσου ως δικτύου πεπερασμένων στοιχείων πλήρους μίξης, συνδεόμενα μεταξύ τους με κατάλληλους όρους μεταφοράς και διασποράς, που έχει ως συνέπεια τη δυνατότητα μετατροπής των μερικών διαφορικών εξισώσεων σε αλγεβρικές ή απλές διαφορικές εξισώσεις. Στη μορφή αυτή η εξίσωση συνέχειας για κάθε στοιχείο μπορεί να γραφεί ως εξής : dc k Vk - Q dt k ( a kj C k +β kj C k ) + E kj ( C j -C k ) ± r k ± w k ( 1 ) όπου : C k = συγκέντρωση στο στοιχείο k (g/m 3 ), C = συγκέντρωση στο στοιχείο j σε επαφή με το στοιχείο k (g/m3 j ), V k = όγκος στοιχείου k (m 3 ), Q kj = καθαρή είσοδος λόγω μεταγωγής από στοιχείο k στο j (m 3 /day), a kj = συντελεστής (αδιάστατος), β kj = 1 - a kj, E kj = συντελεστής διασποράς (m 2 /day), A kj = επιφάνεια διατομής μεταξύ k και j (m 2 ),

6 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 6 L k = μήκος στοιχείου k (m), r k = ταχύτητα μεταβολής (g/day), E kj = E kj A kj /L kj (m 3 /day), L j = μήκος στοιχείου j (m), W κ = φόρτιση στοιχείου k (g/day). Η μεθοδολογία αυτή οδηγεί σε ένα σύστημα εξισώσεων, που περιγράφει τη μεταφορά και τις αντιδράσεις κάθε ρύπου σε κάθε στοιχείο πλήρους μίξης. Ο τρόπος επίλυσης εξαρτάται τόσο από τη μορφή των κινητικών εξισώσεων όσο και από το εάν απαιτείται επίλυση για μόνιμες ή δυναμικές συνθήκες. Για τη δεύτερη περίπτωση, η οποία και εφαρμόστηκε στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι αναγκαία η αριθμητική ολοκλήρωση. Χωρική Διακριτοποίηση Προκειμένου να μελετηθεί η ενδεχόμενη χωρική μεταβολή της συγκέντρωσης των υπό εξέταση παραμέτρων (συγκέντρωση χλωροφύλλης, αζώτου, φωσφόρου, οργανικού άνθρακα, διαλυμένου οξυγόνου), είναι αναγκαία η διακριτοποίηση του στίβου σε επιμέρους στοιχεία πλήρους μίξης, κάθε ένα από τα οποία θα χαρακτηρίζεται από ένα συγκεκριμένο επίπεδο συγκεντρώσεων. Λαμβάνοντας υπόψιν τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του στίβου, καθώς επίσης και τα αποτελέσματα της ανάλυσης ευαισθησίας ως προς το συντελεστή διασποράς, σύμφωνα με τα οποία το κυκλοφοριακό πρότυπο δεν επηρεάζει τις τιμές και τη χωρική κατανομή των συγκεντρώσεων των ρύπων, ο στίβος διακριτοποιήθηκε σε 37 στοιχεία πλήρους μίξης με διαστάσεις, που κυμαίνονται από 100 m Χ 100 m έως 135 m Χ 160 m (Σχήμα 2). Υδροδυναμικά Χαρακτηριστικά Σε ό,τι αφορά στο κυκλοφοριακό πρότυπο θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο μοντέλο πραγματοποιείται η σε μηνιαία βάση εκτίμηση του υδατικού ισοζυγίου για κάθε στοιχείο πλήρους μίξης. Κατά συνέπεια το κυκλοφοριακό πρότυπο για κάθε προσομοιούμενο σενάριο εξαρτάται από τη μέση μηνιαία παροχή εισόδου από τη Μακαρία πηγή, από το υδατικό ισοζύγιο του μήνα στον οποίο αυτή αφορά για κάθε στοιχείο πλήρους μίξης

7 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 7 του μοντέλου (παροχή εισόδου + βροχόπτωση εξατμισοδιαπνοή διαφυγές) και από τον επιμερισμό της παροχής εισόδου από τη Μακαρία πηγή προς το βόρειο του σημείου εισόδου τμήμα του κωπηλατοδρομίου (συμπεριλαμβανομένου και του βόρειου διαύλου επικοινωνίας του κύριου και του βοηθητικού στίβου) και προς το νότιο τμήμα (συμπεριλαμβανομένου του νότιου διαύλου επικοινωνίας των δύο στίβων). 100m 1 100m 2 141m m m m m m m m m 159m m m Σχήμα 2: Χωρική διακριτοποίηση κωπηλατοδρομίου.

8 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 8 Ως προς τον επιμερισμό της παροχής εισόδου, κάθε προσομοιούμενο σενάριο εφαρμόστηκε για τρία εναλλακτικά σενάρια επιμερισμού της παροχής και ειδικότερα για 50% (προς βορρά) - 50% (προς νότο), για 75% (προς βορρά) 25% (προς νότο) και για 25% (προς βορρά) 75% (προς νότο), έτσι ώστε να καλυφθεί ένας σημαντικός αριθμός ενδεχόμενων κυκλοφορίας των υδάτων μέσα στο κωπηλατοδρόμιο, συμπεριλαμβανομένων και ακραίων προτύπων. Η επιλογή των τριών εναλλακτικών σεναρίων επιμερισμού της παροχής βασίστηκε στην εικόνα που προκύπτει από την υδροδυναμική προσομοίωση [2],[5], σύμφωνα με την οποία η κατανομή της παροχής προς το βοηθητικό στίβο μέσω των δύο διαύλων ποικίλει ανάλογα με την παροχή εισόδου και ειδικότερα το 80% αυτής διοχετεύεται μέσω του βόρειου διαύλου για παροχές της τάξης των 200 m 3 /hr, ενώ το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 27% για αύξηση της παροχής εισόδου στα 3600 m 3 /hr. Εκτός από τη μεταγωγή, είναι αναγκαία η εκτίμηση της συνεισφοράς της διάχυσης, γεγονός που προϋποθέτει τον προσδιορισμό κατάλληλων τιμών των συντελεστών διασποράς Ε. Η επιλογή του διαστήματος τιμών των συντελεστών αυτών (0-7.5 m 2 /sec) βασίσθηκε καταρχήν στη διαθέσιμη βιβλιογραφία για μικρά υδάτινα σώματα, ενώ η τελική επιλογή έγινε με κριτήριο την κατά το δυνατόν καλύτερη προσαρμογή της χωρικής μεταβολής των εκτιμώμενων συγκεντρώσεων στην κατανομή των μετρημένων συγκεντρώσεων. Με δεδομένη την πρακτικά πλήρως ομογενοποιημένη εικόνα που προκύπτει από τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων [4] και λαμβάνοντας υπόψιν τα αποτελέσματα της ανάλυσης ευαισθησίας ως προς το συντελεστή διασποράς υιοθετήθηκε ως καταλληλότερη η μέγιστη τιμή των 7.5 m 2 /sec. Εισερχόμενες παροχές Φορτία εισόδου Καθώς ακριβή στοιχεία καταγραφής των εισερχόμενων στο κωπηλατοδρόμιο παροχών δεν υπάρχουν, κρίθηκε σκόπιμο το μοντέλο να εφαρμοστεί για τρία εναλλακτικά τυπικά υδρολογικά σενάρια, που έχουν προκύψει βάσει των αποτελεσμάτων της υδρογεωλογικής μελέτης σε σχέση με τη μέση μηνιαία εκφόρτιση της Μακαρίας πηγής για ένα ιδιαίτερα ξηρό έτος, για ένα ιδιαίτερα υγρό έτος και για μία μέση εκφόρτιση της Μακαρίας

9 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 9 πηγής [4]. Το τελικό υδατικό ισοζύγιο διαμορφώθηκε, υπολογίζοντας τις απώλειες λόγω εξάτμισης από την επιφάνεια της λίμνης, την προσθήκη νερού λόγω βροχόπτωσης και το κυκλοφοριακό πρότυπο. Η διερεύνηση της ποιότητας των υδάτων της Μακαρίας πηγής από πλευράς αζώτου, φωσφόρου και οργανικού άνθρακα πραγματοποιήθηκε με την υλοποίηση ενός προγράμματος δειγματοληψιών - εργαστηριακών αναλύσεων [4]. Στο πλαίσιο του ανωτέρω προγράμματος παρακολούθησης πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες και αναλύσεις δειγμάτων νερού σε χαρακτηριστικές θέσεις του υφιστάμενου καναλιού της Μακαρίας πηγής καθώς και εντός του στίβου του κωπηλατοδρομίου, με σκοπό τον προσδιορισμό των συγκεντρώσεων του BOD, του αμμωνιακού αζώτου, του οξειδωμένου αζώτου και του ανόργανου φωσφόρου. Καθώς δεν ήταν δυνατή η εύρεση κάποιας βάσιμης συσχέτισης μεταξύ των συγκεντρώσεων του αζώτου, του φωσφόρου και του οργανικού άνθρακα μεταξύ της Μακαρίας πηγής και της προσαγωγού διώρυγας κρίθηκε σκόπιμη η αξιοποίηση του συνόλου των μετρήσεων της πηγής και της προσαγωγού διώρυγας ως ενιαίας χρονοσειράς συγκεντρώσεων των υπό εξέταση παραμέτρων εισόδου στο κωπηλατοδρόμιο. Επιπλέον, παρατηρήθηκε μια εποχιακή διακύμανση των συγκεντρώσεων των εισερχόμενων ρύπων, τόσο στη Μακαρία πηγή όσο και στην προσαγωγό διώρυγα. Ειδικότερα για κάθε παράμετρο παρουσιάζεται μία περίοδος σχετικά υψηλών συγκεντρώσεων που διαρκεί από τον Ιούνιο μέχρι το Νοέμβριο για τον οργανικό άνθρακα, το νιτρικό άζωτο και τον ανόργανο φώσφορο και από το Δεκέμβριο μέχρι το Μάιο για το αμμωνιακό άζωτο. Από την επεξεργασία της συνολικής χρονοσειράς των συγκεντρώσεων έκαστης παραμέτρου στην πηγή και στην προσαγωγό διώρυγα, φαίνεται ότι τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων περιγράφονται καλύτερα από μία ομοιόμορφη κατανομή πυκνότητας πιθανότητας όσον αφορά στις συγκεντρώσεις των νιτρικών και του οργανικού άνθρακα και μία τριγωνική κατανομή πυκνότητας πιθανότητας όσον αφορά στις συγκεντρώσεις του ανόργανου φωσφόρου και του αμμωνιακού αζώτου. Οι τιμές των συγκεντρώσεων των εισερχόμενων ρυπαντικών φορτίων, που χρησιμοποιήθηκαν, φαίνονται στον Πίνακα 1.

10 µ µ 1. ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 10 1: µ µ Πίνακας 1: Συγκεντρώσεις εισόδου που χρησιμοποιήθηκαν στο μοντέλο µ µ BOD NH 4 -N NO 3 -N PO 4 -P Θερμοκρασία mg/l mg/l mg/l µg/l 1-2 ( - µ ) 2-4 ( µ - ) ( - µ ) ( µ - ) 4-8 ( - µ ) 1-3 ( µ - ) ( - µ ) 0-40 ( µ - ) µ µ µ µ µ Η εποχιακή διακύμανση της θερμοκρασίας στην περιοχή του κωπηλατοδρομίου βασίστηκε σε στοιχεία της Ε.Μ.Υ. από το μετεωρολογικό σταθμό του Μαραθώνα για την περίοδο , τα οποία προσεγγίστηκαν από την ακόλουθη εξίσωση : Τ = ( 1 - COS ( t 25.5)360 ) (2) 365 όπου : Τ η θερμοκρασία και t ο χρόνος σε ημέρες με αρχή την 1η Ιανουαρίου. Ηλιακή ακτινοβολία και φωτοπερίοδος Η ταχύτητα ανάπτυξης του φυτοπλαγκτόν εξαρτάται τόσο από την προσπίπτουσα ακτινοβολία Ιο, όσο και από τη διάρκειά της που εκφράζεται με τη φωτοπερίοδο F ως κλάσμα της ημέρας. Με βάση τιμές από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία και προηγούμενες μελέτες [1],[3], οι διακυμάνσεις της έντασης ηλιακής ακτινοβολίας και του συντελεστή φωτοπεριόδου εκφράστηκαν με τις ακόλουθες εξισώσεις : Io = ( 1 - COS ( t 16) ) (3) όπου : Ιο η μέση ημερήσια τιμή της ηλιακής ακτινοβολίας σε cal/cm 2 /day και t ο χρόνος σε ημέρες με αρχή την 1η Ιανουαρίου. F = ( 1 - COS ( t 16) ) (4) όπου : F η φωτοπερίοδος ως κλάσμα της ημέρας.

11 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 11 Καθώς η τιμή της Ιο προκύπτει από στοιχεία μετρήσεων της ηλιακής ακτινοβολίας επί σειρά ετών, είναι φανερό ότι αποτελεί μια μέση τιμή των μέσων ημερήσιων τιμών, που έχουν παρατηρηθεί κατά τη διάρκεια των μετρήσεων. Το γεγονός αυτό εξαλείφει σε μεγάλο βαθμό την επίδραση που πιθανόν έχουν στην ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας παράγοντες όπως η νέφωση και οι ρύποι της ατμόσφαιρας. Η χρονική διακύμανση των δύο αυτών μεταβλητών (νέφωσης, ρύπων) έχει έντονα στοχαστικό χαρακτήρα και η περιγραφή τους θα προσέθετε ιδιαίτερη πολυπλοκότητα στο μοντέλο. Γι αυτό το λόγο, η ενσωμάτωση της επίδρασης τους έγινε με έναν απλουστευμένο τρόπο και συγκεκριμένα με τη χρησιμοποίηση του συντελεστή λ. Κατά συνέπεια η τιμή της μέσης ημερήσιας έντασης της ηλιακής ακτινοβολίας I ' O, που τελικά χρησιμοποιείται στο μοντέλο, υπολογίζεται από τη σχέση : I ' O I O (5) Στο πλαίσιο της στοχαστικής ανάλυσης που ενσωματώθηκε στο μοντέλο σε κάθε εφαρμογή του επιλέγεται μία τυχαία τιμή του συντελεστή λ μέσα από μία ομοιόμορφη κατανομή με ελάχιστη τιμή 0.8 και μέγιστη τιμή 1.2. Με αυτό τον τρόπο η τιμή 0.8. Ιο αναφέρεται στη μέση ημερήσια ακτινοβολία μιας ημέρας με νεφοσκεπή ουρανό, ενώ η τιμή 1.2. Ιο αντιστοιχεί σε μια ημέρα με καθαρό ουρανό. Παράμετροι και Κινητικές Εξισώσεις Η εξίσωση (1) εφαρμόστηκε για τη χλωροφύλλη (Α), το διαλυμένο οξυγόνο (DO), το BOD (C), το αμμωνιακό άζωτο (NH), το νιτρικό άζωτο (ΝΟ), το φώσφορο (P) και τη διαφάνεια σε όρους Secci Disk (SD), παράγοντας ένα σύνολο μη γραμμικών εξισώσεων. Οι κινητικές εξισώσεις, που χρησιμοποιούνται από το μοντέλο για κάθε εξεταζόμενη παράμετρο, συνοψίζονται στις επόμενες παραγράφους. Φυτοπλαγκτόν r Ak = (μ - K - R - K ) A +w (6) da A SA k Aκ μ = μ max f(t)f (I) N KN N P KP P (7) f(t) = A 1 (T-20) (8)

12 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 12 f (I) = Fe KHk ( e (-Io/Is) e(-kh ) - e (-Io/Is) ) (9) k R A = R A0 + A T 2 (10) K da = K da20 A (T-20) 3 (11) K SA = V Αmax / (H k + B) (12) K N = K N0 A T 4 (13) Φώσφορος r Ρk = α (K da +R A )A k Y 1 +K RP E/V- μυ 1 Α k +W Pk (14) Άζωτο r NHk = -μ Y 2 P NH Ak - R N NH k + α Y 2 K da A k + Κ RN E/V + w NHk (15) R N = R N20 A (T-20) 6 (16) P NH = 0. 96( NH) 0. 96( NH) 0. 04( NO) (17) r NOk = -Y 2 μ (1-P NH ) A k + R N NH k + w NOk (18) Οργανικός άνθρακας r Ck = Y 3 K da A k - (R L + K SA ) C k + w Ck (19) R L = R L20 A 7 (T-20) (20) Διαλυμένο οξυγόνο r DOk = Kat Hk (DOS-DO k)+y 4 A k µ max f'(i)- SODk Hk -R LC k -4.5R N NH k -Y 3 R A A k +w DOk (21) όπου: r Ak, r Pk, r NHk, r NOk, r Ck, r DOk οι ρυθμοί μεταβολής των συγκεντρώσεων της χλωροφύλλης, του φωσφόρου, του αμμωνιακού αζώτου, του νιτρικού αζώτου, του οργανικού άνθρακα και του διαλυμένου οξυγόνου αντίστοιχα, λόγω διεργασιών, w Ak, w Pk, w NHk, w NOk, w Ck, w DOk οι ρυθμοί μεταβολής των συγκεντρώσεων της χλωροφύλλης, του φωσφόρου, του αμμωνιακού αζώτου, του νιτρικού αζώτου, του οργανικού άνθρακα και του διαλυμένου οξυγόνου αντίστοιχα, λόγω εξωτερικών φορτίσεων και A k, P k, NH k, NO k, C k, DO k η συγκέντρωση χλωροφύλλης, φωσφόρου, αμμωνιακού αζώτου, νιτρικού αζώτου, οργανικού άνθρακα και διαλυμένου οξυγόνου αντίστοιχα στο στοιχείο πλήρους μίξης k. Το εύρος τιμών των παραμέτρων, που εμπλέκονται στις κινητικές εξισώσεις του

13 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 13 μοντέλου, πάρθηκε από προηγούμενες εφαρμογές του μοντέλου [1], [3] και παρουσιάζεται στον Πίνακα 2. Πίνακας 2: Εύρος τιμών παραμέτρων και κατανομές πιθανότητας της προσομοίωσης µ µ µ µ max20. (20 o C) day µ µ S µ cal/cm 2 /day 300 K W m µ µ K A 1/µg /m µ µ K P Monod P mg/l µ µ K N0 Monod N 0 o C mg/l R A0 µ 0 o C day K da20. (20 o C) day µ µ V Amax. m/day µ µ V Pmax m/day 0.60 R N20 µ 20 o C day R L20. C (20 o C) day Kat µ m/day µ µ, µ µ µ µ KRN µ mg N/m 2 /day µ µ KRP µ mg P/m 2 /day µ µ A 1, A 2, A 3, A 4, A 5, A 6, A 7 µ 1.06, , 1.06, , 0.005, 1.166, 1.04 Y1 mgp/mga µ µ Y2 N mgn/mga µ µ Y3 C mgc/mga 50.0 Y4 O mgo 2/mgA 70.0 A mg/l C BOD mg/l NH µµ mg/l NO mg/l N mg/l P mg/l DO µ mg/l T µ o C F t µ 1 days

14 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ Η εφαρμογή του μοντέλου αφορά στα τρία εναλλακτικά τυπικά υδρολογικά σενάρια (ξηρό έτος, μέσο υδρολογικό έτος, υγρό έτος). Η μέθοδος που ακολουθήθηκε για κάθε εξεταζόμενο υδρολογικό σενάριο είναι η ακόλουθη: Καταρχήν γίνεται επιλογή τυχαίων αριθμών και μέσα από τις δεδομένες κατανομές πυκνότητας πιθανότητας που δημιουργήθηκαν ως προς τις συγκεντρώσεις εισόδου του αζώτου, του φωσφόρου και του οργανικού άνθρακα (ομοιόμορφες ή τριγωνικές κατανομές) και τις τιμές της ηλιακής ακτινοβολίας και των σταθερών των κινητικών των διεργασιών (ομοιόμορφες κατανομές), επιλέγονται οι τυχαίες τιμές τους. Με δεδομένο το σύνολο των τιμών των παραμέτρων αυτών πραγματοποιείται μία πρώτη προσομοίωση για ένα χρονικό διάστημα πέντε ημερών, τα αποτελέσματα της οποίας αποθηκεύονται. Τα δύο προηγούμενα βήματα (επιλογή συνόλου τυχαίων τιμών και προσομοίωση) επαναλαμβάνονται πολλές φορές, έτσι ώστε οι προβλεπόμενες κατανομές των συγκεντρώσεων των παραμέτρων σε κάθε στοιχείο πλήρους μίξης για κάθε πενταήμερο να μη διαφοροποιούνται. Από όλες τις επαναλήψεις προέκυψε ένα σύνολο αποτελεσμάτων ως προς τις συγκεντρώσεις κάθε εξεταζόμενου ρύπου (χλωροφύλλη-α, αμμωνιακό άζωτο, νιτρικά, φώσφορος, οργανικός άνθρακας, διαλυμένο οξυγόνο, διαφάνεια) για κάθε στοιχείο πλήρους μίξης, οι οποίες ακολουθούν μία κατανομή πυκνότητας πιθανότητας. Από την κατανομή των εξαρτημένων μεταβλητών (συγκεντρώσεις χλωροφύλλης-α, αμμωνιακού αζώτου, φωσφόρου, οργανικού άνθρακα και διαλυμένου οξυγόνου και τιμές διαφάνειας) υπολογίζονται διάφορα στατιστικά μεγέθη, όπως η μέση τιμή, η τυπική απόκλιση, η μέγιστη και η ελάχιστη τιμή, η πιθανότητα υπέρβασης δεδομένων συγκεντρώσεων καθώς και οι τυπικές συγκεντρώσεις C 95, C 90, C 80 και C 50 που αντιστοιχούν στο 95%, 90%, 80% και στο 50% των δειγμάτων αντίστοιχα (που δεν υπερβαίνονται για το 95%, 90%, 80% και το 50% των δειγμάτων αντίστοιχα). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μαθηματικής προσομοίωσης ο κυρίαρχος μηχανισμός μεταφοράς ρύπων στο κωπηλατοδρόμιο είναι η διασπορά και αυτό επιβεβαιώνεται

15 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 15 από την ομοιογενή χωρική κατανομή των συγκεντρώσεων των εξεταζόμενων παραμέτρων. Η μέγιστη απόκλιση μεταξύ των συγκεντρώσεων των παραμέτρων στα διάφορα στοιχεία πλήρους μίξης είναι της τάξης του 10%. Σε όρους 50% πιθανότητας υπέρβασης, η μέγιστη αναμενόμενη ετήσια συγκέντρωση χλωροφύλλης-α κυμαίνεται μεταξύ μg/l, με τις μεγαλύτερες τιμές να παρατηρούνται στο βοηθητικό στίβο και τις χαμηλότερες στον κύριο. Λόγω του μεγαλύτερου βάθους του κύριου στίβου (3.5 m) σε σχέση με αυτό του βοηθητικού (2.0 m), η απόσβεση της ηλιακής ακτινοβολίας στον τελευταίο είναι μικρότερη με αποτέλεσμα να ευνοεί την ανάπτυξη του φυτοπλαγκτόν. Σε αντιστοιχία με τις συγκεντρώσεις χλωροφύλλης οι τιμές της διαφάνειας για 50% πιθανότητα υπέρβασης είναι της τάξης των 3 m, με ελαφρώς μεγαλύτερες τιμές να παρατηρούνται στο βοηθητικό στίβο. Όσον αφορά στο φώσφορο οι συγκεντρώσεις του κυμαίνονται μεταξύ 6.8 και 7.5 μg/l, με τις χαμηλότερες τιμές να παρατηρούνται στο βοηθητικό στίβο. Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις χλωροφύλλης-α παρατηρούνται την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαρτίου (Σχήμα 3), ενώ την ίδια περίοδο οι συγκεντρώσεις του φωσφόρου τείνουν να μηδενιστούν (Σχήμα 4). Δεδομένου ότι η ηλιακή ακτινοβολία είναι πιο έντονη κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και ότι τα ρυπαντικά φορτία είναι μεγαλύτερα την άνοιξη, προκύπτει το συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη του φυτοπλαγκτόν περιορίζεται από τις διαθέσιμες συγκεντρώσεις φωσφόρου, του οποίου η εξάντληση καθορίζει και το χρονικό σημείο, στο οποίο εμφανίζεται η μέγιστη συγκέντρωση χλωροφύλλης. Επομένως, ο περιοριστικός παράγοντας του φαινομένου του ευτροφισμού είναι ο φώσφορος και οι αναμενόμενες συγκεντρώσεις χλωροφύλλης είναι άμεσα εξαρτώμενες από τα φορτία φωσφόρου στην εισροή. Το συμπέρασμα αυτό βρίσκεται σε συμφωνία με το μετρημένο λόγο N/P στην εισροή (100:1 150:1), ο οποίος υποδεικνύει ότι περιοριστικός παράγοντας είναι ο φώσφορος. Οι μέγιστες και μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις χλωροφύλλης στο κωπηλατοδρόμιο για διάφορα επίπεδα εμπιστοσύνης κυμαίνονται μεταξύ μg/l και μg/l αντίστοιχα. Οι τιμές αυτές αντιστοιχούν στο υγρό υδρολογικό έτος και δίνουν μέσες ετήσιες τιμές διαφάνειας της τάξης των 2 3 m. Η μείωση των εισερχομένων παροχών στο

16 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 16 κωπηλατοδρόμιο συνεπάγεται χαμηλότερες συγκεντρώσεις χλωροφύλλης. Συγκεκριμένα οι μέγιστες και μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις χλωροφύλλης για το μέσο και το ξηρό υδρολογικό έτος κυμαίνονται από μg/l και μg/l (μέσο υδρολογικό έτος) και μg/l και μg/l (ξηρό υδρολογικό έτος) αντίστοιχα. (µg/l) µ ( µ 1 ) 0% 50% 80% 90% 95% 100% Σχήμα 3: Διακύμανση χαρακτηριστικών στατιστικών τιμών της χλωροφύλλης-α στο κωπηλατοδρόμιο. Οι αναμενόμενες συγκεντρώσεις διαλυμένου οξυγόνου για όλα τα εξεταζόμενα σενάρια είναι πολύ υψηλές, με τις μεγαλύτερες τιμές να παρατηρούνται στο βοηθητικό στίβο όπου το μικρότερο βάθος δημιουργεί ευνοϊκότερες συνθήκες επιφανειακού αερισμού και από το Φεβρουάριο ως το Μάρτιο όταν οι συγκεντρώσεις χλωροφύλλης αυξάνονται. Οι συγκεντρώσεις του διαλυμένου οξυγόνου, κυρίως λόγω του μικρού βάθους του κωπηλατοδρομίου, βρίσκονται πολύ κοντά στις συγκεντρώσεις κορεσμού καθόλη τη διάρκεια του έτους, γεγονός που αποτελεί ένδειξη απουσίας φαινομένων ανάπτυξης ανοξικών συνθηκών στην υγρή στήλη. Οι συγκεντρώσεις του φωσφόρου είναι πολύ χαμηλές και για μια εκτεταμένη περίοδο έξι μηνών (Απρίλιος Μάιος) είναι πρακτικά μηδενικές (Σχήμα 4). Οι μέγιστες ετήσιες συγκεντρώσεις φωσφόρου, τόσο στον κύριο όσο και στο βοηθητικό στίβο, για όλα τα επίπεδα εμπιστοσύνης κυμαίνονται μεταξύ μg/l, μg/l and μg/l για το υγρό, το μέσο και το ξηρό υδρολογικό έτος αντίστοιχα.

17 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 17 (µg/l) µ ( µ 1 ) min 50% 80% 90% 95% max Σχήμα 4: Διακύμανση χαρακτηριστικών στατιστικών τιμών του ολικού φωσφόρου στο κωπηλατοδρόμιο. Οι συγκεντρώσεις αζώτου είναι αρκετά υψηλές (Σχήμα 5), χωρίς όμως αυτό να προβληματίζει δεδομένου ότι ο περιοριστικός παράγοντας είναι ο φώσφορος. Για όλα τα επίπεδα εμπιστοσύνης οι συγκεντρώσεις κυμαίνονται μεταξύ mg/l, mg/l and mg/l για το υγρό, το μέσο και το ξηρό υδρολογικό έτος αντίστοιχα και βρίσκονται σε ικανοποιητική συμφωνία με τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων (µg/l) µ ( µ 1 ) min 50% 80% 90% 95% max Σχήμα 5: Διακύμανση χαρακτηριστικών στατιστικών τιμών του ολικού αζώτου στο κωπηλατοδρόμιο.

18 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα κυριότερα συμπεράσματα από την εφαρμογή του μαθηματικού μοντέλου συνοψίζονται ως εξής: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του μαθηματικού μοντέλου κυρίαρχος μηχανισμός μεταφοράς ρύπων στο κωπηλατοδρόμιο είναι η διασπορά, με αποτέλεσμα το κυκλοφοριακό πρότυπο να μην επηρεάζει ουσιαστικά τις τιμές και τη χωρική κατανομή των συγκεντρώσεων των εξεταζόμενων ρύπων. Περιοριστικός παράγοντας του ευτροφισμού είναι ο φώσφορος και επομένως οι αναμενόμενες συγκεντρώσεις χλωροφύλλης-α στο κωπηλατοδρόμιο εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα εισερχόμενα φορτία φωσφόρου. Η εισροή χαμηλών φορτίων φωσφόρου μέσω της προσαγωγού διώρυγας έχει ως συνέπεια τον περιορισμό της ανάπτυξης του φυτοπλαγκτόν εντός του κωπηλατοδρομίου, ενώ παράλληλα παραμένουν στο κωπηλατοδρόμιο αναξιοποίητες από το φυτοπλαγκτόν ποσότητες αζώτου. Οι αυξημένες παροχές μειώνουν το μέσο χρόνο παραμονής, γεγονός που είναι εν γένει ευνοϊκό για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των νερών του κωπηλατοδρομίου. Ωστόσο η αύξηση των παροχών συνεπάγεται και αύξηση των εισερχόμενων φορτίων θρεπτικών με άμεση δυσμενή συνέπεια την ενίσχυση του ευτροφισμού. Επομένως, μείωση της συνολικής ετήσιας εισροής των υδάτων της Μακαρίας πηγής συνεπάγεται χαμηλότερες συγκεντρώσεις χλωροφύλλης-α και αύξηση της διαφάνειας των υδάτων του κωπηλατοδρομίου. Σε κάθε περίπτωση υδρολογικού σεναρίου τα αποτελέσματα της προσομοίωσης σε συνδυασμό με τα συνήθως εφαρμοζόμενα κριτήρια χαρακτηρισμού της τροφικής κατάστασης επιφανειακών υδάτων, υποδεικνύουν ότι δεν αναμένεται να παρατηρηθούν ευτροφικές καταστάσεις στο κωπηλατοδρόμιο. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι ανωτέρω εκτιμήσεις βασίζονται στην υπόθεση ότι οι εισερχόμενες συγκεντρώσεις φωσφόρου παραμένουν χαμηλές και στα επίπεδα των μετρημένων τιμών κατά τη διάρκεια του προγράμματος παρακολούθησης. Σε περίπτωση που διαφοροποιηθούν τα εισερχόμενα φορτία φωσφόρου για ένα αξιόλογο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να αναμένονται συγκεντρώσεις χλωροφύλλης-α υψηλότερες από αυτές που προβλέπονται από το μαθηματικό μοντέλο. Ωστόσο λαμβάνοντας υπόψιν τη

19 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 19 σχετική σταθερότητα των μετρημένων φορτίων φωσφόρου, κατά το διάστημα παρακολούθησης, ένα τέτοιο ενδεχόμενο δε φαίνεται πιθανό. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα εργασία αποτελεί μέρος του ερευνητικού προγράμματος με τίτλο «Πρόγραμμα διερεύνησης : α) της εξέλιξης της τροφικής κατάστασης του υγρού στίβου με τη χρήση μαθηματικού μοντέλου και β) της δίαιτας του μικροβιακού φορτίου του υγρού στίβου με τη χρήση μαθηματικής προσομοίωσης, του Ολυμπιακού Κέντρου Κωπηλασίας Κανό-Καγιάκ στο Σχινιά Μαραθώνα», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ/ ΓΓΔΕ/ΕΥΔΕ ΟΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Andreadakis A. (1992), «The Use of a Water Quality Model for the Evaluation of the Impact of Marine Sewage Disposal on the Evoikos Gulf», J. Wat. Sci. Tech., vol. 25, pp Christodoulou G., Papakonstantis I., Stamou A., Andreadakis A., Noutsopoulos C., Romas E. (2004), Hydrodynamic characteristics of the new rowing course for the Athens 2004 Olympic Games, submitted for presentation at the 4 th International Symposium on Environmental Hydraulics (Hong Kong, Dec. 2004). 3. Noutsopoulos C., Gavalaki E. and Andreadakis A. (1999), Evaluation of the impact of the discharge of treated sewage on the South-East Saronicos Gulf through mathematical water quality modelling. J. Wat. Sci. Tech., vol. 39, pp ΥΠΕΧΩΔΕ, ΕΥΔΕ/ΟΕ 2004 (2004). «Ερευνητικό πρόγραμμα διερεύνησης : α) της εξέλιξης της τροφικής κατάστασης του υγρού στίβου με τη χρήση μαθηματικού μοντέλου και β) της δίαιτας του μικροβιακού φορτίου του υγρού στίβου με τη χρήση μαθηματικής προσομοίωσης του Ολυμπιακού Κέντρου Κωπηλασίας Κανό-Καγιάκ στο Σχινιά Μαραθώνα». Έκθεση Α Φάσης, ΕΜΠ, ΥΠΥΘΕ, ΕΥΤ. 5. ΥΠΕΧΩΔΕ, ΕΥΔΕ/ΟΕ 2004 (2004). «Διερεύνηση με μαθηματικό μοντέλο του πεδίου ροής του υγρού στίβου του Ολυμπιακού Κέντρου Κωπηλασίας Κανό-Καγιάκ στο Σχινιά Μαραθώνα», ΕΜΠ, ΥΠΥΘΕ, ΕΕΥ.