Λογιστική και Χρηματοοικονομική (Π.Μ.Σ.) Διοικητικη λογιστικη Πρότυπη κοστολόγηση Πρότυπο κόστος Τι είναι: Πολύ σωστά και πολύ λεπτομερειακά υπολογισμένο προϋπολογιστικό κόστος Τι εκφράζει: Σό Στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν στην παραγωγή Βάση σύγκρισης για τα απολογιστικά δεδομένα Υπολογισμός αποκλίσεων Ανάλυση Αιτιολόγηση αποκλίσεων Δεν υποκαθιστά το πραγματικό κόστος Dimitris Balios 1 Δρ. Δημήτρης Μπάλιος Dimitris Balios 2 1
Πρότυπο κόστος Πρότυπα πρώτων υλών Το πρότυπο κόστος είναι ένα προκαθορισμένο κόστος υπολογισμένο με βάση: Ένα προδιαγεγραμμένο σύνολο συνθηκών παραγωγής Προκαθορισμένες τεχνικές προδιαγραφές του προϊόντος Οι προδιαγραφές αυτές αφορούν τις απαιτούμενες πρώτες ύλες και την άμεση εργασία σε τιμές και αμοιβές που αναμένεται να εφαρμοσθούν κατά τη διάρκεια της περιόδου για την οποία υπολογίζεται το πρότυπο κόστος, συν τα αναλογούντα ΓΒΕ, τόσο μεταβλητά όσο και σταθερά Ποσότητα α υλών Υπεύθυνοι: Μηχανικοί Βάση υπολογισμού: τεχνικές προδιαγραφές προϊόντος, τεχνικά χαρακτηριστικά α υλών Αξία α υλών Υπεύθυνοι: Τμήμα προμηθειών Βάση υπολογισμού: Τιμές α υλών στην αγορά,, συνθήκες ανταγωνισμού στην αγορά Dimitris Balios 3 Dimitris Balios 4 2
Πρότυπα άμεσης εργασίας Απόδοση εργαζομένων Βάση υπολογισμού: καθορισμός των εργασιών που συμμετέχουν και μέτρηση χρόνου εκτέλεσης τους Πολλές χρονομετρήσεις Αλλαγή εκτέλεσης της εργασίας => αλλαγή προτύπου Ωρομίσθιο αμοιβής εργαζομένων Υπεύθυνοι: Γραφείο προσωπικού Βάση υπολογισμού: Βαθμός εξειδίκευσης, πολιτική αμοιβών επιχείρησης, συλλογικές συμβάσεις εργασίας, κτλ. Ανάλυση των ΓΒΕ Πρότυπα ΓΒΕ Μεταβλητά και Σταθερά Προϋπολογισμός Απλή επέκταση του παρελθόντος Προσεκτική εξέταση των μελλοντικών συνθηκών Υπεύθυνοι: Τα στελέχη που ελέγχουν το εκάστοτε ΓΒΕ Dimitris Balios 5 Dimitris Balios 6 3
Είδη προτύπων Ιδανικό πρότυπο κόστος Τέλειες συνθήκες παραγωγής Δεν υπάρχουν φθορές παραγωγής, απώλειες χρόνου εργαζομένων Αναμενόμενο πρότυπο κόστος Πραγματικές συνθήκες παραγωγής Κανονικές φθορές, απώλειες χρόνου λόγω διαλειμμάτων Dimitris Balios 7 Ανάλυση αποκλίσεων Υπολογισμός αποκλίσεων Σύγκριση μεταξύ πρότυπου και πραγματικού κόστους Χαρακτηρισμός αποκλίσεων Ευμενής απόκλιση ( πραγματικό < πρότυπο) Δυσμενής απόκλιση (πραγματικό > πρότυπο) Αιτιολόγηση αποκλίσεων Εξωγενείς παράγοντες Ενδογενείς παράγοντες Αποφάσεις για την εξάλειψή τους Αναζήτηση των υπευθύνων Οι τυχόν αποκλίσεις στο κόστος παραγωγής μεταφέρονται στο τέλος της χρήσης ή στο τέλος της περιόδου στο κόστος πωληθέντων ή αναλογικά στο κόστος πωληθέντων, στα ημικατεργασμένα και στα έτοιμα προϊόντα. Dimitris Balios 8 4
Συνολική απόκλιση άμεσων υλικών Απόκλιση = Πραγματικό Πρότυπο κόστος άμεσων υλικών Απόκλιση τιμής άμεσων υλικών Η ύπαρξη απόκλισης μπορεί να οφείλεται: στην αγορά ποσοτήτων με / χωρίς έκπτωση στην επιλογή κατάλληλων / ή μη προμηθευτών στην ύπαρξη / αποφυγή βιαστικών αγορών. Η απόκλιση της τιμής μπορεί να υπολογιστεί με την αγορά της α ύλης Πραγματική Τιμή Πρότυπη Τιμή * Πραγματική ( Μονάδας Μονάδας ) Αγοραζόμενη Ποσότητα Dimitris Balios 9 Dimitris Balios 10 5
Απόκλιση ποσότητας άμεσων υλικών Η ύπαρξη απόκλισης μπορεί να οφείλεται: στην ποιότητα των α υλών στην ύπαρξη φύρας ή φθοράς κατά την επεξεργασία τους στην παραγωγή πολλών ελαττωματικών μονάδων στην απώλεια (κλοπή) α υλών. Η απόκλιση της ποσότητας δεν μπορεί να υπολογιστεί πριν ολοκληρωθεί η παραγωγική διαδικασία ( Πραγματική Χρησιμοποιούμενη Ποσότητα Πρότυπη Επιτρεπόμενη ) Ποσότητα * Πρότυπη Τιμή Α Υλών Dimitris Balios 11 ( ( Απόκλιση τιμής άμεσων υλικών στο σύνολο Πραγματική Τιμή Μονάδας Πραγματική Χρησιμοποιούμενη Ποσότητα Πρότυπη Τιμή Μονάδας ) * Πραγματική Αγοραζόμενη Ποσότητα Πρότυπη Επιτρεπόμενη Ποσότητα ) * Πρότυπη Τιμή Α Υλών Το άθροισμα των παραπάνω δεν είναι η συνολική απόκλιση μεταξύ πρότυπου και πραγματικού κόστους άμεσων υλικών που χρησιμοποιήθηκαν. Είναι η συνολική απόκλιση αν η ποσότητα που χρησιμοποιήθηκε είναι ίση με την ποσότητα που αγοράστηκε. Αν όμως π.χ. η επιχείρηση αγόρασε μεγάλες ποσότητες για να επιτύχει καλύτερες τιμές, τότε έχει θετική απόκλιση λόγω καλύτερης τιμής αλλά αρνητική επίδραση στη λειτουργία της καθώς λόγω της μεγαλύτερης ποσότητας θα αυξήσει τα κόστη αποθήκευσης Dimitris Balios 12 6
Συνολική απόκλιση άμεσης εργασίας Απόκλιση = Πραγματικό Πρότυπο κόστος άμεσης εργασίας Απόκλιση απόδοσης άμεσης εργασίας Η ύπαρξη απόκλισης οφείλεται: Αλλαγή τρόπου εργασίας. Συνθήκες εργασίας. Ταχύτητα και εξειδίκευση εργαζομένων. Διοικητικές ικανότητες προϊσταμένων. Ποιότητα υλικών. Πρότυπες ( Πραγματικές ΩΑΕ Επιτρεπόμενες ) ΩΑΕ * Πρότυπο Ωρομίσθιο Dimitris Balios 13 Dimitris Balios 14 7
Απόκλιση ωρομισθίου Η ύπαρξη απόκλισης οφείλεται: στο εργατικό δυναμικό διαφορετικής εξειδίκευσης από το πρέπον στην αδικαιολόγητη υπερωριακή απασχόληση. Συνολική απόκλιση ΓΒΕ Απόκλιση = Πραγματικά Καταλογισμένα ΓΒΕ ( Πραγματικό Ωρομίσθιο Πρότυπο Ωρομίσθιο ) * Πραγματικές ΩΑΕ Dimitris Balios 15 Dimitris Balios 16 8
Πρότυποι συντελεστές καταλογισμού ΓΒΕ Στους τύπους που ακολουθούν γίνεται η παραδοχή, χωρίς να επηρεάζεται η γενικότητα της ανάλυσης, ότι ο καταλογισμός των ΓΒΕ γίνεται με βάση τις ΩΑΕ : Πρότυπος Συντελεστής επιβάρυνσης Μεταβλητών ΓΒΕ (ως προς τις ΩΑΕ) = Πρότυπα Μεταβλητά ΓΒΕ Πρότυπες ΩΑΕ Απόκλιση δαπάνης Αποκλίσεις στις τιμές μεταβλητών και σταθερών ΓΒΕ Απόκλιση Δαπάνης = Πραγματικά Συνολικά ΓΒΕ ( Πραγματικές ΩΑΕ * Πρότυπος Συντελεστής Επιβάρυνσης Μεταβλητών ΓΒΕ + Συνολικά Πρότυπα ) Σταθερά ΓΒΕ Πρότυπος Συντελεστής Επιβάρυνσης Σταθερών ΓΒΕ (ως προς τις ΩΑΕ) = Πρότυπα Σταθερά ΓΒΕ Πρότυπες ΩΑΕ Dimitris Balios 17 Dimitris Balios 18 9
Απόκλιση υποαπασχόλησης Απόκλιση απόδοσης Το επίπεδο απασχόλησης είναι διαφορετικό από το κανονικό λόγω: Απουσίας προσωπικού. Κακού προγραμματισμού παραγωγής. Απεργιών ή υπερεπάρκειας εργασιών για εκτέλεση. Διαφορά στο βαθμό απασχόλησης Αντανακλάται στη διαφορά μεταξύ των προτύπων και των αναλογούντων Σταθερών ΓΒΕ Απόκλιση Απόδοσης ΓΒΕ = Απόκλιση Απόδοσης Μεταβλητών ΓΒΕ + Απόκλιση Απόδοσης Σταθερών ΓΒΕ Απόκλιση Υποαπασχόλησης = [( Πραγματι κές ΩΑΕ [ Πραγματικές ΩΑΕ *( * Πρότυπος Συντελεστής επιβάρυνσης Μεταβλητών ΓΒΕ (ως προς τις ΩΑΕ) ) + Πρότυπος Συντελεστής επιβάρυνσης Μεταβλητών ΓΒΕ (ως προς τις ΩΑΕ) + Συνολικά Πρότυπα Σταθερά ΓΒΕ ] Πρότυπος Συντελεστής Επιβάρυνσης Σταθερών ΓΒΕ (ως προς τις ΩΑΕ) ) Απόκλιση Απόδοσης Μεταβλητών ΓΒΕ Απόκλιση Απόδοσης Σταθερών ΓΒΕ = ( Πραγματικές ΩΑΕ = ( Πραγματικές ΩΑΕ Πρότυπες Επιτρεπόμενες ΩΑΕ ) * Πρότυπες Επιτρεπόμενες ΩΑΕ ) * Πρότυπος Συντελεστής επιβάρυνσης Μεταβλητών ΓΒΕ (ως προς τις ΩΑΕ) Πρότυπος Συντελεστής επιβάρυνσης Σταθερών ΓΒΕ (ως προς τις ΩΑΕ) Dimitris Balios 19 Dimitris Balios 20 10