ΕΤΗΣΙΑΣ ΕΚΘΕΣΗΣ 2011

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Oμάδα επαφής υψηλού επιπέδου για τις σχέσεις με την τουρκοκυπριακή κοινότητα του βόρειου τμήματος της Νήσου Oμάδα επαφής υψηλού επιπέδου για τις σχέσεις με την τουρκοκυπριακή κοινότητα του βόρειου τμήματος της Νήσου ΕΤΗΣΙΑΣ ΕΚΘΕΣΗΣ 2011 CM\894173.doc PE456.393v03-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...4 I. ΣΥΝΟΨΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ...5 - Σύνθεση της ομάδας επαφής...5 - Συνεδριάσεις (επισυνάπτονται οι ημερήσιες διατάξεις)...5 II. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ...6 1. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο ηγετών...6 2. Τα πολιτικά κόμματα...6 3. Διακοινοτικές δραστηριότητες υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών...7 4. Παρακολούθηση της εφαρμογής των μέσων της ΕΕ...8 Πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ...8 Κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή...8 5. Κοινωνία πολιτών...9 Συνδικαλιστικές ενώσεις...9 Εκπαίδευση...9 Υγεία...10 Γραπτός Τύπος...10 Οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών...10 III. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ 2012...11 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1...13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2...14 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3...15 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4...16 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5...17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6...20 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 7...21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 8...22 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 9...23 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 10...24 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 11...25 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 12...26 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 13...27 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 14...28 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 15...29 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 16...30 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 17...31 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 18...32 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 19...33 PE456.393v03-00 2/60 CM\894173.doc

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 20...34 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 21...35 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 22...39 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 23...43 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 24...56 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 25...57 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 26...58 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 27...59 CM\894173.doc 3/60 PE456.393v03-00

Η ομάδα επαφής, βάσει της ανανεωμένης εντολής 1 της που εγκρίθηκε από τη Διάσκεψη των Προέδρων στις 22 Οκτωβρίου 2009, υπέβαλε το Φεβρουάριο του 2011 την πρώτη γραπτή και δημόσια ετήσια έκθεσή της για την περίοδο από τα μέσα του 2009 έως το τέλος του 2010. Η παρούσα έκθεση είναι η δεύτερη κατά σειρά και προβαίνει σε γενικό απολογισμό για το 2011. Το 2011 αποτέλεσε κρίσιμη χρονιά για την Κύπρο, όχι μόνο εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, η οποία έπληξε σε σημαντικό βαθμό και τα δύο τμήματα της νήσου, αλλά και εξαιτίας της συνέχισης των συνομιλιών επανένωσης. Οι κύπριοι ηγέτες συνέχισαν να συνεδριάζουν στο πλαίσιο του νέου γύρου συνομιλιών, που ξεκίνησε το 2008 υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, αποβλέποντας στην επίτευξη θετικού αποτελέσματος και συνολικής διευθέτησης του κυπριακού προβλήματος εντός του συντομότερου δυνατού χρονικού διαστήματος. Οι διαπραγματεύσεις διεξήχθησαν το 2011 ποικιλοτρόπως με: 48 συνεδριάσεις μεταξύ των δύο ηγετών, πολυάριθμες επαφές μεταξύ των προσωπικών τους αντιπροσώπων και των ομάδων εμπειρογνωμόνων, επισκέψεις του ειδικού συμβούλου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Κύπρο, κ. Alexander Downer, στους δύο ηγέτες ξεχωριστά. Τις παραπάνω συζητήσεις που διεξήχθησαν στην Κύπρο ακολούθησαν εξωτερικές προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών, ειδικότερα: τακτικές συνεδριάσεις ανάμεσα στον απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών κ. Downer και σε διεθνείς παράγοντες που εμπλέκονται στο ζήτημα της Κύπρου, μεταξύ των οποίων και οι εγγυήτριες χώρες Τουρκία, Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο τριμερείς συνεδριάσεις του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, κ. Ban Ki-moon με τους δύο ηγέτες 2 ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών υπέβαλε τρεις εκθέσεις αναφορικά με την κατάσταση στην Κύπρο: o δύο 3 σχετικά με την ανανέωση των ειρηνευτικών επιχειρήσεων και τα συνακόλουθα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας 4 για την παράταση της εντολής της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (UNFICYP), o και μία ειδική έκθεση σχετικά με την αποστολή των καλών υπηρεσιών του 5. 1 Βλ. Παράρτημα 1 2 Διεξήχθησαν τρεις συνεδριάσεις: δύο στη Γενεύη (στις 26 Ιανουαρίου και 7 Ιουλίου) και η τελευταία έως σήμερα στη Νέα Υόρκη στις 30 και 31 Οκτωβρίου. 3 στις 31 Μαΐου ( S/2011/332) και στις 30 Νοεμβρίου (S/2011/746) 4 S/RES/1986(2011) της 13ης Ιουνίου και S/RES/2026(2011) της 14ης Δεκεμβρίου 5 στις 8 Αυγούστου (S/2011/498) PE456.393v03-00 4/60 CM\894173.doc

I. ΣΥΝΟΨΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Σύνθεση της ομάδας επαφής Η ομάδα επαφής δεν υπέστη καμία αλλαγή στη σύνθεσή της για το 2011 6. Συνεδριάσεις (επισυνάπτονται οι ημερήσιες διατάξεις 7 ) Με βάση το χρονοδιάγραμμα συνεδριάσεων και επισκέψεων στην Κύπρο 8 - καθώς και του προγράμματος εργασιών της 9 - όπως επικυρώθηκαν από τη Διάσκεψη των Προέδρων στις 15 Δεκεμβρίου 2010 10 και 20 Ιανουαρίου 2011 11 αντίστοιχα, η Ομάδα Επαφής διεξήγαγε τις ακόλουθες 13 συνεδριάσεις (επισυνάπτεται ενημερωμένο χρονοδιάγραμμα 12 ) και πραγματοποίησε δύο επισκέψεις στην Κύπρο (επισυνάπτονται τα σχετικά προγράμματα 13 ): 20 Ιανουαρίου (Στρασβούργο) 3 Φεβρουαρίου (Βρυξέλλες) 17 Φεβρουαρίου (Στρασβούργο) 1 έως 3 Μαρτίου (Κύπρος) 10 Μαρτίου (Στρασβούργο) 24 Μαρτίου (Βρυξέλλες) 5 Απριλίου (Στρασβούργο) 12 Μαΐου (Στρασβούργο) 9 Ιουνίου (Στρασβούργο) 15 Σεπτεμβρίου (Στρασβούργο) 29 Σεπτεμβρίου (Στρασβούργο) 12 Οκτωβρίου (Στρασβούργο) 18 έως 20 Οκτωβρίου (Κύπρος) 17 Νοεμβρίου (Στρασβούργο) 6 Δεκεμβρίου (Βρυξέλλες) Επισυνάπτεται κατάλογος όλων των προσώπων με τα οποία πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις κατά τις συνεδριάσεις της ομάδας επαφής καθώς και κατά τις επισκέψεις της στην Κύπρο 14. 6 Βλ. Παράρτημα 2 7 Βλ. Παραρτήματα 8 έως 20 8 Βλ. Παράρτημα 3 9 Βλ. Παράρτημα 4 10 Βλ. Παράρτημα 5 11 Βλ. Παράρτημα 6 12 Βλ. Παράρτημα 7 13 Βλ. Παραρτήματα 21 και 22 14 Βλ. Παράρτημα 23 CM\894173.doc 5/60 PE456.393v03-00

II. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ 1. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο ηγετών Οι δύο ηγέτες, κ. Δημήτρης Χριστόφιας, πρόεδρος της κυπριακής δημοκρατίας και ο Δρ. Derviș Eroğlu, ηγέτης των τουρκοκυπρίων, προχώρησαν στον τέταρτο κύκλο των διαπραγματεύσεών τους μετά την επανέναρξη των συνομιλιών το Μάρτιο του 2008. Στο τέλος του 2011, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών προσκάλεσε τους δύο ηγέτες σε συνάντηση στη Νέα Υόρκη μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου 2012, προκειμένου να διευθετηθούν όλες οι εσωτερικές πτυχές του κυπριακού προβλήματος, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να συγκαλέσει διεθνή διάσκεψη αναφορικά με τις εξωτερικές πτυχές του ζητήματος. Η ομάδα επαφής, σε κάθε μία από τις επισκέψεις της στη νήσο, συναντήθηκε με τους δύο ηγέτες, τον Δρ. Eroğlu (και κατά την απουσία του τον προσωπικό του αντιπρόσωπο κ. Özersay) και τον Πρόεδρο Χριστόφια. Στο πλαίσιο αυτό, η ομάδα επαφής διεπίστωσε μία αυξανόμενη απογοήτευση κι από τις δύο πλευρές λόγω της έλλειψης προόδου. Επ' ευκαιρία των δύο επισκέψεών της στη νήσο το 2011, η ομάδα επαφής ενημερώθηκε σχετικά με την πορεία των διαπραγματεύσεων από τον κ. Downer και την κ. Buttenheim, επικεφαλής της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (UNFICYP). Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί σε αρκετούς εσωτερικούς τομείς, όπως η οικονομία, οι ευρωπαϊκές υποθέσεις και η ασφάλεια, απομένουν να γίνουν πολλά ακόμη στους τομείς της διακυβέρνησης, των περιουσιών, των εδαφικών διαφορών και της ιθαγένειας. Στην παρούσα φάση των συνομιλιών, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν αναλάβει ενισχυμένο ρόλο μέσα από συνομιλίες αντιπροσώπων που αποσκοπούν στη γεφύρωση των διαφορών μεταξύ των δύο πλευρών και στη δυνατότητα επίτευξης συγκλίσεων. Επιπρόσθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αποστολή καλών υπηρεσιών των Η.Ε μέσω του κ. César das Neves, προσωπικού αντιπροσώπου του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος είναι αρμόδιος για όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με την ΕΕ, ώστε σε περίπτωση επίλυσης του προβλήματος να επιτευχθεί απρόσκοπτη άρση της αναστολής του κοινοτικού κεκτημένου στο βόρειο τμήμα της νήσου. Ο κ. César das Neves συναντήθηκε με την ομάδα επαφής στις Βρυξέλλες, στις 6 Δεκεμβρίου 2011. 2. Τα πολιτικά κόμματα Κατά τη διάρκεια των δύο επισκέψεών της στην Κύπρο, η ομάδα επαφής συναντήθηκε με εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων αμφότερων των κοινοτήτων κάθε φορά δε στο πλαίσιο του τακτικού διαλόγου που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Σλοβακίας, την οποία θα ήθελε να συγχαρεί τόσο για την πρωτοβουλία όσο και για τις προσπάθειές της να φέρει πιο κοντά τους φορείς λήψης αποφάσεων στη νήσο. Οι εν λόγω συνεδριάσεις πραγματοποιήθηκαν το Μάρτιο στη Λάρνακα, όπου κύριο θέμα συζήτησης ήταν η ξενοφοβία και ο ρατσισμός 15 (μετά από ορισμένα επεισόδια που έλαβαν χώρα στην Κύπρο εναντίον μεταναστών και μεταξύ κυπρίων και των δύο κοινοτήτων), και τον Οκτώβριο στη Λευκωσία. 15 Βλ. το κοινό ανακοινωθέν στο Παράρτημα 24 PE456.393v03-00 6/60 CM\894173.doc

3. Διακοινοτικές δραστηριότητες υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών Η Επιτροπή για τους Αγνοούμενους στην Κύπρο (ΕΑΚ) 16 διαδραματίζει κομβικό ρόλο σε ζητήματα στα οποία διασταυρώνονται τόσο οι πληγές του παρελθόντος όσο και η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί τον κύριο χορηγό της ΕΑΚ (έως σήμερα 6.5 εκατ.) και προτίθεται να συνεχίσει τη στήριξή της στο μέλλον. Τα μέλη της ΕΑΚ υποστήριξαν ότι είναι ιδιαιτέρως ικανά να διαθέσουν τα κεφάλαια που τους έχουν χορηγηθεί από την ΕΕ και θα ήταν σε θέση να επιταχύνουν τις εργασίες τους σε περίπτωση που καταστεί διαθέσιμη πρόσθετη χρηματοδότηση. Η αντιπροσωπεία ενημερώθηκε ότι στο μέτρο που η ενισχυμένη χρηματοδότηση προέρχεται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν ενισχύουν την ΕΑΚ. Επιπρόσθετα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε σθεναρά τις δραστηριότητες της ΕΑΚ με τη γραπτή διακήρυξή του στις 9 Ιουνίου 2011 17. Η ομάδα επαφής ζήτησε επίσης από την επιτροπή προϋπολογισμών 18 περαιτέρω χρηματοδότηση της ΕΑΚ. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στην Κύπρο τον Οκτώβριο, η ομάδα επαφής συναντήθηκε με τα τρία μέλη της ΕΑΚ και είχε επίσης την ευκαιρία να ανταλλάξει απόψεις με τους συγγενείς των αγνοουμένων. Οι μαρτυρίες των τελευταίων ήταν ιδιαίτερα συγκινητικές, όπως και η ίδια η επίσκεψη, η οποία πραγματοποιήθηκε το Φεβρουάριο του 2010 στο ανθρωπολογικό εργαστήριο που είναι επιφορτισμένο με την ταυτοποίηση των λειψάνων των αγννουμένων. Επιπλέον, η ομάδα επαφής συνάντησε ορισμένες από τις διακοινοτικές τεχνικές επιτροπές που συστάθηκαν μετά την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων το 2008. Το Μάρτιο: την τεχνική επιτροπή για την πολιτιστική κληρονομιά, κύρια δραστηριότητα της οποίας είναι, πριν την έναρξη εργασιών αποκατάστασης, η σύνταξη καταλόγου ολόκληρης της ακίνητης πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, η οποία ευχαρίστησε την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη χρηματοδοτική της αρωγή ( 2 εκατ. για το 2011) και εξέφρασε την επιθυμία της για την περαιτέρω υποστήριξη ορισμένων ειδικών προγραμμάτων την τεχνική επιτροπή για την προστασία του περιβάλλοντος, η οποία επικεντρώθηκε στη διαχείριση των υδάτων και την πρόληψη πυρκαγιών. Τον Οκτώβριο: την τεχνική επιτροπή για το έγκλημα και εγκληματικά θέματα, η οποία ασχολείται με την οδική ασφάλεια και είναι μεταξύ άλλων επιφορτισμένη με το ξέπλυμα χρήματος, την εμπορία ανθρώπων, το λαθρεμπόριο, την τρομοκρατία και τη χρηματοδότησή της την τεχνική επιτροπή για τη διαχείριση κρίσεων, η οποία επιχειρεί να συντονίσει την καταπολέμηση των εμπρησμών και άλλων φυσικών καταστροφών. Η ομάδα επαφής καλεί τα δύο μέρη να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους μέσω των εν λόγω επιτροπών, οι οποίες επισημαίνουν την ανάγκη αλληλεγγύης των δύο κοινοτήτων καθώς και το όφελος που προκύπτει από αυτές. 16 Βλ. www.cmp-cyprus.org για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις εργασίες και τις δραστηριότητες της Επιτροπής 17 Βλ. Παράρτημα 25 18 Βλ. Παράρτημα 26 CM\894173.doc 7/60 PE456.393v03-00

4. Παρακολούθηση της εφαρμογής των μέσων της ΕΕ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέχισε να εφαρμόζει τους δύο κανονισμούς σχετικά με το εμπόριο μέσω της Πράσινης Γραμμής (που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 29 Απριλίου 2004) και σχετικά με τη χρηματοδοτική ενίσχυση της τουρκοκυπριακής κοινότητας (που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 27 Φεβρουαρίου 2006). Πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ Μέχρι το τέλος του 2009 είχε ολοκληρωθεί η περίοδος χορήγησης του πακέτου των 259 εκατ. που είχε συμφωνηθεί το 2006, ενώ οι πληρωμές είχαν πλησιάσει περίπου το 70% του συνολικού ποσού που είχε χορηγηθεί στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε διαταραχή στην παροχή βοήθειας προς το βόρειο τμήμα της νήσου, ο προϋπολογισμός της ΕΕ για το 2011 προέβλεψε ένα πρόσθετο ποσό ύψους 25 εκατ., προσαυξημένο κατά 3 εκατ., το οποίο ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το εν λόγω ποσό διατέθηκε στην ΕΑΚ και στην τεχνική επιτροπή για την πολιτιστική κληρονομιά. Τα ίδια ποσά εγκρίθηκαν ξανά στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2012. Αξίζει να σημειωθεί ότι επί του παρόντος η Επιτροπή δεν έχει προτείνει καινούργια πολυετή δημοσιονομικά προγράμματα, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να θεωρηθεί ανάρμοστο ενόψει των συζητήσεων περί διευθέτησης του προβλήματος. Ωστόσο, μία τέτοια κατάσταση δε μπορεί να συμβάλει στην εξασφάλιση ενός ορθού προγραμματισμού και μίας συνετής οικονομικής διαχείρισης. Μεταξύ των προγραμμάτων που σημείωσαν ιδιαίτερη πρόοδο αυτό το χρόνο στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης συγκαταλέγεται η ολοκλήρωση της αντικατάστασης των σωλήνων αμιάντου στις κύριες πόλεις του βορείου τμήματος της νήσου, ενώ σημαντική πρόοδος σημειώθηκε στον τομέα της διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ένας νέος χώρος υγειονομικής ταφής θα τεθεί σε λειτουργία μέχρι το τέλος του έτους). Επιπλέον, παρασχέθηκαν 90 επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος υποτροφιών για το 2011/2012. Η ομάδα επαφής θα ήθελε να εξάρει για ακόμη μία φορά τη σημασία του έργου που πραγματοποιήθηκε από το γραφείο στήριξης του προγράμματος της ΕΕ στην Κύπρο, το οποίο καλείται να λειτουργήσει σε ένα δύσκολο πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε στις 30 Μαΐου 2011 την ετήσια έκθεσή της σχετικά με το πρόγραμμα στήριξης για το έτος 2010 [COM(2011)283]. Κανονισμός για την "Πράσινη Γραμμή" Σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή δεν έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις, ιδιαίτερα όσον αφορά τις δυσκολίες που διαπιστώθηκαν στην προηγούμενη ετήσια έκθεση της ομάδας επαφής και στην τελευταία έκθεση της Επιτροπής για την περίοδο από 1 Μαΐου μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2011 [COM(2011)284]. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τις εμπορικές συναλλαγές στην Πράσινη Γραμμή για το 2011 ανέρχονται στο ποσό των 27.343.329 εκ., το 80% του οποίου προήλθε κατ' εξαίρεση από την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας από το βόρειο στο νότιο τμήμα της νήσου. 5. Κοινωνία πολιτών PE456.393v03-00 8/60 CM\894173.doc

Το πρώτο ήμισυ του 2011 χαρακτηρίσθηκε από μαζικές διαδηλώσεις στο βόρειο τμήμα της νήσου (κυρίως στις 28 Ιανουαρίου και στις 5 Μαρτίου), πρωτίστως ως αποτέλεσμα του πακέτου οικονομικών μεταρρυθμίσεων που σχεδίαζαν να επιβάλουν οι τουρκοκυπριακές αρχές, κατόπιν έντονης πίεσης της Τουρκίας, από την οποία εξαρτάται σημαντικά η οικονομική τους ενίσχυση. Εξαιτίας αυτής της πραγματικότητας, οι διαδηλώσεις αυτές προσέλαβαν ενίοτε αντιτουρκικό χαρακτήρα και ανέδειξαν επίσης την αυξανόμενη δυσφορία των τουρκοκυπρίων, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι υστερούν αριθμητικώς σε σχέση με τους εποίκους από την Τουρκία. Σύμφωνα με τους τουρκοκύπριους, αυτή η αίσθηση της περιθωριοποίησης ισχύει και στην πολιτική διαδικασία. Συνδικαλιστικές ενώσεις Η ομάδα επαφής πραγματοποίησε, σε αρκετές περιστάσεις, επαφές με τουρκοκυπριακές συνδικαλιστικές ενώσεις μετά τις κοινωνικές αναταραχές που συνεχίστηκαν για το μεγαλύτερο μέρος του έτους. Οι εν λόγω αναταραχές συνοδεύτηκαν από διαδηλώσεις πρωτόγνωρης κλίμακας για πρώτη φορά μετά την περίοδο των μεγάλων συλλαλητηρίων για το σχέδιο Ανάν. Η ομάδα επαφής συναντήθηκε με την τουρκοκυπριακή συνδικαλιστική ομοσπονδία τόσο στην Κύπρο όσο και στις Βρυξέλλες (στις 24 Μαρτίου) και άκουσε τα αιτήματά της, τα οποία σύμφωνα με τους συνδικαλιστικούς φορείς υπερέβησαν σε σημαντικό βαθμό τις συνέπειες που επέφερε στο βόρειο τμήμα της νήσου το παραχωρηθέν από την Τουρκία τριετές πρωτόκολλο οικονομικής συνεργασίας μεταξύ της Τουρκίας και της επονομαζόμενης ΤΔΒΚ. Οι περισσότεροι διαδηλωτές επέκριναν αυτό που βίωσαν ως μία υπέρμετρη ανάμειξη της Τουρκίας στις εσωτερικές υποθέσεις της τουρκοκυπριακής κοινότητας, γεγονός το οποίο απεικονίσθηκε και στο μανιφέστο που επέδωσε η ομοσπονδία στην ομάδα επαφής 19. Εκπαίδευση Η ομάδα επαφής πραγματοποίησε μία ενδιαφέρουσα συνεδρίαση το Μάρτιο με την ενιαία ομοσπονδία εκπαιδευτικών Κύπρου, όπου διαπίστωσε ορισμένες συγκλίνουσες απόψεις σχετικά με την αξιολόγηση του κυπριακού προβλήματος. Επισκέφτηκε, επίσης, δύο σχολεία στο νότιο τμήμα της Λευκωσίας: Υγεία το Μάρτιο το σχολείο της Φανερωμένης, όπου διδάσκονται κυρίως παιδιά μεταναστών και τον Οκτώβριο το αγγλικό σχολείο, όπου Κύπριοι και από τις δύο κοινότητες καθώς και παιδιά μεταναστών εργάζονται για ένα καλύτερο κοινό μέλλον και στο οποίο η ομάδα επαφής παρακολούθησε την τελετή απονομής του προγράμματος Euroscola στο οποίο συμμετείχαν τόσο ελληνοκύπριοι όσο και τουρκοκύπριοι μαθητές. Ως επακόλουθο των επαφών της κατά τη διάρκεια του 2010, η ομάδα επαφής συναντήθηκε το Μάρτιο με τον ιατρικό κλάδο του βόρειου τμήματος της νήσου. Εκπρόσωποι των ιατρικών επαγγελμάτων και από τις δύο κοινότητες ανέλυσαν τις διάφορες δράσεις που έχουν αναλάβει σε διακοινοτικό επίπεδο προς όφελος των ασθενών και οι οποίες ενισχύονται από το 2008 από την τεχνική επιτροπή για το σύστημα υγείας. 19 Βλ. Παράρτημα 27 CM\894173.doc 9/60 PE456.393v03-00

Ασθενοφόρα και από τις δύο πλευρές είναι πλέον σε θέση να διασχίσουν την Πράσινη Γραμμή, ενώ έχει ιδρυθεί επίσης τράπεζα με κοινές βάσεις δεδομένων για τη δωρεά οργάνων. Από την πλευρά του, ο τουρκοκυπριακός ιατρικός σύλλογος εξέφρασε τη λύπη του που δεν έχει αναγνωριστεί διεθνώς όπως το τουρκοκυπριακό εμπορικό επιμελητήριο, παρόλο που είχε ιδρυθεί το 1956, ήδη πριν από την ανεξαρτησία της κυπριακής δημοκρατίας. Τα ελληνοκυπριακά μέλη της τεχνικής επιτροπής για την υγεία (που δεν εκπροσωπούν στη συνεδρίαση τον ιατρικό σύλλογο της Κύπρου) δήλωσαν ότι ο ιατρικός σύλλογος έχει προτείνει στους τουρκοκύπριους που απασχολούνται στον ιατρικό κλάδο να συμμετάσχουν σε κοινή κυπριακή αντιπροσωπεία, πρόταση που δεν έγινε αποδεκτή από την πλευρά των τουρκοκυπρίων. Γραπτός Τύπος Η ομάδα επαφής προχώρησε τον Οκτώβριο σε ανταλλαγή απόψεων με εκπροσώπους του τουρκοκυπριακού Τύπου, ιδιαίτερα των ημερήσιων εφημερίδων Havadis και Kibris, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν για τη λειτουργία της δημοκρατίας στο βόρειο τμήμα της νήσου και για το αίσθημα φόβου υπό το οποίο εργάζονται. Συγχρόνως, επέκριναν και τους αποκλεισμούς που επιβλήθηκαν από τη διεθνή κοινότητα και ειδικότερα την Ευρωπαϊκή Ένωση, ισχυριζόμενοι ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα ήταν ο λάθος στόχος. Η ομάδα επαφής συνάντησε επίσης τον αρχισυντάκτη της εφημερίδας Afrika, κ. Sener Levent, ο οποίος υπήρξε, σε αρκετές περιπτώσεις, θύμα επιθέσεων και ο οποίος εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ελευθερία της έκφρασης στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στην Κύπρο τον Οκτώβριο, η ομάδα επαφής συναντήθηκε με ερευνητές της μη κυβερνητικής διακοινοτικής οργάνωσης Inter-Peace, η οποία διεξάγει γνωμοσκοπήσεις στις δύο κοινότητες στο πλαίσιο του προγράμματος Κύπρος 2015 με σκοπό να καταδείξει τα οφέλη της επίλυσης του προβλήματος για όλο το λαό της Κύπρου. Επιπλέον, συνεδρίασε στο Στρασβούργο με την τουρκοκυπριακή μη κυβερνητική οργάνωση Embargoed! με έδρα το Λονδίνο, η οποία ανέλυσε τη δράση της γύρω από την άρση της απομόνωσης της τουρκοκυπριακής κοινότητας, όπως την αντιλαμβάνεται εκείνη, και τους τρόπους επίλυσής της. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων με εκπροσώπους της κοινωνίας πολιτών τέθηκαν πολλά ζητήματα και διατυπώθηκαν απόψεις σχετικά με τα ακόλουθα: Την ταχέως μεταβαλλόμενη δημογραφική κατάσταση στο βόρειο τμήμα. Οι εν λόγω δημογραφικές αλλαγές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μόνιμη διχοτόμηση της νήσου, εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία στο άμεσο μέλλον. Εξαιτίας της εισροής εποίκων, οι τουρκοκύπριοι οι οποίοι δείχνουν πρόθυμοι να ζήσουν σε ενιαίο κράτος με τους ελληνοκύπριους, μετατράπηκαν σε μειονότητα του βορείου τμήματος της νήσου, οι δε έποικοι αντιτίθενται στη δημιουργία ενός κοινού κράτους. Οι αποκλεισμοί που επιβάλλονται στο βόρειο τμήμα της νήσου έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία του, με αποτέλεσμα να εξαρτάται από την Τουρκία για τη χρηματοδότησή του. PE456.393v03-00 10/60 CM\894173.doc

Το περιουσιακό ζήτημα παραμένει κεντρικό θέμα για τους Κύπριους σε κάθε συζήτηση για το μέλλον της νήσου. Η συμμετοχή τουρκοκύπριων αθλητών και αθλητριών σε διεθνείς οργανισμούς εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα. Ο όγκος του εμπορίου, όπως ρυθμίζεται από τον κανονισμό για την Πράσινη Γραμμή, παραμένει χαμηλός εξαιτίας προβλημάτων με το κεκτημένο της ΕΕ και άλλων ισχυόντων περιορισμών. Το βρετανικό δίκαιο που εισήχθη στη νήσο κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας όριζε ότι οι ομοφυλοφιλικές πράξεις πρέπει να απαγορεύονται και να αντιμετωπίζονται ως ποινικό αδίκημα. Ενώ όλες οι σχετικές νομοθετικές διατάξεις απαλείφθησαν από το σύνταγμα της Δημοκρατίας της Κύπρου, συνεχίζουν να εφαρμόζονται στο βόρειο τμήμα. Η ομάδα επαφής δε διατηρεί επαρκή επικοινωνία με τους εκλεγμένους πολιτικούς εκπροσώπους του βόρειου τμήματος της νήσου για ενημέρωση και συζήτηση. III. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ 2012 Η ομάδα επαφής καλεί μετ'επιτάσεως τις δύο κοινότητες να καταβάλουν κάθε προσπάθεια προκειμένου να επιτευχθεί συνολική διευθέτηση του προβλήματος τους προσεχείς μήνες. 1. Έχει ήδη συμφωνηθεί στο πλαίσιο συνομιλιών ότι ο ορυκτός πλούτος θα ανήκει στο μελλοντικό κοινό ομοσπονδιακό κράτος. Η παραπάνω εν δυνάμει ευημερία μπορεί να συμβάλει επωφελώς στη χρηματοδότηση όλων των πτυχών μιας διευθέτησης. Η προοπτική εξερεύνησης και εκμετάλλευσης κάθε ενδεχόμενης πηγής φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να λειτουργήσει ως κίνητρο για την επίλυση του κυπριακού ζητήματος καθώς και για την επανένωση και το κοινό μέλλον της νήσου. 2. Κάνει έκκληση και στα δύο μέρη να προβούν στους υπόλοιπους αναγκαίους συμβιβασμούς εν όψει της τριμερούς συνεδρίασης με το Γενικό Γραμματέα των Η.Ε. στις αρχές του 2012. Το γεγονός ότι η Δημοκρατία της Κύπρου θα αναλάβει για πρώτη φορά από τον Ιούλιο του 2012 την εξάμηνη προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ ενδέχεται να ενισχύσει περαιτέρω την πρόοδο προς την εξεύρεση λύσης. Η επανένωση της νήσου μία τέτοια σημαντική χρονική στιγμή θα είχε τεράστια συμβολική αξία και θα μπορούσε να λειτουργήσει ως υπόδειγμα για άλλες εστίες κρίσης στην περιοχή. 3. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου η επίλυση των διαφόρων πτυχών του προβλήματος θα καθίσταται όλο και πιο δυσχερής.. Μεταξύ των πτυχών αυτών συγκαταλέγεται ο αυξανόμενος αριθμός των εποίκων στη νήσο, με τους τούρκους πολίτες να αντιπροσωπεύουν ήδη την πλειονότητα του πληθυσμού. Για το λόγο αυτό θεωρείται ζωτικής σημασίας η διεξαγωγή αξιόπιστων απογραφών 20 και η αξιοποίησή τους για την εξεύρεση των κατάλληλων λύσεων που θα γίνουν αποδεκτές και από τις δύο κοινότητες. 4. Εξάλλου, όσο διαρκεί η παρούσα διαίρεση, όλο και περισσότεροι Κύπριοι θα στερούνται όλων των άμεσων αναμνήσεων ή εμπειριών που προσφέρει η ζωή σε μία ενωμένη χώρα. 20 Στις 4 Δεκεμβρίου 2011 διεξήχθη από τις τουρκοκυπριακές αρχές απογραφή του πληθυσμού στο βόρειο τμήμα της νήσου, η αξιοπιστία της οποίας αμφισβητείται, ενώ τα τελικά αποτελέσματα της θα καταστούν διαθέσιμα μετά την πάροδο μηνών. CM\894173.doc 11/60 PE456.393v03-00

Συνεπώς, θα πρέπει να καταβληθούν ιδιαίτερες προσπάθειες για τη συμμετοχή των νέων και των μαθητών και από τις δύο πλευρές στην εξεύρεση λύσεως και η ομάδα επαφής καλείται να διερευνήσει περαιτέρω τρόπους για τη στήριξη των εν λόγω προσπαθειών για το 2012. 5. Η ομάδα επαφής ευελπιστεί ότι το 2012 η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα ενσωματωθεί πλήρως στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την πλήρη και οριστική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος και, ειδικότερα, ότι τουρκοκύπριοι βουλευτές θα αποτελέσουν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 6. Κατά τη διάρκεια του 2012, η ομάδα επαφής θα πραγματοποιήσει τις εργασίες της σύμφωνα με την εντολή της και θα προσαρμόσει το πρόγραμμα εργασίας της στις εξελίξεις της κατάστασης στην Κύπρο. Θα εντατικοποιήσει το διάλογο με όλα τα μέρη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ενώ θα συμβάλει στην προετοιμασία της τελευταίας για άμεση ανταπόκριση στις απαιτήσεις πλήρους ένταξης στην Ένωση μέσω της επανένωσης με ιδιαίτερη έμφαση στην οικονομική ενσωμάτωση της νήσου και στη βελτίωση των επαφών με την ΕΕ, καθώς και μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Όσον αφορά το δικό της ρόλο, η ομάδα επαφής θα επιδιώξει τα ακόλουθα: 1. Να προωθήσει περαιτέρω τη συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων να συνδράμει και να ενισχύσει σε μεγαλύτερο βαθμό τις εργασίες των διάφορων τεχνικών επιτροπών. 2. Να ζητήσει τους απαραίτητους χρηματοδοτικούς πόρους για την εκπλήρωση της εντολής της. 3. Έχοντας πλήρη επίγνωση του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζει η Επιτροπή για τους Αγνοούμενους στην Κύπρο υπέρ της συμφιλίωσης και της αμοιβαίας κατανόησης των δύο κυπριακών κοινοτήτων, η ομάδα επαφής, από κοινού με τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ιδιαίτερα την επιτροπή προϋπολογισμών, θα επιμείνει στην εξακολούθηση της στήριξής της μέσω επαρκούς χρηματοδότησης (τουλάχιστον στο ύψος των πιστώσεων του προϋπολογισμού για το 2012) για τα προσεχή έτη και στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 21. 4. Να εκπέμψει το σαφές μήνυμα ότι οι δυσκολίες που προκαλούνται από τη συνεχιζόμενη διαίρεση της νήσου δύνανται να διευθετηθούν μέσω μίας συνολικής λύσης. 21 Επιστολή με αίτημα την παραπάνω στήριξη εστάλη στην επιτροπή προϋπολογισμών στις 13 Δεκεμβρίου 2011 (205428): Βλ. Παράρτημα 26 PE456.393v03-00 12/60 CM\894173.doc

ANNEX 1 Mandate for the high-level contact group for relations with the Turkish-Cypriot community in the northern part of the island Mandate The role of the group is: Amended mandate - to establish contact with the political representatives of the northern part of the island, elected representatives and representatives of civil society in the broadest sense of the term, including the business world, academia, the mass media and representatives of the religious communities; - to gather information on the region's political and socio-economic situation; - to ensure at its various meetings that information about the European Union and its objectives and values is passed on; - to monitor the implementation of the financial and commercial measures decided by the Union with regard to the aid intended to encourage the region's economic development, and to try to assess its short and medium-term impact; - to update the Conference of Presidents and, where appropriate, the parliamentary committees on how the situation develops and to present annual written public reports. (22.10.2009) ANNEX 2 CM\894173.doc 13/60 PE456.393v03-00

High-level contact group for relations with the Turkish-Cypriot Community in the northern part of the island (CYTR) Coordinator: Deputy Coordinator: Libor ROUČEK S& D, CZ Françoise GROSSETÊTE EPP, F Graham WATSON ALDE, UK Franziska KLER GREENS/EFA, D Marina YANNAKOUDAKIS ECR, UK Willy MEYER GUE/NGL, ES Nikolaos SALAVRAKOS EFD, GR Angelika WERTHMANN NI, A PE456.393v03-00 14/60 CM\894173.doc

High-level Contact Group for Relations with the Turkish - Cypriot community in the northern part of the island (CYTR) (as adopted by the Conference of Presidents on 15 December 2010) Week Semaine Ordinary meetings/visits calendar 2011 Day Jour Time Horaire ANNEX 3 Place Lieu 3 Thursday 20 January 9.30-11.00 Strasbourg 7 Thursday 17 February 9.30-11.00 Strasbourg 9 Tuesday 1 to Thursday 3 March Cyprus 10 Thursday 10 March 9.30-11.00 Strasbourg 14 Thursday 7 April 9.30-11.00 Strasbourg 19 Thursday 12 May 9.30-11.00 Strasbourg 23 Thursday 9 June 9.30-11.00 Strasbourg 25 Wednesday 22 June 14.00-15.00 Brussels 26 (possibly) Tuesday 28 to Thursday 30 June Cyprus (depending on developments on the ground) 27 Thursday 7 July 9.30-11.00 Strasbourg 37 Thursday 15 September 9.30-11.00 Strasbourg 39 Thursday 29 September 9.30-11.00 Strasbourg 41 Wednesday 12 October 14.00-15.00 Brussels 42 Tuesday 18 to Thursday 20 October Cyprus 46 Thursday 17 November 9.30-11.00 Strasbourg 50 Thursday 15 December 9.30-11.00 Strasbourg CM\894173.doc 15/60 PE456.393v03-00

ANNEX 4 High-level Contact Group for Relations with the Turkish-Cypriot community in the northern part of the island (CYTR) (as approved by the Conference of Presidents on 20 January 2011) Work Programme for the year 2011 In the framework of the full implementation of the Group's mandate, as adopted on 22 October 2009 and reconfirmed in all its elements by the Conference of Presidents on 20 May 2010, the following objectives should be pursued during the year 2011: Ordinary meetings Exchanges of views with all institutional interlocutors who support a settlement on the island or are involved in it: - European Council (President) - Council Presidencies (Minister for Foreign and/or European Affairs) - European Commission (Vice-President/High Representative of the Union for Foreign Affairs and Security Policy) (Enlargement Commissioner and other Commissioners in charge of sectorial policies) (Task Force for the Turkish Cypriot Community) (Cyprus Steering Group) (Commission President's personal Representative to the Good Offices Mission of the United Nations in Cyprus: Mr Leopold Maurer) - Council of Europe (Secretary General) (President of the Parliamentary Assembly) (Cypriot delegation to the Parliamentary Assembly including the Turkish-Cypriot observers) (rapporteur on Cyprus of the Political Affairs Committee of the Assembly) PE456.393v03-00 16/60 CM\894173.doc

Contacts with representatives of the Turkish Cypriot Community Invitations to various think-tanks dealing with the Cyprus problem Delegations to Cyprus: - meetings with the Turkish-Cypriot leadership, the different political parties and the representatives of the socioeconomic actors; - visits to different locations in the northern part of the island to assess the economic and social situation; - briefings by the European Union Programme Support Office in the northern part of the island; - take part in meetings and/or activities under the auspices of the ambassador of Slovakia in Nicosia between the political parties of the two communities; - meetings with the Committee on Missing Persons (CMP); - meetings with all sectors of the civil society in the Turkish-Cypriot community, in particular when engaged in bi-communal projects and fostering such activities; - appropriate contacts with representatives of EU Member states, including the Republic of Cyprus, the Commission and the United Nations. CM\894173.doc 17/60 PE456.393v03-00

PE456.393v03-00 18/60 CM\894173.doc

CM\894173.doc 19/60 PE456.393v03-00

PE456.393v03-00 20/60 CM\894173.doc