Αλλαγή µοντέλου ανάπτυξης και κατανάλωσης Το 20% του πληθυσµού, ο βιοµηχανικός κόσµος καταναλώνει το 80% των φυσικών πόρων και της ενέργειας. Μέσα σε 200 χρόνια, έχουµε καταφέρει να καταναλώνουµε σε µια µέρα όσα καταναλώναµε κάποτε µέσα σε ένα ολόκληρο χρόνο Bιώσιµη κατανάλωση 1
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΧΩΡΙΣ ΟΡΙΑ; Είναι απλώς απίθανο για τον κόσµο ως σύνολο να βιώσει τα δυτικά επίπεδα κατανάλωσης για όλους. Στην πραγµατικότητα, εάν 7 δισεκατοµµύρια άνθρωποι έπρεπε να καταναλώνουν τόση ενέργεια και τόσες πρώτες ύλες, όπως κάνουµε εµείς στη ύση σήµερα, θα χρειαζόµασταν 10 πλανήτες, όχι ένα για να ικανοποιήσουµε τις ανάγκες µας (Gro Harlem Brundland, Όσλο, 1994) Bιώσιµη κατανάλωση 2
Τα αδιέξοδα της ανάπτυξης Η παγκόσµια παραγωγή χαρτιού στις αρχές του αιώνα ήταν 5.000.000 τόνοι. Σήµερα ξεπερνάει τους 250.000.000 τόνους Η Κίνα το 1990 (1 δισ. πληθυσµός) είχε συνολικά λιγότερα οχήµατα από την Ελλάδα (10 εκατ. κάτοικοι) Η αναλογία ατόµων ανά όχηµα το 1990 ήταν 1,7 (ΗΠΑ), 2,1(Καναδά), 2,7 (Ε.Ε.), 114 (Αφρική), 367 (Ινδία), 679 (Κίνα) Ένας Αµερικανός παράγει ηµερησίως τριπλάσια ποσότητα αποβλήτων και καταναλώνει οκταπλάσια ποσότητα ενέργειας από έναν Ινδό Ένας Αµερικανός χρησιµοποιεί σε µια µέρα όση ποσότητα χαρτιού χρειάζεται ένας Ινδός το χρόνο. Bιώσιµη κατανάλωση 3
ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ Το ένα τέταρτο του παγκόσµιου πληθυσµού -1.7 δισεκατοµµύριο πολίτες στην Ευρώπη, τη Β. Αµερική, την Ιαπωνία αλλά και σε άλλες περιοχές του κόσµου συµµετέχουν σήµερα σε ένα υψηλό, και όλο και περισσότερο κοινό, επίπεδο κατανάλωσης, έχοντας παρόµοιες διατροφικές συµπεριφορές και όµοιους τρόπους ζωής, πρόσβαση σε παρόµοια συστήµατα µεταφοράς. Bιώσιµη κατανάλωση 4
ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΒΟΡΡΑ-ΝΟΤΟΥ Το 12% του παγκόσµιου πληθυσµού που ζει στη. Ευρώπη και τη Β. Αµερική ευθύνεται για το 60% της ιδιωτικής κατανάλωσης, ενώ το ένα τρίτο του παγκόσµιου πληθυσµού που ζει στη Ν. Ασία και την υπο-σαχάρια Αφρική ευθύνεται για το 3,2% της κατανάλωσης. Στις βιοµηχανικές χώρες οι δηµόσιες προµήθειες αντιστοιχούν στο 20-35% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. Bιώσιµη κατανάλωση 5
ΡΑΓ ΑΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ Οι δαπάνες ιδιωτικής κατανάλωσης (δαπάνες νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες) ξεπέρασαν τα $20 τρισεκατοµµύρια το 2000, δαπάνη τετραπλάσια σε σχέση µε το 1960. Σήµερα, µέσα σε µία µέρα καταναλώνουµε τόσους φυσικούς πόρους, όσους κατανάλωνε ένας πολίτης ολόκληρο το χρόνο, διακόσια χρόνια πριν. Ο παγκόσµιος πλούτος έχει φτάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα αλλά 2,8 δισεκατοµµύρια πολίτες προσπαθούν να επιβιώσουν µε λιγότερα από 2 δολάρια τη µέρα. Η παγκόσµια παραγωγή και κατανάλωση τροφίµων αυξάνεται, όπως, επίσης, και οι ασθένειες από την κακή διατροφή, ενώ από την άλλη πάνω από 800.000 άνθρωποι υποφέρουν µακροχρόνια από υποσιτισµό. Bιώσιµη κατανάλωση 6
Τα κρυφά ΑΠΟΒΛΗΤΑ Για κάθε 500 κιλά αποβλήτων που παράγουµε στην Ευρώπη (ετήσια παραγωγή αποβλήτων ανά άτοµο) καταναλώνονται σήµερα 50.000 κιλά πόρων. Από αυτή την ποσότητα ένα πολύ µικρό ποσοστό φθάνει στα χέρια µας µε τη µορφή προϊόντων. Τα κρυµµένα σκουπίδια, που δηµιουργούνται κατά την παραγωγή των προϊόντων αυξάνουν εντυπωσιακά το πραγµατικό τους βάρος. Έτσι, αν στο βάρος κάποιων προϊόντων καθηµερινής χρήσης προσθέσουµε το βάρος των κρυµµένων αποβλήτων θα δούµε ότι: ένας υπολογιστής ζυγίζει περίπου 1500 κιλά µια οδοντόβουρτσα ζυγίζει περίπου 1,5 κιλό µια καφετιέρα ζυγίζει περίπου 298 κιλά ένα κινητό τηλέφωνο ζυγίζει περίπου 75 κιλά ένα ρολόι ζυγίζει περίπου 20 κιλά ένα ασηµένιο δαχτυλίδι ζυγίζει περίπου 50 κιλά ένα χρυσό δαχτυλίδι ζυγίζει περίπου 2000 κιλά Bιώσιµη κατανάλωση 7
ΕΛΛΕΙΨΗ ΣΠΑΤΑΛΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ Πάνω από το 90% του νερού καταναλώνεται σήµερα για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών, αφήνοντας ελάχιστα αποθέµατα για τις ανάγκες των οικοσυστηµάτων. Ενώ η κατανάλωση νερού κατά κεφαλή αυξάνει συνεχώς σε πολλές χώρες, 1,7 εκατοµµύρια παιδιά κάτω των 5 χρόνων πεθαίνουν ακόµα (1999) εξαιτίας ρυπασµένου ή µολυσµένου νερού, φτωχών συνθηκών υγιεινής και ανεπαρκών συστηµάτων αποχέτευσης. Περίπου 1,2 δισεκατοµµύρια πολίτες δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιµο νερό και συστήµατα αποχέτευσης, ενώ µέχρι το 2025, αν δεν αλλάξει η κατάσταση, το 50% του ανθρώπινου πληθυσµού, περίπου 3,5 δισεκατοµµύρια άνθρωποι θα βρίσκονται αντιµέτωποι µε προβλήµατα έλλειψης νερού. Bιώσιµη κατανάλωση 8
Απώλεια φυσικού πλούτου Παγκοσµίως, έχει χαθεί το 50% των υγροτόπων 20% των περίπου 10.000 γνωστών ειδών φυτών και ζώων απειλείται, κινδυνεύει µε εξαφάνιση ή έχει ήδη εξαφανιστεί. Αν και η ποσότητα αλιευµάτων που καταναλώνεται έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες κατά 20%, τα αλιεύµατα και ο θαλάσσιος πλούτος µειώνονται ραγδαία. Πάνω από το 47% των ιχθυαποθεµάτων υπόκεινται σε εντατική εκµετάλλευση και το 28% έχουν εξαντληθεί ή υπεραλιευθεί. Υπολογίζεται ότι συρόµενα αλιευτικά εργαλεία βυθού προκαλούν κάθε χρόνο καταστροφή σε εκτάσεις 20 εκατοµµυρίων τετραγωνικών χιλιοµέτρων ή 2,5 φορές την έκταση της Βραζιλίας. Bιώσιµη κατανάλωση 9
Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΩΝ Κάθε χρόνο χάνεται το 2,4% των παγκόσµιων δασών (περίπου 90.000 τετραγωνικά χιλιόµετρα), αν και στην Αφρική το ποσοστό που χάνεται είναι 7%. Μόνο στο 2% των δασών ακολουθούνται πρακτικές βιώσιµης διαχείρισής τους, ώστε να προστατεύεται η άγρια ζωή, η βιοποικιλότητα και να διατηρούνται τα δάση µακροχρόνια. Το ένα τρίτο περίπου των υδατικών λεκανών έχει χάσει τα ¾ της δασοκάλυψης που είχε κάποτε, µε επιπτώσεις στον εµπλουτισµό των υπόγειων νερών. Bιώσιµη κατανάλωση 10
ΣΠΑΤΑΛΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ Η παγκόσµια κατανάλωση όλων των µορφών ενέργειας αυξάνει, µε τη µεγαλύτερη αύξηση να παρατηρείται στα ορυκτά καύσιµα. Οι σύγχρονες ανανεώσιµες πηγές ενέργειας συνεισφέρουν 4,5%, από το οποίο 0,02 % οφείλεται στην αξιοποίηση της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας. Το αιολικό δυναµικό παγκοσµίως είναι διπλάσιο (53.000TWh/έτος) από τις ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη το 2020 ( 26.000TWh/έτος). Η Ελλάδα θα µπορούσε να καλύψει το 1/3 των ενεργειακών της αναγκών από τον ήλιο, αν στις σκεπές των σπιτιών έµπαιναν φωτοβολταϊκά. Οι εκποµπές «αερίων του θερµοκηπίου» που προκαλούν την αλλαγή του παγκόσµιου κλίµατος συνεχίζουν να αυξάνονται, παρά τις εκκλήσεις για λήψη µέτρων. Στη ραγδαία αύξηση συµµετέχουν, κυρίως, η Β. Αµερική (16% αύξηση) και η Ασία, ενώ παρατηρείται σταθεροποίηση των εκποµπών στην Ευρώπη. Οι πολίτες στις βιοµηχανικές χώρες συνεχίζουν κατά µέσο όρο να καταναλώνουν 10 φορές περισσότερη ενέργεια από ορυκτά καύσιµα (πετρέλαιο, λιγνίτη, κάρβουνα) σε σχέση µε τους πολίτες των αναπτυσσόµενων χωρών, µε αποτέλεσµα ένας µέσος πολίτης στη Β. Αµερική να ευθύνεται για την εκποµπή 5,5 τόνων «αερίων του θερµοκηπίου» το χρόνο, ένας πολίτης στην Ευρωπαϊκή Ένωση για 2,4 τόνους το χρόνο, στην Α. Ευρώπη για 2,1 τόνους, στη Λατινική Αµερική για 0,8 τόνους και στην Αφρική για 0,3 τόνους. Bιώσιµη κατανάλωση 11
Ανατροπή του παγκόσµιου κλίµατος Οι επιπτώσεις από την ανατροπή του κλίµατος: Άνοδος της µέσης θερµοκρασίας κατά 1,5-5,2 C σε σχέση µε την προβιοµηχανική εποχή. Αύξηση µέχρι σήµερα 0,6-1,0 C. Αναµένεται άνοδος κατά 2 C µέχρι 2020-2030. Μείωση του πάχους των πάγων της Αρκτικής κατά 40% τα τελευταία 40 χρόνια και λιώσιµο των πιο σηµαντικών παγετώνων. Απώλεια παράκτιων περιοχών. Άνοδος της στάθµης της θάλασσας ένα εκατοστό τη δεκαετία. Ένταση ακραίων καιρικών φαινοµένων, µετακίνηση κλιµατικών ζωνών προς τα βόρεια, επέκταση ερήµου. Σηµαντικές επιδράσεις σε βιοποικιλότητα, δάση, καλλιέργειες Αύξηση κόστους καταστροφών από πληµµύρες και καταιγίδες σε πάνω από 30 δις δολάρια το χρόνο (αρχές '90) σε σχέση µε τα 2 δις στις του 80. «Οικολογική» µετανάστευση 10 εκατ. πολιτών. Bιώσιµη κατανάλωση 12 Επιπτώσεις στα παράκτια έργα και υποδοµές.
Οι επιπτώσεις από την ατµοσφαιρική ρύπανση Πάνω από 3 εκατοµµύρια άτοµα πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας της ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Η ατµόσφαιρα πολλών πόλεων είναι ιδιαίτερα ρυπασµένη και µόνο στη Βρετανία υπολογίζεται ότι πάνω από 23.000 άτοµα πεθαίνουν πιο σύντοµα κάθε χρόνο εξαιτίας της ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Πάνω από 2,5 εκατοµµύρια γυναίκες και παιδιά, κυρίως στον αναπτυσσόµενο κόσµο, πεθαίνουν κάθε χρόνο από αναπνευστικά προβλήµατα που προκαλούνται από τη ρύπανση του αέρα των εσωτερικών χώρων εξαιτίας της χρήσης παραδοσιακού τύπου εστίας µαγειρέµατος που παράγουν αποπνικτικό καπνό. Πάνω από 35.000 άτοµα πέθαναν στην Ευρώπη εξαιτίας των ακραίων κλιµατικών συνθηκών το καλοκαίρι 2003 Bιώσιµη κατανάλωση 13
Τα αδιέξοδα των ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ 1 Αυξάνεται ραγδαία η χρήση ΙΧ αυτοκίνητου παγκοσµίως. ΙΧ διέθεταν : Το 1970: 1 στους 2 πολίτες των ΗΠΑ, 1 στους 5 Ευρωπαίους, 1 στους 12 Νοτιο-Αφρικανούς, 1 στους 36 Ανατολικο-Ευρωπαίους, 1 στους 902 Ινδούς και 1 στους 27.000 Κινέζους. Το 1990: 1 στους 1,7 πολίτες των ΗΠΑ, 1 στους 2,7 Ευρωπαίους, 1 στους 12 Νοτιο-Αφρικανούς, 1 στους 8,9 Ανατολικο-Ευρωπαίους, 1 στους 367 Ινδούς και 1 στους 679 Κινέζους. Το 2015 αναµένεται να κυκλοφορούν 1-2 δισεκατοµµύρια ΙΧ αυτοκίνητα. Bιώσιµη κατανάλωση 14
Μη βιώσιµες µεταφορές Στην Αθήνα, το άµεσο οικονοµικό κόστος για τη µετακίνηση των πολιτών είναι: µε ΙΧ, 400-1000 Ευρώ το χρόνο, ανάλογα µε το όχηµα, µε Μαζικά Μέσα Μεταφοράς, (χρήση κάρτας απεριόριστων διαδροµών για όλα τα µέσα) 420 Ευρώ το χρόνο, µε ποδήλατο η απόσβεση του κόστους αγοράς γίνεται σε ένα εξάµηνο. Αν όµως συνυπολογίσουµε το κόστος αγοράς, συντήρησης, επιδιόρθωσης, ασφάλισης κλπ του ΙΧ η µετακίνηση µε το µέσο αυτό µας κοστίζει τουλάχιστον 3.000 ΕΥΡΩ. Οι δρόµοι καταλαµβάνουν το 91% της υποδοµής µεταφορών σε γη στη Γερµανία, ενώ ο σιδηρόδροµος το 8%. Ένα ΙΧ καταλαµβάνει στο δρόµο χώρο όσο 16 πεζοί και 4 ποδηλάτες. Στις µεγαλουπόλεις το ένα τέταρτο της επιφάνειάς τους καταλαµβάνεται από δρόµους και χώρους στάθµευσης για το Ι.Χ. Αν όλοι οι κάτοικοι της Αττικής είχαν ΙΧ θα χρειάζονταν περίπου 80.000.000 τετραγωνικών µέτρων (80.000 στρέµµατα) για τη στάθµευση τους. Bιώσιµη κατανάλωση 15
Μη βιώσιµες µεταφορές Για τη µετακίνηση 15.000 επιβατών ανά ώρα απαιτούνται: στην περίπτωση ΙΧ µε ένα άτοµο, δρόµοι µε 17 λωρίδες πλάτους 3,5 µέτρων και περίπου 300 στρέµµατα γης για την στάθµευσή τους στην περίπτωση υπόγειου ΜΕΤΡΟ, 2 γραµµές των 7,5 µέτρων και περίπου 4-5 στρέµµατα για δηµιουργία σταθµών για τους επιβάτες στην περίπτωση ΤΡΑΜ και σιδηρόδροµου, 2 γραµµές των 7-8 µέτρων. Αν στο σηµερινό κόστος των καυσίµων συνυπολογίζαµε και τα κόστη που προκαλεί στο περιβάλλον (εξωτερικά κόστη) η χρήση ΙΧ αυτοκινήτων που χρησιµοποιούν ως καύσιµο βενζίνη και άλλα προϊόντα του πετρελαίου, η τιµή των καυσίµων θα έπρεπε να είναι 1-2 Ευρώ ακριβότερη ανά λίτρο. Ένας πολίτης που µετακινείται µε ΙΧ : καταναλώνει 4πλάσια ποσότητα ενέργειας σε σχέση µ αυτή που του αντιστοιχεί αν µετακινείται µε ΜΜΜ. προκαλεί τοξική ρύπανση 19 φορές περισσότερη σε σχέση µε αυτόν που χρησιµοποιεί ΜΜΜ, ιδιαίτερα ΤΡΑΜ και σιδηρόδροµο. Παρόλο ότι η µετακίνηση µε ποδήλατο έχει µηδενική ρύπανση, λίγες πόλεις έχουν αναπτύξει δίκτυα ποδηλατοδρόµων ώστε να µετακινούνται µε ασφάλεια οι ποδηλάτες. Bιώσιµη κατανάλωση 16
Βιώσιµη ανάπτυξη (Αειφορία) Βιωσιµότητα: Η ικανοποίηση των αναγκών του σήµερα χωρίς να υποθηκεύεται η ικανότητα των µελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές του ανάγκες (Brundland Report, 1987) Ζητούµενο είναι, δηλαδή, η ενσωµάτωση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής διάστασης στις οικονοµικές επιλογές και δραστηριότητες Bιώσιµη κατανάλωση 17
Ανάγκη να αλλάξουµε µοντέλο κατανάλωσης Πολλοί άνθρωποι θεωρούν απαραίτητη την υψηλή κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών για να περνάνε καλά, ενώ ένα µεγάλο ποσοστό του πληθυσµού, που είναι οι πιο φτωχοί, χρειάζεται να αποκτήσουν στοιχειώδη αγαθά και υπηρεσίες για να επιβιώσουν. Αλλά αν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη (δηλαδή και τα υπόλοιπα ¾ του πληθυσµού) αποκτήσουν τις ίδιες συνήθειες, δυνατότητες και µοντέλα κατανάλωσης δεν είναι δυνατό να αντέξει ο πλανήτης και τα οικοσυστήµατα. Είναι απίθανο να µπορέσουµε να ζήσουµε στον πλανήτη ακολουθώντας το ίδιο µοντέλο ανάπτυξης και κατανάλωσης, γιατί τότε θα χρειαζόµασταν τουλάχιστον 3 πλανήτες σαν τη Γη αν όλοι οι άνθρωποι είχαν την κατανάλωση ενός µέσου Έλληνα και πάνω από 10 πλανήτες σαν τη Γη αν όλοι ζούσαν όπως οι Βορειοαµερικάνοι. Bιώσιµη κατανάλωση 18
Βιώσιµη κατανάλωση, οικολογικά βιώσιµη παραγωγή Ζούµε καλύτερα, καταναλώνουµε λιγότερα, ανακυκλώνουµε περισσότερα, επιλέγουµε πιο υπεύθυνα Η πρόκληση του 21ου αιώνα είναι η επίτευξη καλύτερης ποιότητας ζωής για όλους, µε αποσύνδεση της ανάπτυξης από την κατανάλωση πόρων και ενέργειας και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Στην καθηµερινή µας ζωή και µέσα από τις επιλογές που κάνουµε ψωνίζοντας, δουλεύοντας, διασκεδάζοντας, σπουδάζοντας, µετακινούµενοι/ες µπορούµε να αγωνιζόµαστε και να στηρίζουµε µια πολιτική υπέρ του περιβάλλοντος και της ευηµερίας της κοινωνίας ξεκινώντας τη δική µας προσωπική επανάσταση Bιώσιµη κατανάλωση 19
Η Κατάσταση του Περιβάλλοντος του Πλανήτη 70%του εδάφους της γης θα επηρεαστεί τα επόµενα 30 χρόνια από δρόµους, εξορυκτικές δραστηριότητες, αστικοποίηση, βιοµηχανικές δραστηριότητες Περισσότερο από το 50% του πληθυσµού της Γης (στη. Ασία και την Αραβική χερσόνησο το 90%) θα ζει το 2032 σε περιοχές µε σοβαρή έλλειψη νερού Οι οικονοµικές απώλειες παγκόσµια από φυσικές καταστροφές υπολογίζονται σε πάνω από 100 δισεκατοµµύρια Ευρώ. Τη δεκαετία του 90, πάνω από 90% όσων έχασαν τη ζωή τους ήταν θύµατα πληµµύρων, ξηρασιών και ανεµοθυελλών. Η µειούµενη περιβαλλοντική ποιότητα αποτελεί κίνδυνο για την υγεία. Bιώσιµη κατανάλωση 20
Ευρωπαίοι και ανάπτυξη (αποτελέσµατα έρευνας Ευρωβαροµέτρου 1995) Το 82% των Ευρωπαίων πολιτών πιστεύει ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι ένα «άµεσο και επείγον πρόβληµα» Το 72% θεωρούν ότι είναι αναγκαίο να εξασφαλισθεί η ανάπτυξη, ενώ θα προστατεύεται το περιβάλλον Το 18% διατυπώνει την άποψη ότι η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να πάρει προτεραιότητα απέναντι στην οικονοµία Το 6% πιστεύει ότι η οικονοµική ανάπτυξη πρέπει να έχει προτεραιότητα απέναντι στο περιβάλλον Bιώσιµη κατανάλωση 21
Σηµαντικές διεθνείς Συνδιασκέψεις για το Περιβάλλον 1972: Στοκχόλµη (Σουηδία) 1982: Μόσχα (Ρωσία) 1992: Ρίο (Βραζιλία) 2002: Γιοχάνεσµπουργκ (Ν. Αφρική) Bιώσιµη κατανάλωση 22
ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ & ΑGENDA 21 Τα 4 µέρη της Agenda 21 Κοινωνικές και Οικονοµικές διαστάσεις: εξετάζονται ο ανθρώπινος παράγοντας και τα προβλήµατα της ανάπτυξης, παράλληλα µε τα θέµατα του εµπορίου και της λήψης αποφάσεων Προστασία και διαχείριση Φυσικών Πόρων και οικοσυστηµάτων προκειµένου να επιτευχθεί η βιώσιµη ανάπτυξη σε διεθνές και τοπικό επίπεδο Ενίσχυση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων, συµµετοχή των 9 πιο σηµαντικών κοινωνικών οµάδων για τη βιώσιµη ανάπτυξη Μέσα εφαρµογής: οικονοµικά εργαλεία, τεχνολογία, εκπαίδευση, θεσµικά και νοµικά µέσα, πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση Bιώσιµη κατανάλωση 23
Agenda 21: Κεφάλαια 2-8 Αναφέρονται στα κοινωνικά και οικονοµικά προβλήµατα που είναι αποτέλεσµα της µη βιώσιµης ανάπτυξης και χρήσης των πόρων: φτώχεια, θέµατα υγείας, καταναλωτικά πρότυπα, υπερπληθυσµός. Στο κεφάλαιο 8 γίνεται λόγος για τους µηχανισµούς και την πολιτική που θα διασφαλίσουν ότι το περιβάλλον, η κοινωνία και η οικονοµία θα λαµβάνονται εξίσου υπόψη στο πλαίσιο της βιώσιµης ανάπτυξης Bιώσιµη κατανάλωση 24
Agenda 21: Κεφάλαια 9-22 Κεφάλαιο 9: προστασία της ατµόσφαιρας (αλλαγή παγκόσµιου κλίµατος, µείωση όζοντος, διασυνοριακή ατµοσφαιρική ρύπανση) Κεφάλαιο 10: διαχείριση φυσικών πόρων Κεφάλαιο 11: προστασία δασών -Κεφάλαιο12: ερηµοποίηση Κεφάλαιο 13: βουνά - Κεφάλαιο 14: βιώσιµη γεωργία Κεφάλαιο 15: διατήρηση βιοποικιλότητας Κεφάλαιο 16: βιοτεχνολογία Κεφάλαιο 17: προστασία ωκεανών και θαλασσών Κεφάλαιο 18: επάρκεια πόσιµου νερού, διαφύλαξη υδατικών πόρων για λειτουργία οικοσυστηµάτων Κεφάλαιο 19: ορθολογική διαχείριση τοξικών χηµικών Κεφάλαιο 20: µείωση αποβλήτων, αύξηση ανακύκλωσης, προώθηση φιλικών στο περιβάλλον µεθόδων διάθεσης- διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων, ενηµέρωση Κεφάλαιο 21: µείωση στερεών απορριµµάτων, αύξηση ανακύκλωσης, φιλικές στο περιβάλλον µέθοδοι επεξεργασίας και διάθεσης, ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση Κεφάλαιο 22: ραδιενεργά απόβλητα Bιώσιµη κατανάλωση 25
Agenda 21: Κεφάλαια 24-32 Ενδυνάµωση του ρόλου των εταίρων Τα Κεφάλαια 24-32 επικεντρώνονται στις διεθνείς και εθνικές δράσεις που πρέπει να αναληφθούν για να προωθηθεί η συνεργασία µε κοινωνικούς φορείς και να έχουν όλοι πρόσβαση στην ενηµέρωση και λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν την κατάστασή τους ή το περιβάλλον Οι 9 πιο σηµαντικές κοινωνικές οµάδες για την προώθηση της βιωσιµότητας: γυναίκες, νέοι, ιθαγενείς, µη-κυβερνητικές οργανώσεις, αυτοδιοίκηση, συνδικάτα, βιοµηχανία και επιχειρήσεις, επιστήµονες και τεχνικοί, αγρότες Bιώσιµη κατανάλωση 26
Agenda 21: Κεφάλαια 33-40 Μέσα εφαρµογής Κεφάλαιο 33: οικονοµικά εργαλεία και ρυθµίσεις για τη χρηµατοδότηση προγραµµάτων στις αναπτυσσόµενες χώρες (αναπτυξιακή βοήθεια) Κεφάλαιο 34: µεταφορά τεχνολογίας φιλικής στο περιβάλλον, ολοκληρωµένα προγράµµατα τεχνογνωσίας, εκπαίδευσης, οργανωτικής υποστήριξης Κεφάλαιο 35: ενδυνάµωση ιδρυµάτων & ερευνητικών προγραµµάτων, δηµιουργία νέων συνεργασιών Κεφάλαια 36-37: ο ρόλος της εκπαίδευσης για τη βιώσιµη ανάπτυξη, άσκηση πίεσης στις κυβερνήσεις για διοργάνωση εκστρατειών ενηµέρωσης κι ευαισθητοποίησης για θέµατα περιβάλλοντος Κεφάλαια 38-39: ενδυνάµωση διεθνών θεσµών, εργαλείων και µηχανισµών για τη βιωσιµότητα Κεφάλαιο 40: Μείωση του ελλείµµατος σε δεδοµένα Bιώσιµη κατανάλωση 27