ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ «ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ»

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ «ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ» Πακέτο Εργασίας 4 (WP4) Institute for Postgraduate Studies - Σόφια, Βουλγαρία 1

ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ - ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η επικύρωση της άτυπης και της μη τυπικής εκπαίδευσης βασίζεται στην αξιολόγηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων του ατόμου και ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα κάποιο πιστοποιητικό ή δίπλωμα. Η επικύρωση μπορεί να είναι μια εξερεύνηση χωρίς προϋποθέσεις, να στοχεύει δηλαδή σε εκείνα που μπορεί κάποιος να κάνει, και ονομάζεται αποκλίνουσα επικύρωση. Μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί και με τη χρήση καθορισμένων προτύπων, εξετάζοντας δηλαδή αν το άτομο κατέχει ικανότητες σε σχέση με τα καθορισμένα πρότυπα, και τότε ονομάζεται συγκλίνουσα επικύρωση. Οι προσδιορισμένοι σκοποί και στόχοι θα καθορίσουν ποια μέθοδος θα επιλεχθεί. Επίσης, είναι σημαντικό να είναι σαφής η χρήση των αποτελεσμάτων. Θα οδηγήσει η επικύρωση σε ένα εθνικώς αναγνωρισμένο πιστοποιητικό; Ή ο στόχος της είναι η απόκτηση μιας εικόνας των ικανοτήτων του ατόμου ώστε να βοηθήσει και να ενθαρρύνει την εκπαίδευση προσόντων; Οι σκοποί και οι στόχοι θα καθορίσουν επίσης πόσο εκτενής θα χρειαστεί να είναι η επικύρωση, σε όρους περιεχομένου και χρόνου, και κατά συνέπεια σε σύνολο πόρων που θα χρειαστεί να παραχωρηθούν. Το παρόν εγχειρίδιο περιγράφει τις μεθόδους και τα εργαλεία που αποσκοπούν στη συγκλίνουσα επικύρωση, δηλαδή εκείνα που ελέγχουν αν ο εργαζόμενος ικανοποιεί καθορισμένα πρότυπα προσόντων (standards). Πρότυπα προσόντων (standards) Για τον συγχρονισμό και την εναρμόνιση της επικύρωσης μεταξύ των χωρών που συμμετέχουν στο έργο ValidAid+, προετοιμάστηκαν πρότυπα (standards) για την αναγνώριση και επικύρωση άτυπων και μη τυπικών προσόντων για τις παρακάτω θέσεις: του «Ταμία» για τον τομέα του εμπορίου, της «Καμαριέρας» για τον τομέα της φιλοξενίας και του «Διοικητικού Υπαλλήλου» για τον τομέα των διοικητικών υπηρεσιών. 2

Ομάδες-στόχοι & Δικαιούχοι Οι ομάδες-στόχοι του έργου είναι οι εργαζόμενοι χαμηλής ειδίκευσης, με χαμηλού επιπέδου ή καθόλου εκπαίδευση, οι εργοδότες, τα κέντρα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, τα κέντρα Επαγγελματικού Προσανατολισμού, κ.λπ. 1. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΙ Όταν παρουσιάζεται η ευκαιρία για τους εργαζόμενους να επικυρώσουν τα προσόντα τους, είναι σημαντικό να λάβουν υπόψη τους όσο το δυνατόν νωρίτερα τον σκοπό της επικύρωσης. Ένας σκοπός μπορεί να είναι να διερευνηθούν τα προσόντα του ατόμου. Ορισμένα από τα μη αναγνωρισμένα προσόντα που έχει αποκτήσει το προσωπικό μπορεί να αποτελούν πλεονεκτήματα για μια εταιρία. Μπορεί να παρέχει στους εργαζόμενους την ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη και για μια αλλαγή στα εργασιακά τους καθήκοντα. Η επικύρωση μπορεί επίσης να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τον σχεδιασμό προσωπικών σχεδίων ανάπτυξης. Το παραπάνω εφαρμόζεται μόνο στη διερευνητική αποκλίνουσα επικύρωση. Ένας άλλος σκοπός της επικύρωσης είναι η αξιολόγηση των προσόντων του υπαλλήλου σε σχέση με τα αναγνωρισμένα πρότυπα προσόντων για έναν συγκεκριμένο επαγγελματικό ρόλο, που εφαρμόζεται στη συγκλίνουσα επικύρωση. Ο υπάλληλος λαμβάνει αποδεικτικό των ικανοτήτων του και μπορεί να αναγνωρίσει τους τομείς που πρέπει να αναπτυχθούν. Παρέχει, επίσης, ευκαιρίες στους εργοδότες να σχηματίσουν εργασιακές ομάδες/μονάδες όπου τα προσόντα αλληλοσυμπληρώνονται και να αναπτύξουν σαφή σχέδια προσωπικής ανάπτυξης. Συνήθως, η επικύρωση είναι μια μίξη εξερεύνησης χωρίς προϋποθέσεις, και επικύρωσης σε σχέση με καθορισμένα πρότυπα. Η επικύρωση που περιγράφεται στο έργο αυτό συμβαίνει με εδραιωμένους όρους προτύπων εντός ενός συγκεκριμένου επαγγελματικού ρόλου, παραδείγματος χάριν, του «Ταμία» για τον τομέα του εμπορίου, της «Καμαριέρας» για τον τομέα της φιλοξενίας και του «Διοικητικού Βοηθητικού Υπαλλήλου» για τον τομέα των διοικητικών υπηρεσιών. Είναι σημαντική η αποσαφήνιση του όρου «επαγγελματικός ρόλος» όσον αφορά τον αριθμό των εργασιακών καθηκόντων και πόσο εξελιγμένα είναι αυτά. Θα οριστούν ομάδες-στόχοι σε 3

διάφορους εργασιακούς χώρους; Οι ερωτήσεις αυτές καθορίζουν εκτενώς το πεδίο της επικύρωσης και πώς αυτό οργανώνεται και τον χρόνο που απαιτείται. Ο σκοπός της επικύρωσης πρέπει επίσης να προσαρμοστεί στον αριθμό των ωρών που μπορεί ο εργαζόμενος να διαθέσει για επικύρωση. Ποιος είναι ο σκοπός της επικύρωσης: - Μόνο διερευνητικός - ποια προσόντα έχει ο εργαζόμενος; -Να διαπιστωθεί ότι ο εργαζόμενος εκπληρώνει τα εργασιακά πρότυπα προσόντων. Ποιο επάγγελμα: - Η ανάγκη για πρότυπα και το πεδίο υπο-προτύπων. Προϋποθέσεις: - Τι αξιοπιστία θέλετε να έχει η επικύρωση; Τι θα γίνει με τα αποτελέσματα της επικύρωσης; - Σε ποιον θα απευθυνθεί η επικύρωση; - Ποιος θα κάνει την επιλογή και ποια θα είναι τα κριτήρια επιλογής; - Η επικύρωση θα αφορά ένα ή περισσότερα εργασιακά περιβάλλοντα; - Κατ' εκτίμηση πόσο θα είναι αριθμός εργαζόμενων για επικύρωση; - Πόσο ενδέχεται να κοστίσει η επικύρωση; - Πόσες ώρες μπορούν να διατεθούν για επικύρωση; Οι στόχοι και οι δαπάνες πρέπει επίσης να σχετίζονται με το αν είναι δυνατόν ή όχι να διεξαχθεί η επικύρωση σύμφωνα τα απαιτούμενα επίπεδα ποιότητας. 4

2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ Οι διάφοροι αντιπρόσωποι που αργότερα θα αποτελούν την Επαγγελματική Ομάδα Εργασιών (ΕΟΕ) θα πρέπει να προσκληθούν σε αρχικό στάδιο για να βοηθήσουν στον σχεδιασμό της επικύρωσης. Κατά τα αρχικά στάδια του σχεδιασμού, θα πρέπει να περιληφθεί ένας ανεξάρτητος οργανισμός για να αναλάβει την ευθύνη για την πρακτική εργασία της εφαρμογής του έργου. Η Επαγγελματική Ομάδα Εργασιών μπορεί να θεωρηθεί η κατευθυντήρια ομάδα για την επικύρωση. Η ΕΟΕ θα πρέπει να αποτελείται από εθνικούς και/ή τοπικούς αντιπροσώπους εργοδοτών και εργαζομένων, και από τον οργανισμό, που θα αναλάβει την ευθύνη για την εφαρμογή της επικύρωσης. Τα καθήκοντα της ΕΟΕ περιλαμβάνουν: την ανάπτυξη και/ή έγκριση των προτύπων προσόντων την παροχή δεδομένων για τη δομή της επικύρωσης την παροχή δεδομένων για την τεκμηρίωση την πιθανότητα υπογραφής του πιστοποιητικού την εγγύηση της αξίας του πιστοποιητικού. Τα υπεύθυνα άτομα για τη πρακτική εφαρμογή της επικύρωσης είναι οι σύμβουλοι έργου και οι αξιολογητές. Πιθανότατα θα χρειάζονται ένας ή δύο αξιολογητές. Για συγκεκριμένες μεθόδους/εργαλεία, ίσως να υπάρχει η ανάγκη για συναξιολογητές στους εργασιακούς χώρους. Σύμβουλος έργου Ο ρόλος του συμβούλου είναι ξεχωριστός από εκείνον του αξιολογητή. Η κύρια εργασία του συμβούλου έργου είναι: να παρέχει πληροφορίες για το έργο να πραγματοποιεί την έρευνα και το σχεδιασμό της συνέντευξης και, με τους συμμετέχοντες, να διαμορφώνει ένα σχέδιο για τα διάφορα στάδια της διαδικασίας να ξεκινάει και να επιβλέπει τη σύνταξη του portfolio του υποψηφίου 5

να ξεκινάει την εργασία αυτο-αξιολόγησης να κανονίζει την επαφή με τους αξιολογητές να παρέχει συνολική υποστήριξη και συμβουλευτική κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επικύρωσης να συμμετέχει στην ανάπτυξη/εξέταση των εργαλείων επικύρωσης της εργασιακής ομάδας. Προϋποθέσεις προσόντων Προτιμητέα είναι τα άτομα με εκπαιδευτικά και επαγγελματικά προσόντα καθοδήγησης. Η εκπαίδευση των συμβούλων έργων θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες για την επικύρωση και την εκπαίδευση σχετικά με την καθοδήγηση της δημιουργίας του portfolio. Διαφορετικά, οι σύμβουλοι θα πρέπει να προετοιμάζονται συμμετέχοντας στην ανάπτυξη/διόρθωση των εργαλείων επικύρωσης. Αξιολογητής Ο αξιολογητής δεν θα πρέπει να έχει καμία εργασιακή σχέση με τα άτομα προς επικύρωση. Προϋποθέσεις προσόντων Ο αξιολογητής μπορεί να είναι ένας (ανώτερος) εκπαιδευτής εκτός εργασιακού χώρου ή κάποιος ειδικός εντός ενός εμπορικού ομίλου, ακαδημαϊκού ομίλου, κ.λπ. Κατάλληλα άτομα είναι οι επαγγελματίες εκπαιδευτές που σχετίζονται με κάποιο συγκεκριμένο επάγγελμα όπως και ειδικοί στο πεδίο διαχείρισης ανθρώπινων πόρων. Σημαντικοί παράγοντες κατά την επιλογή ενός αξιολογητή είναι ότι θα πρέπει να έχει: αξιοπιστία και αμεροληψία επαγγελματικά προσόντα εντός του τομέα και γνώση των τρεχόντων προτύπων γνώση του επονομαζόμενου «προτύπου προσόντων» εμπειρία ως αξιολογητής προσόντα καλής επικοινωνίας, ενσυναίσθηση και θετική στάση προς την επικύρωση 6

Εκπαίδευση Δεν είναι πάντα δυνατή η εύρεση αξιολογητών που είναι εκπαιδευμένοι και να έχουν εμπειρία. Ένας τρόπος προετοιμασίας των ατόμων που θα ενεργήσουν ως αξιολογητές είναι η ενεργή συμμετοχή τους στην προσαρμογή των εργαλείων για τη διαδικασία/έργο επικύρωσης. Στο πλαίσιο του έργου ValidAid+, αναπτύχθηκε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους αξιολογητές σχετικά με την εφαρμογή της διαδικασίας επικύρωσης. - Επαγγελματική Ομάδα Εργασίας - Κατάλληλα προσόντα συμβούλων - σύμβουλος εκπαιδευτικής και επαγγελματικής καθοδήγησης και εκπαίδευση στη μεθοδολογία επικύρωσης - Αξιολογητής - σύμβουλος εκπαιδευτικής και επαγγελματικής καθοδήγησης και εκπαίδευση στη μεθοδολογία επικύρωσης 7

3. ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ (STANDARDS) Κατά τη διαδικασία της επικύρωσης όπου ελέγχεται αν ο υπάλληλος ικανοποιεί συγκεκριμένα πρότυπα προσόντων (standards), είναι απαραίτητο πρώτα να αναγνωριστούν και να αποφασιστούν τα πρότυπα προσόντων (standards) για το συγκεκριμένο επάγγελμα σύμφωνα με τα οποία θα αξιολογηθούν οι υπάλληλοι. Επίσης, καθίσταται ευκολότερο για τους υπαλλήλους να αξιολογήσουν τους εαυτούς τους σύμφωνα με τα πρότυπα, αν τα πρωταρχικά πρότυπα καθορίζονται λεπτομερώς με πολλαπλά υπο-πρότυπα (sub-standards). Τα υπο-πρότυπα (sub-standards) αυτά μπορούν να κάνουν ευκολότερη την αξιολόγηση. Πρότυπα προσόντων (standards): - Υπάρχουν; - Αν όχι, να δημιουργήσουμε πρότυπα; - Αν υπάρχουν, χρειάζεται να αναθεωρηθούν/προσαρμοστούν; Τα υπο-πρότυπα (sub-standards) στο πλαίσιο της απαραίτητης γνώσης, δεξιοτήτων και προσόντων: - Η ανάγκη για υπο-πρότυπα - Γιατί; - Ποια και πώς θα περιγράφονται; 8

4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Στο κεφάλαιο 6, υπάρχει μια λίστα μεθόδων και εργαλείων. Ορισμένα χρειάζεται να χρησιμοποιούνται πάντα κατά την επικύρωση. Οι περιγραφές κάθε μεθόδου και το παρακάτω εργαλείο περιλαμβάνουν τον τρόπο που χρησιμοποιήθηκαν στο έργο. Για να αναγνωρίσουν οι υποψήφιοι επικύρωσης τα προσόντα που έχουν, χρειάζονται καλή αυτεπίγνωση και την ικανότητα να μιλήσουν για τα προσόντα τους. Η βάση των ικανοτήτων αυτών καταθέτονται σε ένα καλά οργανωμένο χαρτοφυλάκιο. Αποφασίστε ποιες μέθοδοι και εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Πρέπει οι μέθοδοι να προσαρμοστούν στην εν λόγω επικύρωση; 5. ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ 5.1. Ενημέρωση και σύσταση του έργου Για την επιτυχία ολόκληρης της διαδικασίας επικύρωσης, είναι σημαντική η ενημέρωση των ατόμων για την επικείμενη επικύρωση, και η προσεκτική επιλογή της καταλληλότερης περιόδου για τη δραστηριότητα αυτή. Το παραπάνω περιλαμβάνει τη διάδοση πληροφοριών μεταξύ πιθανών άμεσων συμμετεχόντων, των οποίων τα προσόντα θα επικυρωθούν, και μεταξύ επιτηρητών και ατόμων που βρίσκονται σε άλλες σχετικές θέσεις. Οι πληροφορίες χρειάζεται πάντα να είναι σε προφορική και γραπτή μορφή. Κατά την προετοιμασία των στοιχείων των πληροφοριών, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η εδραίωση της συνεργασίας με τους οργανισμούς εργασίας και εκείνους των εργαζομένων. Οι πληροφορίες θα πρέπει να είναι συνοπτικές και να περιέχουν τα ακόλουθα: το υπόβαθρο του έργου 9

τον σκοπό της επικύρωσης τον τρόπο διεξαγωγής της επικύρωσης τις απαιτήσεις για τους συμμετέχοντες τον τρόπο καταγραφής των αποτελεσμάτων. 5.2. Εύρεση των συμμετεχόντων Ο σκοπός και οι στόχοι της επικύρωσης καθορίζουν τις ιδιαιτερότητες της διαδικασίας εφαρμογής και επιλογής. Παραδείγματα κριτηρίων επιλογής: πόσο χρονικό διάστημα έχει εργαστεί ένα άτομο σε μια αντίστοιχη θέση το εκπαιδευτικό υπόβαθρο του ατόμου το ενδιαφέρον που δείχνει για τη διαδικασία της επικύρωσης. Ο αριθμός των συμμετεχόντων για τη πιλοτική εφαρμογή των εργαλείων επικύρωσης εκτιμάται ότι θα είναι 20 άτομα από τους παρακάτω κλάδους: «Ταμίας», «Καμαριέρα», «Διοικητικός Βοηθητικός Υπάλληλος». Συνεπώς, ο αριθμός επιλέχθηκε λόγω του πιλοτικού χαρακτήρα της εφαρμογής των εργαλείων επικύρωσης. : - Αναγνωρίστε κατά το στάδιο σχεδιασμού της διαδικασίας επικύρωσης την ομάδα-στόχο και διευκρινίστε τον τρόπο διεξαγωγής των διαδικασιών εφαρμογής και επιλογής - Διαδώστε τις πληροφορίες μεταξύ της ομάδας-στόχου και άλλων ατόμων και των οργανισμών σχετικών με την επικύρωση σε αρχικό στάδιο και διασφαλίστε την υποστήριξή τους. 10

6. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗΣ - ΕΦΑΡΜΟΓΗ Το ακόλουθο σχήμα παρουσιάζει τη διαδικασία επικύρωσης εντός του πλαισίου του έργου Validaid+. Μελέτη Περίπτωσης / Παρατήρηση (ενεργός ρόλος αξιολογητή) Αν αποτύχει Μελέτη Περίπτωσης/ Παρατήρηση Χαρτοφυλάκιο Υποψηφίου Βιογραφικό σημείωμα (κατά προτίμηση σε μορφή euro-pass) Αποδεικτικά (αν υπάρχουν) προσόντων - π.χ. Πιστοποιητικά Εκπαίδευσης και Εργασίας, Παραπεμπτικές Επιστολές, κ.λπ. Φόρμα αυτοαξιολόγησης (ΦαΑ) Φόρμα Αξιολόγησης Επιτηρητή (ΦΑΕ) Αν ΦαΑ ΦΑΕ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞ Η Αξιολογητή (Φόρμα Αξιολογητή) Αν ΦαΑ = ΦΑΕ (x) Αν ΦαΑ = ΦΑΕ ( ) Αν περάσει Μελέτη Περίπτωσης/ Παρατήρηση Διαδραστική Εξέταση Συνάντηση συμβούλου & Αξιολογητή με τον Υποψήφιο για τα αποτελέσματα Αν περάσει τη Διαδραστική Εξέταση ( ) Αν αποτύχει στη Διαδραστική Εξέταση (x) Συνάντηση συμβούλου & Αξιολογητή με τον Υποψήφιο για τα αποτελέσματα x Προτάσεις για περαιτέρω επαγγελματική εκπαίδευση ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ (συμμετέχει σε όλα τα στάδια της διαδικασίας) 11

6.1. Αρχικές συζητήσεις διερεύνησης και επισκόπησης Θα πρέπει να διεξαχθεί μια αρχική συζήτηση για την επιλογή των υποψηφίων επικύρωσης. Ο σκοπός της είναι η αποσαφήνιση των προσδοκιών του ατόμου σχετικά με την επικύρωση όπως και να γνωστοποιήσουν στους επιλεγμένους υποψηφίους τις σχετικές διαδικασίες. Η συζήτηση θα διεξαχθεί από τον σύμβουλο. Ο σύμβουλος θα πρέπει να διατηρεί την ενότητα, να παρέχει συμβουλές και υποστήριξη στους υποψηφίους επικύρωσης καθ' όλη τη διαδικασία. Η αρχική συζήτηση μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα: τον καθορισμό του εκπαιδευτικού και επαγγελματικού υπόβαθρου του υποψηφίου τη στάση του υποψηφίου επικύρωσης απέναντι στην επικύρωση και όποιες ερωτήσεις ενδέχεται να έχει τις προσδοκίες και φιλοδοξίες του υποψηφίου επικύρωσης μια αναθεώρηση των διάφορων σταδίων της διαδικασίας επικύρωσης πληροφορίες και σχέδιο εργασίας για το χαρτοφυλάκιο προσόντων (portfolio). Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να προγραμματίζονται τα ποικίλα στάδια της διαδικασίας, να διευκρινίζονται με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια οι χρόνοι και τα μέρη, και θα πρέπει να προετοιμαστεί μια λίστα όλων των ατόμων που εμπλέκονται και θα παρέχουν υποστήριξη καθ' όλη τη διαδικασία επικύρωσης. Το πρόγραμμα θα πρέπει να αναθεωρείται συνεχώς. : - Συμπεριλάβετε όποια εκπαιδευτική και εργασιακή εμπειρία, που μπορεί να έχει σημασία για την επικύρωση. - Παρέχετε σαφείς πληροφορίες και ακούστε προσεκτικά τις ερωτήσεις. 12

6.2. Portfolio Για να αναγνωρίσουν οι υποψήφιοι επικύρωσης τα προσόντα που έχουν, χρειάζονται καλή επίγνωση του εαυτού τους και την ικανότητα να μιλούν για αυτά. Η βάση των ικανοτήτων αυτών κατατίθενται σε ένα καλά οργανωμένο χαρτοφυλάκιο (portfolio). Ο σύμβουλος έχει το σημαντικό ρόλο να παρέχει καθοδήγηση στο συμμετέχοντα κατά την εκτέλεση της εργασίας. Περιστασιακά, τα υπάρχοντα έγγραφα, π.χ. διπλώματα, πιστοποιητικά και συστατικές επιστολές, παρέχουν μόνο συνοπτικές πληροφορίες για το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό υπόβαθρο του συμμετέχοντα. Επομένως, αυτά θα πρέπει να συμπληρωθούν με λεπτομερείς περιγραφές των εκπαιδευτικών του επιτευγμάτων και της εργασιακής του εμπειρίας. Εκτός του υπάρχοντος portfolio, η διαδικασία εκτέλεσης των καθηκόντων είναι το ίδιο σημαντική. Η επίβλεψη ή η καθοδήγηση μπορεί να είναι οργανωμένες σε ομάδες αλλά θα πρέπει κυρίως να παρέχονται από τον σύμβουλο κατά άτομο. Μεταξύ άλλων, η διαδικασία αυτή βοηθά τα άτομα να αυξήσουν την επίγνωση σχετικά με τα προσόντα τους και να βελτιώσουν την ικανότητά τους να μιλήσουν για αυτά. - Έγγραφα που αφορούν την εκπαίδευση και την εργασία ως μέρος του portfolio, συχνά χρειάζονται να συμπληρωθούν με λεπτομερείς περιγραφές από τους ίδιους τους συμμετέχοντες. - Θα πρέπει να αφιερωθεί αρκετός χρόνος και προσπάθεια στη διαδικασία. - Ως αποτέλεσμα της διαδικασίας, οι συμμετέχοντες θα έχουν επίγνωση των προσόντων τους και επομένως, θα είναι ικανοί να αναγνωρίσουν και να μιλήσουν καλύτερα για αυτά. - Η καθοδήγηση είναι σημαντική - Η διασφάλιση της εχεμύθειας των προσωπικών δεδομένων είναι επίσης σημαντική. 6.3. Αυτο-αξιολόγηση και αξιολόγηση επιτηρητή, όπου μπορεί να εφαρμοστεί Η αυτο-αξιολόγηση πάντα σχετίζεται με τα εδραιωμένα πρότυπα προσόντων (standards), συμπεριλαμβανομένων των υπο-προτύπων (sub-standards). Ο υποψήφιος επικύρωσης πρέπει να είναι εξοικειωμένος με τα εν λόγω πρότυπα. Η αυτο-αξιολόγηση μπορεί να οργανωθεί με διάφορους τρόπους. Οι υποψήφιοι επικύρωσης μπορούν να προσδιορίσουν τα προσόντα που 13

πιστεύουν ότι πρέπει να επικυρωθούν στη φόρμα αυτο-αξιολόγησης, συμπεριλαμβανομένης της λίστας εδραιωμένων προτύπων. Είναι επίσης δυνατό να καθορίσουν οι υποψήφιοι τα προσόντα που μπορούν να επικυρωθούν έπειτα από έναν διάλογο με τους επιτηρητές τους. Οι αξιολογητές θα έχουν καλύτερη βάση για την αναγνώριση των προσόντων των συμμετεχόντων αν οι αυτο-αξιολογήσεις συμπληρώνονται από την αξιολόγηση ενός επιτηρητή. Σε μερικές περιπτώσεις, το τελευταίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιβεβαίωση των προσόντων των συμμετεχόντων. - Είναι σημαντικό ο υποψήφιος επικύρωσης να κατανοεί πλήρως τα πρότυπα επικύρωσης (standards). - Ένας αξιολογητής θα πρέπει να είναι διαθέσιμος να παρέχει επεξηγήσεις και να καθοδηγεί τους συμμετέχοντες κατά τη διαδικασία των αυτο-αξιολογήσεων. - Έχει μεγάλη αξία να συμπληρώνεται η αυτο-αξιολόγηση από την αξιολόγηση ενός επιτηρητή. 6.4. Ατομικές συζητήσεις - αναθεωρημένος σχεδιασμός Το επόμενο βήμα στη διαδικασία επικύρωσης είναι η διεξαγωγή των συνεντεύξεων μεταξύ αξιολογητή και υποψηφίων επικύρωσης. Οι συνεντεύξεις θα πρέπει να βασίζονται στην αυτοαξιολόγηση κάθε ατόμου και στο portfolio. Σκοπός τους είναι να καταφέρουν μια συμφωνία μεταξύ του υποψήφιου επικύρωσης και του αξιολογητή σχετικά με τα προσόντα που θα πρέπει να αξιολογηθούν και τον τρόπο που θα πρέπει να γίνει η αξιολόγηση. Ο τρόπος που το άτομο περιγράφει την εκτέλεση των καθηκόντων του μπορεί να έχει μεγάλη σημασία στον τρόπο που ο υποψήφιος επικύρωσης παρουσιάζει τα προσόντα του και κατά συνέπεια, επηρεάζει την επιλογή των μεθόδων επικύρωσης. Η επιλογή των εργαλείων αξιολόγησης (μελέτες περιπτώσεων και/ή ανάλυση εργασιακών καθηκόντων που έχουν πραγματοποιηθεί, παρατηρήσεις και/ή παιχνίδι ρόλων, τεστ γνώσεων και οποιαδήποτε επιπρόσθετη συζήτηση) είναι ατομική. Το πρόγραμμα που περιγράφει τη διαδικασία (που δημιουργείται κατά τη πρώτη συνέντευξη/συζήτηση με τον συμμετέχοντα) 14

θα πρέπει να αναθεωρείται σύμφωνα με ενημερωμένα μέρη, χρόνους και άτομα που εμπλέκονται. - Αφιερώστε αρκετό χρόνο στις συζητήσεις. - Σχεδιάστε όλα τα στάδια της διαδικασίας αξιολόγησης. 6.5. Μελέτες περίπτωσης και/ή ανάλυση εργασιακών καθηκόντων Η διαδικασία επικύρωσης θα πρέπει να διασφαλίζει ότι τα προσόντα επικυρώνονται σε περιβάλλον που μοιάζει με τις εργασιακές συνθήκες όπου αποκτήθηκαν. Η μελέτη περίπτωσης αποτελεί ένα παράδειγμα της μεθόδου αυτής όπου η διαδικασία μπορεί να οργανωθεί βασισμένη σε αυτή την έννοια. Ξεκινώντας από μια δεδομένη κατάσταση, ο υποψήφιος επικύρωσης περιγράφει πώς να προχωρήσει στην επίλυση ενός συγκεκριμένου προβλήματος, προφορικά, γραπτά ή και με τους δύο τρόπους. Υπάρχει ο κανόνας ότι δεν υπάρχει ένας μόνο σωστός τρόπος διαχείρισης μιας κατάστασης και εδώ ο υποψήφιος επικύρωσης έχει την ευκαιρία να περιγράψει και να επιχειρηματολογήσει υπέρ του τρόπου επίλυσης του προβλήματος που επέλεξε. Ως πρώτο βήμα, θα ήταν κατάλληλο να αναλυθούν οι διαδικασίες και τα προϊόντα, που έχει παρουσιάσει ο υποψήφιος επικύρωσης ως μέρος των συνηθισμένων εργασιακών του καθηκόντων. Τα παραπάνω μπορεί να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, τήρηση αρχείων, σύνταξη αναφορών, κ.λπ., που μαζί με τα προφορικά σχόλια και τις εξηγήσεις μπορούν να σχηματίσουν μια βάση για την αξιολόγηση. - Προσπαθήστε πρώτα να αναλύσετε τα στοιχεία που έχει παράγει ο υποψήφιος επικύρωσης κατά τα συνηθισμένα εργασιακά του καθήκοντα. - Οι μελέτες περίπτωσης θα πρέπει να μοιάζουν με τις εργασιακές συνθήκες όπου τα προσόντα αναπτύχθηκαν. 15

- Ενδείκνυται να γίνεται ξεχωριστή λίστα ελέγχου με τις σωστές απαντήσεις της μελέτης περίπτωσης και να ικανοποιείται το επίπεδο γνώσεων, δεξιοτήτων και προσόντων (μια ανάλυση πλέγματος). 6.6. Παρατηρήσεις και/ή παιχνίδι ρόλων Η μέθοδος αυτή είναι κατάλληλη για την αξιολόγηση προσόντων, που δεν μπορούν να αναγνωριστούν χρησιμοποιώντας μελέτες περίπτωσης ή παραδοσιακά τεστ γνώσεων. Τα παραπάνω μπορεί να αφορούν στάσεις απέναντι σε πελάτες και συναδέλφους, συνείδηση εξυπηρέτησης, γενική επίγνωση και ικανότητα ακρόασης, κ.λπ. Αποτελεί πλεονέκτημα να γίνονται παρατηρήσεις σε πραγματικό εργασιακό περιβάλλον. Η παρατήρηση κατά την εργασία με πελάτες Ο αξιολογητής παρατηρεί την εργασία με πελάτες για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Μερικοί πελάτες μπορεί να είναι «μυστικοί πελάτες» που έχουν προετοιμαστεί να ενεργήσουν με συγκεκριμένο τρόπο και πιθανότατα να κάνουν προκαθορισμένες ερωτήσεις. Το παραπάνω γίνεται για να διασφαλιστεί ότι περιλαμβάνονται σχετικές ερωτήσεις. Ο παρατηρητής θα πρέπει να έχει μαζί του μια λίστα ελέγχου για να κρατά σημειώσεις σχετικά με τις ικανότητες και την αντικειμενική γνώση. Ένα παράδειγμα για το τι μπορεί να αξιολογηθεί είναι πώς συναντά τον πελάτη, πόσο καλά τον ακούει ο υποψήφιος επικύρωσης, η στάση του υποψήφιου προς τον πελάτη, τον τρόπο με τον οποίο παρέχονται οι πληροφορίες, πώς αποχαιρετά τον πελάτη. Θα πρέπει να παρέχεται αργότερα ανατροφοδότηση. Παρατηρήσεις κατά τις εσωτερικές συναντήσεις Ένας παρατηρητής παρίσταται σε μία από τις εσωτερικές συναντήσεις, που πραγματοποιούνται τακτικά. Θα πρέπει πάλι να έχει μια λίστα ελέγχου για να κρατά σημειώσεις σχετικά με τις ικανότητες και την αντικειμενική γνώση. Όλοι οι συμμετέχοντες στη συνάντηση θα πρέπει να γνωρίζουν ποιος είναι ο παρατηρητής και τον σκοπό της παρατήρησης. 16

Ο παρατηρητής Ο παρατηρητής μπορεί να είναι ο άμεσος ανώτερος του υποψηφίου (επιτηρητής) ή κάποιος έμπειρος συνάδελφος με τον οποίο δεν έχει στενή σχέση. Είναι σημαντικό οι παρατηρητές να δρουν αμερόληπτα. Παιχνίδι ρόλων Αν δεν γίνεται να πραγματοποιηθούν παρατηρήσεις στον εργασιακό χώρο, μπορεί να γίνει παιχνίδι ρόλων, όπου ζητείται από τους συμμετέχοντες να ενεργήσουν και να αντιδράσουν βασισμένοι σε οδηγίες που τους έχουν δοθεί. Ανάλογα με τη πολυπλοκότητα της εργασίας, θα πρέπει να διορίζονται ένας ή δύο παρατηρητές. - Οι παρατηρήσεις κατά την εργασία με πελάτες: είναι σημαντικό ο υποψήφιος επικύρωσης να γνωρίζει τη δομή και τον σκοπό των παρατηρήσεων. - Οι παρατηρήσεις κατά τις εσωτερικές συναντήσεις: όλοι οι συμμετέχοντες στη συνάντηση πρέπει να γνωρίζουν ποιος είναι ο παρατηρητής και τον σκοπό της παρατήρησης. 6.7. Έλεγχος γνώσεων Ο έλεγχος γνώσεων αποτελεί μια παραδοσιακή μέθοδο, που εφαρμόζεται εδώ και πολύ καιρό στην επίσημη εκπαίδευση. Η μέθοδος υπολογίζει την τωρινή γνώση και μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάφορα είδη τεστ, όπως γραπτά ερωτηματολόγια, πολλαπλής επιλογής, συνεντεύξεις και τα λοιπά. Η χρησιμότητα της μεθόδου είναι περιορισμένη, καθώς δεν υπολογίζει ικανότητες και στάσεις. Εφόσον η εστίαση εδώ είναι η αναγνώριση της ικανότητας των συμμετεχόντων να διαχειριστούν τα εργασιακά τους καθήκοντα και τα πρότυπα προσόντων έχουν διατυπωθεί βασισμένα σε αυτή την προσέγγιση, ο έλεγχος γνώσεων έχει περιορισμένη χρήση ως συμπλήρωμα σε άλλα εργαλεία (ανατρέξτε στη Μεθοδολογία για τη χρήση ελέγχου γνώσεων 17

ως εργαλείο επικύρωσης «προσόντων»). 6.8. Συμπληρωματικές ατομικές συνεντεύξεις Αν ο αξιολογητής θεωρεί ότι δεν έχει αρκετές πληροφορίες για να κάνει μια αξιολόγηση, ή ο αξιολογητής χρειάζεται να ελέγχει τα εργασιακά καθήκοντα που έχουν ήδη παρουσιαστεί, ενδέχεται να είναι απαραίτητη η διεξαγωγή περαιτέρω ατομικών συνεντεύξεων με τον υποψήφιο επικύρωσης. Ενημερώνετε τακτικά τον συμμετέχοντα σχετικά με την πρόοδο της αξιολόγησης. 6.9. Αξιολόγηση Η αξιολόγηση πραγματοποιείται συνεχώς κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Ως τελικό στάδιο στη διαδικασία, ο αξιολογητής αναλύει εκείνα που έχουν εξακριβωθεί κατά τη διαδικασία. Αν ανταποκρίνονται τα αποτελέσματα της αυτο-αξιολόγησης και της διαδικασίας εξακρίβωσης (συμπεριλαμβανομένων των μελετών περίπτωσης και των παρατηρήσεων), τότε είναι εύκολο να καταλήξουν ότι το άτομο έχει τα προσόντα όπως περιγράφεται. Αν δεν ανταποκρίνονται, ο αξιολογητής πρέπει να καθορίσει τον βαθμό μη συμμόρφωσης και βάσει αυτού, να αποφασίσει ποια από τις ακόλουθες σειρές ενεργειών θα ακολουθήσει. 1. Αποφασίστε ότι το άτομο δεν έχει τα εν λόγω προσόντα. 2. Επιτρέψτε στο άτομο να πραγματοποιήσει επιπρόσθετα καθήκοντα. 18

7. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ Ο τρόπος καταγραφής των αποτελεσμάτων έχει βασική σημασία στη διαδικασία επικύρωσης. Η απόφαση για τη μορφή των εγγράφων που πιστοποιούν ένα προσόν θα πρέπει να παρθεί όσο το δυνατόν νωρίτερα γίνεται καθώς η ανάπτυξη των προτύπων και η επιλογή των μεθόδων που χρησιμοποιούνται εξαρτώνται από την επιλεγμένη μορφή τεκμηρίωσης. Αρκετά θέματα είναι σημαντικά όσον αφορά τα έγγραφα που εκδίδονται: Νομιμότητα Η τεκμηρίωση είναι αποδεκτή: τοπικά; εθνικά; στις χώρες της Ε.Ε; Ποια προσόντα θα πρέπει να τεκμηριώνονται: αντικειμενική γνώση; ικανότητες; γενικά προσόντα; Ποια εργασιακά καθήκοντα θα πρέπει να περιλαμβάνονται: μόνο τα αποτελέσματα της επικύρωσης; λεπτομέρειες σχετικά με την εκπαίδευση και την εργασιακή εμπειρία - επιλογή αυτών; Αξιολογήσεις διαβαθμισμένες ανά επίπεδο πόσα επίπεδα; ποια πρότυπα εφαρμόζονται σε κάθε επίπεδο; 19

Μορφή πώς θα πρέπει να μοιάζει ένα πιστοποιητικό; προετοιμασία προτύπου/σχεδίου; ποιος θα πρέπει να υπογράφει/σφραγίζει; Σχέδιο/περιεχόμενο Τα πρότυπα προσόντων εστιάζουν στην ικανότητα διεξαγωγής εργασιακών καθηκόντων, το οποίο θα πρέπει επομένως να αντανακλάται στην τεκμηρίωση. Συνεπώς, ο στόχος είναι η παροχή πιστοποίησης, που παρουσιάζει μια εικόνα του προσωπικού προφίλ ενός ατόμου. Όταν εκδίδεται τεκμηρίωση τέτοιου είδους, είναι σημαντικό το πιστοποιητικό να είναι ενημερωτικό ώστε ο αναγνώστης να λαμβάνει μια σαφή εικόνα των προσόντων του ατόμου εντός του επαγγελματικού του τομέα. Τα αποτελέσματα θα πρέπει να περιγράφονται όσο πιο αντικειμενικά γίνεται. Για να δοθεί στην πιστοποίηση μεγαλύτερο κύρος, θα πρέπει να περιλαμβάνεται μια περιγραφή του τρόπου που πραγματοποιείται η αξιολόγηση και ποιος την έκδωσε. Αξία έχει επίσης να υπάρχουν πιστοποιητικά με το ίδιο σχέδιο, ώστε να γίνονται αναγνωρίσιμα και να προσθέτεται ποιότητα σε αυτά. Αν υπάρχει ανάγκη για εθνική αποδοχή, είναι απαραίτητο η αξιολόγηση να γίνεται σε σχέση με εθνικώς αποδεκτά πρότυπα προσόντων, που βρίσκονται εντός του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος για τα περισσότερα επαγγέλματα. - Όσο το δυνατόν νωρίτερα, αποφασίστε ποια μορφή τεκμηρίωσης θα εκδοθεί - Ποιο είδος νομιμότητας; - Περιεχόμενο; - Ένα πιστοποιητικό προσόντων πρέπει να είναι ενημερωτικό για να έχει αξία. - Ποιος το υπογράφει/σφραγίζει; 20