Europe at Schools through Art and Simulation (EuropeStARTS) 11 Μαΐου 2014 10 χρόνια από την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση: διδάγματα και προοπτικές Ευαγόρας Λ. Ευαγόρου Λέκτορας Διεθνών Σχέσεων Τμήμα ΔΕΣ, Σχολή ΟΕΔΣ Πανεπιστήμιο Πειραιώς 1
Πλαίσιο Ανάπτυξης Παρουσίασης Τα χαρακτηριστικά της προενταξιακής περιόδου και της περιόδου μετά την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ Επιπτώσεις / Συνέπειες / Οφέλη / Προκλήσεις / Προοπτικές / Δυνατότητες για την Κύπρο γιαταυπόλοιπαευρωπαϊκά κράτη και για την ίδια την ΕΕ ανάγκη κατοχύρωσης Συσχετισμοί σήμερα επιπτώσεις στην οικονομία και το κυπριακό πρόβλημα / κυπριακή κοινωνία και θεσμοί Μελλοντικές προοπτικές: ποια ΕΕ θέλουμε και ποια θέση θα έχουμε σε αυτήν 2
Περιβάλλον Ευρωπαϊκής Ένωσης: τότε (2004) και σήμερα (2014) Διεύρυνση: ένταξη νέων κρατών / μεγέθυνση Εμβάθυνση: προσπάθεια εντατικότερης ενοποίησης / εξέλιξη και ισχυροποίηση θεσμών (βαθμός ενοποίησης) Προβλήματα: οικονομική κρίση, ανεργία, ανταγωνιστικότητα, χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου, εθνικές διαμάχες, μετανάστευση / Προκλήσεις: ειρήνη, σταθερότητα, ευημερία, Ζητήματα ασφάλειας επεμβάσεις σε κρίσεις, ανάληψη πρωτοβουλιών για προώθηση κοινωνικό-πολιτικών σχέσεων, ασφάλεια ευρωπαϊκών κρατών, μετανάστευση Οικονομικά ζητήματα: κοινό νόμισμα και κοινή νομισματική πολιτική, ευρωπαϊκά προϊόντα και υπηρεσίες, ευρωπαϊκές επενδύσεις 3
Χαρακτηριστικά και παράμετροι της ένταξης της Κύπρου Πολιτικοί λόγοι ως προτεραιότητα για την Κύπρο / υποβολή αίτησης για ένταξης το 1990 Αδυναμίες αντίληψης των υποχρεώσεων που απορρέουν από την ένταξη της Κύπρου (κυρίως οικονομικοί) δυσκολίες μετά την ένταξη Αδυναμίες εναρμόνισης και ανεπάρκεια νομοθετικού έργου Κυπριακή οικονομία: παρά τα προβλήματα μπορεί και αντιμετωπίζει τις πιέσεις της ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής αγοράς Υπό ένταξη χώρες: αναγκαιότητα για γρήγορη και σαφή εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο / ανάγκη για την ύπαρξη νομοθετικού έργου / ενδυνάμωση και ισχυροποίηση εθνικών οικονομιών / πολιτική σταθερότητα 4
Προσδοκίες για οφέλη της Κύπρου από την ένταξη στην ΕΕ Πολιτικά οφέλη: επίσπευση λύσης δίκαιη και βιώσιμη επανένωση Ασφάλεια και σταθερότητα / ενίσχυση δημοκρατίας και δημοκρατικών θεσμών Οικονομικά οφέλη / Ανάπτυξη / Προστασία Καταναλωτή Εξορθολογισμός πολιτικό-κοινωνικών δομών Κοινωνικά οφέλη: υγεία, κοινωνική πρόνοια, ανθρώπινα δικαιώματα, παιδεία Επικοινωνίακαιγέφυρεςμεάλλουςλαούςκαι λαούς Ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός υπηρεσιών / εκσυγχρονισμός δημόσιας διοίκησης Η Κύπρος να αποτελέσει κεφάλαιο για τους εταίρους της γεωστρατηγική της θέση 5
Αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιτυχία των διαπραγματεύσεων ένταξης Προϋποθέσεις που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τα κράτη που βρίσκονται σε διαπραγματευτική διαδικασία ή πρόκειται να ξεκινήσουν τις διαπραγματεύσεις Αναγκαιότητα της σε βάθος εμπεριστατωμένης μελέτης κάθε κεφαλαίου Διαμόρφωση διαπραγματευτικών θέσεων από πλευράς των κρατών υπό ένταξη που να καλύπτουν πλήρως όλα τα θέματα Αιτήματα για μεταβατικές περιόδους Τήρηση χρονοδιαγραμμάτων εναρμόνισης και δεσμεύσεων 6
Οργάνωση ενταξιακής προσπάθειας Κύπρου Διαπραγματευτική ομάδα και καθοδήγησης της προσπάθειας (Επικεφαλής Διαπραγματευτικής Αντιπροσωπείας) Ομάδα καθοδήγησης που περιελάμβανε: νομική υπηρεσία, το Γραφείο Προγραμματισμού, το Υπουργείο Εξωτερικών, Γραφείο του Επικεφαλής Προετοιμασία για την νομοθετική εναρμόνιση Διοικητική Προετοιμασία / Διπλωματική Υπηρεσία και Γραφείο Τύπου / Ενημέρωση οργανώσεων και κοινού Συνεργασία Κύπρου με τις υπόλοιπες προς ένταξη χώρες (Ομάδα Λουξεμβούργου) / Συναντήσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή / Επισκέψεις στις χώρες μέλη Κρίσιμη η προεργασία για τις διαπραγματεύσεις και την ένταξη για τα κράτη που βρίσκονται στην διαδικασία αυτή 7
Απειλές και προκλήσεις μετά την ένταξη Εναρμόνιση με ευρωπαϊκό κεκτημένο (νομοθετικό έργο) Μείωση ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης / οικονομική κρίση Φιλελευθεροποίηση επιτοκίων και δημοσιονομικό έλλειμμα Αύξηση παραγωγικότητας Επιμέρους ζητήματα: σύγκλιση ιδιωτικού και δημοσίου τομέα / απεξάρτηση από μονομερείς οικονομικές δραστηριότητες / βιομηχανία / γεωργία Επιστημονική και επαγγελματική κατάρτιση / έρευνα / τεχνολογία / γνώση και πληροφόρηση Κύπριοι: ενεργοί ευρωπαίοι πολίτες ευρωπαϊκή ταυτότητα / ευρωσκεπτικισμός στην Κύπρο Το ευρωπαϊκό περιβάλλον κάτι καινούργιο για την Κύπρο και την κυπριακή κοινωνία ακόμα και σήμερα; 8
Κόστος και δυσκολίες εναρμόνισης Δαπάνες για την ανεργία και το περιβάλλον / σε προγράμματα για τον ιδιωτικό τομέα / λειτουργικές δαπάνες / Χρηματοδοτικά Πρωτόκολλα / Πέμπτο και Έκτο Πρόγραμμα-Πλαίσιο Αρχικές αμφιβολίες και ανησυχίες χωρών-μελών για την ιδιάζουσα περίπτωση της Κύπρου Αδυναμίες διεκδίκησης λόγω έντονης επιθυμίας για ένταξη / Μεταβατικές περίοδοι και ειδική μεταχείριση 9
Δέκα χρόνια μετά: τι πετύχαμε; Κυπριακό πρόβλημα: παραμένει ακόμη άλυτο / όχι ουσιαστικός ο ρόλος της ΕΕ / προσδοκίες Οικονομία: έξι χρόνια στην ΟΝΕ / καλές οικονομικές επιδόσεις αλλά όχι σε σταθερούς πυλώνες / σημερινά οικονομικά προβλήματα Εναρμόνιση με ευρωπαϊκό κεκτημένο: μεγάλα βήματα κυρίως στο νομοθετικό έργο / παραμένουν ακόμη και άλλα Εσωτερικό περιβάλλον: δημόσια διοίκηση / ιδιωτικός τομέας / ανταγωνιστικότητα / εκπαίδευση και πολιτισμός / δικαιοσύνη / εφαρμογή ευρωπαϊκού κεκτημένου / θεσμοί / δημοκρατία Άλλα ζητήματα: μετανάστευση / κοινή εξωτερική πολιτική / διαφάνεια / προστασία του περιβάλλοντος / χρηστή διοίκηση Κοινωνία και εικόνα για ΕΕ: έντονος ευρωσκεπτικισμός ιδιαίτερα μετά την κρίση / πολιτικό περιβάλλον / γνωρίζει ο Κύπριος πολίτης τι είναι ΕΕ; 10
Δέκα χρόνια μετά: τι μπορούμε Διεκδίκηση μέσα στο ευρωπαϊκό περιβάλλον / διαπραγμάτευση / παράθεση των ξεχωριστών δυσκολιών για την Κύπρο Επίλυση κυπριακού προβλήματος μικρός έως ανύπαρκτος ο ευρωπαϊκός παράγοντας / προσπάθειες εκμετάλλευσης του Οικονομική αλληλεγγύη / κοινό νόμισμα Θεσμοί να ισχυροποιηθούν Να γνωρίσουμε καλύτερα την ΕΕ ως κοινωνία Εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ως μέλη της ΕΕ 11
Προοπτικές μέσα στην ΕΕ Η ΕΕ περνά την χειρότερη κρίση στην 60χρόνη ιστορία της Ισχυροποίηση του βαθμού αλληλεγγύης μεταξύ των μελών κρατών προϋπόθεση ένα ισχυρό κράτος Εκμετάλλευση ενός σταθερού, τουλάχιστονωςπροςτο πολιτικό σκέλος, περιβάλλοντος Ζητήματα συλλογικής ασφάλειας και άμυνας / κατοχύρωση ασφάλειας κυπριακού κράτους Βαθμός ενοποίησης της ΕΕ σήμερα / προβλήματα και ευκαιρίες / θέση της Κύπρου Μια Ένωση συνεργασίας και ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών διακυβερνητικού χαρακτήρα Εντατικοποίηση της αλληλεγγύης / δημοκρατικό έλλειμμα 12
Πορεία διεύρυνσης της ΕΕ Πρόσδεση και άλλων χωρών στην ευρωπαϊκή οικογένεια / άνοιγμα των συνόρων Ισχυροποίηση διεθνούς θέσης και ρόλου της ΕΕ ως πολιτικής και οικονομικής δύναμης Συνεργασία σε τομείς δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων Αύξηση μεγέθους αγοράς (καταναλωτές, επιχειρήσεις, παραγωγή, επενδύσεις, εισοδήματα) Θεσμικές μεταρρυθμίσεις έναντι διεύρυνσης / διαδικασίες εμβάθυνσης και περαιτέρω ολοκλήρωσης 13
Επίλογος Η ένταξη της Κύπρου και η συμμετοχή της ως κράτος μέλος της ΕΕ διδάγματα για την ίδια την Κύπρο αλλά και για τον ίδιο το θεσμό της ΕΕ Συμπεράσματα / Επισημάνσεις Σχόλια / Κριτική / Αποτελέσματα παρουσίασης Συζήτηση 14