ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ Ενότητα 1: Διεθνείς Χρηματοδοτήσεις ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Τμήμα ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Σκοπός της ενότητας αυτής είναι να κατανοήσει ο φοιτητής την έννοια της ανομοιότητας και της πολυπλοκότητας των χρηματοοικονομικών εξελίξεων. 4
Περιεχόμενα ενότητας Διαπιστώσεις Εισαγωγικές έννοιες Νόμος του Μέρφυ Το χάος των Χρηματοοικονομικών εξελίξεων Χρηματοοικονομική Ιστορία Φιλοσοφία της Οικονομίας 5
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ 1 Απολαμβάνουμε μεγάλη οικονομική ελευθερία με χρηματοοικονομικές δραστηριότητες και επενδύσεις Αντιμετωπίζουμε μεγάλους κινδύνους Κάποιους τους αναγνωρίζουμε πριν να συμβούν, δίχως να έχουμε τα μέσα και τις απαραίτητες γνώσεις για να προστατευτούμε από αυτούς. Κάποιους τους αναγνωρίζουμε εκ των υστέρων, άρα είναι πολύ αργά για να προστατευτούμε Κάποιους δεν τους αναγνωρίζουμε καθόλου και έτσι πραγματοποιούμε λανθασμένες ενέργειες που συνήθως μεγεθύνουν τις ζημιές. Σαν αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι η δημιουργία του χάους των χρηματοοικονομικών εξελίξεων 6
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ 2 Όλα τα Μικροοικονομικά και κυρίως Μακροοικονομικά μεγέθη όπως είναι: Επιτόκια, Ισοτιμίες, Παραγωγή, Εισοδήματα, Απασχόληση, Τιμές ακινήτων, Μετοχών, Ομολόγων, Πληθωρισμός, ΑΕΠ, κλπ. αποτελούν τη συνισταμένη των αποφάσεων εκατομμυρίων ανεξαρτήτων οικονομικών παραγόντων, που δρουν τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. 7
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ 3 Λαμβάνοντας υπόψη: τις πιθανές πράξεις των υπολοίπων παραγόντων το θεσμικό πλαίσιο και τις πιθανές αλλαγές του Οι διάφοροι εσωτερικοί ή εξωτερικοί παράγοντες δρουν φυσικά πριν τα γεγονότα, με βάση τις προσδοκίες: Καλές: οικονομική ανάπτυξη Κακές: υπέρμετρη ευφορία για το παρόν και το μέλλον, πληθωρισμός, αποπληθωρισμός, τραπεζικές κρίσεις, συναλλαγματικές κρίσεις κλπ. 8
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ 4 Η πράξη, μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, δείχνει ότι δεν υπάρχουν ούτε εύκολες λύσεις, αλλά και ούτε απόλυτες απαντήσεις πάνω σε θέματα οικονομικής κρίσης. Όλες οι οικονομικές αποφάσεις ενέχουν κίνδυνο και μπορεί οι εξελίξεις να αποβούν σε βάρος μας. Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει τις επιπτώσεις είτε επωφελείται από τις καλές είτε ζημιώνεται από τις κακές. 9
ΠΡΩΤΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ 1 Μικρές διαταραχές με δυσανάλογα μεγάλες επιπτώσεις λόγω των συσσωρευμένων ανισορροπιών που υπήρχαν. «Υπέστησαν τις αρνητικές επιπτώσεις και οι αθώοι» Η κρίση δεν αποφεύχθηκε παρά τις δραματικές προσπάθειες των Πολιτικών και Οικονομικών Αρχών της χώρας. Πολλές «βεβαιότητες» κατέρρευσαν όπως εργασιακά, ασφαλιστικά κλπ. 10
ΠΡΩΤΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ 2 Επικρατούν: 1. Μεγάλος αριθμός ευμετάβλητων οικονομικών παραγόντων με σύνθετες και συχνά αντικρουόμενες αλληλεπιδράσεις στην κοινωνία και την οικονομία. 2. Συνεχείς αλλαγές στην οικονομία και τις χρηματαγορές-κεφαλαιαγορές με αρνητικές επιπτώσεις στην κεφαλαιακή επάρκεια και όχι μόνο. 1. Έλλειψη καλών προβλέψεων στο παρελθόν για το μέλλον της οικονομίας της χώρας, αφού οι οικονομικοί παράγοντες πρέπει να δρουν και να λαμβάνουν μέτρα πριν τα γεγονότα και όχι μετά. 11
ΠΡΩΤΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ 3 Σχήμα 1.1. Το Χάος των Χρηματοοικονομικών Εξελίξεων Αλληλεπιδράσεις της Πραγματικής Οικονομίας και των Χρηματαγορών Παγκόσμια Οικονομία & Διεθνείς Αγορές Χρήματος & Κεφαλαίων Ελλάδα Πραγματική Οικονομία Χρηματιστήριο Τράπεζες Αγορά Ομολόγων Πηγή: Αντζουλάτος Αγγ., (2011) Κυβερνήσεις Χρηματαγορές και Μακροοικονομία 12
ΠΡΩΤΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ 4 Πολλές και ενδεχομένως παράλληλες χρηματοοικονομικές κρίσεις με εμφάνιση του φαινομένου του ντόμινο στην παγκόσμια οικονομία.. Μεταβαλλόμενη ορθότητα σκέψεων και πράξεων. Συχνές εξάρσεις υπεραισιοδοξίας για την μελλοντική πορεία της οικονομίας που, συνήθως, καταλήγουν σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις Η διαφορετική οπτική γωνία έγκυρων αναλυτών. Οι υπερβολές του χρηματοοικονομικού τύπου. 13
Ο ΙΣΧΥΡΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΩΝ Οι χρηματαγορές: 1) Αναλαμβάνουν κινδύνους και είναι ευάλωτες σε κρίσεις. 2) Επιβάλλουν πειθαρχία σε όλους για την αποφυγή μεγάλων ανισορροπιών. 3) Όταν υπάρχουν μεγάλες ανισορροπίες, συνηθισμένες διαταραχές έχουν δυσανάλογα μεγάλες επιπτώσεις. 4) Επιταχύνουν τις εξελίξεις/κρίσεις. 5) Δεν ελέγχονται. 6) Ισχυροποιήθηκαν με την απελευθέρωση του χρηματοοικονομικού συστήματος. 14
ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ Πραγματική Οικονομία & Χρηματοοικονομικό Σύστημα Πλήρως Καταπιεσμένα «Μαύρο» Ακραίες Καταστάσεις: Σπάνιες Αποτελεσματικότητα: Μικρή Πλήρως Απελευθερωμένα «Άσπρο» Ακραίες Καταστάσεις: Συχνές Αποτελεσματικότητα: Μεγάλη Βαθμός Απελευθερώσεως Πηγή: Αντζουλάτος Αγγ., (2011) Κυβερνήσεις, Χρηματαγορές & Μακροοικονομία 15
ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ 1 Δεν υπάρχουν τέλειες και ακριβείς προβλέψεις γιατί ουσιαστικά κανείς δεν γνωρίζει πως ακριβώς λειτουργούν η οικονομία και οι αγορές. Αλλά ούτε χρειάζονται κακές και λιγότερο κακές προβλέψεις απλά όσο το δυνατόν πιο ακριβείς και χρήσιμες παρότι ισχύει ο «Νόμος του Μέρφυ». Ο Νόμος του Μέρφυ χωρίζεται σε πολλά μικρά κομμάτια: 16
ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ 2 Τίποτα δεν είναι τόσο εύκολο όσο φαίνεται. Τα πάντα διαρκούν περισσότερο χρόνο από όσο νομίζεις. Αν από διάφορα πράγματα, ένα έχει την πιθανότητα να πάει στραβά, θα είναι αυτό που θα δημιουργήσει τη μεγαλύτερη ζημιά. Αν ξέρεις ότι υπάρχουν μόνο 4 δυνατοί τρόποι για να πάει κάτι στραβά και φροντίσεις να τους προλάβεις, τότε αμέσως θα εμφανιστεί και ένας πέμπτος. Αν αφήσεις τα πράγματα στην τύχη τους, έχουν την τάση να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. 17
ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ 3 Όποτε ξεκινάς να κάνεις κάτι, κάτι άλλο πρέπει πρώτα να γίνει. Κάθε λύση γεννάει ένα καινούριο πρόβλημα. Η φύση είναι πάντα με το μέρος του κρυμμένου ελαττώματος. Όλες οι μεγάλες ανακαλύψεις συνέβηκαν κατά λάθος! Όταν καταπιάνεσαι επιτέλους με κάτι που παρακαλούσες όλη σου την ζωή να το έχεις ως ασχολία, τότε παρακαλάς να επέλεγες κάτι άλλο! 18
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ: «ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΤΕ, ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ». (1) Τα πάντα πάνε στραβά ταυτόχρονα. Αν αισθάνεσαι καλά, μην ανησυχείς. Θα περάσει. Όταν ψάχνεις τον πιο εύκολο τρόπο, ειδικά για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν πρόκειται να τον βρεις. Όταν τα πράγματα πάνε καλά, κάτι θα πάει στραβά. Όταν τα πράγματα δεν μπορούν να γίνουν χειρότερα, θα γίνουν. Κάθε φορά που τα πράγματα δείχνουν να πηγαίνουν καλύτερα, κάπου έχεις κάνει λάθος. Αν εξηγήσεις κάτι τόσο καλά ώστε να μην μπορεί να γίνει παρανόηση, θα γίνει. 19
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ: «ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΤΕ, ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ». (2) Αν κάνεις κάτι για το οποίο είσαι σίγουρος ότι όλοι θα συμφωνήσουν, σε κάποιον δεν θα αρέσει. Όταν ένα λάθος διαπιστωθεί και διορθωθεί, θα ανακαλυφθεί ότι ήταν σωστό στην αρχή. Αν κάποιο πείραμα πετύχει, κάτι έχει πάει στραβά. Η πιθανότητα του να γίνει κάτι είναι αντιστρόφως ανάλογη της επιθυμίας του να γίνει. 20
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ: «ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΤΕ, ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ». (3) Η πιθανότητα να συμβεί μια άσχημη κατάσταση είναι ευθέως ανάλογη του φόβου σου να πραγματοποιηθεί. Όσο περισσότερες πιθανότητες έχει να συμβεί κάτι ευχάριστο, τόσο πιο δύσκολα πραγματοποιείται! Όσο λιγότερες πιθανότητες έχει να πραγματοποιηθεί κάτι δυσάρεστο, τόσο πιο εύκολα πραγματοποιείται! Αργά η γρήγορα, η χειρότερη δυνατή συγκυρία συνθηκών θα συντρέξει. 21
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ: «ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΤΕ, ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ». (4) Τα πάντα έχουν την τάση αργά ή γρήγορα να διαλύονται. Δεν μπορείς να νικήσεις. Δεν μπορείς να φέρεις ισοπαλία. Δεν μπορείς καν να βγεις από το παιχνίδι. Τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα πριν γίνουν καλύτερα. Οτιδήποτε ξεκινάει καλά, τελειώνει άσχημα. Οτιδήποτε ξεκινά άσχημα, τελειώνει χειρότερα. Αν κάτι φαίνεται εύκολο, είναι δύσκολο. 22
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ: «ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΤΕ, ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ». (5) Αν κάτι φαίνεται δύσκολο, είναι αδύνατον. Μετά από τη σταύρωση ακολουθεί η αποκαθήλωση. Από την στιγμή που αναφέρεις κάτι: 1.αν είναι καλό, χάνεται. 2.αν είναι κακό, συμβαίνει. Οι αρνητικές προβλέψεις προκαλούν αρνητικά αποτελέσματα. Οι θετικές προβλέψεις προκαλούν αρνητικά αποτελέσματα. Το κακό δεν αργεί να γίνει. Το καλό δεν γίνεται ποτέ. 23
ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ 1 Κάθε διαταγή που μπορεί να παρερμηνευτεί, παρερμηνεύεται. Όποιος γελάει όταν όλα πάνε στραβά, έχει βρει κάποιον να του τα φορτώσει. Η ημέρα που αποφασίζεις να μην βγεις έξω, θα είναι η ημέρα των τέλειων μαλλιών. Όλα τα καλά τα έχουν πάρει οι άλλοι. Αυτός που φωνάζει, έχει άδικο. 24
ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ ΜΕΡΦΥ 2 Ένα καλό πρόγραμμα σήμερα είναι καλύτερο από ένα τέλειο πρόγραμμα αύριο. Κανείς δεν σου κάνει το τραπέζι τζάμπα. Δεν μπορείς ποτέ να ξέρεις πόσο βαθιά είναι μια λακκούβα, αν δεν πέσεις μέσα. Τίποτα δεν μοιάζει τόσο καλό από κοντά, όσο από μακριά. Ένα πουλί στο χέρι είναι πιο σίγουρο από ένα πουλί στο κεφάλι. Την όγδοη μέρα της δημιουργίας ο Θεός είπε: «Μέρφυ, από εδώ και πέρα αναλαμβάνεις εσύ» 25
ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΡΙΣΗΣ Κτίσιμο ενός λειτουργικού πλαισίου οδηγού για: σφαιρική αντικειμενική ανάλυση των χρηματοοικονομικών εξελίξεων, λήψη ορθολογικών οικονομικών και επενδυτικών αποφάσεων. Έμφαση στη μακροοικονομία και στις αλληλεπιδράσεις της με τις Αρχές και τις αγορές. Απαραίτητη προϋπόθεση: η αναγνώριση όλων των εργαλείων και των περιορισμών των οικονομικών παραγόντων. 26
ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 1 Θεσμικό Πλαίσιο Διαταραχές Εγχώριες Οικονομικές Χρηματοοικονομικές Διεθνείς Οικονομικές Χρηματοοικονομικές Κ.Σ. IS/LM K.T. Σ.Ι.Ε. M-F Εγχώρια Οικονομία & Εγχώριες Χρηματαγορές M-F Σ.Ι.Ε. Τραπεζική Κ.Τ. Ενισχυτές Διαταραχών Κίνητρα Προσδοκίες Ανισορροπίες Μικροοικονομικές Μακροοικονομικές M-F Σ.Ι.Ε. Τραπεζική Κ.Τ. Κρίσεις Τραπεζικές Συναλλαγματικές Οικονομική Ιστορία Διεθνείς Χρηματαγορές Αναλυτικά Εργαλεία: Κ.Σ. = Κεϋνσιανός Σταυρός, IS/LM = Υπόδειγμα IS/LM, Κ.Τ. = Κεντρική Τραπεζική, Σ.Ι.Ε. = Συνθήκη Ισοδυναμίας των Επιτοκίων, M-F = Υπόδειγμα Mundell-Fleming. Πηγή: Αντζουλάτος Αγγ., (2011) «Κυβερνήσεις Χρηματαγορές & Μακροοικονομία Εκδόσεις Διπλογραφία Αθήνα 27
ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 2 Για την αποφυγή της κρίσης δίνεται έμφαση: Επιτόκια Τιμές αξιογράφων Ισοτιμίες Διεθνείς χρηματαγορές Κίνητρα Οικονομική πολιτική Προσδοκίες Θεσμικό πλαίσιο 28
ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΩΣ 1980 (1) Α περίοδος παγκοσμιοποιήσεως. Κανόνας του Χρυσού (Gold Standard). Ελάχιστος κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία. Σταθερές ισοτιμίες με βάση το $ΗΠΑ Σύστημα Bretton Woods. Μεγάλος παρεμβατισμός. Καταπιεσμένο χρηματοοικονομικό σύστημα. Ανάπτυξη των διεθνών χρηματαγορών. 29
ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΩΣ 1980 (2) Έλεγχος του πληθωρισμού. Απελευθέρωση του χρηματοοικονομικού συστήματος. Κρίση χρέους των αναπτυσσομένων χωρών (Debt Crisis). Εμφάνιση των μεγάλων και διαρκών ελλειμμάτων του Ισοζυγίου Ταμειακών Συναλλαγών των ΗΠΑ. 30
ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΩΣ 1980 (3) ΝΥ: Διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο. Μακροοικονομική αστάθεια. Μεγάλη διεθνής ύφεση (Great Depression). Κατάρρευση του διεθνούς εμπορίου. Μαζικές πτωχεύσεις χωρών. 31
ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΩΣ 1980 (4) Κατάρρευση του «Bretton Woods». Μεταβλητές ισοτιμίες. Μεγάλη μεταβλητότητα επιτοκίων. Πρώτες προσπάθειες νομισματικής ενοποιήσεως στην Ευρώπη. Δύο πετρελαϊκές κρίσεις και άνοδος του πληθωρισμού. Νέα ανάπτυξη των διεθνών χρηματαγορών. 32
ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1990 Β περίοδος παγκοσμιοποιήσεως. Κρίση του Exchange Rate Mechanism ERM, δημιουργία της Ο.Ν.Ε. Κρίση της Ιαπωνίας. Κρίσεις των «Αναδυομένων Αγορών» 33
ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 2000 Χρηματιστηριακές «φούσκες» Μακροοικονομική αστάθεια Χαμηλά επιτόκια Παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση Ελληνική κρίση. 34
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ 35
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Αρχές. Κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες Χρηματαγορές, εγχώριες και διεθνείς. Τράπεζες, αγορές χρήματος, αγορές ομολόγων, χρηματιστήρια Μακροοικονομία. Νοικοκυριά: Εργαζόμενοι, καταναλωτές, αποταμιευτές, δανειζόμενοι/χρηματοδοτούμενοι, επενδυτές Επιχειρήσεις: Παραγωγοί, επενδυτές, εργοδότες Κυβερνήσεις: Καταναλωτές, δανειζόμενοι, θέτουσες τους «κανόνες του παιχνιδιού» Υπόλοιπος Κόσμος: Παραγωγοί, καταναλωτές, επενδυτές, χρηματοδοτούμενοι. 36
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Προσφορά & ζήτηση. Κίνδυνοι & ευκαιρίες είναι οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Οικονομικοί παράγοντες: άνθρωποι με κίνητρα Αγορές: επιβάλλουν πειθαρχία. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα, αλλά πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτήν. Αξιοποίηση ευκαιριών, για μείωση κινδύνων. Οι χρηματοοικονομικές αναλύσεις απαιτούν ευρύτητα πνεύματος. Αντικειμενικότητα αποφάσεων. 37
ΑΠΛΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Δράση πριν τα γεγονότα. Ορθολογικές και αντικειμενικές προβλέψεις με: Λογική εκτίμηση της κατάστασης της οικονομίας: Προσδιορισμός των κυρίων δυνάμεων. Κατανόηση των συνθέτων αλληλεπιδράσεών τους. Πρόβλεψη των πιθανών πράξεων κάποιων ισχυρών «παικτών» και αναγνώριση των: Στόχων Οικονομικών Εργαλείων Περιορισμών 38
ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ (GDP) & ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ (GNP) GDP Παραγόμενη αξία. Παραγωγικοί συντελεστές στη χώρα ανεξαρτήτως εθνικότητας. Συγκεκριμένη περίοδο. GNP Παραγόμενη αξία Εθνικοί παραγωγικοί συντελεστές ανεξαρτήτως τόπου δραστηριοποιήσεως. Συγκεκριμένη περίοδο. 39
ΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΜΙΑΣ ΧΩΡΑΣ Διεθνείς επενδύσεις, εισοδήματα και πληρωμές. Τρία ισοζύγια. 40
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΩΜΕΣ Διεθνείς επενδύσεις Κατάταξη Αντικείμενο Χρηματοοικονομικές Άμεσες Συναλλαγματικά αποθέματα Δυνητική διάρκεια Βραχυπρόθεσμες Μακροπρόθεσμες Εμπλεκόμενοι οικονομικοί παράγοντες Επίσημοι Μη επίσημοι. 41
ΤΡΙΑ ΙΣΟΖΥΓΙΑ 1 Καταγράφουν τις διασυνοριακές ροές χρημάτων 1) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών CA 2) Ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών CF 3) Ισοζύγιο πληρωμών (το άθροισμα των 2 παραπάνω) BP = CA + CF 42
ΤΡΙΑ ΙΣΟΖΥΓΙΑ 2 43
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ 44
ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ 45
ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ Έλλειμμα: ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (1) Η χώρα πληρώνει σε ξένους Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Εισοδήματα περισσότερα από ό,τι εισπράττει Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 46
ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (2) 47
ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (1) Πλεόνασμα: Το αντίθετο: εισπράττει περισσότερα από ό,τι πληρώνει 48
ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (2) 49
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (1) Εισροές Μείωση απαιτήσεων από ξένους Αύξηση υποχρεώσεων σε ξένους Εκροές Αύξηση απαιτήσεων από ξένους Μείωση υποχρεώσεων σε ξένους. 50
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (2) 51
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ Ισοζύγιο Εισοδημάτων = Εισοδήματα Πολιτών της Χώρας από το Εξωτερικό Εισοδήματα Ξένων Πολιτών στη Χώρα 52
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ GNP ΚΑΙ GDP 53
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ 54
ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟΡΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ Διεθνής αγορά συναλλάγματος Προσφορά και ζήτηση του εγχωρίου νομίσματος 55
ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟΡΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ 56
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΝΟΜΙΣΜΑ 57
ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (1) Πρέπει να χρηματοδοτούνται Ανεξάρτητα από το εάν είναι καλός ή κακός οιωνός Αποτελούν μία από τις σοβαρότερες μακροοικονομικές ανισορροπίες Όταν υπάρχουν μεγάλες ανισορροπίες, συνηθισμένες διαταραχές μπορεί να έχουν δυσανάλογα μεγάλες επιπτώσεις Τα διαρκή ελλείμματα οδηγούν, σχεδόν νομοτελειακά, σε υποτίμηση του νομίσματος η οποία τείνει να τα εξαλείψει. 58
ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (2) Τρεις τρόποι χρηματοδότησης ελλειμμάτων του ΙΤΣ 1) Χρήση αποταμιεύσεων: Με μείωση συναλλαγματικών αποθεμάτων και άρα μείωση απαιτήσεων από ξένους 2) Δανεισμός: Με αύξηση υποχρεώσεων σε ξένους Δάνεια από ξένες τράπεζες Πώληση ομολόγων σε ξένους 3) Πώληση περιουσιακών στοιχείων Με μείωση απαιτήσεων από ξένους Με αύξηση υποχρεώσεων σε ξένους 59
ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (3) Ανεξαρτήτως του τρόπου χρηματοδοτήσεως, Μείωση απαιτήσεων FA Αύξηση υποχρεώσεων FL ένα έλλειμμα του ΙΤΣ προκαλεί ισόποση μείωση της καθαρής επενδυτικής θέσεως της χώρας 60
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 61
ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΚΡΙΣΗ 62
63
ΔΙΑΡΚΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ (1) Διαρκή ελλείμματα τότε έχουμε αναπόφευκτη η προσαρμογή Υποτίμηση Επιβράδυνση της οικονομίας Αρχές: Συσταλτική οικονομική πολιτική Αγορές: Αύξηση του κόστους δανεισμού Αμφότερες βελτιώνουν το ΙΤΣ Αναγκαστική προσαρμογή Η χρηματοδότηση των ελλειμμάτων έχει ημερομηνία λήξεως. 64
ΔΙΑΡΚΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ (2) Αναγκαστική προσαρμογή: αποτέλεσμα ορθολογικής συμπεριφοράς Αρχές: αναλύσεις κόστους ωφελείας Προϊόντος του χρόνου, αυξάνεται το κόστος αποφυγής της προσαρμογής Αγορές: μεγιστοποίηση των κερδών Επιταχύνουν τις εξελίξεις Ίσως προκαλέσουν υποτίμηση πριν το αποφασίσουν οι Αρχές Αντικειμενική αδυναμία προβλέψεως του χρόνου που θα συμβεί όπως με όλες τις κρίσεις 65
ΔΙΑΡΚΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ (4) Χειροτερεύει συνεχώς η καθαρή επενδυτική θέση της χώρας (CA < 0 NAP ) Η χώρα: αργά ή γρήγορα θα γίνει οφειλέτης Διαρκώς αυξανόμενο εξωτερικό χρέος επομένως: διαρκώς αυξανόμενη πιθανότητα αδυναμίας εξυπηρετήσεως του εξωτερικού χρέους διαρκώς αυξανόμενο κόστος χρηματοδοτήσεως σταματάει η χρηματοδότηση Ασύμφορη πλέον για τις Αρχές Οι αγορές θεωρούν αναπόφευκτη την πτώχευση. 66
ΔΙΑΡΚΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ (3) Στην αναγκαστική προσαρμογή Αν οι Αρχές θέλουν να αποφύγουν την προσαρμογή φοβούμενες το όποιο κόστος της, οικονομικό ή πολιτικό η προσαρμογή θα γίνει με υποτίμηση Οι Αρχές, εκούσια ή ακούσια, θα υποστούν την υποτίμηση ίσως, μάλιστα, να μην αποτελέσει και επιλογή τους, αλλά να επιβληθεί από τις αγορές. 67
ΔΙΑΡΚΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ (5) Στην αναγκαστική προσαρμογή έχουμε δύο στάδια 1. Η υποτίμηση ως επιλογή των Αρχών 2. Αναγκαστική υποτίμηση Προκαταρκτικά για αποφυγή υποτίμησης Μη-αρνητικό ισοζύγιο πληρωμών BP = CA + CF 0 Τα ελλείμματα του ΙΤΣ χρηματοδοτούνται από πλεονάσματα του ΙΧΣ. 68
ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΩΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ 69
ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ 70
ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 71
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΘΕΣΗ 72
ΙΣΟΛΟΓΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 2008 73
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΩΜΕΣ 74
ΑΕΠ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Αποσβέσεις = Καθαρό Εγχώριο Προϊόν Έμμεσοι Επιχειρηματικοί Φόροι + Καθαρά Εισοδήματα από το Εξωτερικό = Εθνικό Εισόδημα Κέρδη Επιχειρήσεων Κοινωνική Ασφάλιση + Μεταβιβαστικές Πληρωμές από την Κυβέρνηση + Τόκοι + Μερίσματα + Μεταβιβαστικές Πληρωμές από Επιχειρήσεις = Προσωπικό Εισόδημα Προσωπικοί Φόροι & Άλλες Πληρωμές = Προσωπικό Διαθέσιμο Εισόδημα 75
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΕΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ (1) 76
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΕΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ (2) Εθνική Αποταμίευση = Ιδιωτική Αποταμίευση + Κυβερνητική Αποταμίευση Εθνική Αποταμίευση = Επενδύσεις + Ισοζύγιο Τρεχουσσών Συναλλαγών 77
ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ Η Εθνική αποταμίευση αποτελεί την κύρια πηγή χρηματοδοτήσεων των εγχωρίων επενδύσεων. Όμως στην Ελλάδα έχουμε πολύ χαμηλή αποταμίευση. 78
ΕΘΝΙΚΗ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕΠ 1960-2008 79
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑΣ & ΜΑΚΡΟΧΟΡΝΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 80
ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ 81
Α ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 82
ΚΥΡΙΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΑΓΑΘΩΝ & ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 1. Συνολική ζήτηση 1. Ιδιωτική κατανάλωση 2. Διαθέσιμο εισόδημα 3. Φόροι 4. Επενδύσεις 5. Εξαγωγές 6. Εισαγωγές 7. Συνθήκη ισορροπίας 8. Σύνοψη 83
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ 84
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Στόχος των ιδιωτών είναι η μεγιστοποίηση της δια βίου ικανοποίησης δηλαδή Ούτε πολλή κατανάλωση «σήμερα», ούτε υπέρμετρη αποταμίευση Περιορισμός στην ιδιωτική κατανάλωση αποτελούν οι οικονομικοί πόροι όπως για παράδειγμα είναι: Μισθοί από εργασία Άλλα εισοδήματα από επενδύσεις σε καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα, ακίνητα κλπ. Ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία 85
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗΣ ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ 86
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ 87
ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ Αγορές μεγάλης αξίας Αναμενόμενες μελλοντικές ανάγκες Απρόβλεπτες μελλοντικές ανάγκες Συστατικό της αβεβαιότητας 88
ΣΧΕΣΗ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ Αν υπάρχει υψηλότερο επιτόκιο τότε έχουμε: Μεγαλύτερη «αμοιβή» για τις αποταμιεύσεις και επομένως η σχέση ανάμεσα στο επιτόκιο και την αποταμίευση είναι θετική. Μικρότερη ανάγκη για αποταμίευση τότε η σχέση μεταξύ επιτοκίου και αποταμίευσης είναι αρνητική. 89
ΕΞΙΣΩΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ 90
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ 91
ΟΡΙΑΚΗ ΡΟΠΗ ΠΡΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Πίσω από την οριακή ροπή προς κατανάλωση υπάρχουν οι εξής τύποι νοικοκυριών: Ορθολογικά και Δανειζόμενα Ορθολογικά, τα οποία αντιμετωπίζουν περιορισμούς στον δανεισμό Δεν μπορούν να δανειστούν καθόλου ή όσο θα επιθυμούσαν «Μυωπικά» Δαπανούν όλο το εισόδημά τους ορθολογικά και συγχρόνως αποταμιεύουν. 92
ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ 93
ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΔΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ 94
ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ 95
ΦΟΡΟΙ 96
ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Στόχος: Μεγιστοποίηση των κερδών / ωφελείας Επιχειρήσεις: Πάγιες, Αποθέματα Νοικοκυριά: Κατοικίες Περιορισμοί : Χρηματοδότηση Ίδια κεφάλαια: Παρακρατηθέντα κέρδη Δανειακά κεφάλαια: Δάνεια, Ομόλογα Μετοχές. 97
ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 98
ΠΑΓΙΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (1) 99
ΠΑΓΙΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (2) 100
ΠΑΓΙΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (3) 101
ΠΑΓΙΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (4) 102
ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΕΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 103
ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 104
ΕΞΑΓΩΓΕΣ 105
ΕΞΑΓΩΓΕΣ - ΚΥΡΙΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ 106
ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ 107
ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΚΥΡΙΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ 108
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ 109
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ 110
ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 111
ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 112
ΣΥΝΘΗΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ = ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 113
ΣΕΝΑΡΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ 114
ΕΠΕΚΤΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Επεκτατική δημοσιονομική πολιτική Αύξηση της δημοσίας καταναλώσεως: G Αύξηση των μεταβιβάσεων: TR Μείωση του φορολογικού συντελεστή: t Συσταλτική πολιτική G, TR, t Αντίθετα αποτελέσματα Κατεύθυνση μετατοπίσεως της καμπύλης IS Κατεύθυνση μεταβολής όλων των ενδογενών μεταβλητών. 115
ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ & ΕΠΕΚΤΑΚΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (1) Στόχος είναι: Αύξηση της παραγωγής: Y Ερώτημα Επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, G ; ή Επεκτατική νομισματική πολιτική, Μ ; 116
ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ & ΕΠΕΚΤΑΚΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (1) Η μία «βοηθά» την άλλη Αλλά και δεσμεύει την άλλη με Πληθωριστικές πιέσεις Ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και συναλλαγματική σταθερότητα/συναλλαγματικές κρίσεις Ελλείμματα του προϋπολογισμού και επιτόκια. 117
ΥΠΕΡΑΙΣΙΟΔΟΞΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ 118
ΕΛΕΙΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΧΡΕΟΣ Στερούν χρήματα από τις ιδιωτικές επενδύσεις Υψηλά επιτόκια Εις βάρος και της μακροχρόνιας ανάπτυξης Αποσταθεροποιητικές μεταβολές σε επιτόκια, ισοτιμίες, χρηματοοικονομικό σύστημα Παγίδα χρέους Αντικίνητρα για επενδύσεις και δημιουργική προσπάθεια Επιβαρύνουν τις επόμενες γενεές Εξυπηρέτηση του χρέους Οικονομική αβεβαιότητα 119
ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ (1) Επίδραση του οικονομικού κύκλου Κυκλικά και δομικά συστατικά Κυκλικό έλλειμμα / πλεόνασμα Δομικό έλλειμμα / πλεόνασμα 120
ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ (2) 121
ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ (3) 122
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ 123
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΧΡΕΟΥΣ ΜΕ ΕΠΙΤΟΚΙΟ 10% 124
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ 125
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΛΛΕΙΜΑΤΟΣ & Με τόκο Έκδοση ομολόγων ΧΡΕΟΥΣ Άνοδος των επιτοκίων Επιβράδυνση της αναπτύξεως Χωρίς τόκο Εκτύπωση χρήματος Πληθωριστικές πιέσεις Αγορά κυβερνητικών ομολόγων από την κεντρική τράπεζα Πληθωριστικές πιέσεις Υπερπληθωρισμός: νομισματικό φαινόμενο με δημοσιονομικές ρίζες 126
Τέλος Ενότητας
Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Κυριαζόπουλος Γεώργιος. «Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη 2015. 128
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 129
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 130