ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Προλογικό σημείωμα Καθηγητή Σ. Περράκη... Ευχαριστίες Συγγραφέα... Κυριότερες Συντομογραφίες... Σελ. ΙΧ ΧΙ ΧΙΧ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ Η.Π.Α. ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ... 5 Κεφάλαιο Πρώτο: Οι Η.Π.Α. ως προωθητές της διεθνούς εκδίκασης των διαφορών... 7 1. Η Συνθήκη Jay... 7 2. Η Διαιτησία Alabama... 8 3. Οι Συνδιασκέψεις της Χάγης του 1899 και 1907... 9 Κεφάλαιο Δεύτερο: Οι Η.Π.Α. ως εγκαθιδρυμένη πλέον δύναμη στη διεθνή σκηνή... 13 1. Από το Δ.Δ.Δ.Δ. στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης... 13 2. Δήλωση αποδοχής της δικαιοδοσίας του Διεθνούς Δικαστηρίου 15 2.1. Διατύπωση Επιφυλάξεων... 16 2.1.1. Επιφύλαξη Connally... 18 2.1.2. Επιφύλαξη Vandenberg... 21 2.2. Άλλες προσπάθειες περιορισμού της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου... 22 3. Η.Π.Α. και πλουραλισμός των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων 24 3.1. Δικαιοδοτικά όργανα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην α- μερικανική ήπειρο... 24 3.2. Συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις για την ίδρυση του Π.Ο.Ε. και αποδοχή των Συμφωνιών... 29 3.3. Συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις για τη Σύμβαση του Montego Bay, αλλά μη αποδοχή της... 31
XIV Περιεχόμενα 4. Σύγχρονη στάση των Η.Π.Α. απέναντι στο θεσμό της διεθνούς διαιτησίας... 35 Κεφάλαιο Τρίτο: Οι Η.ΠΑ. απέναντι στη διεθνή ποινική δικαιοσύνη... 37 1. Από τα Στρατοδικεία της Νυρεμβέργης και του Τόκιο, στα ad hoc ποινικά δικαστήρια της πρώην Γιουγκοσλαβίας και της Ρουάντα... 38 2. Υποστήριξη προς τα ad hoc ποινικά... 39 2.1. Όροι παροχής οικονομικής βοήθειας και ένταξης σε ευρωατλαντικούς θεσμούς... 40 2.2. Πρόγραμμα Rewards for Justice... 44 3. Στάση απέναντι στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.. 45 3.1. Συνεισφορές των Η.Π.Α. στη Διάσκεψη της Ρώμης... 45 3.2. Τι είδους Δικαστήριο ήθελαν και κατάληξη των διαπραγματεύσεων... 47 3.3. Βήματα κατά του Δικαστηρίου... 50 3.3.1. Un-signing της Συνθήκης... 50 3.3.2. The American Servicemember s Protection Act... 51 3.3.3. Υιοθέτηση των αποφάσεων 1422 και 1487 του Συμβουλίου Ασφαλείας... 52 3.3.4. Διμερείς Συμφωνίες Ασυλίας (Bilateral Immunity Agreements, BIAs)... 54 4. Υβριδικά δικαστήρια... 56 4.1. Εκδήλωση υποστήριξης προς τα υβριδικά δικαστήρια : τα παραδείγματα του Ειδικού Δικαστηρίου για τη Sierra Leone, τα δικαστήρια για την Καμπότζη και το Ανατολικό Τιμόρ και η περίπτωση του Darfur... 56 4.2. Διαφοροποίηση της θέσης ως προς το ποιοι πρέπει να εμφανίζονται ενώπιον των υβριδικών και ad hoc δικαστηρίων... 63 4.2.1. Στρατηγική Ολοκλήρωσης... 64 4.2.2. Η περίπτωση του Ιράκ... 66 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ Η.Π.Α. ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ... 71 Κεφάλαιο Πρώτο: Φόβοι απώλειας της κυριαρχίας... 75 1. Το παράδειγμα του Δ.Π.Δ.... 76 1.1. Σύντομη παρουσίαση του Δικαστηρίου... 76
Περιεχόμενα XV 1.2. Γιατί αντιτίθενται στο Δ.Π.Δ.. 78 1.2.1. Ρόλος του Συμβουλίου Ασφαλείας... 79 1.2.2. Δικαιοδοσία σε τρίτα κράτη... 80 1.2.3. Παραβίαση δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται συνταγματικά... 82 1.3. Κριτική των επιχειρημάτων τους... 83 1.4. Παρατηρήσεις... 87 2. Προτίμηση στις ad hoc λύσεις... 88 2.1. Διασφάλιση της κυριαρχίας τους... 88 2.2. Άλλα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από την υποστήριξη ad hoc λύσεων... 91 2.3. Διαφοροποίηση της στάσης όταν τίθενται θέματα εθνικής ασφάλειας: η περίπτωση των Στρατιωτικών Επιτροπών... 93 Κεφάλαιο Δεύτερο: Εξυπηρέτηση ισχυρών εγχώριων συμφερόντων... 103 1. Η περίπτωση του Π.Ο.Ε.... 104 2. Η περίπτωση του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαίου Θαλάσσης... 106 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΟΙ Η.Π.Α. ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΔΙ- ΚΑΙΟΔΟΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ... 111 Κεφάλαιο Πρώτο: Οι Η.Π.Α. ως διάδικο μέρος... 111 1. Διεθνή Διαιτητικά Δικαστήρια... 111 2. Οι Η.Π.Α. ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης... 115 2.1. Τα πρώτα χρόνια... 115 2.2. Υπόθεση Νικαράγουα και τερματισμός της αποδοχής της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου... 118 2.3. Η θέση τους ενώπιον του Δικαστηρίου μετά τη Νικαράγουα... 122 2.3.1. Υποθέσεις με πολιτικές πτυχές... 123 2.3.2. Υποθέσεις που σχετίζονται με το διπλωματικό και προξενικό δίκαιο... 130 2.4. Αντιμετώπιση των προσωρινών μέτρων... 134 2.5. Στατιστικά και άλλα στοιχεία για τη θέση των Η.Π.Α. ε- νώπιον του Δ.Δ.Χ.... 137 3. Οι Η.Π.Α. ενώπιον της Διαμερικανικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου... 146 3.1. Η υπόθεση των κρατουμένων στο Guantanamo... 156
XVI Περιεχόμενα 3.1.1. Γεγονότα και εμπλοκή της Επιτροπής στην υπόθεση 156 3.1.2. Απάντηση των Η.Π.Α. και η κατάσταση σήμερα... 158 4. Το σύστημα του Π.Ο.Ε. και οι Η.Π.Α. ενώπιόν του... 164 Κεφάλαιο Δεύτερο: Συμμόρφωση με τις αποφάσεις των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων... 173 1. Διεθνείς Διαιτητικές Αποφάσεις... 173 2. Αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης... 175 3. Αποφάσεις της Διαμερικανικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου... 180 4. Αποφάσεις του Οργάνου Επίλυσης Διαφορών του Π.Ο.Ε.... 187 5. Παρατηρήσεις... 188 ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ... 191 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 197 ΠΙΝΑΚΕΣ KAI ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ... Πίνακας 1- Αριθμός διαιτησιών ανά χώρα... 112 Πίνακας 2- Διαιτησίες στα πλαίσια του Διαρκούς Διαιτητικού Δικαστηρίου, με διάδικο χώρα τις Η.Π.Α.... 113 Πίνακας 3- Υποθέσεις των Η.Π.Α. ενώπιον του Δ.Δ.Χ.... 140 Πίνακας 4- Τρόπος ψηφοφορίας των αμερικανών δικαστών στο Δ.Δ.Χ.... 145 Πίνακας 5- Αμερικανοί δικαστές στο Δ.Δ.Χ.... 146 Πίνακας 6- Συμμόρφωση των Η.Π.Α. με αποφάσεις της Διαμερικανικής Επιτροπής... 186 Γράφημα 1- Πιο συχνοί διάδικοι ενώπιον του Δ.Δ.Χ. 139 Γράφημα 2- Βάση δικαιοδοσίας του Δ.Δ.Χ. για τις παραδεκτές υποθέσεις με διάδικο χώρα τις Η.Π.Α.... 142 Γράφημα 3- Προδικαστικές ενστάσεις και Η.Π.Α. στο Δ.Δ.Χ.... 143 Γράφημα 4- Πλήθος υποθέσεων και αναφορών υπό εξέταση από τη Διαμερικανική Επιτροπή για τα έτη 2000-2007, αναφορικά με τις Η.Π.Α.... 148 Γράφημα 5- Ενδεικτική σύγκριση του αριθμού των υποθέσεων των Η.Π.Α. στη Διαμερικανική Επιτροπή με αυτόν άλλων χωρών... 149
Περιεχόμενα XVII Γράφημα 6- Πλήθος ασφαλιστικών μέτρων για τις Η.Π.Α. τα έτη 152 2000-2007, στη Διαμερικανική Επιτροπή... Γράφημα 7- Ενδεικτική σύγκριση του αριθμού ασφαλιστικών μέτρων για τις Η.Π.Α. στη Διαμερικανική Επιτροπή με αυτόν άλλων χωρών... 153 Γράφημα 8- Οι Η.Π.Α. ενώπιον του Π.Ο.Ε.... 166 Γράφημα 9- Ζητήματα που απασχολούν συχνότερα τις Η.Π.Α. ενώπιον του Π.Ο.Ε.... 167 Γράφημα 10- Συχνότεροι διάδικοι με τις Η.Π.Α. ως ενάγουσα χώρα... 168 Γράφημα 11- Συχνότεροι διάδικοι με τις Η.Π.Α. ως εναγόμενη χώρα... 169