ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α (H1N1) ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α (H1N1) ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ: ΠΑΛΑΙΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΣΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Πολύ πιό επικίνδυνο από ό,τι αρχικά είχε θεωρήσει η επιστημονική κοινότητα, αποδεικνύεται το νέο στέλεχος Α (Η1Ν1) του ιού της γρίπης, που προκαλεί την πανδημία της «νέας γρίπης» ανά την υφήλιο. Η υψηλή επικινδυνότητα, αφορά τόσο την παθογένεια του ιού και τις κλινικές εκδηλώσεις της ίωσης, όσο και το επιδημιολογικό πρότυπο, που αφορά τη διασπορά του νοσήματος στον πληθυσμό. Ο συγκεκριμένος ιός, δεν περιορίζεται στους βλεννογόνους της κεφαλής, αλλά επιτίθεται κατά των βλεννογόνων του αναπνευστικού συστήματος, έχει μεγάλη διεισδυτικότητα, και επομένως, εύκολα μπορεί να προξενήσει πνευμονία. Η λοίμωξη της εποχικής γρίπης περιορίζεται συνήθως στη μύτη και το λαιμό, αλλά το νέο στέλεχος Α (Η1Ν1) πολλαπλασιάζεται στους πνεύμονες και δημιουργεί ορατές βλάβες, επεκτείνεται επίσης και στο πεπτικό σύστημα, προκαλώντας γαστρεντερικές ενοχλήσεις σε μεγάλο ποσοστό νοσούντων. Η νοσηρότητα αναμένεται ότι μπορεί και να φτάσει το 50% του πληθυσμού και παρότι η θνητότητα (θάνατοι προς νοσούντες) δεν θεωρείται υψηλότερη σε σχέση με τη εποχική γρίπη, θα μπορούσε να εµφανισθεί δυσανάλογα υψηλή θνησιμότητα από την συνήθη (θάνατοι προς πληθυσμό). Είναι γνωστό, ότι κάθε χρόνο εμφανίζονται νέα στελέχη γρίπης και για το λόγο αυτόν παράγεται ετησίως καινούργιο εμβόλιο, άρα κάθε χρόνο παρουσιάζεται καινούργια γρίπη. Γιατί επομένως, βαφτίστηκε «νέα γρίπη» η συγκεκριμένη; Δεδομένου ότι πρωτοεμφανίστηκε στο Μεξικό, θα μπορούσε να ονομασθεί «μεξικανική γρίπη», που δυσαρεστεί βέβαια τις αρχές του Μεξικού, ή «νέα γρίπη των χοίρων» (αφού υπάρχουν γενετικές ομοιότητες με τον ιό της γρίπης των χοίρων, που ως νόσος αφορά τα συγκεκριμένα ζώα), ονομασία που ενοχλεί τη βιομηχανία παραγωγής χοιρινού κρέατος, όπως επισήμανε ο Ignacio Ramonet σε άρθρο του με τίτλο: Σχεδόν μια κοινή γρίπη, που δημοσιεύθηκε και στα ελληνικά στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (ιστοσελίδα: www.enet.gr). Πόσο «νέα» είναι αυτή η γρίπη; Οι δράσεις του στελέχους της γρίπης Α (H1N1), είναι παρεμφερείς με αυτές του στελέχους «ισπανικής γρίπης» του 1918, που είχε οδηγήσει σε πανδημία με 50 εκατομμύρια νεκρούς. Αλλωστε, ορισμένες επιστημονικές μελέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι που γεννήθηκαν πριν από την επιδημία ισπανικής γρίπης του 1918 διαθέτουν αντισώματα τα οποία προσφέρουν κάποια προστασία από τον νέο ιό κι αυτό συµβαίνει επειδή ο ιός της ισπανικής γρίπης ανήκε στον τύπο Η1Ν1 και είναι μακρινός συγγενής του νέου ιού. Επιπλέον, το γενετικό υλικό της «νέας γρίπης» περιλαμβάνει μέρος των αντίστοιχων γενετικών υλικών της «γρίπης των πτηνών», καθώς και της «γρίπης των χοίρων». Ωστόσο, πρόκειται γιά «νέα γρίπη» και λόγω των επιδημιολογικών της χαρακτηριστικών. Αφορά όλες τις ηλικίες, ίσως μάλιστα περισσότερο τις παραγωγικές, παρότι, νέες επιδημιολογικές εκτιμήσεις είναι πλέον απαισιόδοξες σε σχέση με την αρχική πρόβλεψη των αμερικανικών Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσηµάτων (CDC), που είχαν ανακοινώσει (ιστοσελίδα: www.cdc.gov), ότι τα άτομα άνω των 65 ετών, ίσως και τα άτομα άνω των 50, είναι λιγότερο πιθανό να προσβληθούν. Με την έννοια αυτήν η «νέα γρίπη» αφορά τους εργαζόμενους, πολύ περισσότερο από ό,τι η εποχική γρίπη, αφού μέσω της οποιασδήποτε εργασίας τους έρχονται σε επαφή με άλλους πολίτες, είτε συναδέλφους τους, είτε γενικό πληθυσμό. Η εργασία, επομένως, είναι διαδικασία μέσω της οποίας μπορεί να γίνει διασπορά του νοσήματος, όπως ακριβώς και η οικογένεια, αλλά και άλλοι κοινωνικοί θεσμοί, όπου ασφαλώς υπάρχουν

συναθροίσεις (σχολεία, στρατός, ιδρύματα, υπηρεσίες, χώροι αναψυχής). Βέβαια, τα ίδια ισχύουν για όλα τα λοιμώδη και παρασιτικά νοσήματα. Γι αυτόν τον λόγο, άλλωστε, πολλές βιομηχανίες (όπως και νοσηλευτικά ιδρύματα) παρέχουν την ευχέρεια ετήσιου εμβολιασμού για την εποχική γρίπη στο προσωπικό τους, πετυχαίνοντας έτσι και μείωση του απουσιασμού και συνεπώς διασφάλιση της παραγωγικότητάς τους. Αντίστοιχα, ο ρόλος των Ιατρών Εργασίας, θα μπορούσε να είναι καταλυτικός, τόσο στην αναγνώριση των περιστατικών, όσο και στην ενημέρωση των εργαζομένων, που είναι πολυπληθής ομάδα στόχος εν προκειμένω, ώστε να εφαρμοσθεί πρωτογενής ιατρική πρόληψη γιά τον περιορισμό της διασποράς του νοσήματος. Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση σχετιζόμενη με την παραγωγή, που δεν πρέπει να παραβλεφθεί και οπωσδήποτε οι Ειδικοί Ιατροί Εργασίας θα την αντιμετωπίσουν. Συχνά-πυκνά εμφανίζονται αναφορές στον επιστημονικό (αλλά και τον ενημερωτικό τύπο) για διαδικασίες που σχετίζονται με τον τύπο ανάπτυξης των λεγόμενων αναπτυγμένων κατά το βιομηχανικό πρότυπο χώρες, γενεσιουργές νέων νοσημάτων. (Αντίστοιχα ζητήματα είχαν συζητηθεί εκτενώς και για την ανθρώπινη μορφή της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας, αποδίδοντας ευθύνες στα τέλη της δεκαετίας του 1990 στη βιομηχανία παραγωγής βοδινού κρέατος, ιδιαίτερα της Μεγάλης Βρετανίας). Ηδη από το Μάιο του 2009 εκκρεμεί μια καταγγελία ενώπιον της Δικαιοσύνης στο Μεξικό, σύμφωνα με την οποία οι συγγενείς του πρώτου θύματος της «νέας γρίπης» θεωρούν υπεύθυνη για το θάνατο του πρώτου περιστατικού μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής χοιρινού κρέατος στον κόσμο, η οποία μέσω της μεξικανικής θυγατρικής της, έχει γιγαντιαίες βιομηχανικές μονάδες εκτροφής χοίρων στο Μεξικό. Ο μηνυτής διεκδικεί «περίπου ένα δισεκατομμύριο δολάρια», σύμφωνα με τα αμερικανικά νομικά πρότυπα και προτίθεται να καταγγείλει «τη φρίκη των βιομηχανικών εκτροφείων χοίρων» και να παρουσιάσει αποδείξεις ότι η «νέα γρίπη» Α (Η1Ν1) «έχει τις ρίζες της στα χοιροστάσια της συγκεκριμένης πολυεθνικής στο Μεξικό, απ' όπου διαδόθηκε στον υπόλοιπο πλανήτη», όπως αναφέρει η μηνυτήρια αναφορά του. Η βιομηχανία φυσικά αρνείται οποιαδήποτε σχέση μεταξύ των εγκαταστάσεών της και της εμφάνισης της «νέας γρίπης», αλλά διάφορες αναφορές μιάς μη κυβερνητικής και μη κερδοσκοπικής οργάνωσης, του Οργανισμού Grain (ιστοσελίδα: www.grain.org), επισημαίνουν αυτήν τη διάσταση. (Grain, A food system that kills. Swine flu is meat industry's latest plague. Influenza porcine: un systeme alimentaire qui tue. L' industrie de viande libere une nouvelle epidemie.). Ο Οργανισμός Grain θεωρεί, σύμφωνα με την ανάλυσή του, επικίνδυνη την αύξηση σε μεγάλη κλίμακα των βιομηχανικών χοιροστασίων, τα οποία δημιουργούν τις συνθήκες για τη διάδοση εξαιρετικά μολυσματικών νέων μορφών γρίπης και αποτελούν βραδυφλεγείς βόμβες έτοιμες να προκαλέσουν πανδημίες. Επισημαίνει επίσης ότι το συγκεκριμένο πρότυπο ανάπτυξης είναι υπεύθυνο γιά την αστραπιαία μετάλλαξη των ιών, μέσα σε συνθήκες συνωστισμού των χοίρων σε όλο και μεγαλύτερα εκτροφεία και σημαντικό ρόλο πιθανόν να διαδραματίζει ο εμβολιασμός των θηλυκών, γεγονός που ευνοεί τη μετάλλαξη των ιών. Οι δύο αυτοί παράγοντες «αυξάνουν την πιθανότητα ανάδυσης ενός νέου ιού, που μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο». Θα πρέπει να επισημανθεί, ωστόσο, ότι δεν υπάρχουν σαφή επιστημονικά ερείσματα που να αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς αυτούς, όμως η νοσηρότητα είναι γνωστό ότι σχετίζεται με κοινωνικούς παράγοντες (όπως είναι και οι παραγωγικές διαδικασίες), επομένως, σύμφωνα με τη θεώρηση της Δημόσιας Υγείας - Δημόσιας Υγιεινής: «για μια διαδικασία που είναι ύποπτη, καλό είναι να είμαστε καχύποπτοι» Διατηρώντας, δηλαδή, επιστημονικές επιφυλάξεις και εφαρμόζοντας σε κάθε επίπεδο όλα τα μέσα πρόληψης, που είναι διαθέσιμα και μέσω του διαύλου ιατρικών δράσεων της Ιατρικής της Εργασίας και της Περιβαλλοντικής Ιατρικής και όχι μόνο της κλινικής και θεραπευτικής ιατρικής. Αλλωστε, για το συγκεκριμένο νόσημα, πολλές συμπτώσεις σχετιζόμενες με την εργασία εµφανίζονται...

που συνδέεται με αυτόν τον ιό. Ωστόσο, σπάνια χρειάζεται ενδονοσοκομειακή νοσηλεία και τα περιστατικά της νέας γρίπης θεραπεύονται κυρίως κατ' οίκον. Ετσι, το μείζον ζήτημα είναι η αναγνώριση των συμπτωμάτων και η σημασία του αυτοπεριορισμού ως βασική στρατηγική για την ανακοπή της διάδοσης. ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α (H1N1) ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ Ένας, πανδημικού τύπου, ιός της γρίπης Α (H1N1) έχει μολύνει αρκετούς ανθρώπους στη χώρα μας, καθώς επίσης και σε πολλές άλλες χώρες και η διάδοση του ιού συνεχίζεται. Οι επιχειρήσεις και οι εργοδότες, γενικά, διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, καθώς επίσης και στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων στο άτομο, στην κοινότητα και στην οικονομία. Τέτοιου είδους οδηγίες προορίζονται για την ενημέρωση, εκπαίδευση και διαχείριση από τις Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας, τα σωματεία και τους εργαζόμενους, για τις κατάλληλες προφυλάξεις και τις πρακτικές εργασίας, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος της πιθανής έκθεσης των εργαζομένων, η νόσος και η διάδοση της πανδημικής γρίπης Α (H1N1) στον εργασιακό χώρο, μέσω των γενικών στρατηγικών πρόληψης και προετοιμασίας και για την περίπτωση που ένας εργαζόμενος νοσήσει. Οι οδηγίες αυτές μπορεί να αλλάξουν, καθώς γίνονται γνωστές πρόσθετες πληροφορίες για τη «νέα γρίπη» Α (H1N1). Συμπτώματα της «νέας γρίπης» Α (H1N1) Τα συμπτώματα του πανδημικού ιού γρίπης Α (H1N1) στους ανθρώπους είναι παρόμοια με τα συμπτώματα της εποχιακής γρίπης και περιλαμβάνουν πυρετό, βήχα, πονόλαιμο, καταρροή, μυαλγίες, πονοκέφαλο, ρίγη και κόπωση. Ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων που έχουν μολυνθεί με αυτόν τον ιό επίσης έχει εμφανίσει διάρροια και εμέτους. Όπως και με την εποχιακή γρίπη, βαριά νόσος και θάνατοι έχουν εμφανιστεί, ως συνέπεια της νόσου Πρόληψη της νόσου στους εργαζόμενους Η διάδοση αυτού του πανδημικού ιού γρίπης Α (H1N1) συμβαίνει πιθανά με τον ίδιο τρόπο διάδοσης με την εποχιακή γρίπη. Οι ιοί της γρίπης διαδίδονται κυρίως από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του βήχα ή φταρνίσματος από άτομα με γρίπη. Μερικές φορές οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν από την επαφή με τον ιό της γρίπης από τα μάτια, το στόμα ή την μύτη. Ο ρόλος των εργοδοτών για την προστασία των εργαζομένων Να ενθαρρύνουν τους ασθενείς εργαζόµενους να παραμένουν κατ' οίκον και μακριά από τον εργασιακό χώρο, με τη διευκόλυνση χορήγησης αδειών. Να προωθούν πρακτικές ελέγχου της μόλυνσης στον εργασιακό χώρο με την επίδειξη των ειδικών εντύπων (και του ΚΕΕΛΠΝΟ) και να υπενθυμίζουν στους εργαζομένους τον κατάλληλο τρόπο πλυσίματος των χεριών, την αναπνευστική υγιεινή και τον τρόπο αποτροπής μετάδοσης με το βήχα. Να παρέχουν την κατάλληλη ενημέρωση και γραπτές οδηγίες σχετικά με την πανδημική γρίπη Α (H1N1) σε γλώσσα κατανοητή και για τους εργαζόμενους που έχουν μόνο βασική εκπαίδευση. Οι εργοδότες γι αυτό πρέπει να συνεργάζονται με τους αρμόδιους φορείς Δημόσιας Υγείας για να εξασφαλίσουν ότι παρέχουν σωστές και ενημερωμένες πληροφορίες (όπως η ιστοσελίδα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.: www.keel.org.gr). Να παρέχουν τις κατάλληλες εγκαταστάσεις για το πλύσιμο χεριών (σαπούνι με περιεκτικότητα σε οινόπνευμα 60% τουλάχιστον, πετσέτες μιας χρήσης) στους κοινόχρηστους χώρους,

όπως στις αίθουσες αναμονής, στους διαδρόμους και στους χώρους ανάπαυσης. Να παρέχουν υλικά, απολυμαντικά και πετσέτες μιας χρήσης στους εργαζόμενους για την καθαριότητα των επιφανειών εργασίας τους, καθώς επίσης και τα κατάλληλα δοχεία απορριμμάτων. Σε μια μελέτη ο ιός γρίπης επέζησε στην επιφάνεια αντικειμένων του χώρου εργασίας και μπορούσε να μολύνει ένα άτομο μέχρι και 2-8 ώρες μετά την εναπόθεσή του. Για να μειωθεί η πιθανότητα διάδοσης του πανδημικού ιού γρίπης Α (H1N1), χρειάζεται απολύμανση τέτοιων επιφανειών στον εργασιακό χώρο, όπως των πάγκων εργασίας, των λαβών των πορτών και των επιφανειών των λουτρών με ένα οικιακό απολυμαντικό σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης του. Οδηγίες σε εργαζόμενους για τη μείωση της διάδοσης της «νέας γρίπης» Α (H1N1) στον εργασιακό χώρο Πρωταρχικά απαραίτητο είναι οι εταιρείες να αναρτήσουν στις εισόδους των εργασιακών χώρων οδηγία να μην εισέρχονται συμπτωματικά άτομα. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να παραμείνουν στο σπίτι τους εάν είναι ασθενείς. Εάν έχουν συμπτώματα της γρίπης, να παραμείνουν στο σπίτι για 7 ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων ή μέχρι την πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων. Αυτές οι συστάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην αποφυγή μόλυνσης άλλων ατόμων και διάδοσης του ιού. Οι εργαζόμενοι που είναι υγιείς αλλά έχουν ένα άρρωστο οικογενειακό μέλος στο σπίτι με την πανδημική H1N1 γρίπη μπορούν να πάνε να εργαστούν όπως συνήθως. Αυτοί οι εργαζόμενοι πρέπει να ελέγχουν καθημερινά την υγεία τους, να το δηλώνουν στον προϊστάμενό τους και να παραμένουν στο σπίτι όταν νοσήσουν. Εργαζόμενοι που έχουν μια μη ελεγχόμενη νόσο ή που είναι έγκυες πρέπει να συμβουλευθούν τον θεράποντα ιατρό τους, γιατί είναι πιθανό να χρειασθεί να λάβουν προληπτική αγωγή για την αποτροπή της νόσου. Να καλύπτουν τη μύτη και το στόμα με ένα χαρτομάντιλο όταν βήχουν ή πταρνίζονται και να το ρίχνουν στα δοχεία απορριμμάτων μετά τη χρήση. Πλύσιμο των χεριών συχνά με σαπούνι και νερό, ειδικά μετά από βήχα ή φτάρνισμα. Ειδικά χαρτομάντιλα χεριών (με οινόπνευμα) μπορούν να χρησιμοποιηθούν εάν δεν είναι διαθέσιμα σαπούνι και νερό. Αποφυγή της επαφής των ματιών, της μύτης ή του στόματος. Τα µικρόβια μεταδίδονται και με αυτόν τον τρόπο. Να αποφεύγουν τη στενή επαφή με τους ασθενείς. Εάν ένας εργαζόμενος υποψιάζεται ότι έχει εκτεθεί σε έναν ασθενή με την πανδημική H1N1 γρίπη μπορεί να συνεχίσει να εργάζεται κανονικά. Αυτοί οι εργαζόμενοι πρέπει να ελέγχουν καθημερινά την υγεία τους, να το δηλώνουν στον προϊστάμενό τους και να παραμένουν στο σπίτι όταν νοσήσουν. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΧΩΡΟ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΡΙΠΗΣ Α (H1N1) Οδηγίες για την περίπτωση που ένας εργαζόμενος έρχεται να εργαστεί με συμπτώματα γρίπης σε μια κοινότητα όπου ο ιός της «νέας γρίπης» Α (H1N1) κυκλοφορεί Ενημέρωση των αρμόδιων φορέων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., νοσοκομεία υποδοχής). Πριν τη μεταφορά του ο εργαζόμενος παραμένει σε ένα δωμάτιο µόνος του και δεν έχει επαφές με άλλους εργαζόμενους. Εάν ο εργαζόμενος χρειασθεί να πάει σε ένα κοινόχρηστο χώρο, πρέπει να καλύψει τη μύτη και το στόμα με ένα χαρτομάντιλο όταν βήχει ή φταρνίζεται ή να φορέσει μια μάσκα εάν είναι διαθέσιμη και ανεκτή. Ειδοποιείται ο προϊστάμενος ή ο εργοδότης του εργαζομένου. Ο εργαζόμενος στέλνεται στο σπίτι το συντομότερο δυνατόν. Κλήση των ιατρικών υπηρεσιών εκτάκτου ανάγκης εάν ο άρρωστος εργαζόμενος αναπτύσσει σοβαρά συμπτώματα.

Εξασφαλίζεται η παραμονή του ασθενή στο σπίτι τουλάχιστον για 7 ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων ή μετά από 24 ώρες χωρίς συμπτώματα. Οδηγίες για τους συναδέλφους ενός εργαζομένου με πιθανή ή επιβεβαιωμένη περίπτωση της νέας γρίπης Α (H1N1) Ενημέρωση των εργαζομένων για την έκθεσή τους σε έναν συνάδελφο με επιβεβαιωμένη, πιθανή ή ύποπτη πανδημική Α (H1N1) γρίπη κατά τη διάρκεια της μολυσματικής περιόδου του άρρωστου εργαζόμενου. Ερωτώνται οι εργαζόμενοι άν έχουν παρατηρήσει συμπτώματα στον εαυτό τους. Συνιστάται στους εργαζόμενους να συμβουλευθούν το θεράποντα γιατρό τους εάν πάσχουν από χρόνιες παθήσεις όπως διαβήτη, καρδιακές παθήσεις, άσθμα ή εμφύσημα και οι γυναίκες εάν είναι έγκυες. Έγκυες εργαζόμενες με πιθανή νέα γρίπη Α (H1N1) Οι έγκυες γυναίκες είναι γνωστό ότι διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών από την εποχιακή γρίπη. Επίσης τον ίδιο μεγάλο κίνδυνο μπορεί να διατρέχουν και από τις επιπλοκές της πανδημικής H1N1 γρίπης. Οι έγκυες γυναίκες με συμπτώματα γρίπης πρέπει να έρχονται σε επαφή με τον γιατρό που τις παρακολουθεί. ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΚΡΙΘΟΥΝ ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΙΘΑΝΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΡΙΠΗΣ Α (H1N1) ΣΕ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Οδηγίες προς τις επιχειρήσεις για να προλάβουν και να αποκριθούν στις επιπτώσεις της νέας γρίπης Α (H1N1) στην παραγωγική διαδικασία Ορισμός ενός συντονιστή στον εργασιακό χώρο, που θα είναι αρμόδιος για την εξέταση των ζητημάτων και των επιπτώσεων της πανδημικής γρίπης Α (H1N1) στον εργασιακό χώρο, συμπεριλαµβανομένης και της επαφής με τους αρμόδιους υγειονομικούς φορείς και την ανάπτυξη και εφαρμογή πρωτοκόλλων αντιμετώπισης. Ορισμός του αρμοδίου που θα απαντά στα ερωτήματα των αρρώστων εργαζομένων στον εργασιακό χώρο, μέσω της παροχής ιατρικών υπηρεσιών ή πρώτων βοηθειών. Συζήτηση του σχεδίου αντιμετώπισης και των προσδοκιών τους με τους εργαζόμενους. Συνεχής ενημέρωση για τις προσωρινές συστάσεις για τις µάσκες και τη χρήση αναπνευστικών συσκευών. Προσδιορισμός των εργαζομένων σε θέσεις κλειδιά, των ουσιαστικών επιχειρησιακών λειτουργιών και άλλων κρίσιμων παραγόντων (π.χ. πρώτων υλών, προμηθευτών, υπηρεσιών υπεργολάβων) που απαιτούνται για να διατηρήσουν τις επιχειρησιακές διαδικασίες σε λειτουργία κατά τη διάρκεια της πανδημικής έκρηξης της γρίπης Α (H1N1). Εφαρμογή σχεδίων επιχειρησιακής συνοχής εάν υπάρχει σημαντική συστηματική αποχή από την εργασία κατά τη διάρκεια της πανδημικής έκρηξης. Οδηγίες προς τις επιχειρήσεις για να προλάβουν και να αποκριθούν στις επιπτώσεις της «νέας γρίπης» Α (H1N1) στους εργαζόμενους Ενημέρωση των διευθυντών και των προϊσταμένων για τη διευκόλυνση των εργαζομένων στη λήψη αδειών για λόγους υγείας. Σχεδιασμός για τη δυνατότητα χορήγησης μη προγραμματισμένης άδειας και ενθάρρυνση των εργαζομένων που είναι άρρωστοι να παραμείνουν στο σπίτι και να φροντίσουν τον εαυτό τους και άλλους που έχουν προσβληθεί από τη γρίπη ή τα παιδιά που έχουν απομακρυνθεί από το σχολείο. Εφαρμογή πολιτικών διαφορετικών μορφών εργασίας (π.χ. τηλεργασία) και ωραρίων εργασίας, εάν είναι απαραίτητο.

Κοινοποίηση πολιτικών για τη διαθεσιμότητα και την πρόσβαση των εργαζομένων στην υγειονομική περίθαλψη, την ψυχική υγεία και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Εμβολιασμός Ετοιμάζεται η παραγωγή εμβολίου που να προστατεύει τους ανθρώπους από το νέο ιό της γρίπης. Εμβολιασμός με το εμβόλιο της κοινής γρίπης δεν παρέχει καμιά προστασία. ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έδωσε το πράσινο φως για την παρασκευή του από οκτώ φαρμακευτικές εταιρείες: Sanofi-Aventis, Baxter, Novartis, Nobilon, GlaxoSmithKline, Solvay, CSL και AstraZeneca. Τα εμβόλια θα παράγονται σε αβγά, όπως και τα εμβόλια της εποχικής γρίπης, με εξαίρεση το εμβόλιο της AstraZeneca, που περιέχει ζωντανό εξασθενημένο ιό και σχεδιάστηκε για χορήγηση από τη μύτη. ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ (ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΖΩΑ) Η γρίπη των χοίρων είναι μια ιδιαίτερα μεταδοτική οξεία αναπνευστική νόσος που αφορά τα συγκεκριμένα ζώα και έχει μελετηθεί από την πλευρά της Κτηνιατρικής Παθολογίας. Προκαλείται από ένα από τα στελέχη του ιού της γρίπης των χοίρων (τύπου Α). Η νοσηρότητα της νόσου στα ζώα είναι υψηλή και η θνησιμότητα χαμηλή (1-4%). Ο ιός μεταδίδεται μεταξύ των χοίρων από τα αερολύματα, με άμεση και έμμεση επαφή και από ασυμπτωματικούς φορείς (χοίρους). Οι επιδημίες στους χοίρους εμφανίζονται όλο το χρόνο με αυξανόμενη επίπτωση το φθινόπωρο και το χειμώνα στις εύκρατες ζώνες. Πολλές χώρες εμβολιάζουν συνήθως τους πληθυσμούς των χοίρων. Οι ιοί της γρίπης χοίρων είναι συνήθως της H1N1 υποκατηγορίας (αλλά και άλλων υποκατηγοριών, όπως H1N2, H3N1, H3N2). Οι χοίροι μπορούν να μολυνθούν από τους ιούς της γρίπης των χοίρων, όπως επίσης από τους ιούς της γρίπης των πτηνών, αλλά και από τους ανθρώπινους εποχιακούς ιούς της γρίπης. (Ο H3N2 ιός χοίρων θεωρήθηκε ότι είχε μεταδοθεί αρχικά στους χοίρους από τους ανθρώπους). Μερικές φορές οι χοίροι μπορούν να μολυνθούν με περισσότερους από έναν τύπους ιών τη φορά και αυτό μπορεί να επιτρέψει την ανάμειξη των γονιδίων τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έναν ιό γρίπης που περιέχει γονίδια από διάφορες πηγές («reassortant» virus). Αν και οι ιοί της γρίπης των χοίρων είναι συνήθως συγκεκριμένα είδη και μολύνουν μόνο τους χοίρους, μερικές φορές, ξεπερνούν το φράγμα των ειδών και προξενούν νόσο στους ανθρώπους. Επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από τη γρίπη των χοίρων Επιδημίες και σποραδικές λοιμώξεις ανθρώπων από τον ιό της γρίπης των χοίρων έχουν αναφερθεί περιστασιακά. Τα γενικά κλινικά συμπτώματα είναι παρόμοια με τα συμπτώματα της εποχιακής γρίπης, αλλά η αναφερόμενη κλινική εικόνα κυμαίνεται ευρέως, από την ασυμπτωματική μόλυνση ως τη βαριάς μορφής πνευμονία με συνέπεια το θάνατο. Δεδομένου ότι η χαρακτηριστική κλινική εικόνα της γρίπης των χοίρων στους ανθρώπους μοιάζει με την εποχιακή γρίπη και με άλλες οξείες λοιμώξεις των ανώτερων αναπνευστικών οδών, οι περισσότερες από τις περιπτώσεις έχουν ανιχνευθεί τυχαία, μέσω της εποχιακής επιτήρησης της γρίπης. Οι ήπιες ή ασυμπτωματικές περιπτώσεις μπορεί να μην είχαν διαγνωσθεί, επομένως η αληθινή έκταση αυτής της νόσου στους ανθρώπους είναι άγνωστη. Μετάδοση της γρίπης των χοίρων από τα ζώα στον άνθρωπο Η μετάδοση της γρίπης των χοίρων στους ανθρώπους γίνεται συνήθως από τους μολυσμένους χοίρους, ωστόσο, σε μερικά περιστατικά δεν υπάρχει ιστορικό επαφής με χοίρους ή περιβάλλον στο οποίο υπάρχουν χοίροι. Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο έχει εμφανιστεί σε μερικές περιπτώσεις μετά από στενές επαφές και σε κλειστές ομάδες ανθρώπων. Στο παρελθόν εμφανίσθηκαν περιστατικά σε ανθρώπους, τα οποία είχαν δηλωθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και την Ισπανία.

Γρίπη των χοίρων και κατανάλωση χοιρινού κρέατος Η γρίπη των χοίρων δεν έχει αποδειχθεί ότι μεταδίδεται στους ανθρώπους μέσω της κατανάλωσης χοιρινού κρέατος ή άλλων προϊόντων που παράγονται από τους χοίρους. Ο ιός της γρίπης των χοίρων δεν επιζεί στις θερμοκρασίες του μαγειρέματος (70 C), που προτείνονται για την προετοιμασία του χοιρινού και των άλλων κρεάτων. (Τα ίδια ισχύουν και για τη «νέα γρίπη»). Γεωγραφική διασπορά της γρίπης των χοίρων Η γρίπη των χοίρων δεν εντάσσεται στα υποχρεωτικώς δηλούμενα κτηνιατρικά λοιμώδη νοσήματα, οπότε δεν καταγράφεται από τις Διεθνείς Αρχές Υγείας των Ζώων (ιστοσελίδα: www.oie.int), επομένως η διεθνής κατανομή της στα ζώα δεν είναι καλά γνωστή. Η ασθένεια θεωρείται ενδημική στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Επιδημίες στους χοίρους είναι επίσης γνωστό ότι έχουν εμφανισθεί στη Βόρεια και Νότια Αμερική, στην Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Μεγάλης Βρετανίας, της Σουηδίας και της Ιταλίας), στην Αφρική (Κένυα) και σε χώρες της Ανατολικής Ασίας συμπεριλαµβανομένης της Κίνας και της Ιαπωνίας. Κίνδυνος πανδημίας σε ανθρώπους από τη γρίπη των χοίρων Είναι πιθανό οι περισσότεροι από τους ανθρώπους, ειδικά εκείνοι που δεν έχουν τακτική επαφή με χοίρους, να μην έχουν ανοσία στους ιούς της γρίπης των χοίρων, η οποία μπορεί να προλάβει τη μόλυνση από τον ιό. Εάν ένας ιός των χοίρων καταστεί μεταδοτικός από άνθρωπο σε άνθρωπο, μπορεί να προκαλέσει μια πανδημία γρίπης. Ο αντίκτυπος μιας πανδημίας που προκαλείται από έναν τέτοιο ιό είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Εξαρτάται από την μολυσματικότητα του ιού, την ανοσία που έχει αναπτυχθεί στους ανθρώπους και από την διασταυρούμενη προστασία από τα αντισώματα που έχουν αποκτηθεί από τις εποχιακές λοιμώξεις γρίπης και από παράγοντες του ξενιστή (μικροβίου). Φάρμακα για την αντιμετώπιση του ιού της γρίπης των χοίρων Υπάρχουν δύο κατηγορίες τέτοιων φαρμάκων, οι αδαμαντάνες (amantadine και remantadine) και οι αναστολείς της νευραμινιδάσης της γρίπης (oseltamivir και zanamivir). Οι περισσότερες από τις προηγουμένως αναφερθείσες περιπτώσεις γρίπης των χοίρων ανέρρωσαν πλήρως από την ασθένεια, χωρίς ιατρική φροντίδα και χωρίς αντι-ιϊκά φάρμακα. Μερικοί ιοί της γρίπης αναπτύσσουν αντίσταση στα αντι-ιϊκά φάρμακα, περιορίζοντας την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Οι ιοί που λαμβάνονται από τις πρόσφατα ανθρώπινα περιστατικά με γρίπη των χοίρων στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ευαίσθητοι στο oselatmivir και zanamivir αλλά ανθεκτικοί στο amantadine και το remantadine. Δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για τη σύσταση χρήσης των αντι-ιϊκών φαρμάκων για τη θεραπεία της λοίμωξης με τον ιό της γρίπης των χοίρων. Καλές πρακτικές σε επαγγελματική έκθεση με τους χοίρους Ακόμα κι άν δεν υπάρχει καμία σαφής ένδειξη ότι τα τωρινά περιστατικά ανθρώπων με λοίμωξη με τον ιό της γρίπης των χοίρων συσχετίζονται με πρόσφατα ή τρέχοντα περιστατικά της νέας γρίπης, θα ήταν ενδεδειγμένο να ελαχιστοποιηθεί η επαφή με τους άρρωστους χοίρους και να αναφερθούν τέτοια ζώα στις αρμόδιες Υγειονομικές Αρχές για τα Ζώα. Οι περισσότεροι άνθρωποι προσβάλλονται μέσω της παρατεταμένης και στενής επαφής με τους μολυσμένους χοίρους και μάλιστα λόγω επαγγελματικής έκθεσης. Οι καλές πρακτικές υγιεινής είναι ουσιαστικές κατά τη διάρκεια της επαφής με τα ζώα και είναι ιδιαίτερα σημαντικές κατά τη διάρκεια της σφαγής και του μετά της σφαγής χειρισμού, για να αποτρέψουν την έκθεση στους παράγοντες της νόσου. Τα άρρωστα ζώα ή τα ζώα που πέθαναν από τη νόσο δεν πρέπει να υποβληθούν στις διαδικασίες της σφαγής. Οι εργαζόμενοι και οι

επιχειρήσεις πρέπει να ακολουθήσουν τις περαιτέρω συμβουλές από τις αρμόδιες εθνικές αρχές. Το κείμενο προετοιμάσθηκε από τον κ. Β. Δρακόπουλο και τον κ. Θ.Κ. Κωνσταντινίδη, Ειδικούς Ιατρούς Εργασίας, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος.