Λωρίδας Θεοχάρης Δάσκαλος Ειδικής Αγωγής

Λωρίδας Θεοχάρης Δάσκαλος Ειδικής Αγωγής 30/5/2013 1

«ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΩΣ» Απ την πορεία προς το φως Να μην αφήσετε κανέναν πίσω. Πάρτε μαζί σας όποιον λησμόνησε η Ευτυχία. Αυτόν που η λυχνία του έσβησε αυτόν που το τζάκι του δε φλόγησε ποτέ. Το παιδί που ποτέ τ άστρο το λαμπρό που οδηγεί δε γνώρισε. Όσους πλανιούνται απέλπιδα Μέσα στη νύχτα και τη λήθη. Πάρτε μ αγάπη κι έγνοια όλους αυτούς μαζί σας και μην αφήσετε κανέναν πίσω απ την πορεία και το φως. Έκκληση στους Ειδικούς Παιδαγωγούς της Αυστρίας το 1912 στο Salzburg απ τον Peter Rosegger (μετ. Κ. Καλατζής 30/5/2013 2

Μια από τις κατηγορίες των ατόμων με ειδικές ανάγκες είναι και αυτή που περιλαμβάνει τα άτομα που έχουν προβλήματα όρασης. Η όραση είναι αίσθηση βασικής και πρωταρχικής σημασίας για κάθε άνθρωπο και διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην εκπαίδευση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και αποκατάσταση και στην κοινωνική προσαρμογή του. Στα άτομα που λείπει η όραση, μερικώς ή ολικώς, δημιουργούνται πολλά προβλήματα, μεγάλα ή μικρά, σε όλους τους τομείς ανάπτυξης του ατόμου, όπως: στο γνωστικό, κινητικό, συναισθηματικό και ψυχοκοινωνικό τομέα Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών ή για την άμβλυνσή τους, υποκαθίσταται η όραση από τις υπόλοιπες αισθήσεις και κυρίως από την αφή. Παρεμβαίνει η ιατρική επιστήμη και κυρίως η οφθαλμολογία, εφαρμόζονται ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα, χρησιμοποιούνται τα κατάλληλα διδακτικά εποπτικά μέσα και όργανα, καθώς και ειδικές μέθοδοι διδασκαλίας. 30/5/2013 3

Ποια είναι τα παιδιά με προβλήματα όρασης; Ο όρος «άτομα με προβλήματα όρασης» περιλαμβάνει δυο ομάδες μαθητών: Αυτούς με χαμηλή όραση που χρησιμοποιούν το αλφάβητο των βλεπόντων. και αυτούς με λίγη ή καθόλου όραση που χρησιμοποιούν το σύστημα Braille. 30/5/2013 4

Ιατρικός ορισμός τυφλότητας μερικής τύφλωσης Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ιατρική Ένωση: τυφλό είναι το άτομο του οποίου η κεντρική οπτική οξύτητα δεν υπερβαίνει τα 20/200 ή 2/20 στο καλύτερο μάτι, ύστερα από την καλύτερη δυνατή ιατρική παρέμβαση. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία το ποσοστό όρασης πρέπει να είναι κάτω του 1/20 Μερικώς βλέποντα θεωρούνται τα άτομα των οποίων η οπτική οξύτητα είναι μεταξύ 20/70 με 20/200 στο καλύτερο μάτι, ύστερα από την καλύτερη δυνατή ιατρική παρέμβαση. Όμως: μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών που έχουν νομικά χαρακτηριστεί τυφλοί δεν έχουν καθόλου όραση και ένας αριθμός νομικά τυφλών μπορεί και διαβάζει μεγεθυμένο κείμενο. 30/5/2013 5

Εκπαιδευτικός ορισμός τυφλότητας μερικής τύφλωσης Τυφλά θεωρούνται τα άτομα εκείνα, τα οποία ύστερα από την καλύτερη δυνατή ιατρική παρέμβαση, λόγω των προβλημάτων όρασης είναι απαραίτητο να διδαχτούν με τη μέθοδο Braille ή με ακουστικές μεθόδους. Μερικώς βλέποντα είναι όσα, ύστερα από την καλύτερη δυνατή ιατρική παρέμβαση, μπορούν να διαβάσουν κείμενα με μεγάλα τυπογραφικά στοιχεία ή με τη βοήθεια μεγεθυντικών οργάνων και συσκευών. 30/5/2013 6

Τι προκαλεί τα προβλήματα όρασης; Γεννετικά αίτια, Γονείς φορείς ή στενοί συγγενείς Προγεννητικά, Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του εμβρύου. Από μολύνσεις και αρρώστιες όπως είναι π.χ η ερυθρά Περιγεννητικά αίτια, Κατά τη διάρκεια του τοκετού, όπως είναι ένας τραυματισμός, ή ακόμα μια πρώιμη γέννηση (retinopathy of prematurity) Μεταγεννητικά αίτια Στα πρώτα χρόνια της ζωής: όγκους, χημειοθεραπείες,. Οι παιδικές αρρώστιες, οι μολύνσεις, οι τραυματισμοί, οι όγκοι, οι χημειοθεραπείες επίσης μπορούν να προκαλέσουν οπτικές δυσλειτουργίες. Ένας μεγάλος αριθμός γενικών νευρολογικών διαταραχών μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική οπτική δυσλειτουργία 30/5/2013 7

Πότε πρέπει να ανησυχούμε εμείς οι εκπαιδευτικοί Τα μάτια είναι κόκκινα ή τα βλέφαρα έχουν κρούστες ή είναι πρησμένα Αλλαγή χρώματος της ίριδας (έγχρωμο μέρος ματιού) Σκοτεινή κηλίδα στο κέντρο του οπτικού σας πεδίου Υπερβολική ύγρανση των ματιών (δακρύρροια) ή ξηρότητα ματιών με έντονη την αίσθηση της φαγούρας και του καύσου Εμφάνιση κηλίδων ή ειδώλων στο οπτικό πεδίο 30/5/2013 8

Μερικές παθήσεις οφθαλμών 30/5/2013 9

Αμβλυωπία 30/5/2013 10

Αμβλυωπία («τεμπέλικο μάτι») (1/2) Συμβαίνει όταν η όραση δεν αναπτύσσεται κανονικά στην πρώιμη παιδική ηλικία. Δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί από το γονέα, αλλά αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμο πρόβλημα στην όραση. Η όρασή μας συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι τα 9 με 12 χρόνια. Όμως μερικές φορές η όραση στο ένα μάτι δεν αναπτύσσεται κανονικά, εξαιτίας στραβισμού ή επειδή σε σύγκριση με το άλλο μάτι δεν εστιάζει σωστά. Όταν συμβαίνει αυτό, ο εγκέφαλος αγνοεί το μάτι που δεν εστιάζει και το παιδί εξαρτάται από το άλλο μάτι. Αίτια: Κληρονομικότητα, καταρράκτης, στραβισμός,κλπ. 30/5/2013 11

Αμβλυωπία (2/2) Πότε πρέπει να ανησυχούν οι εκπαιδευτικοί: Όταν το παιδί στρίβει το ένα μάτι προς διάφορες κατευθύνσεις Όταν κλείνει το ένα μάτι (ειδικά στο έντονο φως) Η θεραπεία πρέπει να γίνει πριν την ηλικία των 6 ετών. Το παιδί με αμβλυωπία έχει πρόβλημα στην τρισδιάστατη όραση. 30/5/2013 12

Στραβισμός Εσοτροπία: Παρουσιάζεται με τη γέννηση ή μέχρι 3 ετών Εξοτροπία: Σπάνια με τη γέννηση, συνήθως αναπτύσσεται αργότερα. Κατακόρυφος στραβισμός: Επιπτώσεις: Μείωση της όρασης, πρόβλημα στην τρισδιάστατη όραση Αίτια: Πρόβλημα στους μύες ή στα νεύρα, όγκοι, καταρράκτης κλπ 30/5/2013 13

Επιπτώσεις τον στραβισμού στην εκπαίδευση Δυσκολία σε παιχνίδια και δραστηριότητες που απαιτούν γρήγορο οπτικοκινητικό συντονισμό. Απαιτείται στενή επίβλεψη σε μαθήματα με πρακτική άσκηση, όπως π.χ σε πειράματα. Στα μικρά παιδιά ίσως χρειαστεί να σκεπαστεί με επίδεσμο το «καλό» μάτι, μειώνοντας έτσι την οπτική οξύτητα και καθιστώντας ενδεχομένως το παιδί αντικείμενο πειράγματος από τα άλλα παιδιά. Όταν το μάτι δεν είναι σκεπασμένο με επίδεσμο, μπορεί να υπάρχει διπλωπία. Πρέπει να δίνεται προσοχή στη θέση του παιδιού στην τάξη, για να μεγιστοποιείται η χρησιμοποίηση του «καλού» ματιού. 30/5/2013 14

Αστιγματισμός Ο αστιγματισμός σημαίνει ότι ο κερατοειδής χιτώνας είναι ωοειδής αντί σφαιρικού. Οι περισσότεροι αστιγματικοί κερατοειδείς χιτώνες έχουν δύο καμπύλες μια πιό απότομη καμπύλη και μια πιό επίπεδη καμπύλη. Αυτό αναγκάζει το φως να εστιάσει σε περισσότερα από ένα σημεία στο μάτι, με αποτέλεσμα να θαμπώνει η όραση (κοντά και μακριά) όταν κάτι βρίσκεται σε απόσταση ή όταν πλησιάζει. Ο αστιγματισμός εμφανίζεται συχνά μαζί με το nearsightedness ή το farsightedness. 30/5/2013 15

Αστιγματισμός (1/2) Κύρια αιτία: η διακύμανση της διαθλαστικής ικανότητας του κερατοειδούς, που οφείλεται σε ανωμαλίες της καμπυλότητας του. Συμπτώματα: στρεβλωμένη εικόνα στην ωχρά κηλίδα, η οποία μπορεί εύκολα να αντιμετωπιστεί με μια κυλινδρική διόρθωση στο φακό των γυαλιών η κατάσταση ωστόσο δυσκολεύει όταν παράλληλα υπάρχει μυωπία και υπερμετρωπία. Στην περίπτωση που υπάρχει και άλλο πρόβλημα όρασης, όχι μόνο δεν θεραπεύεται εύκολα ο αστιγματισμός, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει και σε μείωση της οπτικής οξύτητας. 30/5/2013 16

Αστιγματισμός Θεραπεία Ο αστιγματισμός μπορεί να διορθωθεί με τα γυαλιά, φακούς επαφής, ή χειρουργικά. Οι πιο συνηθισμένες χειρουργικές επεμβάσεις που χρησιμοποιούνται για να διορθώσουν τον αστιγματισμό είναι αστιγματικό keratotomy (διαδικασίες που περιλαμβάνουν την τοποθέτηση μιας μικροσκοπικής τομής στο μάτι) και LASIK. Ο στόχος αυτών των διαδικασιών είναι να αναδιαμορφωθεί ο κερατοειδής χιτώνας έτσι γίνεται πιο σφαιρικός ή ομοιόμορφα καμπυλωτός. 30/5/2013 17

Εκπαιδευτικές επιπτώσεις του αστιγματισμού (2/2) Υπάρχει πρόβλημα εστίασης όταν το αντικείμενο είναι πολύ κοντά στο πρόσωπο. Η ανάγνωση για μεγάλη χρονική διάρκεια πρέπει να αποφεύγεται ή οι άλλες κοντινές εργασίες, γιατί προκαλούν κούραση και ενόχληση. Κάποιοι μαθητές ίσως χρειάζονται βοηθήματα όρασης όπως μεγεθυντικούς φακούς, τηλεσκόπιο ή κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης, τα οποία πρέπει να μάθουν να χρησιμοποιούν κατάλληλα. Τα μικρά παιδιά είναι πιθανόν να συγχέουν τους αριθμούς με τα γράμματα. 30/5/2013 18

Μυωπία Τι είναι η μυωπία; Είναι μία διαθλαστική ανωμαλία,στην οποία η εικόνα δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή, αλλά μπροστά απ'αυτόν.είναι η πιο συχνή αμμετρωπία και εμφανίζεται σε ποσοστό 25% στον πληθυσμό, δηλ. ένας στους τέσσερις έχει μυωπία. Τι συμπτώματα προκαλεί η μυωπία; Θολή όραση, όταν ο μύωπας κοιτάζει μακρυά.βλέπει όμως καλά κοντά, χωρίς γυαλιά,χαλαρώνοντας την προσαρμογή του, ανάλογα με το βαθμό της μυωπίας του. 30/5/2013 19

Μυωπία (1/2) Αυτός ο οποίος έχει μυωπία μπορεί να δει τους αριθμούς στο εισιτήριο του λεωφορείου, αλλά το ίδιο το λεωφορείο σε κάποια απόσταση φαίνεται θολό. Αυτό γίνεται, γιατί οι ακτίνες φωτός δεν εστιάζονται πάνω στον αμφιβληστροειδή, αλλά μπροστά απ' αυτόν επειδή ο βολβός είναι μακρύτερος. 30/5/2013 20

Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για τη μυωπία (1/2) Επειδή υπάρχει κίνδυνος αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς, πρέπει πάντοτε να ζητείται η συμβουλή του οφθαλμιάτρου προτού το παιδί πάρει μέρος σε ορισμένες δραστηριότητες (όπως το τζούντο, τις βουτιές στο κολύμπι, το ποδόσφαιρο ή άλλα σπορ «σωματικής επαφής»). Τα παιδιά πρέπει να φοράνε τα γυαλιά ή τους φακούς επαφής που τους σύστησε ο γιατρός. (Πιθανόν να χρειάζονται ενθάρρυνση σ' αυτό). Για τις εργασίες που γίνονται σε μικρή απόσταση από τα μάτια, το παιδί πιθανόν να διευκολύνεται να δουλεύει χωρίς γυαλιά και να φέρνει την εργασία του κοντά στο πρόσωπο του. 30/5/2013 21

Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για τη μυωπία (2/2) Υπάρχει πρόβλημα με τη μακρινή όραση, όπως το να βλέπει τον πίνακα. Χρειάζεται να χρησιμοποιεί αναλόγιο για τα βιβλία ή θρανίο με ανασηκωμένο καπάκι. Ο απαραίτητος εξοπλισμός μπορεί να δοθεί από τον ΟΣΚ, ή να χρειαστεί να τον αγοράσει το σχολείο. Οτιδήποτε τυπωμένο και οι χάρτες και τα διαγράμματα πρέπει να έχει έντονη αντίθεση (κοντράστ) και καθαρή εκτύπωση στο κατάλληλο μέγεθος, το οποίο θα καθοριστεί από τον οπτομέτρη. 30/5/2013 22

Καταρράκτης (1/5) αδιαφάνεια του φακού του ματιού Στα παιδιά είναι εκ γεννετής ή από τραυματισμό. Η όρασή τους είναι σαν να βλέπουν μέσα από ένα πολύ βρόμικο τζάμι αυτοκινήτου. Ο Καταρράκτης που δεν αντιμετωπίζεται ιατρικά μπορεί να καταλήξει σε στραβισμό. Συνυπάρχει με άλλες παθήσεις, όπως το σύνδρομο Down. Παρατηρείται συχνά σε μωρά που κόλλησαν ερυθρά πριν γεννηθούν. Ο διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε καταρράκτη. 30/5/2013 23

Εκπαιδευτικές επιπτώσεις του καταρράκτη (2/5) Ο δάσκαλος πρέπει να ζητάει οδηγίες από τον οφθαλμίατρο ή τον οπτομέτρη, αφού η οπτική οξύτητα εξαρτάται από τη θέση, το μέγεθος και το βάθος του καταρράκτη. Παιδιά με καταρράκτη στην περιφέρεια του φακού χρειάζονται περισσότερο φωτισμό, ενώ αν η αδιαφάνεια είναι στο κέντρο του φακού, έχουν καλύτερη όραση με χαμηλό φωτισμό 30/5/2013 24

Εκπαιδευτικές επιπτώσεις του καταρράκτη (3/5) Βεβαιωθείτε ότι: έχετε αποφύγει οτιδήποτε εκτυφλωτικό (όπως το ηλιακό φως που αντανακλάται σε γυαλιστερό χαρτί). η φωτεινή πηγή βρίσκεται πίσω από το παιδί. υπάρχει έντονο κοντράστ ανάμεσα στο κείμενο και στο χαρτί. το μέγεθος των τυπωμένων στοιχείων είναι το ενδεδειγμένο. έχουν παρασχεθεί συσκευές για μειωμένη όραση και έχει γίνει η ενδεδειγμένη εκπαίδευση στη χρήση τους. υπάρχει αναλόγιο για τα βιβλία αν το παιδί προτιμά να εργάζεται από κοντινή απόσταση έτσι θα προλάβει προβλήματα κακής στάσης. 30/5/2013 25

Εκπαιδευτικές επιπτώσεις του καταρράκτη (4/5) Συχνά παρατηρούνται μεγάλες διαφορές λειτουργικής όρασης ανάμεσα σε παιδιά με καταρράκτη που έχουν την ίδια οπτική οξύτητα. Να θυμάστε ότι: μερικά είδη καταρράκτη προκαλούν μειωμένη όραση σε σκοτεινούς και αμυδρά φωτισμένους χώρους, ενώ άλλα προκαλούν ευαισθησία στο έντονο φως και μειωμένη αντίληψη των χρωμάτων. τα γυαλιά συνήθως βελτιώνουν την κεντρική όραση, αλλά μειώνουν το οπτικό πεδίο επηρεάζοντας την ασφάλεια της κίνησης στο χώρο. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τα χρώματα ξεθωριασμένα και προς το κίτρινο. 30/5/2013 26

Γενικά για τον καταρράκτη (5/5) Δεν μεταδίδεται από το ένα μάτι στο άλλο, αλλά μπορεί να αναπτυχθεί και στα δυο μάτια την ίδια χρονική περίοδο. Ο καταρράκτης δεν είναι μια μεμβράνη στην εξωτερική πλευρά του ματιού. Δεν προκαλείται από την υπερβολική κούραση των ματιών και η χρήση τους δεν τον χειροτερεύει. Ο καταρράκτης αναπτύσσεται συνήθως με την πάροδο των χρόνων και όχι σε λίγους μήνες. Δεν σχετίζεται με τον καρκίνο. Ο καταρράκτης δεν οδηγεί σε μόνιμη τύφλωση 30/5/2013 27

Γλαύκωμα (1/2) Άτομα υψηλού Κινδύνου είναι αυτά που έχουν Ιστορικό με glaucoma Διαβήτη Ημικρανίες μυωπία Τραύματα στα μάτια Πίεση του αίματος Χρήση κορτιζονούχων φαρμάκων (steroids) 30/5/2013 28

Σωληνώδης όραση Πως βλέπει ένας ασθενής με προχωρημένο γλαύκωμα 30/5/2013 29

Εκπαιδευτικές επιπτώσεις του γλαυκώματος (2/2) Οι οφθαλμικές σταγόνες, που χρησιμοποιούνται για να διατηρείται η σωστή οφθαλμική πίεση, διαστέλλουν την κόρη προκαλώντας φωτοφοβία. Είναι σημαντικό να χορηγούνται στο σωστό χρόνο οι σταγόνες κι αυτό πρέπει να το θυμούνται οι υπεύθυνοι της οργάνωσης σχολικών εκδρομών. Η εμφάνιση του βουφθαλμικού ματιού ίσως να είναι αφύσικη και το παιδί να εκτίθεται σε σκληρά σχόλια. 30/5/2013 30

Ημιανοψία (1/2) Απουσία οπτικού πεδίου στο δεξί ή στο αριστερό μισό του κάθε αμφιβληστροειδούς. Η αιτία της πάθησης βρίσκεται στις οπτικές οδούς, η ωχρά κηλίδα είναι συνήθως άθικτη και πιθανόν να υπάρχει κάποια κεντρική απευθείας όραση. Οι μαθητές ενδέχεται να υιοθετούν ασυνήθιστη στάση του κεφαλιού, για να μπορούν να κάνουν καλύτερη χρήση των οπτικών τους δυνατοτήτων. 30/5/2013 31

30/5/2013 32

Εκπαιδευτικές επιπτώσεις της ημιανοψίας (2/2) Οι δεξιότητες σάρωσης και παρακολούθησης του κειμένου ίσως είναι μειωμένες, ιδιαίτερα στην αριστερή ημιανοψία (δηλαδή, όταν το αριστερό μισό του οπτικού πεδίου κάθε ματιού έχει ελάττωμα) κάτι τέτοιο έχει επιπτώσεις στο διάβασμα. Η θέση στην τάξη είναι πολύ σημαντικό ζήτημα για να έχει ο μαθητής τη δυνατότητα να προσλαμβάνει το ευρύτερο δυνατόν οπτικό πεδίο. Το μικρό παιδί μπορεί να χρειάζεται ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης της οπτικής αντίληψης. 30/5/2013 33

Αχρωματοψία 30/5/2013 34

Τι είναι η αχρωματοψία Αχρωματοψία είναι λοιπόν η αδυναμία της αντίληψης των χρωμάτων. Δεν αποτελεί κάποια μορφή τύφλωσης αλλά όταν έχετε αχρωματοψία, έχετε δυσκολία να ξεχωρίσετε κάποια συγκεκριμένα χρώματα, όπως το κόκκινο και πράσινο ή το μπλε και κίτρινο. Η αδυναμία αντίληψης του κόκκινου-πράσινου είναι η περισσότερο συχνή μορφή αχρωματοψίας. Λιγότερο συχνή παρουσιάζεται αυτή της αδυναμίας αντίληψης του μπλε-κίτρινου χρώματος. Σε αντίθεση με αυτό που πιστεύει ο περισσότερος κόσμος, είναι σπάνιο ένα άτομο που πάσχει από αχρωματοψία να βλέπει μόνο σε αποχρώσεις του γκρι. 30/5/2013 35

Τι προκαλεί την αχρωματοψία; Η αχρωματοψία υπάρχει όταν κάποια συγκεκριμένα κύτταρα του αμφιβληστοειδούς, τα οποία κανονικά ανταποκρίνονται στο χρώμα, δεν αντιδρούν όπως θα έπρεπε. Συνήθως, οι άνθρωποι που έχουν αχρωματοψία έχουν γεννηθεί με αυτήν και η αχρωματοψία εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Η αχρωματοψία προκαλείται από ένα κοινό, συνδεδεμένο με το Χ-χρωματόσωμα γονίδιο με υπολειπόμενο χαρακτήρα. Aυτό σημαίνει ότι εάν έχετε αχρωματοψία και η μητέρα σας θα έχει επίσης αχρωματοψία ή θα έχει μεν κανονική όραση αλλά θα φέρει το γονίδιο της αχρωματοψίας. Οι πάσχοντες από αχρωματοψία πατέρες περνούν το γονίδιο μόνο στις κόρες τους οι οποίες μόνο στην περίπτωση που και η μητέρα τους φέρει το γονίδιο της αχρωματοψίας, θα εμφανίσουν αχρωματοψία. To γήρας ή ασθένειες που καταστρέφουν τα αμφιβληστροειδικά κύτταρα σε πολύ ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν επίσης σε αχρωματοψία. 30/5/2013 36

Εκπαιδευτικές επιπτώσεις της αχρωματοψίας Μεγάλο πρόβλημα είναι η φωτοφοβία, γι' αυτό: Χρήση χρωματιστών γυαλιών με απορροφητικούς φακούς και κάτι που θα σκιάζει το μέτωπο τους ή καπέλο του μπέιζμπολ. Έλεγχος του φυσικού φωτισμού στην τάξη (π.χ, ίσως χρειαστούν περσίδες στα παράθυρα για να μην επιτρέπουν την είσοδο του ηλιακού φωτός. Κάτι τέτοιο είναι πιθανό να έχει σημαντικές επιπτώσεις στα γενικά-ενταξιακά σχολεία). Οποιοδήποτε «εκτυφλωτικό» φως, για παράδειγμα το φως που περνάει από τα παράθυρα και αντανακλάται σε γυαλιστερές επιφάνειες, είναι ανυπόφορο οι μαθητές πρέπει να εργάζονται σε ένα σημείο της τάξης λιγότερο εκτεθειμένο στο φως. Ο μαθητής πρέπει να έχει αναλόγιο για τα βιβλία του ή θρανίο με ανασηκωμένο καπάκι, καθώς ενδέχεται να προτιμάει να εργάζεται από κοντινή απόσταση. Οι μαθητές ωφελούνται από τη χρήση συσκευών για μειωμένη όραση τις οποίες έχει συστήσει ο γιατρός. 30/5/2013 37

Νυσταγμός (1/3) Ακούσια ρυθμική επαναληπτική κίνηση, που συνήθως συμβαίνει στα δύο μάτια. Συνήθως συνυπάρχει με αλμπινισμό, ανιριδία, συγγενή καταρράκτη ή άλλες παθήσεις. Τα παιδιά με νυσταγμό ενδέχεται να έχουν μεγάλο πρόβλημα (το οποίο μπορεί να αυξάνει με οποιουδήποτε είδους στρες) ιδιαίτερα στις δεξιότητες συγκέντρωσης του ματιού, καθώς δεν διαθέτουν τον κατάλληλο μηχανισμό για να κρατήσουν ακίνητα τα μάτια τους σε κάποια θέση. Μερικά παιδιά μπορεί να βοηθηθούν αν εκπαιδευτούν να εντοπίζουν το «μηδενικό σημείο», τη θέση δηλαδή των ματιών ή την κατεύθυνση του βλέμματος στις οποίες η κίνηση είναι η πλέον περιορισμένη. 30/5/2013 38

Νυσταγμός (2/3) Κανονική κίνηση Οριζόντιος νυσταγμός Κατακόρυφος νυσταγμός 30/5/2013 39

Εκπαιδευτικές επιπτώσεις του νυσταγμού (3/3) Το παιδί θα ωφεληθεί από: Έναν χάρακα για τις γραμμές όταν διαβάζει Υλικό για διάβασμα και γράψιμο με μεγάλα έντονα στοιχεία, έντονο κοντράστ και τους ελάχιστους περισπασμούς. Να θυμάστε ότι: Η εργασία από πολύ κοντινή απόσταση για παρατεταμένο χρονικό διάστημα είναι πιθανό να προκαλέσει κόπωση του ματιού. Πολλά παιδιά στρέφουν ή γέρνουν ή κατεβάζουν το κεφάλι τους για να επιτύχουν τη βέλτιστη εστίαση μην τα σχολιάζετε και μην τα διορθώνετε ως προς αυτό. 30/5/2013 40

Αλμπινισμός (1/6) Κληρονομική πάθηση, που παρουσιάζεται σε όλες τις φυλές και η οποία συνδέεται με την έλλειψη χρωστικής ή την αδυναμία του σώματος να παράγει μελανίνη. Τα παιδιά με αλμπινισμό μπορεί να έχουν άσπρα μαλλιά, ανοιχτό δέρμα, ή και να μην παρουσιάζουν κανένα εξωτερικό γνώρισμα της ασθένειας. 30/5/2013 41

Αλμπινισμός 2/6 30/5/2013 42

Αλμπινισμός 3/6 30/5/2013 43

Αλμπινισμός 4/6 30/5/2013 44

Αλμπινισμός (5/6) Τα παιδιά με αλμπινισμό έχουν συνήθως σοβαρό πρόβλημα όρασης και σπάνια έχουν μεγαλύτερη οπτική οξύτητα από 6/36 στο Τεστ Snellen. Ωφελούνται από τη χρήση κάποιων συσκευών για μειωμένη όραση ή από την τηλεόραση κλειστού κυκλώματος 30/5/2013 45

Εκπαιδευτικές επιπτώσεις του αλμπινισμού και της δυστροφίας των κωνίων (6/6) Μεγάλο πρόβλημα είναι η φωτοφοβία, γι' αυτό: Χρήση χρωματιστών γυαλιών με απορροφητικούς φακούς και κάτι που θα σκιάζει το μέτωπο τους ή καπέλο του μπέιζμπολ. Έλεγχος του φυσικού φωτισμού στην τάξη (π.χ, ίσως χρειαστούν περσίδες στα παράθυρα για να μην επιτρέπουν την είσοδο του ηλιακού φωτός. Κάτι τέτοιο είναι πιθανό να έχει σημαντικές επιπτώσεις στα γενικά-ενταξιακά σχολεία). Οποιοδήποτε «εκτυφλωτικό» φως, για παράδειγμα το φως που περνάει από τα παράθυρα και αντανακλάται σε γυαλιστερές επιφάνειες, είναι ανυπόφορο οι μαθητές πρέπει να εργάζονται σε ένα σημείο της τάξης λιγότερο εκτεθειμένο στο φως. Ο μαθητής πρέπει να έχει αναλόγιο για τα βιβλία του ή θρανίο με ανασηκωμένο καπάκι, καθώς ενδέχεται να προτιμάει να εργάζεται από κοντινή απόσταση. Οι μαθητές ωφελούνται από τη χρήση συσκευών για μειωμένη όραση τις οποίες έχει συστήσει ο γιατρός. 30/5/2013 46

Σύνδρομο Leber (1/2) Είναι μια κληρονομική εκφυλιστική ασθένεια του αμφιβληστροειδούς που χαρακτηρίζεται από σοβαρή απώλεια όρασης κατά τη γέννηση. Εμφανίζονται ποικίλες άλλες σχετικές με τα μάτια ανωμαλίες όπως: της περιπλάνησης των ματιών, υποχώρησης των βολβών προς τα μέσα, και της ευαισθησίας στο φωτεινό φως. 30/5/2013 47

Εικόνα βυθού με σύνδρομο Leber 30/5/2013 48

Σύνδρομο Leber (2/2) Μερικοί ασθενείς με LCA παρουσιάζουν ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι η ασθένεια μπορεί είτε να οφείλεται σε μια ανώμαλη ανάπτυξη των κυττάρων φωτοϋποδοχέων στον αμφιβληστροειδή, είτε σε έναν εξαιρετικά πρόωρο εκφυλισμό αυτών των κυττάρων. Πολλά παιδιά με LCA πιέζουν συνήθως στα μάτια τους με τα δάχτυλά τους. 30/5/2013 49

Σύνδρομο του Usher Πρόκειται για διπλή αισθητηριακή αναπηρία, η οποία εξελίσσεται και συγκαταλέγεται στις κύριες αιτίες κώφωσης στους ενήλικες. Εμφανίζεται με τρεις διαφορετικές μορφές. Τύπος Ι: Γέννηση με μια σοβαρή απώλεια ακοής, μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια, και προβλήματα ισορροπίας Τύπος ΙΙ: Γέννηση με μια μέτρια έως σοβαρή απώλεια ακοής, μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια, και κανένα πρόβλημα ισορροπίας Τύπος ΙΙΙ: απώλεια ακοής που χειροτερεύει κατά τη διάρκεια του χρόνου, μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια, και μπορεί να έχει προβλήματα ισορροπίας 30/5/2013 50

Εικόνα φυσιολογικού βυθού 30/5/2013 51

Εικόνα βυθού με σύνδρομο Usher 30/5/2013 52

Ερυθρά Οι επιπτώσεις της ερυθράς εξαρτώνται από το μήνα τον οποίο διένυε το έμβρυο όταν εκτέθηκε στον ιό, οι τρεις πρώτοι μήνες της εμβρυϊκής ζωής είναι οι πιο επικίνδυνοι. Ενδέχεται να επηρεάσει την ανάπτυξη των ματιών, των αυτιών, της καρδιάς και των πνευμόνων. Οι συνέπειες στην όραση μπορεί να είναι καταρράκτης, αδιαφάνεια του κερατοειδούς, γλαύκωμα και μικροφθαλμία. Πολλά από τα παιδιά αυτά έχουν ευαισθησία στο φως, ενώ η επέμβαση για τον καταρράκτη πολύ συχνά είναι ανεπιτυχής λόγω της μόλυνσης των ματιών από ιούς. 30/5/2013 53

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ 30/5/2013 54

Τα άτομα με προβλήματα όρασης έχουν γίνει αντικείμενο μακρών διεπιστημονικών ερευνών ως προς τη σωματική, την εκπαιδευτική και την κοινωνική τους ανάπτυξη. Μεταξύ των σχετικών ευρημάτων και ερμηνειών υπάρχουν μεγάλες διαφορές, που αφορούν διάφορους παράγοντες όπως: τα αίτια της απώλεια της όρασης, η χρονολογική ηλικία που επήλθε η τύφλωση, τα διάφορα διαγνωστικά κριτήρια κ.ά. Θα αναφερθούμε με συντομία στους παρακάτω τομείς: 30/5/2013 55

1. Σωματική ανάπτυξη και υγεία: Η τύφλωση δεν επηρεάζει τη σωματική υγεία του ατόμου. Ο KRAUSE (1955), αναφέρει ότι κατά τα πρώτα χρόνια της οπισθοφακικής ινοπλασίας παρατηρήθηκαν περιπτώσεις παιδιών που η σωματική τους διάπλαση ήταν χαμηλότερη του κανονικού. Αυτό όμως οφείλονταν πιθανότατα στην πρόωρη γέννηση και όχι στην τύφλωση. 30/5/2013 56

2. Κινητικός συντονισμός: όσον αφορά στον κινητικό συντονισμό τα τελείως τυφλά παιδιά υστερούν έναντι των μερικώς βλεπόντων και όλα υστερούν έναντι των παιδιών με φυσιολογική όραση. Η κίνηση στα τυφλά παιδιά είναι συνήθως περιορισμένη και ασυντόνιστη. Δεν περπατούν κατ ευθείαν εμπρός, γέρνουν το σώμα δεξιά και αριστερά με συνέπεια αρκετές φορές να παρατηρούνται διάφορα σωματικά ελαττώματα. Με πρώιμη όμως και κατάλληλη εκπαίδευση (αγωγή κινητικότητας) είναι δυνατό να βελτιωθεί σε σημαντικό βαθμό η κινητικότητα και να μπορούν να κινούνται ελεύθερα με τη βοήθεια κατάλληλων μέσων (λευκό μπαστούνι). 30/5/2013 57

3. Νοητική ανάπτυξη -Νοημοσύνη: O LOWENTFELD (1955), υποστηρίζει ότι η περιορισμένη κίνηση, ο ανεπαρκής έλεγχος του περιβάλλοντος και της σχέσης του ίδιου του παιδιού με τον εαυτό του, η έλλειψη οπτικών ερεθισμάτων και οι περιορισμένες εμπειρίες, επηρεάζουν αρνητικά και περιορίζουν τη γνώση του τυφλού παιδιού. Βασικό πρόβλημα όμως είναι ότι η εκτίμηση της νοημοσύνης των τυφλών παιδιών γίνεται με TESTS που περιλαμβάνουν και οπτικά στοιχεία και αυτό αλλοιώνει την αντικειμενικότητα των αποτελεσμάτων. Για αυτό και επιχειρήθηκαν τροποποιήσεις στα διάφορα TESTS γενικής νοημοσύνης, με αντικατάσταση κατά το δυνατόν των οπτικών στοιχείων από απτικά, ακουστικοφωνητικά, κ.λ.π. Έτσι δημιουργήθηκαν: Το ενδιάμεσο TEST των HAYS BINET και οι προφορικές κλίμακες των TESTS του WECHSLER. Το γεγονός ότι ανάμεσα στα τυφλά υπάρχουν κάποια με νοητική καθυστέρηση θα πρέπει να ερμηνευτεί ως μια επιπλέον βλάβη. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι τα παιδιά με προβλήματα όρασης δε διαφέρουν από τα βλέποντα ως προς το επίπεδο της νοημοσύνης αν δεχθούν από νωρίς τη σωστή αγωγή, που σε αυτό θα συντελέσει τόσο το σχολείο όσο και η οικογένεια. (LOWENTFELD 1967) 30/5/2013 58

4. Γλωσσική εξέλιξη: Ο BRIELAND (1950) αναφέρει στις παρατηρήσεις που σημειώνονται στη βιβλιογραφία των τυφλών σχετικά με την ομιλία τους. Οι τυφλοί εμφανίζουν λιγότερη φωνητική ποικιλία Παρουσιάζουν αρρυθμία του τόνου της φωνής Μιλάνε με μεγαλύτερη ένταση φωνής, σε σχέση με τα άλλα άτομα Μιλάνε με βραδύτερο ρυθμό Χρησιμοποιούν ελάχιστες χειρονομίες και κινήσεις του σώματος Χρησιμοποιούν λιγότερες κινήσεις των χειλιών κατά την άρθρωση των φθόγγων (Κυπριωτάκης 1985, σελ. 28) 30/5/2013 59

Ανάμεσα στις ομάδες των βλεπόντων και των μη βλεπόντων παιδιών παρατηρείται διαφορά στην παραστατική αξία των λέξεων και στη συναισθηματική επένδυσή τους. Το τυφλό παιδί μαθαίνει τη γλώσσα κυρίως με τη μηχανική μνήμη χωρίς, τις περισσότερες φορές, να έχει την παραστατική εικόνα των αντικειμένων στα οποία αποδίδονται οι λέξεις. Οι γονείς τα μεγαλύτερα αδέρφια και τα άλλα μέλη της οικογένειας, που είναι οι πρώτοι δάσκαλοι της γλώσσας, δεν ξέρουν ή δεν μπορούν να βοηθήσουν συστηματικά το τυφλό παιδί να συνδέσει τη λέξη με το αντικείμενο εννοιολογικά. Έτσι παρατηρούμε στο τυφλό παιδί ένα «βερμπαλισμό», που ελαττώνεται με την πάροδο του χρόνου και με την απόκτηση περισσοτέρων εμπειριών. Γενικά η γλώσσα των τυφλών παιδιών δεν είναι ελαττωματική. Οι μη βλέποντες μπορούν να μάθουν να χρησιμοποιούν τη γλώσσα όπως και τα άτομα με κανονική όραση. 30/5/2013 60

5. Συναισθηματική ανάπτυξη: Λόγω των συνθηκών της ζωής τους, της κακής πολλές φορές από συναισθηματική άποψη μεταχείρισής τους από τους βλέποντες, λόγω της υπερπροστασίας ή απόρριψης, καθώς και της έλλειψης αυτοκατανόησης και αυτοπαραδοχής, είναι δυνατόν να παρουσιάζονται δυσκολίες στη συναισθηματική ανάπτυξη των τυφλών παιδιών. Τα πιο συνηθισμένα φαινόμενα είναι: Η εξάρτηση Η ανησυχία Η συναισθηματική ευαισθησία Η επιθετικότητα και Η άρνηση για επικοινωνία και δράση Πολλοί ερευνητές επισημαίνουν ιδιαίτερα ως σύμπτωμα ανεπαρκούς συναισθηματικής ανάπτυξης τους «τυφλισμούς». Είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των τυφλών παιδιών, που χαρακτηρίζεται από ιδιόμορφες κινήσεις, ταλαντεύσεις του σώματος, ιδιόμορφο βάδισμα και γενικά ψυχοκινητική αταξία. 30/5/2013 61

6. Κοινωνική προσαρμογή: Η προσωπικότητα και η κοινωνική προσαρμογή των παιδιών με προβλήματα όρασης, καθώς και η στάση των βλεπόντων μαθητών προς αυτούς, έχουν αποτελέσει αντικείμενο μελέτης πολλών ερευνητών. Η περιορισμένη κινητικότητα των τυφλών, η υπερπροστατευτική στάση των γονιών η απορριπτική πολλές φορές στάση των βλεπόντων και η έλλειψη παραδοχής των ίδιων των τυφλών από τους εαυτούς τους δημιουργούν προβλήματα επικοινωνίας με τα άλλα άτομα του οικογενειακού, σχολικού και κοινωνικού περιβάλλοντος και δυσχεραίνουν την κοινωνική τους προσαρμογή Η μεγάλη πλειοψηφία των βλεπόντων αντιμετωπίζει το τυφλό άτομο σύμφωνα με τις δικές της δεξιότητες και τη δική της ικανότητα προσαρμογής στο περιβάλλον, έτσι ώστε να εκτιμούν «τι δεν μπορούν να κάνουν οι τυφλοί» παρά «τι μπορούν να κάνουν». Περιορίζουν λοιπόν τους τυφλούς σε τελείως υποβαθμισμένους κοινωνικούς ρόλους. Όμως ο βαθμός εξέλιξης μιας κοινωνίας μετριέται από την παροχή δυνατότητας εκτέλεσης κοινωνικού έργου από όλα τα μέλη της κοινωνίας. Η αδυναμία για παραγωγή υποχρεώνει το άτομο σε οικονομική εξάρτηση. Η οικονομική εξάρτηση οδηγεί στη συνολική εξάρτηση και αυτή κάνει πιο αναποτελεσματική κάθε προσπάθεια απελευθέρωσης και καταξίωσης. Έτσι το άτομο με προβλήματα όρασης «ετικετοποιείται» καθώς ισχύει για αυτό η ακόλουθη διαδικασία: φυσική μειονεξία αδυναμία συμμετοχής στην παραγωγή έλλειψη ανταγωνιστικότητας οικονομική εξάρτηση περιθωριοποίηση μειονεξία μειονεκτικό άτομο (Χρηστάκης 1988). 30/5/2013 62

Η έλλειψη της όρασης προκαλεί κινητικά, ψυχολογικά, γνωστικά και κοινωνικά προβλήματα. Το παιδί με προβλήματα στην όραση συναντά ιδιαίτερες δυσκολίες στην κίνηση και στον προσανατολισμό του στο χώρο και συνήθως η στάση και η κλίση του σώματός του δεν είναι φυσιολογική λόγω κακής αντιληπτικότητας του χώρου. Όσον αφορά στην ψυχική του ανάπτυξη, το παιδί μπορεί να μην αποδεχτεί έγκαιρα την κατάστασή του και να αποκτήσει, σταδιακά, συναισθηματικά προβλήματα, ή να δώσει υπερβολική έμφαση στα προβλήματα και να αδρανοποιηθεί σε όλους τους τομείς της ζωής του. Το τυφλό παιδί μαθαίνει μέσω της ακοής αλλά δε γνωρίζει αυτά που ονομάζει. Προσπαθεί μέσω των άλλων αισθήσεων να συλλέξει πληροφορίες για να τις χρησιμοποιήσει στη δόμηση του εσωτερικού του κόσμου. Λόγω της έλλειψης οπτικών παραστάσεων η διαδικασία της μάθησης και γενικότερα η νοητική του ανάπτυξη συντελείται με πιο αργό ρυθμό. Ο λόγος των τυφλών παιδιών παρουσιάζει κάποια ιδιαιτερότητα, η φωνητική ποικιλία είναι περιορισμένη, απουσιάζει η ευρυθμία στον φωνητικό τόνο και η ένταση είναι μεγαλύτερη από το κανονικό. Τα αρνητικά συναισθήματα κατέχουν κυρίαρχη θέση στον εσωτερικό κόσμο των παιδιών αυτών. Τέλος παρουσιάζουν προβλήματα συμπεριφοράς όπως υπερκινητικότητα, επιθετικότητα, πείσμα κ.ά. και λόγω της έλλειψης κοινωνικών συναναστροφών συχνά παρουσιάζουν προβλήματα προσαρμογής στο κοινωνικό σύνολο. (αναλυτικότερα βλ. Κρουσταλάκης, Κυπριωτάκης) 30/5/2013 63

O Louis Braille και η ελληνική γραφή 30/5/2013 64

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ BRAILLE Είναι ένα απτικό σύστημα ανάγνωσης και γραφής, στο οποίο ανάγλυφες κουκίδες αντικαθιστούν τα γράμματα. Είναι διάφοροι συνδυασμοί των έξι κουκίδων που σχηματίζουν το ανάγλυφο εξάστιγμο. Για να μπορούν να προσδιορίζονται οι κουκίδες είναι αριθμημένες από πάνω προς τα κάτω, αριστερά και δεξιά. Με τις έξι κουκίδες του εξάστιγμου, μπορούν να σχηματιστούν όλοι οι απαιτούμενοι συνδυασμοί για τα γράμματα (κεφαλαία και μικρά), οι αριθμοί, τα σημεία στίξης και τα μαθηματικά σύμβολα. 30/5/2013 65

Το Εξάστιγμο Το σύστημα γραφής και ανάγνωσης Braille χρησιμοποιεί ως βασική φόρμα ένα κελί από 6 ανάγλυφες κουκίδες, κατανεμημένες ανά 3 σε δυο κατακόρυφες στήλες, τις οποίες έχουμε αριθμήσει για να μπορούμε να επικοινωνούμε καλύτερα με τους μαθητές μας. Οι κουκίδες της αριστερής στήλης αριθμούνται από το 1 ως το 3 και της δεξιάς από το 4 ως το 6. 30/5/2013 66

Με ποια δάχτυλα γράφουμε. 30/5/2013 67

Γραφομηχανές Braille perkins Mountbatten 30/5/2013 68

Προαπαιτούμενες δεξιότητες Αναγνωστική ετοιμότητα Δυνατότητα ανάπτυξης δεξιοτήτων καλής απτικής διάκρισης Δυνατότητα να χρησιμοποιεί τα δυο χέρια ταυτόχρονα για να γράφει σε Braille και να συνεργάζονται στην ανάγνωση Επαρκή δύναμη και επιδεξιότητα στα χέρια Ικανότητα να απομονώνει τα δάχτυλα Δυνατότητα να καταλαβαίνει τους κανόνες της γραφής και ανάγνωσης στον κώδικα Braille Γνώση των εννοιών: αριστερά, δεξιά, πάνω και κάτω 30/5/2013 69

Προαπαιτούμενες δεξιότητες (συνέχεια): Ικανότητα να είναι υπεύθυνος και να φροντίζει τη συσκευή. Εμπειρία και κατανόηση της Braille καθώς είναι μια μορφή γραφής Η εκμάθηση της γραφής Braille συμπληρώνει τη διαδικασία εκμάθησης της ανάγνωσης Braille όπως συμβαίνει και με τη γραφή των βλεπόντων 30/5/2013 70

Δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές στην Α Τάξη Να αναγνωρίζει και να εντοπίζει τα τμήματα της μηχανής Braille: Το πλήκτρο διαστήματος Τα έξι πλήκτρα τύπωσης Το πλήκτρο με το οποίο αλλάζουμε γραμμή Το πλήκτρο Back space Την κεφαλή εκτύπωσης Τους οριοθέτες περιθωρίων 30/5/2013 71

Δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές στην Α Τάξη (συνέχεια) Να εισάγουν στη μηχανή χαρτί διαφορετικών διαστάσεων Να μετακινούν την κεφαλή εκτύπωσης στο αριστερό περιθώριο Να χρησιμοποιούν το βαγονέτο της επιστροφής Να στρίβουν τις στρογγυλές λαβές τροφοδοσίας του χαρτιού προς τα πίσω μέχρι να τερματίσουν Να μετακινούν μπροστά το μοχλό απελευθέρωσης χαρτιού Να εισάγουν χαρτί και να κυλούν τον κύλινδρο τροφοδοσίας χαρτιού μέχρι να σταματήσει Να ελέγχουν έτσι ώστε να είναι σίγουροι ότι το χαρτί είναι στο ίδιο επίπεδο με το αριστερό στοπ και ίσια Να πιέζουν το μοχλό που αλλάζει γραμμή 30/5/2013 72

Δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές στην Α Τάξη (συνέχεια) Να κάθονται με τα πόδια να ακουμπούν καλά στο δάπεδο και η μηχανή να ακουμπά σε μια επίπεδη επιφάνεια η οποία να είναι στο κατάλληλο ύψος έτσι ώστε ο αγκώνας και ο καρπός του μαθητή να βρίσκεται παράλληλα με το πληκτρολόγιο της μηχανής. Να χτυπούν τα πλήκτρα εκτύπωσης με τα τρία πρώτα δάχτυλα (δείκτη, μέσο και παράμεσο) κάθε χεριού. Να χρησιμοποιούν τον αντίχειρα του δεξιού χεριού για το πλήκτρο του διαστήματος. Να χρησιμοποιούν το αριστερό μικρό δάχτυλο για να πατούν το μοχλό της αλλαγής σειράς. Να χρησιμοποιούν το δεξί μικρό δάχτυλο για να πατούν το back space Να χρησιμοποιούν ένα απότομο και στιγμιαίο χτύπημα για πληκτρολόγηση. 30/5/2013 73

Δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές στην Α Τάξη (συνέχεια) Να βάζουν αριστερά και δεξιά περιθώρια. Να στοιχίζουν στο κέντρο τους τίτλους. Να σβήνουν καλά χρησιμοποιώντας μια γόμα Braille. Να μετακινούν το χαρτί και να το ξαναβάζουν για διορθώσεις 30/5/2013 74

30/5/2013 75

30/5/2013 76

Οι 63 συνδυασμοί 30/5/2013 77

Το ελληνικό αλφάβητο Braille 30/5/2013 78

Το ελληνικό αλφάβητο Braille 30/5/2013 79

Οι δίφθογγοι Braille 30/5/2013 80

Τα σημεία στίξης Braille 30/5/2013 81

Οι αριθμοί Braille κατά Nemeth και μερικά μαθηματικά σύμβολα 30/5/2013 82

Οι αριθμοί braille κατά Μενεΐδη, Ευδοκάκη 30/5/2013 83

Μερικά μαθηματικά σύμβολα κατά Μενεΐδη, Ευδοκάκη 30/5/2013 84

Γενικά η γραφή Braille καταλαμβάνει περισσότερο χώρο πάνω στη σελίδα. Η τοποθέτηση των μπράιγ χαρακτήρων σε μια τυπική σελίδα είναι ανάλογη με αυτή των κοινών χαρακτήρων. Οι χαρακτήρες στην μπράιγ γραφή είναι τοποθετημένοι σε οριζόντιες γραμμές και διαβάζονται από τα αριστερά προς τα δεξιά. Η παρουσίαση της μπράιγ, όμοια με τη γραφή των βλεπόντων, παρέχει στους αναγνώστες του κώδικα τα πλεονεκτήματα που κατέχουν και οι βλέποντες αναγνώστες. Μια τυπική σελίδα Braille περιέχει 25-27 γραμμές και η κάθε γραμμή περίπου 34 χαρακτήρες. Οι ανάγλυφες κουκίδες αυξάνουν το πάχος της μπράιγ σελίδας, με αποτέλεσμα τα βιβλία να είναι ογκώδη. 30/5/2013 85

Το παιδί με προβλήματα όρασης στη σχολική τάξη. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΑΘΩΝ(Π.Ε.Α.), τ. 21 ΑΘΗΝΑ 2001 30/5/2013 86

Πως μπορώ να βοηθήσω ένα παιδί με προβλήματα όρασης να νιώθει, άνετα μέσα στην τάξη μου; 30/5/2013 87

Να θυμάστε ότι το παιδί με προβλήματα όρασης είναι ένας από τους πολλούς μαθητές μέσα στην τάξη σας, που ο καθένας τους έχει ατομικά χαρακτηριστικά και ανάγκες. Ο εξειδικευμένος δάσκαλος για τυφλούς θα είναι μια πηγή πληροφοριών για σας, συν το ότι θα αναλάβει να διδάξει ο ίδιος μερικά πράγματα για τις ειδικές μαθησιακές ανάγκες του παιδιού. Να αισθάνεστε άνετα με τη χρήση των λέξεων όπως «βλέπω» και «κοιτάζω». Οι λέξεις αυτές χρησιμοποιούνται το ίδιο στο λεξιλόγιο των τυφλών και των άλλων παιδιών. Τα παιδιά που δε βλέπουν τις χρησιμοποιούν για να δηλώσουν τις μεθόδους με τις οποίες βλέπουν, όπως με το ν' αγγίζουν ή να κοιτάζουν από πολύ κοντά και σε εκφράσεις που χρησιμοποιούν στην καθημερινή συνομιλία όπως «θα σε δω σύντομα». 30/5/2013 88

Συστήστε το παιδί με προβλήματα όρασης όπως θα κάνατε και μ' οποιονδήποτε άλλο μαθητή. Όταν τα άλλα παιδιά ή οι ενήλικες κάνουν ερωτήσεις, ενθαρρύνετε το παιδί με προβλήματα όρασης να τις απαντήσει. Το καλύτερο είναι να είστε ανοιχτοί και τίμιοι μπροστά σ' ένα πρόβλημα όρασης. Τα περισσότερα παιδιά θα νιώθουν πιο άνετα όταν οι συνομήλικοί τους καταλάβουν τους περιορισμούς τους εξαιτίας της όρασης. Όμως, η ευαισθησία και η διάκριση πρέπει να εφαρμόζονται, γιατί μερικά παιδιά προσπαθούν να«κρύψουν» ή να αρνηθούν ότι έχουν προβλήματα όρασης και άλλα μπορεί να μη νιώθουν άνετα όταν συζητούν αυτά τα προβλήματα όρασης δημοσίως. Να συμπεριλαμβάνετε το μαθητή με προβλήματα όρασης σε όλες τις δραστηριότητες: γυμναστική, οικιακή οικονομία, εκμάθηση ηλεκτρονικών υπολογιστών, χειροτεχνίες και τα λοιπά. Ο υποστηρικτικός ή Ο περιοδεύων εξειδικευμένος δάσκαλος είναι σε θέση να σας προτείνει λύσεις για τις μεθόδους και τον ειδικό εξοπλισμό ή τα εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν στην εκτέλεση ορισμένων δραστηριοτήτων. 30/5/2013 89

Μερικές φορές, όλα τα παιδιά αρέσκονται να είναι το κέντρο της προσοχής, παραδείγματος χάριν να είναι αρχηγοί μιας ομάδας ή εκφωνητές κάποιου προγράμματος. Ενθαρρύνετε το παιδί με προβλήματα όρασης να συναγωνίζεται για τη θέση του αρχηγού ή να τη δέχεται όπως ακριβώς κάνουν και τα άλλα παιδιά. Όσο για τον έπαινο και την πειθαρχία, οι ίδιοι κανόνες πειθαρχίας που εφαρμόζονται στην υπόλοιπη τάξη πρέπει να ισχύουν και για το παιδί με προβλήματα όρασης. Ωστόσο, ένα χαμόγελο επιδοκιμασίας ή ενθάρρυνσης δεν είναι πάντα ορατό από ένα τέτοιο μαθητή. Έτσι μια χειρονομία, όπως ένα θωπευτικό χτύπημα στην πλάτη ή στον ώμο ή μια προφορική αναγνώριση, μπορούν να εξυπηρετήσουν ως υποκατάστατα. Ενθαρρύνετε το μαθητή με προβλήματα όρασης να κυκλοφορεί μέσα στην τάξη για να παίρνει τα υλικά που χρειάζεται ή τις οπτικές πληροφορίες. Το παιδί θα ξέρει τις δικές του ανάγκες και η μέθοδος αναπλήρωσής τους θα γίνει σύντομα μέρος του καθημερινού προγράμματος της τάξης. 30/5/2013 90

Παιδιά με κάποια προβλήματα όρασης ίσως να μη γνωρίζουν το πρόβλημά τους και γι' αυτό ίσως να μην ενδιαφέρονται για γεγονότα που συμβαίνουν σε κάποια απόσταση. Μπορεί να μην παρατηρήσουν, για παράδειγμα, μια έκφραση του προσώπου, ένα νεύμα ή μια κίνηση του χεριού που τους προτείνει να πάνε στο δάσκαλό τους ή να απαντήσουν σε μια ερώτηση. Γι' αυτό, τα προφορικc1 σημάδια, όπως να φωνάξετε το όνομα του μαθητή, μπορεί να είναι απαραίτητα. Διαθέστε του επιπλέον εργασία, θρανίο και χώρο σε ντουλάπι εφόσον είναι ανάγκη να αποθηκεύει ειδικό υλικό όπως: ογκώδη, βιβλία Μπράιγ ή μεγεθυμένα βιβλία βλεπόντων, βοηθήματα χαμηλής όρασης, αναλόγια ανάγνωσης και τα παρόμοια. 30/5/2013 91

Ως αποτέλεσμα της γνωριμίας με το συμμαθητή που έχει κάποιο πρόβλημα όρασης, οι μαθητές ίσως δείξουν ενδιαφέρον για θέματα που σχετίζονται με την όραση και τα προβλήματά της. Μπορεί να θέλετε να ενσωματώσετε αυτά τα θέματα στα μαθήματα της τάξης σας. Για παράδειγμα στη φυσική, το φως και η οπτική μπορεί να γίνουν θέμα συζήτησης, στην υγιεινή, οι στάσεις έναντι των αναπηριών, στην κοινωνιολογία, πληροφορίες για τις υπηρεσίες μέσα στην κοινωνία και για τη διάκριση έναντι των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες, στη λογοτεχνία, βιβλία συγγραφέων που οι ίδιοι έχουν προβλήματα όρασης. Αν το παιδί με προβλήματα όρασης νιώθει άνετα με αυτές τις πληροφορίες; ίσως θελήσει να συμμετέχει στην παρουσίαση του μαθήματος. Από την άλλη μεριά, υπερβολική προσοχή στο παιδί με προβλήματα όρασης ίσως υπερτονίσει τις διαφορές. Όλα τα παιδιά είναι ευαίσθητα στην κριτική από τους ομοίους τους. Αν εσείς δεχτείτε ένα παιδί με προβλήματα όρασης, αυτό θα είναι θετικό παράδειγμα για την τάξη. 30/5/2013 92

Ο μαθητής με προβλήματα όρασης μπορεί να φέρει στην τάξη εργαλεία ειδικά προσαρμοσμένα γι' αυτόν. Ενθαρρύνετέ τον να τα χρησιμοποιεί σύμφωνα με τις ανάγκες του και να απαντά στις όποιες ερωτήσεις μπορεί να του κάνουν οι άλλοι γι' αυτά. Επειδή μερικά παιδιά με προβλήματα όρασης προτιμούν να μη γίνεται στόχος η αναπηρία τους, χρησιμοποιούν τα ειδικά εργαλεία και τη βοήθεια των άλλων μόνο όταν είναι αναγκασμένα να το κάνουν. Γενικά, θα πρέπει να σέβεστε τις επιθυμίες του παιδιού, αν όμως υποπτεύεστε ότι ένα παιδί χρειάζεται πράγματι περισσότερη βοήθεια ή ότι κάποιο άλλο πρόβλημα αναπτύσσεται, ίσως θελήσετε να συζητήσετε το πρόβλημα αυτό με το δάσκαλο υποστήριξης ή με τον περιοδεύοντα δάσκαλο. 30/5/2013 93

Όταν πλησιάζετε ένα τυφλό μαθητή, εκτός αν σας γνωρίζει καλά, λέτε πάντα το όνομά σας και ενθαρρύνετε και τα άλλα παιδιά και τους ενήλικες του σχολείου να κάνουν το ίδιο. Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίζονται οι φωνές, ιδιαίτερα μέσα σε πολυκοσμία Ι) σε συνθήκες που προκαλούν άγχος. Αποφύγετε τα παιχνίδια μαντέματος, στα οποία τα παιδιά ή οι ενήλικες λένε: «Ποιος είμαι»ή «Θυμάσαι τη φωνή μου, έτσι;» Τα τελείως τυφλά παιδιά και τα παιδιά με σοβαρά προβλήματα όρασης ίσως παρουσιάζουν ορισμένους. τυφλισμούς, δηλαδή να βάζουν τα δάχτυλα στα μάτια (γνωστό ως σκάλισμα ματιών), να κουνιούνται, να κάνουν περιττές ή ρυθμικές κινήσεις, να σκύβουν το κεφάλι, και να βγάζουν περίεργους ήχους. Ενθαρρύνετε την καλή στάση του σώματος και συμβουλευτείτε το μόνιμο δάσκαλο υποστήριξης ή τον περιοδεύοντα δάσκαλο για το πώς να χειριστείτε αυτή τη συμπεριφορά. Θα πρέπει να ενθαρρύνεται η επαφή με τα μάτια ή η επαφή πρόσωπο με πρόσωπο. 30/5/2013 94

Θα πρέπει να περιμένουμε από τα παιδιά με προβλήματα όρασης να κάνουν την ίδια δουλειά με τους βλέποντες συμμαθητές τους, αν και πιθανόν να απαιτούν προσαρμογές στα μέσα ή μια ελάττωση στο φόρτο εργασίας τους εξαιτίας του περιορισμένου χρόνου. Καθώς οι μαθητές αναπτύσσουν κάποιες οπτικές ή προσαρμοστικές δεξιότητες, ο φόρτος εργασίας τους, τα πλαίσια χρόνου, αλλά και τα σχολικά τους καθήκοντα, θα πρέπει να προσεγγίζουν και να φτάνουν τις προσδοκίες σας για τους άλλους μαθητές της τάξης σας. Για να βελτιώσετε την ανεξαρτησία, επιτρέψτε στο παιδί με προβλήματα όρασης να εκτελεί ορισμένα καθήκοντα. Επιπλέον, για να καλλιεργήσετε την καλή επικοινωνία μεταξύ συνομηλίκων, αλλά και το συναίσθημα της αυτοαξίας, το παιδί πρέπει να ενθαρρύνεται να προσφέρει αλλά και να δέχεται αμοιβαία τη βοήθεια των άλλων. Το παιδί με προβλήματα όρασης είναι πολύ πιο όμοιο με τα άλλα παιδιά στην τάξη σας απ' ό,τι είναι διαφορετικό. Μεταχειριστείτε το παιδί κατάλληλα. 30/5/2013 95

Ψυχαγωγία Για να μην αισθάνεται απομονωμένος/η από τους συμμαθητές τους, ο μαθητής πρέπει να αποκτήσει οικειότητα με διάφορες κοινωνικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Πρέπει: Να συμμετέχει σε διαφορετικές ψυχαγωγικές δραστηριότητες ομαδικές ή ατομικές. Να δοκιμάζει και να συμμετέχει σε παιχνίδια εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, π.χ. μπάλα, χαρτιά, και roller skating. Να αναπτύσσει χόμπι και προσωπικά ενδιαφέροντα, π.χ., χειροτεχνία, μουσική, ή συλλογές. 30/5/2013 96

Μαθητές μας παίζουν στην αυλή του σχολείου μας, μαζί με βλέποντες 30/5/2013 97

Μαθητές μας παίζουν στην αυλή του σχολείου μας, μαζί με βλέποντες συνέχεια 30/5/2013 98

Η ΤΥΦΛΟΤΗΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΡΩΣΤΙΑ ΜΗΝ ΤΟ ΞΕΧΝΑΤΕ 30/5/2013 99

ΠΩΣ ΘΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΤΥΦΛΟ 30/5/2013 100

Όταν συναντάτε έναν τυφλό: Να τον μεταχειρίζεστε σαν όλους τους ανθρώπους δείχνοντάς του σεβασμό, πραγματική καλοσύνη και αγάπη. Παρ όλο που δε βλέπει ενδιαφέρεται για τα πράγματα που βλέπετε, ακούτε, διαβάζετε, συζητάτε. Όπως ακριβώς και ένας βλέπων απολαμβάνει με τα μάτια, έτσι και ο τυφλός μπορεί να αισθανθεί ευχαρίστηση αν του περιγράψετε ό,τι ωραίο βλέπει γύρω. 30/5/2013 101

Στο δρόμο ρωτήστε τον αν θέλει να τον βοηθήσετε. Πολλές φορές ο τυφλός προτιμά να μην τον βοηθούν. Εάν επιθυμεί τη βοήθειά σας μην πιάνεται το χέρι του. Προτείνεται το μπράτσο σας. Προχωρώντας μισό βήμα πιο μπροστά από αυτόν οι κινήσεις του σώματό σας θα του υποδεικνύουν πότε αλλάζετε κατεύθυνση, πότε σταματάτε ή ξεκινάτε. Πότε ανεβαίνετε ή κατεβαίνετε, πότε στρίβετε ή διασχίζετε το δρόμο. Σε στενά περάσματα προχωράτε εσείς μπροστά και εκείνος θα ακολουθεί πιάνοντας τον ώμο σας. 30/5/2013 102

Όταν πηγαίνετε σε γεύμα οδηγείστε τον τυφλό προσφέροντάς του το μπράτσο σας και όταν φτάσετε στο τραπέζι τοποθετείστε το χέρι του στο πίσω μέρος του καθίσματος. Θα ξέρει πώς να καθίσει. Δείξτε του την άκρη του τραπεζιού. Όταν σερβιριστεί το φαγητό περιγράψτε του που βρίσκονται τα διάφορα είδη φαγητών μέσα στο πιάτο. Αν θελήσει άλλη βοήθεια θα σας το ζητήσει. Μην γεμίζετε το ποτήρι του μέχρι πάνω. Είναι προτιμότερο να το ξαναγεμίσετε. 30/5/2013 103

Οι μισάνοιχτες πόρτες είναι επικίνδυνες για όλους, ιδιαίτερα όμως για του τυφλούς. Να τις κλείνετε ή να τις ανοίγετε εντελώς. 30/5/2013 104

Όταν ανεβαίνετε ή κατεβαίνετε σκάλες. Λέτε τώρα είμαστε στο πρώτο σκαλί ή φτάσαμε στην κορυφή. 30/5/2013 105

Μην του μιλάτε σαν να είναι κωφός. Το γεγονός που δε βλέπει δε σημαίνει ότι και δεν ακούει. Να απευθύνεστε απ ευθείας σε αυτόν. Μην ρωτάτε το συνοδό ή το φίλο του. Μην αισθάνεστε οίκτο, ούτε να εκφράζετε ιδιαίτερη συμπάθεια. Δεν είναι σωστό να αναφωνείτε «Θαυμάσια», «εκπληκτικά», όταν ο τυφλός κάνει κάτι. Μην αναφέρεστε σε μιαν έκτη αίσθηση ή ότι τον αποζημίωσε η θεία πρόνοια με μεταφυσικές ιδιότητες. 30/5/2013 106

Πληροφορείστε τον τυφλό σχετικά με τα ονόματα που βρίσκονται στη συγκέντρωση. Όταν φεύγετε ειδοποιήστε τον, αλλιώς μπορεί να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να μιλάει χωρίς να τον ακούει κανείς και ίσως αισθανθεί άσχημα. Πληροφορείστε τον πού βρίσκεται το βάθρο του ομιλητή, αλλιώς μπορεί να είναι γυρισμένος προς ένα μεγάφωνο. Μιλάτε στον τυφλό, όπως θα συνομιλούσατε και με έναν βλέποντα στο συνηθισμένο σας τόνο. Οι περισσότεροι τυφλοί, είναι ευαίσθητα ανθρώπινα πλάσματα φυσιολογικής νοημοσύνης και τους αρέσει να τους αντιμετωπίζουν ανάλογα. Δεν είναι ανάγκη να αποφεύγετε το ρήμα «βλέπω». 30/5/2013 107

Μην περπατάς μπροστά μου, μπορεί να μην ακολουθώ Μην περπατάς πίσω μου, μπορεί να μην οδηγώ. Περπάτα δίπλα μου και γίνε φίλος μου!!! 30/5/2013 108

Βοηθητική Υποστηρικτική Τεχνολογία 30/5/2013 109

Τι είναι η Βοηθητική- Υποστηρικτική Τεχνολογία; Βοηθητική Υποστηρικτική τεχνολογία είναι κάθε συσκευή ή υπηρεσία η οποία βοηθάει ένα άτομο να είναι περισσότερο ανεξάρτητο στο σπίτι, στην εργασία, στο σχολείο, ή στο παιχνίδι. 30/5/2013 110

Ο σκοπός της Υποστηρικτικής Τεχνολογίας Η Υποστηρικτική Τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει το παιδί με αναπηρία να συμμετέχει όσο το δυνατόν περισσότερο στο σχολείο, αλλά και στις προσχολικές και εξωσχολικές του δραστηριότητες βοηθώντας το να είναι περισσότερο ανεξάρτητο, παραγωγικό και αποτελεσματικό. 30/5/2013 111

Συσκευές και λογισμικά για την εκπαίδευση ατόμων με μερική και ολική απώλεια όρασης. 30/5/2013 112

Προγράμματα ανάγνωσης οθόνης (Screen readers): Δυνατότητες Είναι συμβατό με κάθε λειτουργικό (Windows 95/98, Me, NT, 2000, XP) Στηρίζει πλήρως τα Ελληνικά Εκφωνεί κάθε κείμενο που εμφανίζεται στην οθόνη (έγγραφα, μενού, ιστοσελίδες, emails,κ.α.) Εκφωνεί και τα εικονίδια και τα περισσότερα γραφικά στοιχεία Για την εκφώνηση αξιοποιεί την κάρτα ήχου του υπολογιστή (δεν χρειάζεται επιπλέον συσκευή εκφώνησης) Υποστήριξη όλων των γνωστών οθονών Braille 30/5/2013 113

JAWS Δυνατότητες: Πλήρης υποστήριξη Ελληνικών Εκφωνεί κάθε κείμενο που εμφανίζεται στην οθόνη (έγγραφα, μενού, ιστοσελίδες, emails, κ.α.) Εκφωνεί και τα εικονίδια και τα περισσότερα γραφικά στοιχεία Υποστήριξη όλων των γνωστών οθονών Braille Νέα βελτιωμένη υποστήριξη για τις εφαρμογές Internet και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Υψηλές δυνατότητες παραμετροποίησης για ρύθμιση του περιβάλλοντος εργασίας αλλά και της απόκρισης του αναγνώστη οθόνης. Μειονεκτήματα: Για την υποστήριξη Ελληνικών απαιτείται η αγορά της εξωτερικής συσκευής σύνθεσης Apollo 2 της Dolphin. Ρομποτική φωνή 30/5/2013 114

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΟΘΟΝΗΣ SUPERNOVA Σχεδιάστηκε για να επιτρέπει την πρόσβαση στις εφαρμογές του υπολογιστή, το Internet και την ηλεκτρονική αλληλογραφία σε κάθε χρήστη είτε τυφλό είτε μερικώς βλέποντα. Δυνατότητες: Ένα πρόγραμμα για κάθε λειτουργικό (Windows 95/98, Me, NT, 2000, XP) Πλήρης υποστήριξη Ελληνικών Εκφωνεί κάθε κείμενο που εμφανίζεται στην οθόνη (έγγραφα, μενού, ιστοσελίδες, emails, κ.α.), τα εικονίδια και τα περισσότερα γραφικά στοιχεία Για την εκφώνηση αξιοποιεί την κάρτα ήχου του υπολογιστή (δεν χρειάζεται επιπλέον συσκευή εκφώνησης) Μεγεθύνει οτιδήποτε εμφανίζεται στην οθόνη μέχρι και 32 φορές αποδίδοντας πάντα καθαρή εικόνα Υποστήριξη όλων των γνωστών οθονών Braille 30/5/2013 115

ΟΘΟΝΗ BRAILLE Δυνατότητες Οθόνη 70 χαρακτήρων με τρεις από αυτούς να αξιοποιούνται και για την παρουσίαση ειδικών πληροφοριών Πλήρης υποστήριξη Ελληνικών Διαθέτει πρωτότυπο σύστημα δύο ομάδων προγραμματιζόμενων πλήκτρων πλοήγησης (2Χ6 πλήκτρα) που διευκολύνει τον χρήστη ώστε να μην χρειάζεται να απομακρύνει τα δάχτυλα του από την οθόνη 8 επιπλέον πλήκτρα πλοήγησης στην πρόσοψη 2 πλήκτρα αφής ειδικών λειτουργιών πάνω από κάθε κελί Braille Άψογη συνεργασία με τα προγράμματα της Dolphin Computer Access (Supernova, HAL) και της Freedom Scientific (JAWS) Λειτουργεί και ως USB Hub επιτρέποντας σας να απλοποιήσετε την σύνδεση των υπόλοιπων συσκευών σας 30/5/2013 116

Οθόνη Braille 44 χαρακτήρων Πλήρης υποστήριξη Ελληνικών Φορητή, απαιτώντας μόνο ένα USB καλώδιο σύνδεσης με τον υπολογιστή (φορητό ή τον σταθερό) από το οποίο και τροφοδοτείται Διαθέτει οκτώ πλήκτρα εισόδου, σε μορφή γραφομηχανής Braille 4 πλήκτρα πλοήγησης στην πρόσοψη 3 επιπλέον πλήκτρα Braille στην πρόσοψη και ένα πλήκτρο ειδικής λειτουργίας πάνω από κάθε κελί Braille Άψογη συνεργασία με τα προγράμματα της Dolphin Computer Access (Supernova, HAL) και της Freedom Scientific (JAWS) 30/5/2013 117

ΕΚΤΥΠΩΤΕΣ BRAILLE δίνουν στον χρήστη την δυνατότητα απ ευθείας εκτύπωσης μέσα από τις εφαρμογές των Windows χωρίς καμία άλλη παρέμβαση η μετατροπή, με το πάτημα ελάχιστων πλήκτρων. Η λειτουργία των πλήκτρων καθώς και οι κρίσιμες καταστάσεις του εκτυπωτή υποστηρίζονται με την ύπαρξη φωνητικών (στα Αγγλικά) αναγγελιών. 30/5/2013 118

Μεγεθυντές (CCTV) Η μεγέθυνση που επιτυγχάνεται είναι από 3 έως 40 φορές. Είναι ιδανικό εργαλείο για ανάγνωση, φωτογραφίες αλλά ακόμα και ως σταθμός εργασίας για ασχολίες που απαιτούν προσοχή στη λεπτομέρεια Κύρια πλεονεκτήματα: Δεν απαιτούνται ειδικές ικανότητες ανάγνωσης. Η εφαρμογή και η χρήση τους είναι πολύ εύκολη. Έχουν δυνατότητες παραμετροποίησης (π.χ. του βαθμού μεγέθυνσης) ανάλογα με τις ανάγκες του συγκεκριμένου χρήστη. Κύρια μειονεκτήματα Δεν καλύπτουν τα άτομα με πλήρη απώλεια όρασης ή με σοβαρά προβλήματα όρασης. Υψηλό κόστος. 30/5/2013 119

Μεγεθυντής 30/5/2013 120

Θρανίο με ανασηκωμένο καπάκι 30/5/2013 121

Φορητός μεγεθυντής απευθύνεται στους χρήστες οι οποίοι είναι αναγκασμένοι να μετακινούνται συχνά λειτουργεί και ως απλός μεγεθυντικός συνδέεται με τηλεόραση, μεγεθύνοντας τα αντικείμενα. 30/5/2013 122

Συσκευή παραγωγής ανάγλυφων γραφικών Για την εκτύπωση χρησιμοποιείται θερμοευαίσθητο μικροκαψουλικό χαρτί Μπορεί με εύκολο τρόπο να χρησιμοποιηθεί για την εκμάθηση απλών σχημάτων και εννοιών καθώς και την εξοικείωση με το χειρόγραφο κείμενο και την υπογραφή. Είναι επίσης δυνατή η χρήση του για παραγωγή μικρών ανάγλυφων χαρτών. 30/5/2013 123

Αμβλύωπας μαθητής μας δουλεύει με μικροκαψουλικό χαρτί 30/5/2013 124

Εποπτικά μέσα διδασκαλίας Υδρόγειος σφαίρα. Μπορεί να περιστρέφεται γύρω από άξονα που βρίσκεται πάνω σε γερή βάση. Οι θάλασσες είναι με μπλε χρώμα και οι ήπειροι είναι αποσπώμενα κομμάτια τα οποία έχουν ανάγλυφες ενδείξεις. 30/5/2013 125

Κάρτες με την αλφάβητο σε μορφή Braille με τυπωμένα μεγάλα λευκά γράμματα σε πράσινο φόντο. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στα τμήματα ένταξης 30/5/2013 126

Αυτοκόλλητα για το πληκτρολόγιο του Η/Υ και της γραφομηχανής με 105 λευκούς χαρακτήρες σε μαύρο φόντο. Το κοντράστ επιλέγεται με βάση τις προτιμήσεις του μαθητή 30/5/2013 127

Εποπτικά μέσα διδασκαλίας Πίνακας για ζωγραφική ανάγλυφος με μια ελαστική μεμβράνη που τον καλύπτει, στερεώνεται σε 2 στηρίγματα 30/5/2013 128