Ελληνικά / Νέα Ελληνικά 1 Για τη διδασκαλία του μαθήματος των Ελληνικών / Νέων Ελληνικών ισχύει το Κείμενο Πολιτικής «Η Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Δημόσιο Σχολείο», 1 η Οκτωβρίου 2013 (βλ. πιο κάτω). Βάσει, όμως, της Αξιολόγησης των Αναλυτικών Προγραμμάτων που διενεργήθηκε από την Επιστημονική Επιτροπή Αξιολόγησης και της Έκθεσης της Επιτροπής (Ιούλιος 2014), αυτό το Κείμενο έχει εμπλουτιστεί και προσαρμόζεται στους Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας για το μάθημα των Ελληνικών/ Νέων Ελληνικών, όπως έχουν ήδη ετοιμασθεί. (Το σχετικό Κείμενο Πολιτικής, με την ονομασία «Κείμενο Πολιτικής για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα, 2015», θα αναρτηθεί εντός των επόμενων ημερών.) 1 Οι όροι «Ελληνικά / Νέα Ελληνικά» χρησιμοποιούνται στο κείμενο για να αποδώσουν γνωστικά αντικείμενα, όπως ορίζονται στα ωρολόγια προγράμματα Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, αντίστοιχα.
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Θέμα: H ιδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο ημόσιο Σχολείο Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του εκπαιδευτικού μας συστήματος, γενικά, και των Αναλυτικών και Ωρολογίων Προγραμμάτων, ειδικότερα, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στη συνεχή αναβάθμιση των στόχων, του περιεχομένου, της μαθησιακής διαδικασίας και της αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο ημόσιο Σχολείο. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θέτει ως βασικό σκοπό της διδασκαλίας την άριστη κατάκτηση της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και τον γραμματισμό σε διάφορα περιβάλλοντα και καταστάσεις επικοινωνίας. Αναγνωρίζει, επίσης, ως σημαντική την προοπτική ανάλυσης και κατανόησης του κοινωνικο-οικονομικού, πολιτικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος ανάπτυξης γλωσσικών και μη γλωσσικών κειμένων (π.χ., εικόνων, συμβόλων, σχεδιαγραμμάτων) και την καλλιέργεια κριτικής στάσης απέναντί τους. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού υιοθετεί μία ευρεία θεώρηση για τη γλωσσική εκπαίδευση και, κατ επέκταση, για την εκπαίδευση στον γραμματισμό, η οποία: Καλύπτει σφαιρικά και ισορροπημένα: - τον προφορικό και γραπτό λόγο - τους διάφορους τομείς της γλώσσας (π.χ., μορφολογία, σύνταξη, σημασιολογία, πραγματολογία) - τις διάφορες λειτουργίες της γλώσσας σε ποικίλα κείμενα. Συμβάλλει στην αξιοποίηση των σύγχρονων παιδαγωγικών προσεγγίσεων γραμματισμού από τον εκπαιδευτικό, με μαθητοκεντρική στόχευση, για την επίτευξη του γενικού στόχου της γλωσσικής καλλιέργειας, δηλαδή την κατάκτηση, κατανόηση και άριστη χρήση της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. ίνει έμφαση στην ανάπτυξη της γραμματικής και, ευρύτερα, της μεταγλωσσικής ενημερότητας (που περιλαµβάνει τη φωνολογική ενηµερότητα, τη µορφολογική ενηµερότητα και τη γνώση της γραµµατικής) και βασικών δεξιοτήτων (όπως είναι, για παράδειγμα, η αναγνωστική κατανόηση και η παραγωγή γραπτού λόγου), μέσα από σύγχρονες στρατηγικές μάθησης. Ευνοεί τη σύνθεση σύγχρονων γλωσσοδιδακτικών προσεγγίσεων και τη δημιουργία κατάλληλων συνδυαστικών πλαισίων διδασκαλίας της γλώσσας (ανάλογα με την ηλικία, τα ενδιαφέροντα, τα βιώματα, τις εμπειρίες, τις ανάγκες και τις δυνατότητες των μαθητών και της σχολικής τάξης, στο σύνολό της). Αναλυτικότερα, τo πλαίσιο διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο ημόσιο Σχολείο, το οποίο θα αποτελέσει αντικείμενο ενδελεχούς ενημέρωσης και επιμόρφωσης καθόλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2013-2014, βασίζεται στις ακόλουθες παραμέτρους, καθεμία από τις οποίες αναλύεται σε επιμέρους σημεία: 1
1. Ρόλος εκπαιδευτικού και μαθητών: - Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί καθοδηγητικά, συμβουλευτικά, υποστηρικτικά, παρωθητικά. - Καλλιεργεί και αναπτύσσει γνωστικές, μεταγνωστικές και κοινωνικές στρατηγικές μάθησης. - Βοηθά τους μαθητές να βελτιώνονται συνεχώς και να μαθαίνουν αυτόνομα. - Συντονίζει τη μαθησιακή διαδικασία και σχεδιάζει/οργανώνει τη διδασκαλία, σύμφωνα με τις αρχές της σύγχρονης παιδαγωγικής επιστήμης (εποικοδομητισμός, διαφοροποίηση της εργασίας στην τάξη, ομαδοσυνεργατικός / διερευνητικός / διαθεματικός τρόπος εργασίας, ανακαλυπτική μάθηση, μάθηση μέσω ενεργούς δράσης και συμμετοχής, αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας, σύνδεση της διδασκαλίας της γλώσσας με τη ζωή). - ημιουργεί και διασφαλίζει τις κατάλληλες συνθήκες και προϋποθέσεις για αποτελεσματικό χειρισμό της γλώσσας, τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο. - ιδάσκει στοχευμένα τη γλώσσα και για τη γλώσσα, με τρόπο δημιουργικό και επικοινωνιακά πλαισιωμένο (όχι με ρυθμιστικό ή μηχανικό τρόπο), αποφεύγοντας τη στείρα αποστήθιση και απομνημόνευση. - Επιλέγει συμπληρωματικό διδακτικό υλικό (όπως επεξηγείται και στη συνέχεια), για την επίτευξη των γλωσσικών στόχων. - Ανάλογος είναι ο ρόλος των μαθητών, ως συνεργαζόμενων μελών της κοινότητας της τάξης, ερευνητών, δημιουργών και αυτόνομων μανθανόντων, εντός και εκτός του σχολικού χώρου. 2. Χρήση / αξιοποίηση σχολικού γλωσσικού εγχειριδίου και άλλου διδακτικού υλικού: - Για τη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας χρησιμοποιείται το σχολικό εγχειρίδιο, όχι κατ ανάγκην σειριακά (από τεύχος σε τεύχος, από διδακτική ενότητα σε διδακτική ενότητα, από γραμματική άσκηση σε γραμματική άσκηση ή από σελίδα σε σελίδα). - Η αξιοποίηση του σχολικού γλωσσικού εγχειριδίου είναι ευέλικτη και πολυεπίπεδη, με διάφορες διαβαθμίσεις, και μπορεί να αφορά ένα σχέδιο μαθήματος, μία διδακτική ενότητα, ένα σχέδιο εργασίας (project) ή μία θεματική ενότητα γραμματισμού. - Το σχολικό εγχειρίδιο για τη διδασκαλία της γλώσσας δεν είναι το μόνο διδακτικό μέσο. Κείμενο ή κείμενά του, για παράδειγμα, συνδιδάσκονται με άλλα χρηστικά και λογοτεχνικά κείμενα, κείμενα σε έντυπη ή και ψηφιακή μορφή, προφορικά κείμενα, καθώς και μη γλωσσικά κείμενα, τα οποία είναι κατάλληλα για κάθε ηλικιακή ομάδα μαθητών, ως προς το περιεχόμενο, τους γλωσσικούς στόχους, την αισθητική και τον βαθμό αναγνωσιμότητάς τους. Οι δυνατότητες 2
αξιοποίησής του αυξάνονται με την πρόσθεση, την αφαίρεση ή και την αντικατάσταση κειμένων, με στόχο πάντα τη διδασκαλία της Nέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας. - Επίσης, ασκήσεις του σχολικού γλωσσικού εγχειριδίου (γραμματικές, ορθογραφικές, λεξιλογικές, ασκήσεις κατανόησης, ασκήσεις παραγωγής γραπτού λόγου) εμπλουτίζονται, αφαιρούνται, αντικαθίστανται και μετασχηματίζονται, ανάλογα με τους επιδιωκόμενους στόχους και τις υπό ανάπτυξη / προσδοκώμενες δεξιότητες των μαθητών, για κατανόηση, χρήση και παραγωγή ποικίλων κειμένων (πολυτροπικών και μη). - Τα βιβλία της γραμματικής και του συντακτικού, καθώς και τα λεξικά, χρησιμοποιούνται, στην τάξη και στο σπίτι, ως βιβλία αναφοράς. 3. Nέα Ελληνική Γλώσσα/Λογοτεχνία/Θεατρική Αγωγή (ισχύει μόνο για τη ημοτική Εκπαίδευση): - Σχετικά με την ύπαρξη τριών διαφορετικών προγραμμάτων σπουδών για τη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Νέα Ελληνική Γλώσσα/Λογοτεχνία/Θεατρική Αγωγή) στη ημοτική Εκπαίδευση, διευκρινίζεται ότι το γνωστικό αντικείμενο για τη διδασκαλία της γλώσσας είναι ενιαίο. Στο επίπεδο της διδασκαλίας, Λογοτεχνία και Θεατρική αγωγή ενοποιούνται. - Με στόχο την επίτευξη της εσωτερικής συνοχής και των τριών προγραμμάτων σπουδών, τη διευκόλυνση αλλά και τον εμπλουτισμό της μαθησιακής διαδικασίας, αποδίδεται έμφαση σε διδακτικές προτάσεις και παιδαγωγικές πρακτικές που αναδεικνύουν και υποστηρίζουν αποτελεσματικά τη λειτουργική διασύνδεσή τους, με τρόπους που υπηρετούν και αντανακλούν διακριτούς και κοινούς στόχους της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, της Λογοτεχνίας και της Θεατρικής Αγωγής. 4. Συμβουλευτική υποστήριξη: - Αναγκαία, επίσης, είναι η επαρκής συμβουλευτική υποστήριξη του εκπαιδευτικού, από επιθεωρητές, συμβούλους, λειτουργούς του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, εκπαιδευτικούς με εμπειρία, ειδική κατάρτιση ή ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το γλωσσικό μάθημα και την εκπαίδευση στον γραμματισμό, γενικότερα, με τρόπους που να ανταποκρίνονται θετικά στις προσδοκίες και τις ανάγκες τους. - Η συμβουλευτική αυτή υποστήριξη δεν πρέπει να υπερφορτώνει τον εκπαιδευτικό με θεωρητικές γνώσεις ούτε να λειτουργεί ως μονοδιάστατη καθοδήγηση, μέσω έτοιμων προς εφαρμογή διδακτικών προτάσεων. 5. Επιμόρφωση: - Οι ίδιες πρόνοιες ισχύουν και για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η οποία θεμελιώνεται στη διάδραση και τον αναστοχασμό. Οι εμπειρίες και οι απόψεις κάθε εκπαιδευτικού αποτελούν πηγή ανατροφοδότησης, για το πώς μετασχηματίζονται και αναδιαμορφώνονται στις σχολικές τάξεις οι διάφορες παιδαγωγικές 3
προσεγγίσεις και πρακτικές, αναφορικά με τη διδασκαλία της γλώσσας. - Η ευρεία θεώρηση της γλωσσικής διδασκαλίας απαιτεί επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα θεωριών μάθησης, γραμματισμού και σύγχρονων παιδαγωγικών προσεγγίσεων και πρακτικών για τη διδασκαλία της γλώσσας. Πρόκειται για επιμόρφωση γενικής και ειδικής παιδαγωγικής φύσεως, που καθιστά τον εκπαιδευτικό ικανό παιδαγωγό και που, οργανωμένα, προτείνει λύσεις γύρω από τα «πώς» της συνδυαστικής γλωσσικής διδασκαλίας, η οποία περιλαμβάνει: α) αναγνώριση και χρήση των βασικών γλωσσικών δομών (όπως είναι το αλφάβητο, η ορθογραφία, η γραμματική, οι κειμενικές συμβάσεις), β) επίγνωση των λειτουργιών των κειμενικών ειδών, με τις οποίες συναρτάται ο τρόπος δόμησής τους, γ) κατανόηση και δόμηση κειμένων (γραπτών, προφορικών, ψηφιακών, οπτικών), μέσα σε ποικίλα κοινωνικο-οικονομικά και πολιτιστικά συγκείμενα και δ) κριτική διερεύνηση και ανάλυση κειμένων. 6. Αξιολόγηση: Η αξιολόγηση των εφαρμοσμένων πολιτικών που σχετίζονται με το Πρόγραμμα Σπουδών της ιδασκαλίας της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, ως προς τη δομή, τις διαδικασίες και το περιεχόμενό του, αποτελεί μέρος της γενικότερης ανάγκης για αξιολόγηση των εφαρμοσμένων πολιτικών, σε σχέση με τα Αναλυτικά Προγράμματα. Η διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο ημόσιο Σχολείο εντάσσεται σε ένα σύγχρονο, σαφές και βιώσιμο παιδαγωγικό πλαίσιο, το οποίο έχει ως βάση του την ευρύτερη προσπάθεια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για αναδόμηση και εκσυγχρονισμό των Αναλυτικών και Ωρολογίων Προγραμμάτων, με έμφαση στην καινοτομία, τη δημιουργικότητα και τη δια βίου μάθηση. 4
Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας για τη Διδασκαλία των Ελληνικών/ Νέων Ελληνικών 1 : Πλαίσιο Ανάπτυξης και Αξιοποίησης Α. Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας για τη Διδασκαλία των Ελληνικών/Νέων Ελληνικών: Πλαίσιο Ανάπτυξης Η πολυδιάστατη θεώρηση της γλώσσας διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο κατά την ανάπτυξη Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας για τη διδασκαλία των Ελληνικών/ Νέων Ελληνικών. Συγκεκριμένα, η γλώσσα αντιμετωπίζεται, ταυτόχρονα, ως (α) σύστημα σημείων, (β) μέσο επικοινωνίας και κοινωνικής δράσης, και (γ) προϊόν και μέσο κατασκευής της κοινωνικής πραγματικότητας. Αναλυτικότερα, η γλώσσα: - ως σύστημα σημείων, διέπεται από κανόνες σχετικούς με το πώς μπορούν τα σημεία αυτά να συνδεθούν μεταξύ τους για να δομήσουν νοήματα. - ως μέσο επικοινωνίας και κοινωνικής δράσης, μεταβάλλεται δυναμικά με τρόπο που χαρακτηρίζεται από ποικιλία, επιτελεί διαφορετικές λειτουργίες σε συγκεκριμένα επικοινωνιακά πλαίσια και συνυπάρχει με άλλα μέσα δόμησης νοημάτων. - ως προϊόν και μέσο κατασκευής της κοινωνικής πραγματικότητας, καθορίζει και καθορίζεται από ιδέες, αξίες, ταυτότητες, κοινωνικές διαδικασίες και σχέσεις. Με βάση τα πιο πάνω, η γλώσσα αντιμετωπίζεται ως δομή, λειτουργία και σύστημα ιδεών και αξιών. Η κύρια αυτή παραδοχή οδηγεί στην ανάγκη για δημιουργία τέτοιων συνθηκών ώστε τα παιδιά, κατά τη διδακτική διαδικασία, να είναι σε θέση να αναπτύξουν εγγράμματες ταυτότητες συνδυάζοντας γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις, για την αποτελεσματική χρήση του λόγου κατά την κριτική αποτίμηση και αξιολόγηση κειμένων, καταστάσεων και ανθρώπων. Ως εκ τούτου, οι Δείκτες Επιτυχίας και οι Δείκτες Επάρκειας αναπτύσσονται και συνάδουν με το ενιαίο της διδασκαλίας της γλώσσας, που αξιοποιεί συνδυαστικά τα εξής σημεία: (α) αναγνώριση και χρήση βασικών γλωσσικών δομών (λεξιλόγιο, γραμματική, ορθογραφία, σύνταξη, κειμενικές συμβάσεις), (β) επίγνωση των λειτουργιών των κειμενικών ειδών, (γ) τοποθέτηση και δόμηση κειμένων σε συγκεκριμένα κοινωνικο-οικονομικά, πολιτιστικά και πολιτικά πλαίσια, (δ) κριτική διερεύνηση και ανάλυση κειμένων. Σε αυτό το πλαίσιο, και νοουμένου ότι η έμφαση τοποθετείται στην απόδοση και δόμηση νοημάτων, το κείμενο αποτελεί το σημείο αφετηρίας και κατάληξης της διδασκαλίας. Το «κείμενο» αποτελεί ευρεία έννοια και μπορεί να αναφέρεται σε γραπτές, προφορικές, ψηφιακές, οπτικές, πολυτροπικές και άλλες μορφές του, εφόσον η επικοινωνία δεν επιτελείται μόνο μέσω της γλώσσας αλλά και με ποικιλία άλλων μέσων, όπως, παραδείγματος χάριν, η εικόνα, ο ήχος, το χρώμα, η χωρική διάταξη. Επιπλέον, το «νόημα» του κειμένου προκύπτει από τον τρόπο με τον οποίο το κείμενο, ο/η συγγραφέας και ο/η αναγνώστης/τρια τοποθετούνται σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο, το οποίο, με τη σειρά του, ορίζει και ορίζεται από ευρύτερες κοινωνιοπολιτισμικές διαδικασίες. Επιμέρους παραδοχές της συγκεκριμένης θεώρησης της γλώσσας είναι οι εξής: 1 Οι όροι «Ελληνικά/ Νέα Ελληνικά» χρησιμοποιούνται στο κείμενο για να αποδώσουν γνωστικά αντικείμενα όπως ορίζονται στα ωρολόγια προγράμματα Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, αντίστοιχα. 2 Βλ. «Κείμενο Πολιτικής» 2013 1
- Οι γραμματικοσυντακτικές δομές διδάσκονται λειτουργικά σε συνάρτηση με το κείμενο, όπου αποκτούν νόημα, συμβάλλοντας στην κατασκευή των νοημάτων του κειμένου. - Καθώς το κείμενο διαμορφώνει και διαμορφώνεται από το πλαίσιο (επικοινωνιακό, ευρύτερο κοινωνιοπολιτισμικό), όπου και αναπτύσσεται, επιτελεί συγκεκριμένες λειτουργίες, οι οποίες είναι διδάξιμες. - Διδάξιμες, επίσης, είναι οι σχετικά σταθερές κειμενικές συμβάσεις, οι οποίες σχετίζονται με τη σύνδεση κειμένου - λειτουργιών πλαισίου. Από αυτή τη σύνδεση προκύπτουν ορισμένες σχετικά σταθερές κειμενικές δομές. Κατ επέκταση, διδάξιμα είναι τα κειμενικά είδη και οι σχετικά σταθερές συμβάσεις τους. - Αντικείμενο διδασκαλίας αποτελεί και η κριτική αποτίμηση, διερεύνηση και αξιολόγηση των κειμένων. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων κατανόησης και παραγωγής προφορικού και γραπτού λόγου συνιστά βασική προϋπόθεση της γλωσσικής εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης στον γραμματισμό, καθώς αφορά σε συλλειτουργούσες διαδικασίες δόμησης νοημάτων, όπως αναφέρεται πιο κάτω. Η κατανόηση λόγου εστιάζει ταυτόχρονα: - στον εντοπισμό πληροφοριών στο κείμενο (προφορικό ή γραπτό), αλλά και στη χρήση θεμελιακών γλωσσικών στοιχείων (συμπεριλαμβανομένου του αλφαβητικού κώδικα, γραμματικοσυντακτικών συμβάσεων κ.ο.κ.). - στη γενικότερη κατανόηση μηνυμάτων με τη θεώρηση του κειμένου ως συνόλου και τη συσχέτιση στοιχείων από διαφορετικά τμήματα. - στην ερμηνεία που προκύπτει από την τοποθέτηση των πληροφοριών του κειμένου σε συγκεκριμένο πλαίσιο και την αναγνώριση των παραμέτρων που διαμορφώνουν το κείμενο (κοινωνικών σκοπών, προθέσεων του/της συγγραφέα, υπόρρητων μηνυμάτων, πιθανών συνεπαγωγών κ.λπ.). - στην κριτική διερεύνηση μέσω ανίχνευσης επιχειρημάτων και συλλογισμών, αλλά και του τρόπου με τον οποίο δομούνται πραγματικότητες, αναδεικνύονται ή αποσιωπούνται εμπειρίες και αποτυπώνονται κοινωνικές σχέσεις. Αντίστοιχα, η παραγωγή λόγου αντιμετωπίζεται ως δυναμική διαδικασία κατά την οποία λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες του επικοινωνιακού πλαισίου, οι συμβάσεις που αφορούν το ύφος και τη λειτουργία συγκεκριμένων κειμενικών ειδών και η σχέση αυτών με το ευρύτερο κοινωνικό-πολιτισμικό πλαίσιο. Ιδιαίτερα στον γραπτό λόγο, επιδιώκεται η εμπλοκή των παιδιών σε προγραμματισμό, πολλαπλούς σχεδιασμούς, αξιολόγηση, ανασχεδιασμό και τελική γραφή ενός κειμένου που εξυπηρετεί συγκεκριμένο σκοπό και ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένη ανάγκη για επικοινωνία με πραγματικό ή πλασματικό αποδέκτη. 2
Β. Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας για τη Διδασκαλία των Ελληνικών/ Νέων Ελληνικών: Πλαίσιο Αξιοποίησης - Αναρτώνται συνοπτικοί πίνακες Δεικτών Επιτυχίας (αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα/ ειδικοί στόχοι ανά τάξη και βαθμίδα) και Δείκτες Επάρκειας (διδακτικές δεξιότητες, πληροφορίες, έννοιες και αξίες που μπορούν να οδηγήσουν στην επίτευξη αυτών των στόχων. - Καθορίζονται τρεις βασικοί δείκτες επιτυχίας για την κατανόηση και την παραγωγή λόγου: περιεχόμενο: τοποθέτηση σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) μορφή: οργάνωση του λόγου σε επίπεδο κειμένου, πρότασης, λέξης αξιολόγηση και κριτική κειμένων ως προς το περιεχόμενο και την αποτελεσματικότητά τους. Αυτοί οι βασικοί Δείκτες Επιτυχίας αναφέρονται σε σημεία που συλλειτουργούν και συνεξετάζονται, δεν λειτουργούν και εξετάζονται γραμμικά, και αναλύονται σε επιμέρους Δείκτες Επιτυχίας οι οποίοι κλιμακώνονται ευέλικτα ανά τάξη, στη βάση κριτηρίων-αξόνων, όπως: οικείο - μη οικείο, υποκειμενικό - αντικειμενικό, απλό - σύνθετο, ειδικό - γενικό, απτόαφηρημένο κ.ο.κ. - Οι Δείκτες Επιτυχίας αντιστοιχίζονται με Δείκτες Επάρκειας. Οι Δείκτες Επάρκειας περιλαμβάνουν δεξιότητες, πληροφορίες, έννοιες, αξίες και στρατηγικές, οι οποίες υποστηρίζουν την κατανόηση και παραγωγή λόγου. Η ευέλικτη οργάνωσή τους, τόσο εντός όσο και μεταξύ τάξεων/βαθμίδων, προσφέρει στον/στην εκπαιδευτικό τη δυνατότητα να ανιχνεύσει το εύρος του περιεχομένου του γλωσσικού μαθήματος, αλλά και να το διευρύνει περαιτέρω, κινούμενος/η ανάμεσα σε επιδιώξεις και μέσα πραγμάτωσης, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες και εμπειρίες του μαθησιακού πληθυσμού τον οποίο διδάσκει. - Κρίνεται απαραίτητη η ισοβαρής έμφαση στους τρεις βασικούς Δείκτες Επιτυχίας (περιεχόμενο, μορφή, αξιολόγηση/κριτική περιεχομένου και αποτελεσματικότητας του κειμένου), για να διασφαλιστεί η ουσιαστική διασύνδεση δεξιοτήτων κατανόησης και παραγωγής με τον τρόπο που λειτουργεί η γλώσσα ως δομή σε πλαίσιο. Μονομερής έμφαση σε οποιονδήποτε από τους τρεις αυτούς Δείκτες θα περιόριζε τις συνθήκες δημιουργίας εγγράμματων ταυτοτήτων. 3
Οι Δείκτες Επιτυχίας και οι Δείκτες Επάρκειας για τη διδασκαλία των Ελληνικών/ Νέων Ελληνικών τίθενται στη διάθεση των εκπαιδευτικών για δοκιμή και ουσιαστική αξιοποίηση. Αυτό προϋποθέτει: - την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο ευέλικτων ομαδοποιήσεων, οι οποίες θα επιτρέπουν τη διαφοροποίηση των στόχων, μέσων και διαδικασιών επιμόρφωσης. - την εξοικείωσή τους με γλωσσοδιδακτικές προσεγγίσεις και τη συμβολή τους στην ανάπτυξη και διάχυση (μέσω ανταλλαγής εμπειριών με συναδέλφους) προτάσεων που αναπτύσσουν οι ίδιοι/ες - τη συνεχή κριτική και αναστοχασμό τους. Αναμένεται σύντομα η ανάπτυξη Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας για την κατανόηση και την παραγωγή προφορικού λόγου. 4