Ομιλία Γεωργίου «Κόκου» Νικολαϊδη Πρέσβη Καλής Θέλησης & Διεθνους Συμβούλου 2006-2008 Στο 45 ο Εθν. Συνέδριο των Λάϊονς ΠΘ117 Ελλάδα-Κύπρος ------------------------------------------------------------------------------- ΤΑ ΤΡΙΑ «Α» ΠΟΥ ΤΟΣΟ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΝΑ ΜΑΘΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΟΥΜΕ Αυτοεξέταση - Αυτοκριτική - Αυτογνωσία «ει γάρ εαυτούς διεκρίvομεv ουκ αvεκριvόμεθα» (Γιατί αv αvακρίvαμε και εξετά ζαμε με προσοχή τοv εαυτό μας δεv θα εκριvόμαστε και καταδι καζόμαστε) 1
Κάποτε τα πουλιά συμφώνησαν να στείλουν τα παιδιά τους σχολείο και σαν έλθει η ώρα του φαγητού να πηγαίνουν με τη σειρά να τα ταίζουν. Σαν ήλθε η σειρά της καρακάξας,το παγώνι έδωσε σ' αυτή το φαί του μικρού της να του το πάρει, και της είπε ότι θα το αναγνώριζε εύκολα, γιατί ήταν το πιό όμορφο πουλάκι. Μα η καρακάξα διαφώνησε και είπε ότι το πιο όμορφο πουλάκι ήταν το δικό της. Το «γνώθι σ' αυτόν» των αρχαίων προγόνων μας, που τόσο γι' αυτούς καυχόμαστε, που τόσο μας αρέσει να τους επικαλούμαστε και να τους προβάλλουμε όταν και άμα θέλουμε να καλύψουμε τον εαυτό μας, να κρίνουμε και vα κατακρίνουμε τους άλλους, επιτυγχάνεται μόνο με την αυτοεξέταση και αυτοκριτική, με την ανάλυση των θετικών και αρνητικών μας στοιχείων σε σύγκριση με τους άλλους, ώστε να βλέπουμε τις δυνάμεις, δυνατότητες και αδυναμίες μας, τα καλά και τα κακά μας, για να γνωρίζουμε ποιοι ακριβώς είμαστε και πώς μπορούμε να ενεργούμε σωστά. Το «γνώθι σ' αυτόν» είναι ιδιαίτερα χρήσιμο όταν θέλουμε να γίνουμε αφεντικά ή αν είμαστε τέτοια. Κάθε ανέβασμα στα ψηλά αξιώματα χωρίς να 'χουμε τα προσόντα, τις δυνατότητες και τις ιδιότητες του ηγέτη, θα δεχθεί, αργά ή γρήγορα, το καμίνι της δοκιμασίας, τις απαιτήσεις του αξιώματος. και θα αποδειχθεί αν είναι χρυσάφι ή καλάμι. Η εξουσία δεν είναι αυτοσκοπός. Η εξουσία, όπως λέει ο μεγάλος ανθρωπιστής του αιώνα μας, ο Ραούλ Φολερώ, είναι υπηρεσία στη διαθεσή των συνανθρώπων μας, και όποιος δεν είναι ικανός να την ασκεί σωστά για εξυπηρέτηση εκείνων που εξαρτώνται απ" αυτόν, είναι απατεώνας. Και οι απατεώνες κρίνονται απ' την αδέκαστη συνείδηση της ιστορίας. Το «γνώθι σ αυτόν» δεν είναι μια απλή ενδοσκόπηση. Είναι μια συνεπής, συνεχής, καθημερινή ανασκόπηση του βίου και της πολιτείας μας, τι σκεφτόμαστε, τι θα πούμε, πως θα ενερ γήσουμε στη συγκεκριμένη στιγμή, και ποιες επιπτώσεις θαχουν η συμπεριφορά και οι πράξεις μας, τόσο στον εαυτό μας όσο και στους άλλους. Είναι το πρόσταγμα των πατέρων μας για θεμελίωση της πνευματικής μας προόδου και τελειοποίηση της ανθρώπινης ύπαρξης μας. Είναι το πρώτιστο καθήκον και η μεγαλύτερη ευεργεσία που θα πρεπε να προσφέρουμε στον εαυτό μας. Όσο όμως και να 2
το λέμε ελάχιστα το 'χουμε θέσει σαν βάση οικοδόμησης του χαρακτήρα μας. Μαθαίνουμε για τον κόσμο γύρω μας, σπουδάζουμε τις διάφορες επιστήμες, ασχολούμαστε με πολλά και διάφορα επαγγέλματα επιδιώκουμε κάθε ευκαιρία για ευχάριστη δια- σκέδαση προσπαθούμε να ανέλθουμε και να επιβληθούμε με τη δύναμη, τα μέσα και τις έντεχνες ενέργειες, μα δε στοχαζόμαστε πόσο κύρος χάνουμε και πόσο γινόμαστε αιτία να θρηνήσουμε κι εμείς και οι άλλοι από τις στραβοτιμονιές μας. Δεν μάθαμε, δεν μαθαίνουμε, δεν θέλουμε να μάθουμε πως να οδηγούμε τον εαυτό μας σωστά και παράλληλα τους άλλους που εξαρτώνται από μας. Αν μόνοι μας αποφασίζαμε, σαν μέρος της ζωής και των ενεργειών μας, να κάνουμε ειλικρινή αυτοεξέταση και μπορούσαμε να διαπιστώσουμε τις γνώσεις και ικανότητες μας απέναντι στις απαιτήσεις της ζωής - επαγγελματικές, κοινωνικές, οικογενειακές, ακόμα και Λαϊονικές -κιάν είμαστε σε θέση να σταθμίζουμε τις επιπτώσεις απ' τις επιδιώξεις, τους πόθους και τις πράξεις μας, δε θα 'χαμε τόσες απογοητεύσεις και θλίψεις, και δε θα ποτίζαμε πολλούς απ' τους δικούς μας και ξένους τόσα πικρά ποτήρια. Η ζωή μας θα 'ταν πιο ευχάριστη αν όλοι μας κάναμε λίγη αυτοκριτική μεσ' απ' το φως των απαιτήσεων των βιωμάτων μας, της σοφίας των πατέρων μας και των αδιάψευστων, αιώνιων αληθειών της πίστης μας. Χιλιάδες χρόνια τώρα, οι σοφοί πρόγονοί μας, μας φωνάζουν απ' τα βάθη των αιώνων: γνωρίστε τον εαυτό σας, μάθετε ποιοί είστε για να ξέρετε ποιες ικανότητες και ποιες αδυναμίες έχετε, για να μπορείτε να αντιλαμβάνεστε ποιό είναι το σωστό και πιό το λάθος. Μάθετε να ξεχωρίζετε το άδικο απ' το δίκαιο, την αλήθεια απ' το ψέμα. Σαν βλάπτετε τους άλλους να 'χετε το θάρρος να υποτάσσετε τον εγωισμό σας και να απολογείστε, να διορθώνετε το κακό που κάνατε, να αποδίδετε στους άλλους ό,τι δικαιωματικά τους ανήκει. Για να 'χετε το «γνώθι σ' αυτόν» πρέπει να 'στε σε θέση να συναισθάνεστε την ανωτερότητα των άλλων εκεί που υπερέχουν, να τη δέχεστε και να αναγνωρίζετε σ' αυτούς υπεροχή και ελεύθερη άσκηση της βούλησής τους εκεί που υστερείτε, ώστε να γίνεται το καλό, ποu είναι για όλους επωφελές. Όμως, το τελευταίο πράγμα με το 3
οποίο ασχολούμαστε, όσο παράξενο κι αν φαίνεται, είναι η αυτοκριτική, η αυτοεξέταση, η αυτογνωσία. Γιατί αυτό συνεπάγεται υπόταξη του εγωκεντρισμού σε αιώνιες αρχές και αλήθειες, που όταν φωτίζουν τα απόκρυφα της καρδιάς και του νου μας δεν μας ικανοποιεί, γιατί βλέπουμε μελανά σημεία, κακίες και πάθη. Ξοδεύουμε απ' τις δυνάμεις μας χωρίς να σταθμίζουμε την αντοχή μας και πολύ συχνά μένουμε μεσοστρατίς από έλλειψη ενέργειας. Προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε όλες τις επιθυμίες μας, μα στο τέλος δεν υπάρχει κορεσμός και μας εγκαταλείπουν οι δυνάμεις. Στην προσπάθεια αυτή θυσιάζουμε όλη τη δροσιά της νιότης μας, για να μείνουμε κάποια στιγμή κούτσουρα στην άκρη πεταμένα. Βλέπουμε κι αντιμετωπίζουμε όλα του κόσμου τα πράγματα κι όλα τα πλάσματα με το δικό μας φακό, όσο αδύνατος και να' ναι, μέσα απ' το κέντρο της προτίμησης, της αρέσκειας, της πρόχειρης ικανοποίησης, των φιλοδοξιών μας, της φαντασίας μας. Πως μπορούμε να μάθουμε τον εαυτό μας, να γνωρίσουμε τα βάθη και τα πλάτη της καρδιάς και του πνευματικού μας κόσμου; Πώς μπορούμε να διαπιστώσουμε τις δυνάμεις, αδυ ναμίες και ελλείψεις του; Ένα μέτρο είναι, να τον θέσουμε κάτω απ' τον ίδιο φακό με τον οποίο προσπαθούμε να εξετάσουμε και να κρίνουμε τους άλλους. Να τον θέσουμε και να τον έχουμε συνεχώς κάτω απ' το φως της αυτοανάκρισης, ώστε να βλέπουμε αν οι σκέψεις, τα λόγια, οι επιθυμίες, τα έργα, η πολιτεία του συνάδουν με τα πραγματικά του συμφέροντα. Ιδιαίτερα, αν του εξασφαλίζουν την τόσο χρήσιμη ψυχική και σωματική ευεξία, που'ναι το πιο βασικό ευτύχημα στη ζωή. Ακόμη, θα πρέπει να διαπιστώσουμε αν η στάση και συμπεριφορά του σε σχέση με τους άλλους είναι η αρμόζουσα, ώστε να του εξασφαλίζουν καλό όνομα και αγαθή μνήμη. Όπως λέει και το λαϊκό γνωμικό «καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά να σου βγεί το όνομα». Μα όλοι, φαίνεται, προτιμούμε να προσέχουμε τα μάτια μας παρά το όνομα μας. Είτε αφέντες είμαστε, είτε υποτακτικοί, το τι μετρά είναι η στάση, η συμπεριφορά και η πολιτεία μας, και όχι ο βαθμός του αξιώματος, που, ενώ φανταζόμαστε πως μας δίνει αίγλη και δύναμη να κυριαρχούμε, πολλές φορές γίνεται αιτία να χάσου με, όχι μόνο την υγεία μα και την υπόληψη μας και να κάνουμε ένα σωρό εχθρούς. Η αρχομανία είναι από τους πιό μεγάλους κινδύνους 4
για τον άνθρωπο. Όλοι θέλουμε να γίνουμε διευθυντές, προϊστάμενοι, ηγέτες, δεσποτάδες. Μα πρώτα απ' όλα θα πρέπει να καθήσοuμε κάτω και να εξακριβώσουμε. αν έχουμε εκείνα τα ηγετικά προσόντα που χρειάζονται, ώστε και τον εαυτό μας να βοηθήσουμε να ολοκληρωθεί σαν άνθρωπος και τους άλλους να εξυπηρετήσουμε στο καλό. Κάθε ανέβασμα στα ψηλά αξιώματα χωρίς να 'χουμε τη δύναμη και τα προσόντα, στηριζόμενοι σε ξένες πλάτες και ωθούμενοι προς τα πάνω, θα δεχθεί, αργά ή γρήγορα, τις δοκιμασίες και απαιτήσεις του αξιώματος και θα τεθεί κάτω απ' τη φλόγα της αντοχής, που σαν τη φωτιά καίει ό,τι δεν είναι ασήμι ή χρυσάφι. Η εξουσία δεν είναι και δεν μπορεί να 'ναι αυτοσκοπός. Δεν είναι μόνο για τα αξιώματα που πρέπει να ανακρίνουμε τον εαυτό μας. Είναι και στην κάθε περίπτωση που θα κάνουμε οποιαδήποτε εργασία, ώστε να ξέρουμε αν μπορούμε να βγούμε ασπροπρόσωποι και να προσφέρουμε σύμφωνα με τα ταλέντα και τις δυνάμεις μας. Είναι στον τρόπο που χρειάζεται να χρησιμοποιούμε κάθε φορά που έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα, μια δοκιμασία. Τα δεινά στον κόσμο θα 'ταν λιγότερα αν το «γνώθι σ' αυτόν» εφαρμοζόταν σαν κανόνας ζωής και συμπεριφοράς, αν φώτιζε την ύπαρξή μας, για να ξέρουμε τις δυνάμεις και αδυναμίες μας, κι αν μπορούσαμε να ζυγίζαμε μ' αυτό τις συνέπειες των πράξεών μας. 12 Μαϊου 2012 5