Αλληλεπίδραση μαθητού/γονέα/σχολείου σε. επαγγελματικές επιλογές

Transcript

1 Αλληλεπίδραση μαθητού/γονέα/σχολείου σε θέματα που σχετίζονται με εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές Δρ. Κατερίνα Αργυροπούλου

2 Οικογένεια & επιλογή σταδιοδρομίας {1} Αναπαραγωγή του σχεδίου οικογενειακής σταδιοδρομίας Προβολή του ανεκπλήρωτου ονείρου στα παιδιά τους Μια κερδοφόρα εργασία. Μια ασφαλής εργασία Μια καθαρή εργασία, μια εργασία που να μην έχει ρίσκα Οι καλλιτεχνικές ή αθλητικές εργασίες μοιάζουν με προσωπικό δράμα Κάποια επαγγέλματα είναι για τους άνδρες και κάποια μόνο για γυναίκες 2

3 Οικογένεια & επιλογή σταδιοδρομίας {2} Θεωρούν ότι ένα από τα σημαντικότερα καθήκοντα είναι η παροχή βοήθειας στο σχεδιασμό σταδιοδρομίας Διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις επαγγελματικές επιλογές και τη λήψη αποφάσεων Οι μαθητές θεωρούν τους γονείς σημαντικούς παράγοντες στη διαμόρφωση της σταδιοδρομίας σε σχέση με τους δασκάλους και τους συμβούλους Μοιράζονται με τους δασκάλους την ευθύνη της ανάπτυξης των παιδιών τους, αλλά δεν την εγκαταλείπουν ποτέ. 3

4 Οικογένεια & επιλογή σταδιοδρομίας {3} Ωστόσο, δεν νιώθουν πάντα βέβαιοι για την επαγγελματική τους γνώση ή τη θεωρούν πεπαλαιωμένη. Τα εργασιακά προβλήματα, η ανασφάλεια της σύγχρονης απασχόλησης και οι αλλαγές στις εργασιακές δομές τους δυσκολεύουν στο να είναι οι κύριοι καθοδηγητές των παιδιών τους. Ακόμη, η μορφή της σύγχρονης οικογένειας προϋποθέτει αδυναμία παροχής σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού. Έτσι, πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν με ποιο τρόπο να βοηθήσουν τα παιδιά τους ως προς την επαγγελματική τους ανάπτυξη και πολλές φορές ζητούν την καθοδήγηση των συμβούλων. 4

5 Οικογένεια & επιλογή σταδιοδρομίας {4} Οι φιλοδοξίες των γονέων για τα παιδιά τους μπορεί να επηρεάσουν το πώς ένας νέος βλέπει τα επαγγέλματα Η στάση των γονέων προς διάφορους επαγγελματικούς τομείς μπορεί να επηρεάσει τις απόψεις των παιδιών για τους τομείς αυτούς. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση των στερεοτυπικών αντιλήψεων για συγκεκριμένα επαγγέλματα. Επίσης, ο ρόλος των γονέων ως προτύπων στην ανάπτυξη της επαγγελματικής αυτογνωσίας έχει συζητηθεί πολύ. 5

6 Οικογένεια & επιλογή σταδιοδρομίας {5} Σε έρευνα στον ελληνικό χώρο η επίδραση των γονέων στην επαγγελματική ανάπτυξη των παιδιών τους ανέδειξε 4 παράγοντες: Συμμετοχή των γονέων στην επαγγελματική ανάπτυξη (μέτρια) Επίδραση των γονέων στις επαγγελματικές αποφάσεις (χαμηλή) Αξία πανεπιστημιακής μόρφωσης (υψηλή) Μη συμφωνία με τους γονείς (μέτρια) (Σιδηροπούλου-Δημάκάκου, Μυλωνάς & Αργυροπούλου, 2003) 6

7 Συνεργασία συμβούλων - γονεων 7

8 Το πρώτο βήμα για να παρακινήσει κάποιος τους γονείς είναι να βρει, τι είναι εκείνο, που θα ξυπνήσει τα συναισθήματα ευημερίας, που καθοδηγούν τη συμπεριφορά τους Οι γονείς χρειάζονται επίκαιρες, σαφείς και προσιτές πληροφορίες για τους αναπτυξιακούς στόχους των παιδιών τους, πού θα βρουν πρόσβαση για να αποκτήσουν τις εξειδικευμένες υπηρεσίες που απαιτούν οι ανάγκες τους Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα κοινά προβλήματα οι γονείς πρέπει να μάθουν τις στρατηγικές και τις τεχνικές, όπως την αποτελεσματική επικοινωνία, την τοποθέτηση ορίων, τον καθορισμό ευθυνών, την επιβολή των συνεπειών, την διαχείριση του θυμού, κ.λπ. Με την υποστήριξη και την ενθάρρυνση οι γονείς είναι δυνατόν, να θέσουν τις πληροφορίες και τις στρατηγικές που μαθαίνουν στην πράξη. 8

9 Τι θα ηθελαν οι γονεις να συζητησουν [1] Το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό σύστημα, Η ανάγκη επαγγελματικής εκπαίδευσης, Οι ακαδημαϊκές απαιτήσεις και οι προϋποθέσεις εισαγωγής σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, Το καθεστώς, τις εξελίξεις και τις τάσεις στην αγορά εργασίας, Πιθανές εκπαιδευτικές επιλογές και επαγγελματική κατάρτιση στον τόπο κατοικίας, Συμβουλευτική σταδιοδρομίας 9

10 Τι θα ηθελαν οι γονεις να συζητησουν [2] Προβλήματα στην επικοινωνία μεταξύ των γονέων και παιδιών οι γονείς έχουν υψηλές προσδοκίες από τα παιδιά τους, και με αυτόν τον τρόπο τους ασκούν πίεση. Τα προβλήματα στην επικοινωνία θα μπορούσαν επίσης να προκύψουν από την διαφορετικότητα απόψεων στον κύκλο ζωής. Ενώ τα παιδιά σκέφτονται το μέλλον και τις ευκαιρίες που αναδύονται, οι γονείς σκέφτονται το παρελθόν και τις ευκαιρίες που χάσανε Οι γονείς έχουν σκοπό να ωθήσουν στα παιδιά τους με συμβουλές, απόψεις και αποφάσεις που συνήθως απορρίπτονται από τα παιδιά. 10

11 Τι θα ηθελαν οι γονεις να συζητησουν [3] Ακόμα κι αν τα παιδιά βλέπουν να ενθαρρύνονται και να ενισχύονται επαγγελματικά από τους γονείς, δεν θέλουν να νιώθουν ότι τα ελέγχουν και τα επηρεάζουν. Το πρόβλημα είναι ότι πολλές φορές οι γονείς δεν γνωρίζουν τις επιθυμίες, τα οράματα και τις προσδοκίες των παιδιών τους. Η έλλειψη επικοινωνίας θα μπορούσε επίσης να εμφανιστεί όταν οι γονείς χρησιμοποιούν την προφορική γλώσσα με τον παραδοσιακό τρόπο, ενώ οι νέοι χρησιμοποιούν την ίδια γλώσσα με έναν σύγχρονο τρόπο 11

12 Πώς να βοηθήσουμε τους γονείς στην ανάπτυξη συμπεριφορών που διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων των παιδιών [1] Ο γονέας πρέπει να αναγνωρίσει ότι η επιδίωξη της βοήθειας του συμβούλου και η αρχή της σχέσης παροχής καθοδήγησης είναι συνειδητή απόφασή του Πολλοί γονείς που επιδιώκουν τις συμβουλευτικές υπηρεσίες αναμένουν να πάρουν έτοιμες λύσεις και αποφεύγουν την ανάληψη ευθύνης. Μερικές φορές οι γονείς είναι βέβαιοι ότι ξέρουν τι θα κάνουν τα παιδιά τους στο μέλλον και δεν λαμβάνουνε υπόψη τα ενδιαφέροντα των παιδιών, τα ταλέντα, τις δυνατότητες. «είμαι εδώ λόγω της επιλογής μου», «αναμένω τη λήψη της βοήθειας», «έχω ένα πρόβλημα με» 12

13 Πώς να βοηθήσουμε τους γονείς στην ανάπτυξη συμπεριφορών που διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων των παιδιών [2] Ο σύμβουλος προσπαθεί να ανακαλύψει μαζί με το γονέα «τι συμβαίνει εδώ πραγματικά;» Τι θέλετε να αλλάξετε στη σχέση με σας; Με ποιο θέμα θέλετε να απασχοληθείτε τώρα; Τι είναι αυτό που σας ενοχλεί στην απόφαση που έχει λάβει..σας ; Αυτό που σας ενοχλεί περισσότερο είναι ότι θέλει να μάθει το επάγγελμα ενός.; Αυτό που προκάλεσε την ανάγκη για συζήτηση είναι π.χ. ότι σας αφήνει την οικογενειακή επιχείρηση; Γιατί σκέφτεστε ότι π.χ. σας δε θα είναι ένας καλός νομικός; Πώς θα ξέρετε ότι σας πραγματοποιεί τα επαγγελματικά σχέδια σωστά; 13

14 Πώς να βοηθήσουμε τους γονείς στην ανάπτυξη συμπεριφορών που διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων των παιδιών [3] Αντιμετώπιση προβλήματος Αντιμετώπιση αντίστασης γονέα Συνειδητοποίηση συνεπειών: Πώς θα αλλάξει η ζωή των γονέων και του παιδιού; Τι θα αλλάξει στην οικογένεια; ο σύμβουλος δεν χτίζει μόνο μια σχέση με το γονέα. Οι γονείς μπορούν να μάθουν πώς να μιλήσουν αποτελεσματικά στα παιδιά τους, πώς να υπερνικούν την αντίσταση, πώς να καθορίζουν τη φύση του προβλήματος και πώς να επικεντρώνονται στις σημαντικές πτυχές που οδηγούν στις αλλαγές και τις αμοιβαίες συμφωνίες. 14

15 Πώς να βοηθήσουμε τους γονείς στην ανάπτυξη συμπεριφορών που διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων των παιδιών [4] Αποδοχή της αυτονομίας του παιδιού και του συναισθήματος του αυτοπροσδιορισμού του Επίγνωση των ενδιαφερόντων, των δυνατοτήτων, των δεξιοτήτων και των ταλέντων του παιδιού σε κάθε στάδιο ανάπτυξής του. Αποφυγή του να δώσουμε «ταμπέλα» και έναν συγκεκριμένο επαγγελματικό ρόλο στο παιδί. Ενίσχυση στο παιδί του συναισθήματος ότι είναι εξαιρετικό και ξεχωριστό (σε ρεαλιστικά πλαίσια) Εστίαση στους προσωπικούς στόχους του παιδιού Διαχωρισμός των προσδοκιών και των στόχων του γονέα από τις επιλογές των παιδιών 15

16 Πώς να βοηθήσουμε τους γονείς στην ανάπτυξη συμπεριφορών που διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων των παιδιών [5] Ο σύμβουλος που συνεργάζεται με τους γονείς μπορεί να δώσει προσοχή στον τρόπο με τον οποίο οι στόχοι μας αλλάζουν σε κάθε στάδιο της εξέλιξης της σταδιοδρομίας και της προσωπικής ανάπτυξης Μπορεί να ζητήσει από τους γονείς, να πουν πώς εξελίχθηκαν οι επαγγελματικές επιλογές και οι σταδιοδρομίες τους. Αν εκπλήρωσαν τις προσδοκίες των γονέων τους; Αν ένας γονέας συνειδητοποιήσει την πορεία της δικής του σταδιοδρομίας και των μεταβολών που έχει υποστεί, γίνεται ευκολότερο να κατανοήσει τα αντίστοιχα μεταβατικά στάδια και για τα παιδιά του. 16

17 Τύποι Γονέων Αυστηροί γονείς. Επιεικείς γονείς. Απόντες γονείς (Η απουσία αυτή χωρίζεται σε δύο μορφές: στην φυσική και στην ψυχολογική απουσία). Πατρικός Τύπος -Πατριαρχικός Τύπος Δημοκρατικοί Γονείς Οι συναισθηματικοί γονείς. 17

18 Η ιδανική μητέρα. Τύποι Μητέρων Η φιλόδοξη μητέρα (Σχολαστική-δογματική- περιορίζει τις παιδικές πρωτοβουλίες ). Η αβέβαιη μητέρα (Προτάσσει τις βιολογικές ανάγκες του παιδιού & όχι την πνευματική του ανάπτυξη, που δεν μπορεί να παρακολουθήσει). Η υστερική μητέρα (Δημιουργεί αβεβαιότητα & ανασφάλεια με τον ευέξαπτο χαρακτήρα της). 18

19 Τύποι Γονέων & Αλλαγή Ο Γονέας-Λαγωνικό είναι εξοπλισμένος με δεξιότητες προσαρμογής στις αλλαγές επομένως θα αντιληφθεί ευνοϊκά τις αλλαγές των επιλογών του παιδιού του. Οι Βιαστικοί-Γονείς είναι γεμάτοι ενέργεια για να κάνουν τα πράγματα γρήγορα. Δεν αποθαρρύνονται εύκολα και ξέρουν πώς να παρακάμψουν τα εμπόδια. Είναι δύσκολο να τους σταματήσει κάποιος ακόμη και όταν πηγαίνουν σε λανθασμένη κατεύθυνση. Αντιδρούν πρόθυμα στις νέες περιστάσεις που εμφανίζονται στον περίγυρό τους. Ο Μουχλιασμένος-Γονέας έχει την τάση να επιβραδύνει τη δραστηριότητα. Νιώθει άνετα με τον τρόπο που ζει και φοβάται τις αλλαγές. Δεν αντιλαμβάνεται τις συνέπειες που φέρνει η στασιμότητα. Παρουσιάζει αντίσταση προς τις εσωτερικές και τις εξωτερικές αλλαγές. Ο Φοβητσιάρης-Γονέας είναι απρόθυμος ως προς τις αλλαγές αλλά μπορεί να τις συνηθίσει με τον καιρό. Μπορεί να δει το νόημα των αλλαγών και να ενημερωθεί, αλλά η ανησυχία του σταματά από τη δράση. Κάθε απόφαση που λαμβάνεται προς την αλλαγή αυξάνει το κίνητρό του και χαμηλώνει την ανησυχία. 19

20 Πώς να βοηθήσουμε τους γονείς στην ανάπτυξη συμπεριφορών που διευκολύνουν το σχεδιασμό σταδιοδρομίας των παιδιών [1] Διερεύνηση εαυτού, Ποιος είμαι; Χρειάζεται η αυτογνωσία για να κρίνει κανείς τις επαγγελματικές προοπτικές Εξερεύνηση σταδιοδρομίας ένας τρόπος να συνδυαστούν τα προσωπικά ενδιαφέροντα και οι αξίες των παιδιών με τα στοιχεία των επαγγελμάτων που αρέσουν στα παιδιά Προετοιμασία της σταδιοδρομίας ένας τρόπος να αναδείξουν, αξιολογήσουν και τεκμηριώσουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές δεξιότητές τους Λήψη των αποφάσεων Πληροφόρηση 20

21 Παρεμβάσεις 21

22 Ερωτήσεις Μπορούμε να βοηθήσουμε τους γονείς να απαντήσουν στις παρακάτω ερωτήσεις: - Τι χρειάζεται ο επαγγελματικός προσανατολισμός; - Πότε αρχίζει η επαγγελματική ανάπτυξη του παιδιού; - Σχετίζεται το οικογενειακό περιβάλλον με την επαγγελματική ανάπτυξη του παιδιού; - Πότε πρέπει το παιδί μου να αρχίσει την επαγγελματική εξερεύνηση; - Πρέπει ένας γονέας να διαλέγει επάγγελμα για το παιδί του; - Πρέπει ένας γονέας να ενθαρρύνει το παιδί του να εργάζεται με μερική απασχόληση, ενώ βρίσκεται ακόμη στο σχολείο; 22

23 Απαντήσεις Οι γονείς μπορούν να συμβάλλον στην επαγγελματική ανάπτυξη των παιδιών τους: - Μπορούν να δίνουν πληροφορίες στα παιδιά τους για το πώς να χρησιμοποιούν τη γνώση, την εμπειρία και τη βοήθεια των σημαντικών άλλων, αλλά και διαφόρων φορέων της πολιτείας στον σχεδιασμό του επαγγελματικού τους ρόλου. - Να επιδεικνύουν μια στάση ότι όλοι είναι σημαντικοί ανεξαρτήτων του επαγγέλματός τους - Να διατηρούν επικοινωνία με το σχολείο. - Να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους σε καταστάσεις λήψης αποφάσεων με την απουσία δυσλειτουργικών σκέψεων ή πεποιθήσεων. - Να παρέχουν ευκαιρίες για εργασία μέσα στο σπίτι ή εθελοντική εργασία στην κοινότητα. 23

24 Απαντήσεις Οι γονείς μπορούν να συμβάλλον στην επαγγελματική ανάπτυξη των παιδιών τους: - Να κατανοήσουν το ρόλο των γονέων στις αποφάσεις των παιδιών. - Να αποδεχθούν τη διεύρυνση των επιλογών - Να γνωρίσουν τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες - Να κατανοήσουν τα εμπόδια στη διαδικασία της επαγγελματικής ανάπτυξης - Να κατανοήσουν τους τρόπους βελτίωσης της επικοινωνίας μεταξύ γονέων παιδιών. 24

25 Going places Ανάπτυξη ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος για την οικογένεια με στόχο τον επαγγελματικό σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων Ενθάρρυνση των συμμετεχόντων για την ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης σταδιοδρομίας. Ανάπτυξη δεξιοτήτων πληροφόρησης Παροχή εκπαιδευτικών και επαγγελματικών πληροφοριών Οι συμμετέχοντες γονείς-παιδιά εξασκούνται στο σπίτι στις παραπάνω δεξιότητες που διδάσκονται στις συνεδρίες 25

26 Πρόσθετες δραστηριότητες Στάσεις που συνδέονται με τη εργασία υπευθυνότητα, αποτελεσματικότητα, ακρίβεια, ανταμοιβές από την εργασία, προσφορά στους άλλους, συνεργασία Θετικά στοιχεία & οφέλη εργασίας Ενθάρρυνση στη λήψη αποφάσεων για να αναγνωρίζουν τα παιδιά τις συνέπειες των σωστών και μη αποφάσεων 26