ΕΡΕΥΝHΤΙΚΉ ΕΡΓΑΣΊΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΏΝ ΤΗΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΡΕΥΝHΤΙΚΉ ΕΡΓΑΣΊΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΏΝ ΤΗΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 2Ο ΓΕΛ ΛΆΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΌ ΈΤΟΣ 2013-2014 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: κ. ΚΡΊΤΣΑ ΑΡΙΣΤΕΑ, ΠΕ13 1

Ομάδα 1η ( Μικροί Writers ) Ονόματα Μαθητών: Τέρπου Έφη(συντονίστρια) Πετρωτός Νίκος(γραμματέας) Γκαντάκα Ελευθερία(αναγνώστρια) Γκαρλέμου Παναγιώτα(αξιολογίτρια) Ομάδα 2η (source of life) Ονόματα Μαθητών: Λαβδάκη Αργυρώ-Ασπασία (συντονιστής) Μηλιώνη Ζωή (γραμματέας) Μακρής Ορέστης (αναγνώστης) Πνευματικού Ευαγγελία (αξιολογητής) 2

Ομάδα 3η (Hopeless Art) Ονόματα Μαθητών: Χαλτεπενιδη Χριστίνα (συντονιστής) Παπατριανταφύλλου Γεωργία (γραμματέας) Βουλκούδη Βασιλική (αναγνώστης) Πέτρο Μαρία-Φιλιππίδης Γιώργος (αξιολογητές) Ομάδα 4η (Drown to Life) Ονόματα Μαθητών: Κωστίμπα Βασιλική (συντονιστής) Σίμου Ευαγγελία (γραμματέας) Τσιφλικιώτη Μυρτώ (αναγνώστης) Μπαγινέτα Ασημίνα (αξιολογητής) 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο : Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΓΚΡΑΦΙΤΙ 1.1 Ορισμός 1.2 Από πού ξεκίνησε το graffiti 1.3 To graffiti στην Ελλάδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ GRAFFITI 2.1 Είδη graffiti 2.2 Graffiti και Κοινωνία 2.3 Τι υποστηρίζει 2.4 Τι πρεσβεύει 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο : Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ GRAFFITI 3.1 Επεξήγηση όρων 3.2 Μεθοδολογία 3.3 Συμπεράσματα και Αποτελέσματα Κεφάλαιο 4ο : Κοινωνία και νομοθεσία 4.1Κοινωνία και γκράφιτι. Η θέση των πολιτών 4.2Πολιτεία και γκράφιτι νομοθεσία, ποινές 4.2.1 Η Νομοθεσία της χώρας μου για τα Γκράφιτι 4.2.2 Νομοθεσία και ποινές στο εξωτερικό 4.2 Λόγος αντίλογος, υπέρμαχοι πολέμιοι 4.4 Πως επηρεάζει το γκράφιτι τη ζωή των ανθρώπων 4.5 Τι είναι το γκράφιτι τέχνη ή βανδαλισμός 5

Συμπεράσματα-Αξιολόγηση-Προτάσεις Επίλογος Βιβλιογραφία Παραθέματα (συνέντευξη) 6

Πρόλογος Η εργασία αυτή αποτελεί μια σύντομη αλλά περιεκτική αναφορά στην έννοια του γκράφιτι. Μέσω αυτής θα την γνωρίσουμε καλύτερα και σε βάθος αλλά και θα καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα. Για αρχή θα ασχοληθούμε με την ιστορία του γκράφιτι, θα μας απασχολήσει δηλαδή η προέλευση του, η εξέλιξη του καθώς και οι μεταβολές που υπέστει με το πέρασμα του χρόνου. Επιπλέον θα εξετάσουμε και τη φιλοσοφία που κρύβεται πίσω από τα γκράφιτι δηλαδή τα μηνύματα που περνάει στον παρατηρητή. Ακόμα θα ερευνήσουμε το γεγονός αν το γκράφιτι θεωρείται τέχνη ή βανδαλισμός, ένα ζήτημα που απασχολεί πολύ κόσμο. Επίσης στο τελευταίο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στην νομιμότητα του γκράφιτι αλλά και της θέσης του κοινωνικού συνόλου στο θέμα αυτής της καλλιτεχνικής έκφρασης. 7

Εισαγωγή Έπειτα από εκτενή έρευνα από όλους τους μαθητές της Ά τάξης του λυκείου, με αφορμή την ερευνητική εργασία του Ά τετραμήνου, έχουμε καταλήξει στην παρακάτω μορφή της εργασίας. Ο κύριος λόγος της επιλογής αυτού του θέματος ήταν κοινός μεταξύ των μαθητών. Όλοι, άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο βρήκαμε τα θέμα ενδιαφέρον, ευχάριστο και άξιο για έρευνα σε βάθος, μιας και είναι σύγχρονο ζήτημα, αρκετοί από τους συνομήλικους μας ασχολούνται με αυτό αλλά και επειδή το φαινόμενο γκράφιτι παρατηρείται πλέον σε μεγαλύτερη κλίμακα. Αυτά ήταν και τα κύρια αίτια που μας ώθησαν στη επιλογή αυτού του θέματος. Η εργασία είναι αποτέλεσμα της προσωπικής δουλειάς του κάθε μαθητή καθώς και της ομαδική προσπάθειας τους. Σε αυτό το σημείο θέλουμε να αναφέρουμε και την πολύτιμη βοήθεια από την υπεύθυνη καθηγήτρια κ. Κρίτσα Αριστέα που επέβλεπε την εργασία και μας προμήθευε με υλικό καθ όλη την διάρκειά της. Αυτό που θέλαμε να πετύχουμε μέσω της έρευνας αυτής είναι να απαντηθούν όλα τα ερωτήματα σχετικά με το γκράφιτι 8

1. Εισαγωγή (αντικείμενο των ομάδων) Είμαστε οι Μικροί Writers (1η ερευνητική ομάδα) και έχουμε αναλάβει την διερεύνηση της ιστορίας του graffiti στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Στόχος μας είναι να ερευνήσουμε και να κατανοήσουμε τα σύμβολα και τα συνθήματα που περιλαμβάνει ο κόσμος του graffiti, καθώς και τη θέση που κατέχουν στην ελληνική κοινωνία. 2.Εισαγωγή Είμαστε οι Source of life (2η ερευνητική ομάδα) και έχουμε αναλάβει την διερεύνηση της φιλοσοφίας του graffiti.στόχος μας είναι να ερευνήσουμε όλα τα είδη, να παρουσιάσουμε τι πρεσβεύει-υποστηρίζειαντιπροσωπεύει. Και επιπλέον θα σας ενημερώσουμε για την στάση και θέση της κοινωνίας απέναντι στην φιλοσοφία του graffiti και των γκραφιτάδων. 9

3.Εισαγωγή Είμαστε οι Hopeless ART (3η ερευνητική ομάδα) και έχουμε αναλάβει την διερεύνηση της ιστορίας του graffiti στην Ελλάδα. Στόχος μας είναι, να ερευνήσουμε και να κατανοήσουμε τα σύμβολα και τα συνθήματα που περιλαμβάνει ο κόσμος του graffiti, καθώς και τη θέση που κατέχουν στην ελληνική κοινωνία. 4.Εισαγωγή Είμαστε οι (4η ερευνητική ομάδα) και έχουμε αναλάβει την διερεύνηση της κοινωνίας και νομοθεσίας του graffiti.στόχος μας είναι να διακρίνουμε τη διαφορά του graffiti ανάμεσα στην τέχνη και τον βανδαλισμό. Να επισημάνουμε τη θέση της πολιτείας για το graffiti (νομοθεσία, ποινές). Ακόμη πως επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων. 10

1.1 Ορισμός Οι ελληνικοί όροι που περιγράφουν εν μέρει το γκράφιτι είναι «τοιχογράφημα», «ακιδογράφημα». Στην αργκό των γκραφιτάδων η πράξη του να κάνεις γκράφιτι λέγεται συνήθως "asdf" Γκράφιτι είναι η αναγραφή κειμένου, όπως συνθημάτων ή η ζωγραφική σε επιφάνειες που συνήθως βρίσκονται σε δημόσιους χώρους (για παράδειγμα σε τοίχους). Πρωτοεμφανίστηκε την ίδια περίοδο και στα ίδια μέρη που αναπτύχθηκε το κίνημα του Χιπ χοπ,από τον ίδιο καταπιεσμένο κόσμο. Γι' αυτό πολλοί θεωρούν ότι αποτελεί μέρος της κουλτούρας Χιπ χοπ. Το γκράφιτι είναι ένα ανερχόμενο νεανικό κίνημα, που κάποιοι κοινωνιολόγοι το καταχωρούν στην υποκουλτούρα. Κάποιοι θεωρούν πως τα γκράφιτι είναι μια αντίδραση στο κατεστημένο, στην ησυχία των κατοίκων της πόλης, στην μουντάδα των τοίχων... 1.2 Από πού ξεκίνησε το Graffiti Η αρχή αυτού του «κινήματος» ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη γύρω στο 1960-70. Ουσιαστικά άρχισε από πιτσιρικάδες που έγραφαν το όνομα τους ή το Λίγο μετά τον CORNBREAD, στην περιοχή του Washington heights του Manhattan γεννήθηκαν καινούργιοι writers, το 1971 οι NEW YORK TIMES έγραψαν άρθρο για ένα από αυτούς τους writers. O ΤΑΚΙ 183 ένα παιδί από τα Washington heights. Μπορεί στη χώρα μας να εμφανίστηκε όψιμα η υπαίθρια εικονογράφηση, χάρη σε έναν Ρωμιό, όμως η διεθνής κοινότητα των γκράφιτι αναγνωρίζει στην Ελλάδα την πρωτιά στην ανάδειξη αυτής της ανώνυμης τέχνης. Ένα Ελληνόπουλο της διασποράς «έδρασε» στις αρχές του 1970, σε όλη την επιφάνεια της Νέας Υόρκης και στις υπόγειες διαδρομές των συρμών, υπογράφοντας με ένα παράξενο όνομα. Χρησιμοποίησε ένα μίγμα του ονόματός του Panayiotakis, TAKI, και τον αριθμό της οδού του, 183 rd ως tag.λόγω του παράξενου ονόματος και του αριθμού, που πλέον "κοσμούσαν" άπασες τις ελεύθερες επιφάνειες, πολλοί άρχισαν να παίρνουν το μήνυμά του, γράφοντας στους τοίχους αντίστοιχα Mary 122, Steven 421 κτλ. Το TAKI ήταν το ψευδώνυμο για το κανονικό του όνομα Δημήτριος και το 183 ήταν ο αριθμός της οδού που ζούσε. Εργαζόταν ως κούριερ με τα πόδια. Έτσι ήταν συχνά στον υπόγειο σιδηρόδρομο και το επωφελήθηκε αυτό κάνοντας υπογραφές (tags),ενώ περπατούσε. Η εμφάνιση αυτού του παράξενου ονόματος μαζί με τον αριθμό κίνησε την περιέργεια όλων, εξ ου και το άρθρο των New York Times. Αυτός πήρε όλη τη δόξα και το σεβασμό, αυτός ήταν και ο πρώτος king και ως ο πιο αναγνωρισμένος writer. Μερικοί άλλοι writers μεγάλης σημασίας ήταν και οι Julio 204,frank 207και ο joe 136 και αυτοί ήταν από τους πρώτους writers.αυτό το φαινόμενο, προκάλεσε ένα άρθρο του 1971 στις New York Times με τον τίτλο, Taki 183.Στους δρόμους του Brooklyn το κίνημα του γκράφιτι μεγάλωνε και εκεί συνεχώς πολλοί writers ήταν ενεργοί. Ο friendly Freddie ήταν ένας writerτου Brooklyn που 11

απέκτησε μεγάλη φήμη. Ο υπόγειος σιδηρόδρομος αποδείχθηκε ως μια γραμμή τηλεπικοινωνίας και ως ένα στοιχείο ενοποίησης όλων αυτών των ξεχωριστών κινημάτων. Οι άνθρωποι και στις 5 περιφέρειες ενημερώνονταν για τις προσπάθειες του καθενός. Έτσι καθιερώθηκε και ο διαγωνισμός αναμεταξύ τους. Αυτό το γράψιμο άρχισε να φεύγει από τους δρόμους και πήγε στον υπόγειο σιδηρόδρομο και γρήγορα άρχισε να γίνεται ανταγωνιστικό. Σε αυτό το σημείο το γράψιμο αποτελούταν από tags και ο στόχος ήταν να έχεις όσο πιο πολλές γίνεται. Οι writers θα πήγαιναν στις πλατφόρμες και θα χτυπούσαν όσο πιο πολλά βαγόνια μπορούσαν. Δεν πέρασε πολύς καιρός, όταν συνειδητοποίησαν ότι αν πήγαιναν μέσα στην αυλή των τρένων, τότε θα μπορούσαν να χτυπήσουν ακόμα πιο πολλά βαγόνια και με λιγότερο ρίσκο να τους πιάσουν. Έτσι η ιδεολογία και η μέθοδος του bombing υλοποιήθηκε και συνάμα καθιερώθηκε. Tag style: Μετά από λίγο καιρό υπήρχαν τόσα πολλά άτομα που έγραφαν, που οι writers χρειάζονταν ένα καινούργιο τρόπο για να αποκτήσουν φήμη πρώτος τρόπος ήταν να κάνουν την υπογραφή τους ξεχωριστή. Πολλές μέθοδοι και καλλιγραφικά style δοκιμάστηκαν και αναπτύχθηκαν. Κάποιες υπογραφές ήταν αυστηρώς για οπτικό appeal ενώ άλλες είχαν ξεχωριστό νόημα για τον καλλιτέχνη. Για παράδειγμα οι κορώνες χρησιμοποιούνταν από writers που ήθελαν να δείξουν στον κόσμο ότι ήταν βασιλιάδες. Μάλλον η πιο διάσημη υπογραφή στην ιστορία αυτής της κουλτούρας ήταν του STAY HIGH 149 που χρησιμοποιούσε ένα γάρο (τσιγάρο με μαριχουάνα) ως παράλληλη γραμμή για το H και το λογότυπο των σήριαλ THE SAINT. Κλιμάκωση της tag: Το επόμενο στάδιο ήταν η κλιμάκωση της υπογραφής. Οι writers άρχισαν να γράφουν σε πιο μεγάλη κλίμακα, άρχισαν να χοντραίνουν τα γράμματα και έβαζαν και εξωτερική γραμμή με άλλο χρώμα. Ανακάλυψαν ότι βαλβίδες από άλλα aerosol προϊόντα έβγαζαν πιο μεγάλο πάχος και αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη του αριστουργήματος (masterpiece). Είναι δύσκολο να πει κανείς ποιος έκανε το πρώτο αριστούργημα, αλλά τη δόξα παίρνουν από όλους ο SUPER KOOL 223 από το BRONX και ο WAP από το BROOKLYN. Αυτά τα χοντρά γράμματα έδωσαν την ευκαιρία στον καλλιτέχνη να αναπτύξει ακόμα παραπέρα τις τεχνικές του. Οι writers διακοσμούσαν το εσωτερικό του γράμματος με διάφορα σχέδια, όπως αστεράκια, διάφορες γραμμές, χοντρές τελείες και άλλα. Τελικά οι writers άρχισαν να κάνουν αυτά τα αριστουργήματα κατά μήκος και ύψος των βαγονιών (που και αυτό λέγεται το έκανε πρώτος ο SUPER KOOL 223). Αυτού του είδους τα graffiti τα ονόμασαν με τον όρο 12

Top -to-bottom. Αυτή η προσθήκη διαφόρων διακοσμητικών στοιχείων και η μεγέθυνση της κλίμακας των graffiti συνέβαλε δραματικά στην ανάπτυξη αυτής της κουλτούρας. Μερικοί από τους επιτυχημένους writers εκείνης της εποχής ήταν: HONDO 1, JAPAN 1, MOSES 147, SNAKE 131,LEE 163D, STAR 3, PHASE 2, PRO-SOUL, TRACY 168, LIL HAWK,BARBARA 62, EVA 62, CAY 161, JUNIOR 161καιSTAY HIGH 149. Aυτή η ανταγωνιστική ατμόσφαιρα οδήγησε στην ανάπτυξη των πρώτων κυριολεκτικά style. Από εκείνη τη στιγμή αποχωριζόμαστε πια τα style βασισμένα στις υπογραφές. Το πρώτο style που εμφανίστηκε λεγόταν BRODWAY style και δημιουργήθηκε από τον TOPCAT 126 της Philadelphia. Αυτό το style δημιούργησε τα κεφαλαία γράμματα για μεγάλους χώρους, τα γράμματα που έχουν μια κλίση αναμεταξύ τους και τις βομβες(bombs).o PHASE λίγο αργότερα δημιούργησε το softie style ή αλλιώς bubble Style. Το broadway και το bubble style ήταν οι πρώτες μορφές graffiti έτσι όπως το ξέρουμε σήμερα, οπότε και έναυσμα μέσω αυτών των δυο style να δημιουργηθούν τα σημερινά style. Σύντομα βελάκια, σπείρες, οι συνδέσεις μεταξύ των γραμμάτων αφομοιώθηκαν στα γράμματα. Αυτές οι προσθήκες έκαναν τα γράμματα πολύπλοκα και δύσκολα να διαβαστούν. Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκε η βάση για το μηχανικό ή άγριο style ( mechanical or wild style). Ο συνδυασμός της δουλειάς του phase 2 και ο μεγάλος ανταγωνισμός ανάμεσα σε μεγάλους (style masters) όπως RIFF 170 και PEL βοήθησαν ακόμα πιο πολύ στην ανάπτυξη του style. Ο RIFF είχε καταλυτικό ρόλο, διότι έπαιρνε τα style των άλλων και τα ανάπτυσσε σε ένα καινούργιο επίπεδο. Από εδώ βγήκαν και τα style wars. Writers όπως ο FLINT 707 και ο PISTOL έκαναν μεγάλες αναπτύξεις στην τρισδιάστατη τεχνική δίνοντας βάθος στα γράμματα τα οποία έγιναν και standards για τις επόμενες γενιές. Η δημιουργικότητα αυτής της αρχικής περιόδου δεν έμεινε μη-αναγνωρίσιμη. Ο HUGO MARTINEZ, καθηγητής κοινωνιολογίας στο κολλέγιο της νέας Υόρκης πήγε γνώρισε τους UGA (UNITED GRAFFITI ARTISTS). Οι uga ήταν από τους καλύτερους writers του υπόγειου σιδηρόδρομου οι οποίοι επιδεικνύαν την δουλειά τους σε gallery. O Μartinez τους βοήθησε να κάνουν μια επιτυχημένη gallery με writers, όπως PHASE 2, MICO, COCO 144, PISTOL, FLINT 707, BAMA, SNAKE και STITCH. Το 1973 ένα άρθρο του περιοδικού new york magazine του Richard Goldstein με τίτλο "THE GRAFFITI HIT PARADE" ήταν μια πρώιμη αναγνώριση της τέχνης του graffiti. Γύρω στο 1974 writers όπως TRACY 168, CLIFF 159, BLADE ONE έκαναν διάφορες δουλειές με σκηνικό με πρόσωπα, cartoons, τοπία. Ετσι δημιουργήθηκε το mural. Τέτοιες δουλειές σε αρχικό στάδιο τις έκαναν ο AJ 161 και SILVER TIPS. Αποκορύφωμα 75-77 13

Το αποκορύφωμα ήταν στα τέλη 74. Στη Νέα Υόρκη επικρατεί κρίση. Ο υπόγειος σιδηρόδρομος δεν είχε σχεδόν καθόλου φύλακες. Η καινούργια γενιά σαφώς πιο προετοιμασμένη, αφού τα πρώτα βήματα του graffiti έχουν ήδη γίνει. Αυτό το γεγονός οδήγησε στο πιο δυνατό χτύπημα bombing στην ιστορία. Σε αυτό το σημείο το bombing και το style έχουν διακριθεί, τα whole cars έχουν γίνει τυπικότητα, το bombing έγινε ακόμα πιο γρήγορο και βγήκε ο όρος throw up. Το throw up είναι κομμάτι που αποτελείται από ένα outline και το εσωτερικό βάφεται ελάχιστα, συνήθως είναι 1 ή 2 γράμματα. Αυτό το είδος εξαπλώθηκε παντού, κυρίως στα ΙΝD`S και τα BMT`S (κάτι σαν ΗΣΑΠ και ΟΣΕ της Ελλάδας). Crews, όπως POG, 3yb, BYB TC, TOP συνεισφέραν πάρα πολύ. THROW UP KINGS, όπως TEE, IZ, DY 167, PI, IN, LE, TO, OI, FI aka VINNY, TI 149, CY, PE Ο. Τα throw-ups ήταν στο αποκορύφωμα τους την περίοδο 75-77. Το ίδιο και τα whole cars writers, όπως BUTCH, CASE, KINDO, BLADE, COMET, ALE 1, DOO2, JOHN 150, LEE, MONO, SLAVE, SLUG, DOC 109 CAINE ONE, που έβαψαν πάρα πολλά βαγόνια ακολουθώντας τα βήματα γιγάντων του TRACY και του CLIFF. H ANAΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ STYLE Ένα νέο κύμα δημιουργίας άνθισε στα τέλη του 1977 με crew όπωςtds, TMT, UA, MAFIA, TS5, CIA, RTW, ROC Stars, TMB, TFP, TC5 και TF5. τα style wars για άλλη μια φόρα ξεκίνησαν αυτό ήταν και το τελευταίο κύμα bombing πρίν να γίνει πρώτο μέλημα της αρχής των μεταφορικών μέσων η εξάλειψη του graffiti. Στο broadway writers όπως CHAIN 3, KOOL 131, PADRE, NOC 167 και PART 1 ανέπτυσσαν τα style τους βασισμένα πάνω στα style των PHASE 2, RIFF 170 και PEL. Ο CHAIN αργότερα πήγε στην 2η και 5 η γραμμή του σιδηρόδρομου με το TMT crew, στη παράδοση των style wars οι CIA αντιμετώπισαν τις δουλειές των TMT. DONDI με τον POSE VS CHAIN`S POSE. CASE 2, KEL 139, MARE, COMET, REPEL, COS 207, DURO, MIN, SHY 147, KADE 198, FED 2, REVOLT, RASTA, ZEPHYR, BOOTS 119, KIT 17, CRASH και DAZE ήταν και αυτοί ενεργοί writers εκείνου του καιρού LEE, CAZ 2, IZ, SLAVE, REE, DONDI, BLADE και COMET ήταν πολύ ανταγωνιστικοί στην αρένα των whole car οι SEEN, MAD, PJ και DUST κυριάρχησαν στην 6η γραμμή του σιδηροδρόμου οι MITCH 77, BAN 2, BOO 2, PBODY, MAX 183, και KID 56 αυτοί κυριάρχησαν στην 4 η γραμμή, ο FUZZONE έκανε αισθητή την παρουσία του και στις 7 IRT γραμμές ενώ οι CIA, TB και TKA έδρασαν πιο πολύ στις γραμμές BMT και έκαναν και αυτοί αμέτρητα styles. Μετά το 1980 τα πράγματα άρχισαν να σταματάνε σιγά σιγά, στον σιδηρόδρομο, καθώς έβαλαν συρματοπλέγματα και πιο πολλούς φύλακες. Οι writers άρχισαν να τα παρατάνε και να κατευθύνονται σε άλλες καλλιτεχνικές επιλογές. Πολλοί άρχισαν να σκέφτονται την καριέρα τους. Δεν υπήρχε και αρκετή προσοχή μετά από την razor gallery που έγινε στις αρχές του 70 με την βοήθεια του hugo martinez. Το 1979 ο LEE QUINONES και ο FAB 5 FREDDIE έκαναν μια έκθεση στη Ρώμη με το πωλητή έργων τέχνης Claudio Bruni. Μετά το 1980 πολλοί writers πήγαν σε διάφορα μέρη, όπως ESSES studio, Stephan Eins' Fashion Moda και Patti Astor's Fun Gallery για να διευρύνουν τους ορίζοντες τους. Αυτές οι galleries ήταν πολύ σημαντικές, διότι διεύρυναν την τέχνη του graffiti και στο εξωτερικό. Πίνακες όπως του DONDI, LEE, ZEPHYR, LADY PINK, DAZE, FUTURA 2000 έδειξαν στον υπόλοιπο κόσμο την τέχνη της Νέας Υόρκης. 14

Η επιβίωση των πιο δυνατών 1982-1985 Στις αρχές με μέσα του 1980 το graffiti άρχισε να τα βρίσκει σκούρα, εξαιτίας των writers αλλά και όλης της κοινωνίας, που και η ίδια κατέρρεε. Τον καιρό εκείνο ξέσπασε η επιδημία του crack και της κοκαΐνης. Πολλά άτομα πέθαναν εξαιτίας της και κυρίως μέσα στα ghetto. Καινούργιοι νόμοι βγήκαν και απαγόρευσαν την πώληση των spray από μεταπωλητές και τα μαγαζιά που θα τα πωλούσαν έπρεπε να τα είχαν κλειδωμένα σε ειδικά ντουλάπια ούτως ώστε να μην κλαπούν. Ακόμα βγήκαν νόμοι περί φυλάκισης και πρόστιμου, αν κάποιος κάνει graffiti. Σε πολλούς τόπους, όπου μπορούσαν να βάψουν, είχαν τοποθετηθεί φύλακες και αν καταστρέφονταν συρματοπλέγματα, αντικαθιστούσαν αμέσως. Βγήκε επιπλέον καθαριστικό κατά του graffiti. Έτσι πολλά graffiti σβήνονταν σε μερικούς μήνες αν όχι σε μέρες. Αυτό αναστάτωσε πολλούς writers, με αποτέλεσμα να τα παρατήσουν. Πολλοί όμως δεν αποθαρρύνονταν τόσο εύκολα, βρήκαν αυτή την κατάσταση ως μια νέα πρόκληση. Δυνάμωσε η αποφασιστικότητά τους. Για να μην χάσουν από το MTA (METROPOLITAN TRANSIT AUTHORITY), άρχισαν να γίνονται επιθετικοί αποφασισμένοι για τη διασφάλιση της περιοχής τους. Φυσικά το θέμα με το ποιος θα έχει ποιές περιοχές και την αυλή των τρένων μαζί με τις γραμμές ήταν από παλιά. Η διαφορά είναι ότι αυτές οι απειλές αναμεταξύ τους δυνάμωσαν ακόμα πιο πολύ. Αν ένας writer πήγαινε να βάψει χωρίς προστασία, τότε ήταν σίγουρο ότι θα τον έδερναν οι άλλοι writers και θα του έκλεβαν τα spray! Σε αυτό το σημείο η σωματική δύναμη και η ενότητα στις συμμορίες του δρόμου πήρε πολύ σημαντικό ρόλο στο graffiti. Υπήρχαν θρυλικές διαμάχες μεταξύ τους για το ποιός θα ελέγχει το ONE TUNNEL και τη GHOST YARD. Η πιο διάσημη μάχη μεταξύ των writers ήταν του CAP MPC VS THE WORLD. Υψηλού προφίλ writers εκείνου του καιρού ήταν: SKEME, DEZ, TRAP, DELTA, SHARP, SEEN TC5, SHY 147, BOE, WEST, KAZE, SPADE 127, SAK, VULCAN, SHAME, BIO, MIN, DURO, KEL, T KID, MACK, NICER, BRIM, BG 183, KENN, CEM, FLIGHT, AIRBORN, RIZE, JON 156, KYLE 156 και των X Men. ΣΚΛΗΡΟΙ ΚΑΙΡΟΙ 1985-89 Σε κάποιες γραμμές του υπόγειου σιδηρόδρομου σταμάτησαν να καθαρίζουν τα βαγόνια διότι προορίζονταν για απόσυρση για να γίνουν παλιοσιδερικά Ετσι δόθηκε μια τελευταία ευκαιρία στους writers να βάψουν ανενόχλητοι. Η τελευταία ορμή πάνω στη 2 η και 5 η γραμμή ήρθε από τους: WANE, WEN, DERO, WIPS, TKID, SENTO, CAVS, CLARK και M KAY,οι οποίοι έκαναν και burners a.k.a 15

masterpieces (αριστουργήματα). Τότε ήρθε μια μόδα από νέα άτομα, οι οποίοι έστειλαν το graffiti ένα βήμα πίσω. Έπαιρναν χοντρούς μαρκαδόρους και χαλούσαν τα graffiti, κάτι που θεωρούμε προσβολή, να χαλάς το κομμάτι ενός writer, που με τόσο κόπο το δημιούργησε. Λόγω της έλλειψης των spray έκαναν μόνο υπογραφές με μαρκαδόρους, αλλά αυτές οι υπογραφές ήταν φτωχές καλλιτεχνικές προσπάθειες. Οι καιροί όταν οι writers προσπαθούσαν συνεχώς να καλυτερεύουν και να τελειοποιούν τις υπογραφές τους χάθηκαν. Αν δεν ήταν οι προαναφερόμενοι writers, η τέχνη της νέας Υόρκης θα εξαφανιζόταν. Στα μέσα του `86 το ΜΤΑ ολοένα κέρδιζε τη μάχη εναντίον του graffiti. Οι πιο πολλοί writers είχαν σταματήσει να βάφουν. Όλες σχεδόν οι γραμμές του σιδηρόδρομου δεν είχαν graffiti. Οι μόνες γραμμές που είχαν πάνω graffiti ήταν Ds, Bs, LLs, Js, Ms και οι writers που έβαφαν ήταν οι: MAGOO, DOC TC5, DONDI, TRAK, DOME and DC. Η ασφάλεια ήταν μεγάλη και η αστυνομία έκανε ειδική δύναμη εναντίον των βάνδαλων του σιδηρόδρομου. Το μόνο που έμεινε ήταν μερικές σκιώδεις μορφές GHOST, SENTO, CAVS, KET, JA, VEN, REAS, SANE, SMITH. Αυτοί οι writers κράτησαν το graffiti ζωντανό σε εκείνους τους δύσκολους καιρούς... 1.3 Το graffiti στην Ελλάδα Το graffiti εμφανίστηκε στην Ελλάδα γύρω στο 1986 αρχικά με πολύχρωμα σχέδια και μηνύματα πάνω στα βαγόνια του ηλεκτρικού και των τρένων. Η ελληνική κοινωνία τότε αντιμετώπισε το θέμα κάπως επιφυλακτικά χωρίς να δώσει ιδιαίτερη έκταση. Αργότερα η τέχνη αυτή απέκτησε πολλούς οπαδούς και διαδόθηκε ευρέως, έχοντας πάντα μια ιδιάζουσα σχέση με τη μουσική Hip-Hop. Μετά εμφανίστηκαν τα πρώτα διεθνή περιοδικά το «True colors» και «Stylewars»τα οποία ασχολήθηκαν με το γκράφιτι και προώθησαν τη "φιλοσοφία" του. Το 1998 καθιερώθηκε ο θεσμός του Πανελλήνιου Φεστιβάλ Γκράφιτι Σε συνεργασία με την Ελληνοαμερικανική Ένωση ενώ στα τέλη του ίδιου χρόνου κυκλοφόρησε και ο πρώτος ολοκληρωμένος κατάλογος-λεύκωμα ελληνικού γκράφιτι. Στη Ελλάδα το γκράφιτι, σε αντίθεση με τα αστικά γκέτο των ΗΠΑ, δεν αποτελεί έκφραση του περιθωρίου. Μάλιστα, επειδή τα σπρέι είναι αρκετά ακριβά, θεωρείται ακριβό χόμπι και πολλοί από τους νεαρούς γκραφιτάδες ανήκουν πλέον στη αστική και μεγαλοαστική τάξη. Οι περισσότεροι είναι ηλικίας 12-30, βγαίνουν σε ομάδες όταν πέσει η νύχτα και στόχο έχουν να κάνουν την πόλη πιο φωτεινή και χαρούμενη. Το γκράφιτι στη Ελλάδα, δεν έχει κάποια συγκεκριμένη ταυτότητα, αν και πολλές φορές συνδέεται με την αμφισβήτηση και την ανυπακοή, καθώς το λεγόμενο «bombing" γίνεται σε απαγορευμένες επιφάνειες., Όλες οι ομάδες γκράφιτι ξεκίνησαν με αφορμή το ελληνικό Hip Hop συγκρότημα TerrorXCrew. Το πρώτο Wall Fame έγινε στη Ελλάδα το 1994. Αγαπημένες επιφάνειες, είναι οι εξωτερικοί τοίχοι κτιρίων αλλά και εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα, λεωφορεία, τρένα, ρολά καταστημάτων. Όπως σε κάθε ομάδα, έτσι και σε αυτή των γκραφιτάδων, υπάρχουν αξίες όπως είναι η φήμη, η καλλιτεχνική έκφραση, αλλά και η δύναμη. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει το στυλ. Είναι η προσωπική φωνή που βγαίνει μέσα από το γκράφιτι. Όσο πιο αυθεντικό είναι το στυλ τόσο πιο γνωστός και σεβαστός θα γίνει στο χώρο του ο γραφιτάς. Η διάρκεια ζωής ενός γκράφιτι είναι 16

από 1 ημέρα έως πολλά χρόνια.. Περιοχές συνηθισμένες σε γκράφιτι είναι το Μοναστηράκι, η Ερμού, τα Εξάρχεια κ.α. Ο χώρος του γκράφιτι είναι κατά κύριο λόγο ανδρικός. Οι γυναίκες μειοψηφούν και είναι δύσκολο να καταξιωθούν στο χώρο αυτό. Πολλές είναι εκείνες που χρησιμοποιούν ανδρικά ψευδώνυμα, αλλά τις προδίδει το σχέδιο που συνήθως είναι πιο φωτεινό και φίνο. Σύμφωνα με την ψυχίατρο Μαρία Διαλλινά το γκράφιτι είναι μία μοναχική κραυγή επικοινωνίας. Με άλλα λόγια, το μοναχικό άτομο θέλοντας να επικοινωνήσει αισθήματα απελπισίας, θυμού, εξέγερσης και διαμαρτυρίας απέναντι σε μία αποξενωμένη πραγματικότητα καταφεύγει στην δύναμη του συμβόλου, στη πλέον αρχικνίτη του μορφή, την εικόνα. Συνεπώς, ο κ καλλιτέχνης με το σπρέι είναι αυτός που προσπαθεί όχι μόνο να αναπαραστήσει το αστικό περιβάλλον, αλλά να το επανορθώσει τουλάχιστον με τον τρόπο του. Σύμφωνα με τα άρθρα του Ποινικού Κώδικα 381 και 382, ο καλλιτέχνης του δρόμου διώκεται για φθορά κατά ξένης ιδιοκτησίας - αδίκημα σε βαθμό πλημμελήματος, στο οποίο επιβάλλεται ποινή φυλάκισης το λιγότερο 4 χρόνια. Με βάση στοιχεία της Γενικής Αστυνομίας στο διάστημα 1/1/2007 έως τις 10/4/2008 πραγματοποιήθηκαν 26 συλλήψεις στο Δήμο Αθηναίων και σε περιφερειακούς δήμους της πόλης ( Καλλιθέα, Παλλήνη, Νέα Ερυθραία) συστήθηκαν 22 υποθέσεις, οι φάκελοι των οποίων αφορούσαν σε φθορές κατά δημόσιων κτιρίων. ΣTHN EΛΛAΔA έχουμε ευτυχήσει να φιλοξενούμε τοιχογραφίες από τα αρχαία χρόνια, σε μέρη που είναι γνωστά ανά την υφήλιο, όπως αυτά στην Κνωσό και στην Σαντορίνη. Γνωστές στο ευρύ κοινό είναι και οι λαϊκές ζωγραφιές - τοιχογραφίες του Θεόφιλου που «διασώθηκαν», αποκαθηλωμένες από τον πρωτογενή τους χώρο. Πέρα από αυτές, όμως, ελάχιστες είναι οι τοιχογραφίες που έχουν γίνει από Eλληνες καλλιτέχνες στο πρόσφατο παρελθόν, τοιχογραφίες οι οποίες να ζωγραφίστηκαν στον δρόμο και σε κοινή δημόσια θέα. Ελάχιστες είναι και οι πρωτοβουλίες των πολιτών για το ίδιο αντικείμενο, εκτός ίσως αυτών των τοιχογραφιών που έγιναν με πρωτοβουλία της ΕΕΔΥΕ στην Αθήνα. Ξεκίνημα To graffiti σε συνάρτηση με το κίνημα που εμφανίστηκε στη Νέα Υόρκη θα ανδρωθεί στην Ελλάδα σε κλειστές ομάδες (crew), οι οποίες θα δημιουργήσουν και τα πρώτα Graffiti στα τρένα των ΗΣΑΠ και του ΟΣΕ το 1989 με 1990. Τα πρώτα ακούσματα της ραπ μουσικής, το πρώτο hiphop συγκρότημα (TXC), η έλευση των περιοδικών, των βιβλίων («Spraycan Art») και των σπρέι, έδωσαν τη δυνατότητα στις ομάδες αυτές να αποκτήσουν ένα ακόμη δέλεαρ. Ακολούθησαν οι επισκέψεις ξένων writers, όπως του Colorz από τη Γαλλία και του Bez από την Ολλανδία το 1992-93, οι οποίοι βοήθησαν τα νέα μέλη με την εμπειρία τους. Τα σχολικά κτίρια αποτέλεσαν τις ιδανικότερες και τις πιο προσιτές επιφάνειες για τη δημιουργία και παρουσίαση των έργων και η μίμηση από πολλούς νεαρούς δεν άργησε να έρθει. Oπως δεν άργησαν και οι αντιδράσεις των σχολικών διευθυντών, με απειλές για αποβολές και κατηγορίες για βανδαλισμούς. Σήμερα η φύλαξη των σχολείων αποτρέπει κάθε 17

παρέμβαση, παρά μόνον αυτές που γίνονται όχι αυθόρμητα- αλλά κατόπιν αιτήσεως, συνεννοήσεως και εγκρίσεως. Τα βαγόνια των ΗΣΑΠ και του ΟΣΕ δέχτηκαν και αυτά τις πρώτες πινελιές των writers και οι «επεμβάσεις» συνεχίζονται και σήμερα. Το μετρό «παίρνει σειρά», αποτελώντας το μεγαλύτερο δέλεαρ για τους παράνομους writers, οι οποίοι «βρίσκουν τον δρόμο ζωγραφίζοντας τις επιθυμίες τους». Τα έργα τους όμως δεν θα εμφανιστούν ποτέ μπροστά στα μάτια των χιλιάδων επιβατών, μιας και τα βαγόνια αποσύρονται και καθαρίζονται άμεσα. Σε νέους δρόμους Πέρα από τα παραπάνω το graffiti άνοιξε και στην Ελλάδα καινούργιους δρόμους στις εταιρείες, διαφημιστικές και μη, να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Δίνει πλέον την ευκαιρία σε ιδιώτες να δημιουργήσουν στους χώρους τους τοιχογραφίες και σε ορισμένους writers να παρουσιάσουν μια πιο εμπορική δουλειά, με εκθέσεις κ.λπ. Eτσι θεατρικές παραστάσεις, σίριαλ, προϊόντα, μουσικές εκδηλώσεις (π.χ. eurovision), χώροι club, ειδικά project από κρατικές υπηρεσίες και υπουργεία, «ντύνονται» με έργα από writers. Επίσης, μέσα από τη δραστηριοποίηση ενεργών writer, πολλές επιφάνειες του δημόσιου χώρου έχουν μετεξελιχθεί σε χώρους ελεύθερης έκφρασης και δημιουργίας, όπου νόμιμα μπορεί ο οποιοσδήποτε να ζωγραφίσει. Τέτοιες επιφάνειες υπάρχουν στις γέφυρες του Τροχονόμου στη Νέα Ιωνία, στο γήπεδο της Καλαμαριάς στη Θεσσαλονίκη κ.λπ. Κομβικό σημείο για το graffiti στην Ελλάδα αποτέλεσε η υλοποίηση του προγράμματος «Χρωμόπολις» το καλοκαίρι του 2002, τόσο για τη δύναμη και την έκταση της εικαστικής παρέμβασης αυτού του προγράμματος, όσο και για τη συμμετοχή πολλών επώνυμων καλλιτεχνών στη δημιουργία ενός κοινού σκοπού. Ήταν μια ευκαιρία και ένα κίνητρο (που δεν έχει αξιοποιηθεί) για τις δημοτικές αρχές να γνωρίσουν ζωντανά ένα από τα μοναδικά εργαλεία παρέμβασης στο αστικό τοπίο και μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουν αυτούς τους καλλιτέχνες. 18

2.1ΕΙΔΗ GRAFFITI Όταν περπατάτε δίπλα από γκράφιτι στο δρόμο,αφιερώνεις χρόνο για να το μελετήσεις ; κοιτάτε τη σύνθεσή της για να διαπιστώσετε την πρόθεση του προσώπου πίσω από το χρώμα σπρέι ; Αν το κάνετε, μπορείτε να παρατηρήσετε ότι υπάρχουν αναγνωρίσιμες μορφές ή τύπους γκράφιτι. Από τις απλές, γρήγορες, ετικέτες μέχρι και περίτεχνα κομμάτια που καλύπτουν ολόκληρους τοίχους και προκαλούν τον θαυμασμό. Υπάρχει μια ολόκληρη γλώσσα και περίπλοκη ιεραρχία των γκράφιτι εκεί έξω που οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν καθημερινά χωρίς να το καταλαβαίνουν. Tagging: είναι ο απλούστερος τύπος των graffiti, που αποτελείται από το όνομα του συγγραφέα που χρησιμοποιεί ως ψευδώνυμο σε ένα χρώμα. Οι ετικέτες είναι βασικά υπογραφή του συγγραφέα, αν συνδέονται με ένα πλήρωμα, θα μπορούσαν επίσης να περιέχει το όνομα ή τα αρχικά του πληρώματος. Ετικέτες μπορεί να δει κανείς παντού και γίνονται με χρώματα, σπρέι, ή στυλό. Εάν μια ετικέτα τίθεται πάνω από την ετικέτα ή ένα κομμάτι ενός άλλου συγγραφέα, είναι εξαιρετικά ασεβείς. Ένα throw-up:είναι λίγο πιο περίπλοκο από μια ετικέτα, έχει συνήθως δύο ή τρία χρώματα, αλλά δεν είναι τόσο περίτεχνα ως ένα κομμάτι. Το throw-up είναι κάτι που μπορεί να γίνει γρήγορα και επανειλημμένα, και παράλληλα να αναγνωρίζεται ο συγγραφέας. Συνήθως γίνονται με γράμματα που μοιάζουν με φούσκες, συχνά με ένα χρώμα και με ένα διαφορετικό χρώμα στο περίγραμμα. Όταν ένας συγγραφέας γκράφιτι κάνει βομβιστική επίθεση, συνήθως κάνει tag ή βάζει throw-ups παντού σε όλη την περιοχή του. 19

Χρησιμοποιώντας τα stencil: είναι ένας γρήγορος και αποτελεσματικός τρόπος για να τεθεί κάπως περίπλοκα κομμάτια πολύ γρήγορα. Κρατώντας πατημένο το stencil στον τοίχο και ψεκάζοντας, μπορείς να πάρεις μια πιο λεπτομερή εικόνα από ό, τι άμα χρησιμοποιούσες μόνο ένα σπρέι. Ακόμα κι αν χρησιμοποιούσες δύο ή τρεις στρώσεις για να κάνεις μια πιο πολύχρωμη και πολύπλοκη εικόνα, stencil graffiti μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε λίγα λεπτά. Αυτό είναι το είδος του graffiti, που έγινε δημοφιλής από τους οπαδούς του Blek le Rat και Banksy και έχει υιοθετηθεί από τους συγγραφείς του γκράφιτι παντού. 20

Τα Stickers (Slaps) : είναι ένας γρήγορος και εύκολος ( μερικοί λένε και τεμπέλικος ) τρόπος για να ρίξει μια ετικέτα γρήγορα. Οι Συγγραφείς του Graffiti χρησιμοποιούσαν τα " Γεια, το όνομά μου είναι " stickers, αλλά αυτές τις μέρες είναι επίσης κοινό να τους δείτε στις ελεύθερες ετικέτες διευθύνσεων που μπορείτε να πάρετε από το Ταχυδρομείο. Είναι εξίσου πιθανό να δούμε περίτεχνα, με επαγγελματική εμφάνιση τυπωμένα αυτοκόλλητα με ένα μήνυμα ή εικόνα πάνω από αυτό. Στους καλλιτέχνες του Graffiti αρέσουν περισσότερο τα stickers, επειδή μπορούν να πάρουν το χρόνο τους για τον σχεδιασμό τους σε ιδιωτικό χώρο, και στην συνέχεια να το τυπώσουν κάπου γρήγορα. Wildstyle: είναι ένα συγκεκριμένο στυλ γραφής που αναπτύχθηκε και διαδόθηκε από τους καλλιτέχνες του γκράφιτι, όπως Tracy 168, Stay High 149 και Zephyr στη Νέα Υόρκη. Είναι μια περίπλοκη και εξαιρετικά στυλιζαρισμένη μορφή γραφής που, στο ανεκπαίδευτο μάτι, δεν είναι εύκολο στην ανάγνωση. Η γραφή Wildstyle έχει ως κύρια χαρακτηριστικά γραφής τα βέλη, αιχμές, καμπύλες και άλλα στοιχεία που οι μη - graffiti καλλιτέχνες αντιμετωπίζουν δυσκολία στην κατανόηση. Wildstyle κομμάτια είναι συχνά σε 3D και θεωρούνται ως μια από τις πιο περίπλοκες μορφές graffiti. Ένα Piece: ( σύντομα για αριστούργημα ) είναι μια ζωγραφιά γκράφιτι, πολύ πιο περίπλοκη από ότι ένα sticker και να έχει τουλάχιστον τρία χρώματα.τα piece είναι δύσκολο να γίνουν παράνομα λόγω του απαιτούμενου χρόνου και προσπάθεια, έτσι, ένα καλό piece graffiti θα δημιουργεί το αίσθημα του σεβασμού για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη. Καθώς το γκράφιτι έχει κερδίσει περισσότερο σεβασμό ως νόμιμη μορφή τέχνης, πολλά κομμάτια έχουν ανατεθεί ή, τουλάχιστον, οι καλλιτέχνες έχουν δώσει την άδεια να τα αναρτήσουν. 21

Ένα blockbuster : χρησιμοποιείται για να καλύψει μέγιστη έκταση σε ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα. Συχνά αποτελείται από μεγάλα κεφαλαία γράμματα,το blockbuster μπορεί να επιτευχθεί με ρολά βαφής και δύο ή τρία χρώματα μπογιάς. Συνήθως τα blockbuster σχεδιάζονται για να καλύψουν άλλες εργασίες ή για να εμποδίσουν άλλους συγγραφείς από την τοποθέτηση άλλων επάνω στην ίδια περιοχή. Ένα heaven: είναι ένα κομμάτι που τοποθετείται σε μια πολύ δύσκολη τοποθεσία, συχνά κοντά ή πάνω από τις κορυφές των ψηλών κτιρίων ή σε πινακίδες στον αυτοκινητόδρομο. Επειδή είναι τόσο επικίνδυνο και δύσκολο να επιτευχθεί, graffiti καλλιτέχνες που 22

καταφέρνουν να βάλουν ένα κομμάτι σε ένα τέτοιο σημείο συνήθως κερδίζουν κάποιο προστιθέμενο σεβασμό από τους συνομηλίκους τους. Το Bubble: είναι ένα συγκεκριμένο είδος graffiti που παίρνει γράμματα σε μια λέξη και «φυσάει» κάθε ένα από αυτά, σαν μπαλόνι. Το σχέδιο αυτό επιτυγχάνεται με την βαφή ή τον ψεκασμό γύρω από κάθε γράμμα μια γραμμή με οβάλ σχήμα - αυτό κάνει ένα περίγραμμα το οποίο σχηματίζει το άκρο ενός νέου μεγαλύτερου γράμμα Bubble. Αντί να χρησιμοποιούν ένα οβάλ σχήμα, κάποιοι καλλιτέχνες γκράφιτι χρησιμοποιούν ορθογώνια για ευκρινέστερα και ίσιες ακμές στα γράμματα. Άλλες παραλλαγές του στυλ επιτείνονται σε ορισμένα τμήματα των γραμμάτων. Abstract graffiti: είναι μια επιλογή από καλλιτέχνες γκράφιτι εκτός πλαισίου. Στόχος είναι η προώθηση Graffiti και καλλιτεχνών του δρόμου, με την ειδική προσοχή σε υπόγεια και πειραματικά έργα. 23

Βίαιες ετικέτες βανδαλισμού και άλλα παρόμοια. Αυτό το στυλ είναι για αυτό που στάζει, το οξύ, το χώμα, το hardcore βίαιο γκράφιτι. Ετικέτες, Throwups, 24

γραμμές που έγιναν με το μεγαλύτερο πώμα, το Fat τις πιο χοντρές γραμμές όταν χρησιμοποιείς σπρέι. cap. Το Fat cap δημιουργεί Sharp : Τα γράμματα πρέπει να έχουν αιχμηρά σημεία, και να σου δίνουν την εντύπωση ότι θα κοβόσουν άμα τα ακουμπούσες. Block.: Αυτό το στυλ γκράφιτι σχετίζεται με τετράγωνα και ορθογώνια γράμματα, σαν ένα στέρεο βράχο. Αυτό το στυλ κάνει τα γράμματα βαριά και δυνατά. 25

3D LANDSCAPE 26

IGNORANT WHOLECAR 27

REALISTIC STYLE 28

BRUSH Billboard. Wheatpastes, αφίσες και κάθε είδους τέχνης στο χαρτί τίθενται σε αστική υποστήριξη. 29

2.2 Graffiti και Κοινωνία Πραγματοποιήθηκε έρευνα όπου κατέληξε στα παρακάτω συμπεράσματα: Σας αρέσουν τα γκράφιτι Θετικές απαντήσεις: 78% Πιστεύετε ότι το γκράφιτι ομορφαίνει την πόλη; Θετικές απαντήσεις: 71% Πρέπει να νομιμοποιηθεί το γκράφιτι; Θετικές απαντήσεις :73% Πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρχουν ειδικοί χώροι για γκράφιτι; Θετικές απαντήσεις: 70% Είναι το γκράφιτι τέχνη; Θετικές απαντησεις: 58% Πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρχουν ειδικοί χώροι για γκράφιτι; Θετικές απαντήσεις: 70% Σας ενοχλούν τα γκράφιτι που βλέπετε στην πόλη; Θετικές απαντήσεις: 12% 30

Πιστεύετε ότι τα γκράφιτι ρυπαίνουν το περιβάλλον; Θετικές απαντήσεις: 36% Πρέπει να τιμωρούνται όσοι συλλαμβάνονται να κάνουν γκράφιτι; Θετικές απαντήσεις: 10% *Βλέπουμε ότι σταδιακά το γκράφιτι παίρνει από την παρανομία στην κοινωνική αποδοχή 31

2.3 Τι Υποστηρίζει (Χώρος- Έκφραση) Τα graffiti είναι ένα κίνημα που προσβλέπει στην στιγμιαία έκφραση και όχι στην αιωνιότητα, και στην απεριόριστη σε έκταση και ένταση εκφραστική και επικοινωνιακή δυνατότητα, που σου δίνουν οι μεγάλες επιφάνειες του δομημένου ή μη χώρου της πόλης, και όχι στα προκαθορισμένα και στενά όρια ενός φύλλου χαρτιού ή ενός τελάρου. Τα κυριότερα είδη γκράφιτι που παρουσιάζονται σήμερα είναι: Σε εξωτερικούς τοίχους Συνθήματα, Ζωγραφική και Διαμαρτυρίες, Ενώ σε εσωτερικούς τοίχους και επιφάνειες,(όπως τουαλέτες) Συνθήματα και Αυτοσχέδια ποιήματα. Ωστόσο όποιο είδος γκράφιτι και αν επιλέξει ο καλλιτέχνης να αναπτύξει, το γκράφιτι συνεχίζει να παρέχει την ευκαιρία σε περιθωριακές ομάδες να εκφραστούν, σε παράτολμα ή αμφιλεγόμενα μηνύματα να διατυπωθούν και αναδεικνύει στη δημόσια σφαίρα ειδήσεις, περιστατικά, απόψεις, συνθήματα, που αγνοήθηκαν από τα Μ.Μ.Ε..Επίσης σε κωδικοποιημένη μορφή, 32 σηματοδοτεί όρια περιοχών,

κατακεραυνώνει και γελοιοποιεί καταστάσεις, προειδοποιεί, αποτρέπει ή απλά υπάρχει ως μόδα, συρμός και γλώσσα της εφηβικής κουλτούρας. Ακόμη, τα graffiti αποτελούν δραματοποιημένες μαρτυρίες καλλιτεχνών ή ανήσυχων πνευμάτων, που υπερβαίνουν το παράνομο, δεν υπογράφουν το δημιούργημά τους, αλλά ταυτόχρονα διαδίδουν την προσωπική ταυτότητα. Συνθήματα, που σε λίγες λέξεις πρέπει να περικλείσουν τα νοήματα και τις ανησυχίες μιας εποχής, μιας γενιάς, ενός ιστορικού, κοινωνικού, πολιτικού ή οικονομικού γεγονότος. Η χρήση χρωμάτων στα γκράφιτι αποτελεί ένα τρόπο αντίδρασης των νέων καθώς τα πάντα στις πόλεις δεν δίνουν χαρά στους πολίτες. Με αυτόν τον τρόπο οι καλλιτέχνες αυτοί πιστεύουν ότι ομορφαίνουν την πόλη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό τον σχολικών κτιρίων. Τα σχολικά κτίρια δεν ξεχωρίζουν, μέσα στο νέφος της σύγχρονης μεγαλούπολης. Ταυτίζονται με αυτό με αποτέλεσμα να μην ελκύονται οι μαθητές. Έτσι το γκράφιτι χρησιμοποιείται για να υπερτονίσει, μια ήδη προϋπάρχουσα από τη δομή και τους όγκους του κτιρίου ομοιομορφία, ή και για να ισοπεδώσει τυχόν υπάρχουσες μικροδιαφορές. 33

2.4 Τι Πρεσβεύει (Χρώματα και Γραμματοσειρά) Τοίχοι, γέφυρες και μάντρες είναι ιδανικά σημεία για βάψιμο. «Το να βάλεις την υπογραφή σου σε σημείο που θα το δουν όλοι είναι και θέμα εγωισμού» παραδέχονται οι γκραφιτάδες. Άλλοι θεωρούν πως είναι μια αντίδραση στο κατεστημένο, στην ησυχία των κατοίκων της πόλης. Υπάρχουν γκραφιτάδες που δεν το έχουν συνδέσει κι έτσι. Δε θέλουν να περάσουν κάποιο μήνυμα. Τους αρέσει να δημιουργούν εικόνες, να παίζουν με το χώρο και τα χρώματα. Αυτό μας λείπει άλλωστε από κάθε πόλη υποστηρίζουν. Το χρώμα, η αισθητική. Τώρα είναι στυλ, είναι η φάση και είναι ο τρόπος που το υιοθετεί κάποιος... είναι δημιουργία. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΕΙΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ GRAFFITI Το γκράφιτι και η τοιχογραφία γενικότερα εντυπωσιάζουν τα παιδιά, ιδιαίτερα στις ηλικίες του δημοτικού αλλά και γυμνασίου. Με την αμεσότητα και την ελευθερία που τους παρέχει έχουν τη δυνατότητα να κάνουν κάτι διαφορετικό, κάτι που θέλουν οι ίδιοι πραγματικά στο χώρο τους. Το χρώμα και η γραμματοσειρά που χρησιμοποιείται δίνουν το στυλ του graffiti. 34

Οι γκράφιτι γραμματοσειρές χρησιμοποιούνται συχνά στο web design και στη ψηφιακή τέχνη. Χάρη σ 'αυτές, ο σχεδιαστής μπορεί να δημιουργήσει και να εκφράσει ένα ιδιαίτερο ύφος στο έργο του. Αυτή η κατηγορία των γραμματοσειρών μπορεί να εμπνεύσει, τη τέχνη του δρόμου με ζωντανά γραφικά και δημιουργικά κείμενα. Το γκράφιτι είναι διάσημο για το ασυνήθιστο σχήμα του, τις τολμηρές και εκφραστικές επιγραφές του, αν έχει πρωτότυπα γεμίσματα και φόντο. Κι ακόμη περισσότερο, όταν συνδυάζει όλα αυτά με χαρακτήρες και δημιουργεί εκπληκτική ζωγραφική. Όταν λοιπόν θέλουμε να μελετήσουμε και να αναλύσουμε ένα κείμενο graffiti σήμερα, δεν εστιάζουμε μόνον στα γλωσσικά του στοιχεία αλλά εξίσου και στα μη-γλωσσικά. Εδώ είναι που η έννοια της πολυτροπικότητας είναι πολλαπλώς χρήσιμη. Ο όρος χρησιμοποιείται όταν αναγνωρίσουμε ότι τα μηνύματα ενός κειμένου (λ.χ. σε σχολικό βιβλίο ή σε κινηματογραφική ταινία), ενός graffiti, τα οποία μπορούν να κατανοηθούν από τους φυσικούς του αποδέκτες, δομούνται με τη γλώσσα (γραπτή και προφορική), την εικόνα, κλπ. Οι ιδέες που αποτυπώνονται στους τοίχους μέσω των έργων, γεννιούνται μέσα από μια σειρά αισθήσεων και συναισθημάτων, λίγο πολύ τυχαίων ή υποσυνείδητων. Αυτό όμως στη συνέχεια, θα μπορούσε να «μεταφραστεί» ως μια αντανάκλαση της σχέσης ανάμεσα στην υποκειμενική εμπειρία, σε μια δεδομένη στιγμή, και στο περιβάλλον γύρω. Το χρώμα στη σχεδίαση είναι πολύ υποκειμενικό. Το χρώμα μπορεί να προκαλεί διαφορετική αντίδραση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μερικές φορές το συναίσθημα που 35

προκαλείτε έχει να κάνει με τις προσωπικές προτιμήσεις του καθενός, και άλλες φορές με πολιτιστικό υπόβαθρο. Η θεωρία των χρωμάτων είναι μια επιστήμη από μόνη της. Κάποιοι έχουν χτίσει την καριέρα τους με τη μελέτη της επιρροής των χρωμάτων σε διαφορετικά άτομα, είτε αυτά είναι απομονωμένα ή αν ανήκουν σε μια ομάδα. Μερικές φορές, η αλλαγή της απόχρωσης ή του κορεσμού ενός χρώματος μπορεί να προκαλέσει εντελώς διαφορετικά συναισθήματα. Ο όρος πολιτιστικές διαφορές σημαίνει πως ένα χρώμα που μπορεί να είναι χαρούμενο και ζωηρό σε ένα κράτος, σε ένα άλλο μπορεί να είναι καταθλιπτικό. Τα έντονα χρώματα τραβούν την προσοχή των ανθρώπων, γι αυτό άλλωστε χρησιμοποιούνται κατά κόρον στον χώρο του graffiti. Βάσει των ευρημάτων των επιστημόνων, φάνηκε ότι τα προσωπικά βιώματα του καθενός παίζουν καθοριστικό ρόλο ως προς την επιλογή ενός χρώματος ή ενός αντικειμένου συγκεκριμένου χρώματος. Σημαντικό ρόλο ακόμη παίζει το τι αντιπροσωπεύει το κάθε χρώμα και με ποιες έννοιες συνδέεται. 36

3.1 Επεξήγηση όρων Γκράφιτι: είναι η αναγραφή κειμένου, όπως συνθημάτων ή η ζωγραφική σε επιφάνειες που συνήθως βρίσκονται σε δημόσιους χώρους (για παράδειγμα σε τοίχους). Πρωτοεμφανίστηκε την ίδια περίοδο και στα ίδια μέρη που αναπτύχθηκε το κίνημα του Χιπχοπ,από τον ίδιο καταπιεσμένο κόσμο. Γι' αυτό πολλοί θεωρούν ότι αποτελεί μέρος της κουλτούρας Χιπχοπ. Το γκράφιτι είναι ένα ανερχόμενο νεανικό κίνημα, που κάποιοι κοινωνιολόγοι το καταχωρούν στην υποκουλτούρα. Κάποιοι θεωρούν πως τα γκράφιτι είναι μια αντίδραση στο κατεστημένο, στην ησυχία των κατοίκων της πόλης, στην μουντάδα των τοίχων 3.2 Μεθοδολογία Τις περισσότερες πληροφορίες για το θέμα που έχουμε αναλάβει τις αντλήσαμε από το διαδίκτυο, από περιοδικά και εφημερίδες. Επιπλέον αναλάβαμε να πάρουμε συνέντευξη από κάποιο δημιουργό γκράφτι. Γι αυτό το λόγο συντάξαμε το σχετικό ερωτηματολόγιο, στο οποίο απάντησε ο ίδιος ο γραφιτάς. 37

3.3 Το graffiti στην Ελλάδα Το graffiti εμφανίστηκε στην Ελλάδα γύρω στο 1986 αρχικά με πολύχρωμα σχέδια και μηνύματα πάνω στα βαγόνια του ηλεκτρικού και των τρένων. Η ελληνική κοινωνία τότε αντιμετώπισε το θέμα κάπως επιφυλακτικά χωρίς να δώσει ιδιαίτερη έκταση. Αργότερα η τέχνη αυτή απέκτησε πολλούς οπαδούς και διαδόθηκε ευρέως, έχοντας πάντα μια ιδιάζουσα σχέση με τη μουσική Hip-Hop. Μετά εμφανίστηκαν τα πρώτα διεθνή περιοδικά το «Truecolors» και «Stylewars» τα οποία ασχολήθηκαν με το γκράφιτι και προώθησαν τη "φιλοσοφία" του. Το 1998 καθιερώθηκε ο θεσμός του Πανελλήνιου Φεστιβάλ Γκράφιτι σε συνεργασία με την Ελληνοαμερικανική Ένωση ενώ στα τέλη του ίδιου χρόνου κυκλοφόρησε και ο πρώτος ολοκληρωμένος κατάλογος-λεύκωμα ελληνικού γκράφιτι. Στη Ελλάδα το γκράφιτι, σε αντίθεση με τα αστικά γκέτο των ΗΠΑ, δεν αποτελεί έκφραση του περιθωρίου. Μάλιστα, επειδή τα σπρέι είναι αρκετά ακριβά, θεωρείται ακριβό χόμπι και πολλοί από τους νεαρούς γκραφιτάδες ανήκουν πλέον στη αστική και μεγαλοαστική τάξη. Οι περισσότεροι είναι ηλικίας 12-30, βγαίνουν σε ομάδες όταν πέσει η νύχτα και στόχο έχουν να κάνουν την πόλη πιο φωτεινή και χαρούμενη. Το γκράφιτι στη Ελλάδα, δεν έχει κάποια συγκεκριμένη ταυτότητα, αν και πολλές φορές συνδέεται με την αμφισβήτηση και την ανυπακοή, καθώς το λεγόμενο «bombing" γίνεται σε απαγορευμένες επιφάνειες., Όλες οι ομάδες γκράφιτι ξεκίνησαν με αφορμή το ελληνικό HipHop συγκρότημα TerrorXCrew. 38

Το πρώτο WallFame έγινε στη Ελλάδα το 1994. Αγαπημένες επιφάνειες, είναι οι εξωτερικοί τοίχοι κτιρίων αλλά και εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα, λεωφορεία, τρένα, ρολά καταστημάτων. Όπως σε κάθε ομάδα, έτσι και σε αυτή των γκραφιτάδων, υπάρχουν αξίες όπως είναι η φήμη, η καλλιτεχνική έκφραση, αλλά και η δύναμη. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει το στυλ. Είναι η προσωπική φωνή που βγαίνει μέσα από το γκράφιτι. Όσο πιο αυθεντικό είναι το στυλ τόσο πιο γνωστός και σεβαστός θα γίνει στο χώρο του ο γραφιτάς. Η διάρκεια ζωής ενός γκράφιτι είναι από 1 ημέρα έως πολλά χρόνια.. Περιοχές συνηθισμένες σε γκράφιτι είναι το Μοναστηράκι, η Ερμού, τα Εξάρχεια κ.α. Ο χώρος του γκράφιτι είναι κατά κύριο λόγο ανδρικός. Οι γυναίκες μειοψηφούν και είναι δύσκολο να καταξιωθούν στο χώρο αυτό. Πολλές είναι εκείνες που χρησιμοποιούν ανδρικά ψευδώνυμα, αλλά τις προδίδει το σχέδιο που συνήθως είναι πιο φωτεινό και φίνο. Σύμφωνα με την ψυχίατρο Μαρία Διαλλινά το γκράφιτι είναι μία μοναχική κραυγή επικοινωνίας. Με άλλα λόγια, το μοναχικό άτομο θέλοντας να επικοινωνήσει αισθήματα απελπισίας, θυμού, εξέγερσης και διαμαρτυρίας απέναντι σε μία αποξενωμένη πραγματικότητα καταφεύγει στην δύναμη του συμβόλου, στη πλέον αρχικνίτη του μορφή, την εικόνα. Συνεπώς, ο καλλιτέχνης με το σπρέι είναι αυτός που προσπαθεί όχι μόνο να αναπαραστήσει το αστικό περιβάλλον, αλλά να το επανορθώσει τουλάχιστον με τον τρόπο του. 39

-Στην Ελλάδα έχουμε ευτυχήσει να φιλοξενούμε τοιχογραφίες από τα αρχαία χρόνια, σε μέρη που είναι γνωστά ανά την υφήλιο, όπως αυτά στην Κνωσό και στην Σαντορίνη. Γνωστές στο ευρύ κοινό είναι και οι λαϊκές ζωγραφιές - τοιχογραφίες του Θεόφιλου που «διασώθηκαν», αποκαθηλωμένες από τον πρωτογενή τους χώρο. Πέρα από αυτές, όμως, ελάχιστες είναι οι τοιχογραφίες που έχουν γίνει από Έλληνες καλλιτέχνες στο πρόσφατο παρελθόν, τοιχογραφίες οι οποίες να ζωγραφίστηκαν στον δρόμο και σε κοινή δημόσια θέα. Ελάχιστες είναι και οι πρωτοβουλίες των πολιτών για το ίδιο αντικείμενο, εκτός ίσως αυτών των τοιχογραφιών που έγιναν με πρωτοβουλία της ΕΕΔΥΕ στην Αθήνα Όσον αφορά όμως την αναγραφή συνθημάτων - Graffiti, εδώ έχουμε μια μεγάλη παράδοση. Στην κατοχική Ελλάδα, στη μεταπολεμική περίοδο και ιδιαίτερα στη δικτατορική επταετία, το σύνθημα πήρε τη μορφή της αντίστασης. Η εποχή της μεταπολίτευσης στιγματίστηκε με τα πολιτικά συνθήματα, το πιο σταθερό όμως και επανεμφανιζόμενο σύνθημα ήταν και είναι εκείνο που εκφράζει την αναρχοαυτόνομη αντίληψη. Σήμερα ρατσιστικά, οικολογικά, αναρχικά συνθήματα, συνθήματα γηπέδου, θρησκευτικά, συνεχίζουν την παρουσία τους, στους τοίχους των πόλεων ανά την Ελλάδα. 4.1 Κοινωνία και γκράφιτι θέση των πολιτών Για πολλά, χρόνια το ερώτημα αν το γκράφιτι είναι τέχνη ή βανδαλισμός, προβληματίζει μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Κάποιοι θεωρούν πως τα γκράφιτι είναι μια αντίδραση στο κατεστημένο, στη ησυχία των κατοίκων της πόλης, στη μουντάδα των τοίχων. Δημοφιλής είναι επίσης η άποψη ότι οι νέοι κάνουν γκράφιτι για να εκφράσουν την πολιτιστική τους αυτονομία 40

και επειδή έχουν την ψευδαίσθηση της κυριαρχίας ενός δημόσιου χώρου. Αυτή επιτυγχάνεται με το να αφήνουν σημάδια και άστοχα μηνύματα σους τείχους. Ως αυθόρμητη εικαστική έκφραση εντάσσεται αυτόματα στο φαινόμενο της σύγχρονης λαϊκής κουλτούρας των μεγάλων πληθυσμιακών αστικών κέντρων. Αρκετοί είναι οι υποστηρικτές των γκράφιτι έχοντας αυτό στο μυαλό τους και θεωρώντας ότι όσο δικαίωμα έχουν οι διαφημιστικές εταιρίες να γεμίζουν την πόλη με αφίσες, πινακίδες και φυλλάδια, τόσο δικαίωμα έχουν και οι γκραφίταδες να ζωγραφίζουν τους τοίχους. Άλλες ιδέες είναι ότι θεωρείται τέχνη και όχι βανδαλισμός ανάλογα με το είδος του γκράφιτι. Με άλλα λόγια πρέπει να τηρεί κάποιες προϋποθέσεις όπως να μην είναι προσβλητικός σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Ακόμα θα πρέπει να γίνεται πάνω σε επιφάνειες που θα τους έχει δοθεί η άδεια να στιγματίσουν. Γίνεται εύκολα κατανοητό ότι το γκράφιτι θεωρείται ως μορφή τέχνης από τους πολίτες με τον όρο ότι δεν παραβιάζει τις αξίες και τα δικαιώματα τους 4.3Πολιτεία και γκράφιτι νομοθεσία, ποινές Τα graffiti μπορεί να είναι είτε νόμιμα είτε παράνομα. Η επιλογή βρίσκεται καθαρά στα χέρια του καλλιτέχνη. Ορισμένοι το θεωρούν βανδαλισμό λόγω της παράνομης φύσης του και όχι για την αισθητική ή εκφραστική του αξία, ενώ άλλοι το χαρακτηρίζουν ως επαναστατικό καλλιτεχνικό κίνημα. Πολλοί επιλέγουν τα νόμιμα graffiti γιατί προτιμούν να είναι ήσυχοι και να σχεδιάζουν ήρεμα και χωρίς την πίεση του χρόνου και τον φόβο της σύλληψης. Υπάρχουν όμως κι άλλοι, κυρίως νέοι καλλιτέχνες και μικροί σε ηλικία, οι οποίοι διατίθενται να τρέχουν, να σκαρφαλώνουν και να ρισκάρουν, παίρνοντας σε αντάλλαγμα τα έντονα συναισθήματα που προκαλεί το παράνομο. Όμως, όπως για κάθε τι παράνομο, υπάρχουν και συνέπειες που ορίζονται από τον νόμο. Ο νόμος λοιπόν ορίζει ότι το δικαστήριο θα πρέπει να ερευνήσει τα κίνητρα του καλλιτέχνη πριν βγάλει την απόφαση. Όταν συντρέχει το στοιχείο του δόλου, όταν γίνεται από ανία, έλλειψη σεβασμού ή διάθεση καταστροφής, τότε το graffiti αποτελεί ποινικό αδίκημα και ανάλογα με το βαθμό του πλημμελήματος, προβλέπεται ποινή έως και πέντε χρόνια φυλάκισης. Είναι επομένως παράνομο όταν γίνεται σε ιδιωτικό χώρο χωρίς την άδεια του ιδιώτη και ακόμη πιο επιβαρυντικό όταν καταστρέφει δημόσια περιουσία. Δεν αποτελεί όμως φθορά όταν γίνεται από διάθεση αισθητικής δημόσιας έκφρασης και έχοντας πάρει σχετική άδεια. Εκτός όμως από τον νόμο, η κοινωνία η ίδια θα λέγαμε έχει χωριστεί σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα όσον αφορά το θέμα των graffiti. Η μία πλευρά υποστηρίζει ότι ρυπαίνουν τον δημόσιο χώρο, υποτιμούν την κληρονομιά μας και υποβαθμίζουν οπτικά το αστικό πεδίο. Επίσης εκείνοι που έχουν αυτή τη θέση, πιστεύουν ότι τα graffiti συνδέονται με την κοινωνική και νομική παράκληση και τα θεωρούν παράνομα. Βέβαια για όλες αυτές τις θέσεις υπάρχει και αντίλογος. Οι καλλιτέχνες του δρόμου αντιτίθενται στις παραπάνω κατηγορίες λέγοντας ότι τα graffiti είναι γι αυτούς μία φωνή ύπαρξης μέσα στην ανωνυμία της πόλης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η φράση Αν ο Θεός ήθελε να μην γράφουμε στους τοίχους, θα έδινε τις 10 εντολές σε τετράδιο, η οποία είναι γραμμένη σε διάφορους τοίχους αστικών κέντρων. 41

4.2.1 Η Νομοθεσία της χώρας μου για τα Γκράφιτι Το γκράφιτι σύμφωνα με το Ελληνικό Ποινικό Δίκαιο θεωρείται βανδαλισμός και χωρίζεται σε δύο κατηγορίες φθοράς : Ξένης ιδιοκτησίας: Σύμφωνα με το άρθρο 381 παράγραφος 2, αν θεωρήσουμε τα γκράφιτι ευτελή ή φθορά που επανορθώνεται, ο υπαίτιος γκραφιτάς είναι υποχρεωμένος να αποζημιώσει τον ιδιοκτήτη, ειδάλλως θα ποινή φυλάκισης έως και έξι μηνών. Άρθρο 381 Αν η φθορά έχει αντικείμενο πράγμα ευτελούς αξίας ή η ζημία που προξενήθηκε από τη φθορά είναι ελαφρά, ο υπαίτιος τιμωρείται με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών. Δημόσιας περιουσίας: Σύμφωνα με το άρθρο 382 για τις διακεκριμένες περιπτώσεις φθοράς και τη παράγραφο 4 αυτού, η δημιουργία γκράφιτι σε δημόσια περιουσία(καλλιτεχνικό, ιστορικό, αρχαιολογικό μνημείο ή σε οποιονδήποτε δημόσιο χώρο) αντιμετωπίζεται ως βανδαλισμός και τιμωρείται με φυλάκιση ενός έτους. Άρθρο 382 Όποιος προκαλεί κατά τους όρους του προηγούμενου άρθρου φθορά ή βλάβη αρχαιολογικού ή καλλιτεχνικού ή ιστορικού μνημείου ή αντικειμένου τοποθετημένου σε δημόσιο χώρο τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη. Τέλος, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι ο καλλιτέχνης του δρόμου υφίσταται τις παραπάνω διώξεις εάν και εφόσον συλληφθεί επ αυτοφόρω τη στιγμή της πράξης 42

4.2.2 Νομοθεσία και ποινές στο εξωτερικό Με βάση την νομοθεσία της Νέας Υόρκης μπορεί να επιβληθεί σε κάποιον πρόστιμο 500 δολαρίων αν έχει στην κατοχή του σπρέι αεροζόλ και αστυνομικός τον εποπτευθεί για κάποια παραβίαση. Στους ιδιοκτήτες των μαγαζιών δεν επιτρέπεται να εκθέτουν σε βιτρίνα κουτάκια με μπογιά μόνο ομοιώματα. Αυτά συμπεριλαμβάνονται στον Νόμο 10117. Το γκράφιτι θεωρείται ποινικό αδίκημα τρίτου βαθμού στα περισσότερα κράτη της Αμερικής. Αυτό το είδος εγκληματικότητας τιμωρείται συνηθέστερα με 250 δολάρια πρόστιμο, ωστόσο αν κάποιος κατηγορηθεί με αυτό το έγκλημα η χρέωση αγγίζει και τα 1.500 δολάρια. Το έγκλημα είναι το ίδιο όμως το η ποινή είναι 600% μεγαλύτερη σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο αδίκημα που θα τους έμπλεκε με τον νόμο ( Νόμος 145,05) Ωστόσο, σε αρκετές χώρες το γκράφιτι έχει αναγνωριστεί ως τέχνη και όχι μόνο είναι νόμιμο αλλά και σε πολλές περιπτώσεις ενθαρρύνεται η δημιουργία του. Μερικά παραδείγματα των χωρών αυτών είναι : η Αυστραλία, η Πολωνία, ή Πράγα και η Γαλλία. 4.3 Λόγος - αντίλογος, υπέρμαχοι πολέμιοι Οι καλλιτέχνες ισχυρίζονται πως είναι τρόπος έκφρασης και το κάνουν για να περάσουν μηνύματα στους ανθρώπους με ωραίο τρόπο, τα οποία θα «ακουστούν». Υπάρχουν όμως και αρκετοί άλλοι που κατανοούν την αξία των graffiti και τίθενται υπέρ τους. Υποστηρίζουν λοιπόν ότι η ζωγραφική σε τοίχους δεν είναι απλή υπόθεση και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ταυτίζεται με τα διάφορα συνθήματα πάνω στους τοίχους. Απαιτεί αισθητική, αποτελεί καλλιτεχνικό έργο και επιτακτικό ζητούμενο των σύγχρονων μεγαλουπόλεων και δεν πρέπει να αποτελεί είδος προς εξαφάνιση ή ποινικοποίηση. Είναι λοιπόν η νεανική έκφραση μέσα από μία σύγχρονη, δυναμική και ζωντανή τέχνη και πρέπει να υποστηρίζεται και όχι να διώκεται. Ωστόσο υπάρχουν ακόμα κάποιοι «εχθροί» του γκράφιτι που είναι απόλυτοι στην άποψη ότι είναι παράνομο, φέρνει καταστροφές, αρνητικά παραδείγματα για τα νεώτερα άτομο και πάνω απ όλα ότι αποτελεί ένδειξη ασέβειας προς τη κοινωνία. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ένα άτομο από τον χώρο του γκράφιτι «εάν πας και βάψεις τον τοίχο του άλλου είναι φυσικό να δεχτείς αντιδράσεις. Και όσο δέχεσαι αντιδράσεις και κανείς ζημιές τόσο πιο πολύ θα είναι ο κόσμος εναντίον σου. Από δική μου εμπειρία λέω πως αν οι γκράφιτι artists ήταν πιο σωστοί σε αυτά που θέλανε να κάνουν θα είχαν καλύτερη ανταπόκριση από τον κόσμο και από τον δήμο και από όλους. Το πρόβλημα είναι πως δεν μπορείς να τους έχεις όλους στο ίδιο καλούπι.». Οι συνηθέστεροι τρόποι που τα άτομα αντιμετωπίζουν τους καλλιτέχνες του γκράφιτι είναι με τη περίφραξη της ατομικής τους ιδιοκτησίας και να καταγγέλλουν στο νόμο τις παράνομες πράξεις με σκοπό την άμεση παρέμβαση. Σπανιότερες βέβαια είναι οι 43