33 Πρόταση διδασκαλίας με τη χρήση των ΤΠΕ στο μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος της Δ τάξης Δημοτικού: Μαθαίνω για τα σημαντικά έργα που υπάρχουν στην Ελλάδα μέσα από το google earth Καρτσιώτου Θωμαϊς M.Sc. Δασκάλα Δ.Σ. Παληού Καβάλας tzoymasn@hol.gr Περίληψη Η χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών στην εκπαίδευση βελτίωσε τα μέσα και τις μεθόδους διδασκαλίας και συνεισέφερε στο μετασχηματισμό των παραδοσιακών μεθόδων διδασκαλίας και του περιβάλλοντος μάθησης της τάξης. Αυτά τα μαθησιακά περιβάλλοντα με τη χρήση υπολογιστή, βοηθούν και στη συνεργατική μάθηση Η παρούσα πρόταση διδασκαλίας περιλαμβάνει τη χρήση των ΤΠΕ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και πιο συγκεκριμένα του λογισμικού google earth του διαδικτύου, συνεργατικά από μαθητές και μαθήτριες της Δ τάξης στο κεφάλαιο της Μελέτης Περιβάλλοντος: «Σημαντικά έργα». Λέξεις κλειδιά : ΤΠΕ, διαδίκτυο, google earth, Μελέτη Περιβάλλοντος Η χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία Από τις αρχές του 1990 η χρήση του υπολογιστή στην εκπαίδευση αναπτύχθηκε ραγδαία. Το Internet και το e mail πρόσφεραν στα σχολεία τη δυνατότητα να οργανώσουν νέες μεθόδους διδασκαλίας (Volman & van EcK, 2001). Οι ΤΠΕ βρήκαν μεγάλη εφαρμογή στην τάξη για τη βελτίωση της εκπαίδευσης και της μάθησης. Οι προσομοιώσεις αποτελούν εφαρμογές των ΤΠΕ στην τάξη (Παρασκευά & Παπαγιάννη, 2008) και οι εννοιολογικοί χάρτες έχουν αξιοποιηθεί επιτυχώς ως παιδαγωγικό εργαλείο (Coleman, 1998) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (McClure, 1999). Επίσης, το εκπαιδευτικό λογισμικό και οι υπηρεσίες του Παγκόσμιου Ιστού Πληροφοριών μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση των μέσων και των μεθόδων διδασκαλίας (Παπαδόπουλος, 2004). Η αναζήτηση πληροφορίας στο διαδίκτυο, αποτελεί γνωστικό εργαλείο διότι οδηγεί στην κατανόηση του περιεχομένου, στην οργάνωση της πληροφορίας, στο συσχετισμό, στην κριτική ανάγνωση, στην επιλογή πληροφοριών και στη δημιουργία περιεχομένου (Μικρόπουλος, 2006). Τέλος, οι ΤΠΕ βοηθούν στην αλληλεπίδραση μαθητών/τριών και δασκάλων και στην αυτοαξιολόγηση των μαθητών/τριών. Είναι σημαντική η αλληλεπίδραση μαθητών/τριών και δα
34 σκάλων στην τάξη, αφού η μάθηση ευνοείται από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, σύμφωνα με την κοινωνικοπολιτισμική θεωρία της γνώσης (Vygotsky, 1978). Τα μαθησιακά περιβάλλοντα με τη χρήση υπολογιστή βοηθούν σ αυτή την αλληλεπίδραση (Scardamalia & Bereiter, 1994) και στη συνεργατική μάθηση, που είναι η καταλληλότερη για την ομαδική σύνθεση και τη διαφορετικότητα (Ματσαγγούρας, 2000β). Πρόταση διδασκαλίας στη Μελέτη Περιβάλλοντος με τη χρήση των ΤΠΕ Στην εκπαιδευτική δραστηριότητα που εκπονήθηκε το σχ. έτος 2009 10 στην Δ τάξη του Δ.Σ. Παληού Καβάλας το μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος συνδέθηκε διεπιστημονικά με το μάθημα της Ελληνικής Γλώσσας και των Νέων Τεχνολογιών, αφού σύμφωνα με το ι σχύον Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ., η Μελέτη Περιβάλλοντος συνιστά ένα ενιαίο τομέα μάθησης με διεπιστημονικό χαρακτήρα (ΥΠ.Ε.Π.Θ. Π.Ι., 2003). Στην παρούσα πρόταση διδασκαλίας χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό του διαδικτύου google earth (http://earth.google.com). Η πρόταση διδασκαλίας της Μελέτης Περιβάλλοντος είχε ως αφορμή το κεφάλαιο: «Σημαντικά Έργα» του βιβλίου της Μελέτης Περιβάλλοντος της Δ τάξης, για να δουν και να μελετήσουν τα παιδιά τα σημαντικά έργα που υπάρχουν στην Ελλάδα από την αρχαιότητα έως σήμερα, με τη χρήση των ΤΠΕ. Οι στόχοι του μαθήματος ήταν: Να κατανοήσουν και να αξιολογήσουν οι μαθητές/τριες τη σημασία των μεγάλων έργων στη ζωή των ανθρώπων και να αναγνωρίσουν και να ομαδοποιήσουν μεγάλα έργα στην Ελλάδα (γέφυρες, τεχνητές λίμνες, φράγματα, διώρυγες, κ.α.). Να αναγνωρίσουν τη συμβολή των μεγάλων έργων στην κοινωνία, ως έργα της πολιτισμικής και πολιτιστικής ταυτότητας των Ελλήνων από την αρχαιότητα (Παρθενώνας), μέχρι σήμερα (Μουσείο Ακρόπολης). Να εξοικειωθούν οι μαθητές/τριες με τη χρήση ενός προγράμματος του διαδικτύου, όπως το google earth, για να ενθαρρυνθούν στη χρήση των Τ.Π.Ε. και να αναπτυχθούν οι δεξιότητες του ψηφιακού εγγραμματισμού. Να εφαρμοστεί η συνεργατική διδασκαλία σε ανομοιογενείς ομάδες μαθητών/τριών, ώστε να αποκτήσουν οι μαθητές/τριες εμπιστοσύνη και συναισθηματική επικοινωνία με άλλα άτομα, για να ξεπεραστούν τάσεις κριτικής και απόρριψης.
35 Αναλυτική παρουσίαση της πρότασης διδασκαλίας Κατά τη διάρκεια της παρούσας εκπαιδευτικής δραστηριότητας οι 14 μαθητές/τριες της Δ τάξης χωρίστηκαν σε 3 ομάδες των 4 και 5 παιδιών. Επιλέχθηκε ως μεθοδολογικό εργαλείο η χρήση του google earth, μέσω της χρήσης των Τ.Π.Ε. Στην τάξη υπάρχει ένας υπολογιστής και ένας video προβολέας και η μέθοδος διδασκαλίας ήταν η συνεργατική διδασκαλία. Οι μαθητές/τριες εξοικειώθηκαν συνεργατικά με το google earth, για να βρίσκουν στο χάρτη της Ελλάδας σύγχρονα έργα, όπως η διώρυγα της Κορίνθου, η γέφυρα Ρίο Αντίρριο, η τεχνητή λίμνη Πλαστήρα, καθώς και σπουδαία έργα από την αρχαιότητα (Παρθενώνας), έως σήμερα (Μουσείο της Ακρόπολης). Στη συνέχεια μπορούσαν να βρίσκουν πληροφορίες από το διαδίκτυο και να τις προσθέτουν κάτω από κάθε εικόνα του google earth. Οι παραπάνω δραστηριότητες υλοποιήθηκαν περίπου σε 4 διδακτικές ώρες. Τα φύλλα εργασίας σύμφωνα με τα οποία εργάστηκαν οι μαθητές / μαθήτριες σε ομάδες είναι τα παρακάτω: Φύλλο εργασίας 1: Google Earth Ελλάδα Γέφυρα Ρίο Αντίρριο Φύλλο εργασίας 2: Google Earth Ελλάδα Λίμνη Πλαστήρα Φύλλο εργασίας 3: Google Earth Ελλάδα Διώρυγα Κορίνθου Φύλλο εργασίας 4: Google Earth Ελλάδα Παρθενώνας Φύλλο εργασίας 5: Google Earth Ελλάδα Νέο Μουσείο Ακρόπολης (Παρατίθεται ενδεικτικά στο Παράρτημα 1). Τα φύλλα ανατροφοδότησης είχαν ως ενδεικτικά θέματα: 1. Περιγράψτε ποιο κατά τη γνώμη σας ήταν το πιο ενδιαφέρον προς μελέτη σημαντικό έργο και για ποιον/ποιους λόγους. 2. Συγκρίνοντας ένα έργο της αρχαιότητας, όπως ο Παρθενώνας, και ένα σύγχρονο έργο, όπως το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, γράψτε τις ομοιότητες και τις διαφορές τους όσον αφορά στο λόγο που κατασκευάστηκαν, στο χρόνο κατασκευής τους, στα υλικά και στα μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν, καθώς και στους ανθρώπους που εργάστηκαν γι αυτά.
36 Αξιολόγηση της πρότασης διδασκαλίας Ευκαιρίες για αξιολόγηση της επίτευξης των στόχων του προγράμματος δινόταν σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος με συζήτηση, φύλλα εργασίας και φύλλα ανατροφοδότησης. Επίσης, μέσα από συζήτηση γινόταν η διαμορφωτική αξιολόγηση του προγράμματος και στο τέλος του προγράμματος έγινε μια μικρή έρευνα στην τάξη με συνεντεύξεις με ανοιχτού τύπου ερωτήσεις, όπου διαφάνηκε η μαθησιακή και παιδαγωγική αξία της χρήσης των ΤΠΕ στην τάξη και ιδιαίτερα του google earth. Μερικές από τις φράσεις που χρησιμοποίησαν οι μαθητές/τριες για την αξιολόγηση της χρήση του google earth στην τάξη ήταν: «Μου άρεσε πάρα πολύ γιατί ταξίδεψα μέσω του υπολογιστή σε μέρη της Ελλάδας που έχουν γίνει σημαντικά έργα, όπου δεν θα μπορούσα να πάω αλλιώς». «Μέσα από το google earth επισκέφθηκα στην Ελλάδα μέρη που έχουν γίνει σημαντικά έργα από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα και που μας κάνουν υπερήφανους». Βιβλιογραφία 1. Ματσαγγούρας, Η.(2000β), Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση, Αθήνα: Μ.Π.Γρηγόρης 2. Μικρόπουλος, Τ. (2006), «Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο», Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα 3. Παπαδόπουλος, Γ. (2004), Το σχολείο στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Στο Βλαχάβας, Ι., Δαγδιλέλης, Β., Ευαγγελίδης, Γ., Παπαδόπουλος, Γ., Σατρατζέμη, Μ., Ψύλλος, Δ., Οι τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών στην ελληνική εκπαίδευση: Απολογισμός και Προοπτικές (σσ.366 373), Θεσσαλονίκη: Μηχανισμός Εκδόσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας 4. Παρασκευά, Φ., & Παπαγιάννη, Α. (2008), Επιστημονικές και παιδαγωγικές δεξιότητες για τα στελέχη της εκπαίδευσης, Αθήνα: ΥΠΕΠΘ ΠΙ 5. ΥΠ.Ε.Π.Θ. Π.Ι. (2003), Δ.Ε.Π.Π.Σ.. Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης (τόμοι Α και Β ), Αθήνα: ΥΠ.Ε.Π.Θ. Π.Ι. 6. Coleman, E. (1998), Using explanatory Knowledge during collaborative problem solving in science, Journal of the Learning Sciences, 7(3&4), 387 427
37 7. McClure, J. R., Sonak, B., Suen, H. (1999), Concept map assessment of classroom learning: reliability, validity and logistical practicality, Journal of Research in Science Teaching, 36(4), 475 492 8. Scardamalia, M., & Bereiter, C. (1994), Combuter support for knowledge building communities, Journal of the Learning Sciences, 3(3), 265 283 9. Volman,M., Van Eck, E., (2001), Gender Equity and Information Technology in Education: The Second Decade, Review of Educational Research, 71(4), 613 634 10. Vygotsky, L. (1978), Νους στην Κοινωνία, Αθήνα: Gutenberg 11. http://earth.google.com/
38 Παράρτημα1 ΦύλλοΕργασίας 1.Ανοίξτετονυπολογιστήκαικατόπιντοφυλλομετρητήτουδιαδικτύου. 2. Πληκτρολογήστε με αγγλικούς χαρακτήρες τη διεύθυνση: http://earth.google.com και στησυνέχεια:πτήσηελλάδα. 3.Θασαςεμφανιστείηπαρακάτωοθόνη: 4.Πληκτρολογήστε:ΠτήσηπροςΝέοΜουσείοΑκρόποληςκαιθασαςεμφανιστείηπαρακά τωοθόνη.επιλέγετεαπότοάλμπουμφωτογραφιώνόποιαφωτογραφίασαςαρέσει,μόλις κάνετεκλικπάνωστοαντίστοιχοεικονίδιο. 5.ΒρείτεκαιγράψτεπληροφορίεςαπότοδιαδίκτυογιατονέοΜουσείοΑκρόπολης.