Παραγωγική Ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας: Κατευθύνσεις, περιεχόμενο και προϋποθέσεις

Παραγωγική Ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας: Κατευθύνσεις, περιεχόμενο και προϋποθέσεις Γ Ι Α Ν Ν Η Σ Κ Α Λ Ο Γ Η Ρ Ο Υ Κ Α Θ Η Γ Η Τ Η Σ Ε Μ Π, Ε Ρ Γ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Η Σ & Ε Ν Ε Ρ Γ Ε Ι Α Κ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Σ Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο : «Η Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Α Π Ο Τ Η Ν Κ Ρ Ι Σ Η Σ Τ Η Ν Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η» Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ι Α Σ, Β Ο Λ Ο Σ, 4-5 Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Υ 2 0 1 4

Ρυθμός Μεγένθυσης Διαχρονική εξέλιξη του ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ της Ελλάδας σε σύγκριση με EA (ευρωζώνη) και ΕΕ27 Πηγή: Eurostat (http://ec.europa.eu/eurostat) 2 8 6 5,9 5,5 4 2 3,1 2 2,1 2,4 3,6 3,4 3,4 4,5 4,2 3,4 4,4 2,3 3,5 0 0,7-0,2 EU27 EA -2-1,6 Ελλάδα -3,1-4 -3,9-4,9-6 -8 Έτος -7,1-7

Γιατί παραγωγική ανασυγκρότηση 3 Σωρευτική συρρίκνωση του παραγομένου προϊόντος κατά 25% και εκτόξευση της ανεργίας στο 27%. Σε μια κρίση αυτού του μεγέθους τα είδη των δραστηριοτήτων στα οποία βασίζεται μια οικονομία και τα επίπεδα του εισοδήματος που δημιουργεί δεν είναι πια διατηρήσιμα (το πρόβλημα της μη έγκαιρης προσαρμογής που οδηγεί σε κατάρρευση παραγωγικών κλάδων και επιχειρήσεων). Η διαχείριση της κρίσης- και ο συνδεδεμένος με αυτήν δημόσιος διάλογος- εν μέρει αναγκαστικά, αλλά όχι υποχρεωτικά, επικεντρώθηκε σχεδόν αποκλειστικά στη μακροοικονομική πτυχή (και στην πολιτική των δόσεων ) και σχεδόν αγνόησε το «παραγωγικό πρόβλημα» της χώρα και καταφανώς δεν ασχολήθηκε με την «τεχνολογική/ διαρθρωτική» όψη του.

Η ελληνική κρίση σε διεθνές πλαίσιο Η Ευρωκρίση δεν είναι μόνον χρηματοπιστωτική. Αφορά το μέλλον της Ευρώπης. Στη ρίζα της βρίσκεται το στρατηγικό ερώτημα: πως οι ευρωπαϊκές χώρες θα αντιμετωπίσουν έναν κόσμο που αλλάζει γύρω τους με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Το ευρωπαϊκό κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο (συνδυασμός πολιτικής δημοκρατίας, κοινωνικών δικαιωμάτων και οικονομικής ευημερίας) βρίσκεται υπό ισχυρή πίεση σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Στα τελευταία 20 χρόνια: διπλασιασμός παγκόσμιου εργατικού δυναμικού, νέοι παίκτες (BRICS και πολλοί άλλοι), Αλλαγή στον χαρακτήρα και την οργάνωση της εργασίας, Τεχνολογικές εξελίξεις. 4

Η ελληνική κρίση σε διεθνές πλαίσιο ( συν ) Η ατελής εξέλιξη της ευρωζώνης και η διαίρεση ανταγωνιστικότητας στο εσωτερικό της. Η παγκοσμιοποίηση ωφελεί τις αναπτυσσόμενες χώρες (κυρίως της Ασίας), αλλά θέτει σε δοκιμασία το ευρωπαϊκό μοντέλο (διεύρυνση των ανισοτήτων στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κοινωνιών και μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών). Το γερμανικό μοντέλο δεν είναι γενικεύσιμο στον ευρωπαϊκό χώρο και ενδεχομένως μη βιώσιμο στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον μακροχρονίως. Δεν είναι λογική η μη αξιοποίηση της εσωτερικής ζήτησης μιας ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς 500 εκατ. Πολιτών/ καταναλωτών με συγκριτικά υψηλές αγοραστικές δυνατότητες. 5

Γιατί χρειαζόμαστε ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης Δεν υπάρχει αυτοματισμός μεταξύ μακρο-οικονομικής σταθεροποίησης και γενικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της δρομολόγησης μιας νέας αναπτυξιακής διαδρομής. Θέση του ελληνικού παραγωγικού/ επιχειρηματικού συστήματος στον Διεθνή Καταμερισμό Εργασίας (stuck in the middle) (διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα και διασφάλιση ικανοποιητικού βιοτικού επιπέδου). Το πρόβλημα της ανεργίας εν μέρει οφείλεται στην ύφεση (και στην μακροοικονομική διαχείρισή της), αλλά και στην παραγωγική διάρθρωση, το τεχνολογικό/ γνωσιακό περιεχόμενο της ελληνικής οικονομίας και στην ανεπαρκή σύζευξη προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας. 6

Η κρίση εμπεριέχει μετασχηματισμούς και αναδιαρθρώσεις μεγάλης κλίμακας 7 Οι μετασχηματισμοί γίνονται αναπόφευκτοι, αλλά τρεις δυνατότητες: Σχεδιασμένη δημόσια παρέμβαση (αναπτυξιακή στρατηγική: κίνητρα, ικανότητες, ευελιξία) για μια θετική αναδιάρθρωση με εξομάλυνση των παρενεργειών και μείωση των χασμάτων. Πολιτικές τύπου managed by the markets, όπου οι αγορές προσδιορίζουν αποκλειστικά τους μετασχηματισμούς, με ανεξέλεγκτες επιπτώσεις. Κατάσταση παρατεταμένης παρακμής μέσω της ακινησίας. Ξέρουμε τι θέλουμε να κάνουμε μετά την κρίση; Το θεμελιώδες ερώτημα: Τι είδους κοινωνία (μεταρρύθμιση για τη διατήρηση του πυρήνα του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης) θέλουμε να έχουμε και επομένως τι είδους οικονομία (χαμηλή θέση στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και στην κλίμακα της διεθνούς ανταγωνιστικότητας ή αναβάθμιση μέσω ποιοτικής παραγωγής υψηλών τεχνολογικών και επιχειρηματικών δυνατοτήτων) θα υποστηρίξει το μοντέλο κοινωνίας που επιδιώκουμε.

Προς ένα ποιοτικό και υψηλού δυναμικού αναπτυξιακό πρότυπο Κεντρικός στόχος: Διαρθρωτική Ανταγωνιστικότητα και όχι στην ανταγωνιστικότητα που βασίζεται αποκλειστικά στη μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας. «Ευφυής, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς» ποιοτική ανάπτυξη. 8

Σειρά κατάταξης Διαχρονική εξέλιξη της θέσης της ελληνικής οικονομίας στην παγκόσμια κατάταξη της διεθνούς ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum κατά την περίοδο 1997-2013. 9 1 WEF Global Competitiveness Index 11 21 31 41 51 61 71 48 44 41 34 36 38 35 37 51 47 47 65 71 Ελλάδα 81 91 101 83 90 91 96 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Έτος

Σειρά κατάταξης The Networked Readiness Index 10 1 11 21 Δείκτης δικτυακής ετοιμότητας - EE15 ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ; 1 ΣΟΥΗΔΙΑ; 3 ΟΛΛΑΝΔΙΑ; 4 ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ; 7 ΔΑΝΙΑ; 8 ΓΕΡΜΑΝΙΑ; 13 ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ; 16 ΑΥΣΤΡΙΑ; 19 ΒΕΛΓΙΟ; 24 ΓΑΛΛΙΑ; ΙΡΛΑΝΔΙΑ; 26 27 31 31 34 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ; 33 41 42 42 43 ΙΣΠΑΝΙΑ; 38 51 61 48 2001-2002002 - 2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-20082008-20092009-20102010-20112011-20122012-2013 56 55 56 64 59 ΙΤΑΛΙΑ; 50 ΕΛΛΑΔΑ; 64

Οι επτά πυλώνες της ευφυούς ανάπτυξης 11 Επένδυση στη γνώση - Ενδυνάμωση του Συστήματος Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης, Καινοτομίας και Διάχυσης της Γνώσης. Ανάπτυξη (Εκπαίδευση, Κατάρτιση, Δια Βίου Μάθηση) και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Η διευκόλυνση και την υποστήριξη της αναβάθμισης και του αναπροσανατολισμού του υφιστάμενου παραγωγικού- επιχειρηματικού δυναμικού. Η συγκρότηση ενός οικοσυστήματος για την ανάπτυξη της καινοτόμου επιχειρηματικότητας εντάσεως γνώσης και σε κλάδους «χαμηλής τεχνολογίας». Η προώθηση στοχευμένων διαρθρωτικών αλλαγών και παρεμβάσεων που διευκολύνουν την ενδυνάμωση ευρύτερων αλυσίδων παραγωγής αξίας και αντίστοιχων τομεακών παραγωγικών οικοσυστημάτων (π.χ. αγροβιοδιατροφή και τουρισμός). Η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και η συγκρότηση ενός ευφυούς κράτους με σύγχρονες λειτουργικές και επιχειρησιακές ικανότητες. Η αξιοποίηση κοιτασμάτων παραγωγικότητας και ανάπτυξης (λειτουργική αξιοποίηση των ΤΠΕ στη δημόσια διοίκηση, η βελτιστοποίηση της αξιοποίησης ενεργειακών πόρων κ.α.)

Η αμφίδρομη ατροφική σχέση πανεπιστημίων/ ερευνητικών κέντρων και επιχειρηματικού τομέα: Μια συστημική υστέρηση «Αρκετή, διεθνώς ανταγωνιστική και ποιοτική ερευνητική δραστηριότητα, λίγη καινοτομία και πολύ λίγη επιχειρηματικότητα εντάσεως γνώσης» Ελλείποντες κρίκοι. Αντιλήψεις στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής κοινότητας και μειωμένη ζήτηση για έρευνα από τον επιχειρηματικό τομέα. Όμως, ποιες επιχειρήσεις άντεξαν στην κρίση; 12

Ταξινόμηση : Kαινοτομικές επιδόσεις Κατηγορία Α: υψηλής έντασης καινοτομίας Κατηγορία Β: μέτριας έντασης καινοτομίας Κατηγορία Γ: χαμηλής έντασης καινοτομίας Καινοτομία Προϊόντος 13 Καινοτομία Διαδικασίας Οργανωσιακή Καινοτομία 2013 2011 /- 13,6% 21,9% - - - - - - - - 42,2% 48,6% - - - 44,2% 29,5%

Ανθρώπινο δυναμικό, εκπαίδευση και ερευνητική δραστηριότητα βασικοί προσδιοριστικοί παράγοντες 14 Επιχειρήσεις υψηλής έντασης καινοτομίας (κατηγορία Α) 88,5% εφαρμόζει προγράμματα εκπαίδευσης 46,4% διεξάγει έρευνα in house 33,8% αντλεί γνώση από τους πελάτες 7,2% αντλεί γνώση από πανεπιστήμια/ερευνητικά κέντρα Επιχειρήσεις χαμηλής έντασης καινοτομίας (κατηγορία Γ) 57,3% εφαρμόζει προγράμματα εκπαίδευσης 7,3% διεξάγει έρευνα in house 21,4% αντλεί γνώση από τους πελάτες 3,8% αντλεί γνώση από πανεπιστήμια/ερευνητικά κέντρα Θετική σχέση καινοτομικών επιδόσεων κάθε είδους και μεγέθους πολιτικών ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού Συνεργασιών στην Ε&Α

Ποιες επιχειρήσεις λείπουν από το παραγωγικό/ επιχειρηματικό σύστημα; 15 Η επιχειρηματικότητα έχει πολλές μορφές (για βιοπορισμό και από ανάγκη, συνήθης, καινοτόμα/ εντάσεως γνώσης ). Ένα μικρό σχετικά μέρος α-τυπικών επιχειρήσεων προσδίδει δυναμική στο σύστημα. Στην ελληνική οικονομία και μέσα στην κρίση αναπαράγεται ο συμβατικός τύπος της ελληνικής πολύ μικρής επιχείρησης με πολύ χαμηλό τεχνολογικό επίπεδο, που δεν καινοτομεί, βρίσκεται πολύ κοντά στην τελική κατανάλωση, που δεν αναπτύσσεται (έρευνες ΙΟΒΕ/GEM, Endeavor κ.α.). Αναγκαία η ενδυνάμωση και η ανανέωση του επιχειρηματικού ιστού (καινοτόμες επιχειρήσεις, με διεθνή επιχειρηματικό ορίζοντα, αξιοποιούν γνώση και σύγχρονη τεχνολογία, αναπτύσσουν καινοτομίες, απασχολούν καλά εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό προσδίδουν δυναμική στο σύστημα, αρκετές B2B που δημιουργούν παραγωγικές διασυνδέσεις και ενδυναμώνουν τις παραγωγικές δομές) (βλ. έρευνες ΕΒΕΟ/ΙΟΒΕ).

Υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της καινοτόμου επιχειρηματικότητας; Ποια τα υποκείμενα; 16 Κινητοποίηση, καλλιέργεια της επιχειρηματικότητας (coaching+ mentoring+ early-early seed capital) αποφοίτων και ερευνητών πολυτεχνείων/ πανεπιστημίων, ΤΕΙ κ.α. Αξιοσημείωτη ερευνητική παραγωγή, αλλά συστηματική υποχρηματοδότησή της και κίνδυνος brain-drain. Ατροφική και προβληματική σχέση ακαδημαϊκής κοινότητας και του κόσμου των επιχειρήσεων που όμως έχει σημαντικά περιθώρια βελτίωσης.

Η πραγματικότητα της έρευνας στα ελληνικά πανεπιστήμια: πολύ καλύτερη από την πρόσληψή της από τα Μέσα Ενημέρωσης και από την ελληνική κοινωνία Υπάρχει αξιόλογο ερευνητικό δυναμικό, όπως προκύπτει από: Την ένταση και την ποιότητα συμμετοχής (ρόλος, κεντρική θέση) στα ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα κατά την περίοδο (1984-2009 αλλά και έως σήμερα). Την εξέλιξη των ελληνικών δημοσιεύσεων και αναφορών. Την ερευνητική αριστεία (η παρουσία στο top 1%) 17

Ένταση συμμετοχής και κεντρικός ρόλος οργανισμών ανά χώρα (1984-2009) σταθερή και σχετικά ισχυρή ελληνική παρουσία στα ΠΠ (στις παρενθέσεις ο αριθμός συμμετοχών των αντίστοιχων οργανισμών) No Country Organizations Co-ordinators Top 1% most central actors 1 GERMANY 8650 (27952) 1594 (3800) 81 (9988) 18 2 UNITED KINGDOM 6302 (23915) 1568 (4081) 93 (10268) 3 FRANCE 6389 (22995) 1380 (3443) 70 (8410) 4 ITALY 5344 (17609) 1158 (2388) 52 (5244) 5 SPAIN 3965 (12201) 776 (1567) 40 (3824) 6 NETHERLANDS 3266 (11194) 744 (1838) 33 (4183) 7 BELGIUM 2358 (7595) 515 (1180) 15 (2501) 8 GREECE 1625 (7248) 276 (893) 22 (3429) 9 SWEDEN 1786 (6228) 251 (603) 19 (2301) 10 DENMARK 1478 (5042) 351 (760) 17 (1670) 11 PORTUGAL 1317 (3829) 179 (309) 12 (1042) 12 AUSTRIA 1415 (3795) 249 (486) 12 (914) 13 SWITZERLAND 1113 (3777) 51 (104) 13 (1440) 14 FINLAND 1025 (3716) 161 (415) 9 (1501) 15 NORWAY 870 (2828) 150 (352) 12 (850) 16 IRELAND 746 (2492) 130 (311) 7 (882) 17 POLAND 813 (2135) 108 (179) 7 (330) 18 CZECH REPUBLIC 547 (1356) 32 (40) 5 (203) 19 HUNGARY 550 (1290) 42 (56) 2 (191) 20 SLOVENIA 315 (783) 26 (33) 5 (275) 21 ROMANIA 430 (738) 21 (27) 0 22 BULGARIA 262 (561) 22 (28) 2 (43) 23 SLOVAKIA 225 (499) 19 (25) 2 (53) 24 ESTONIA 155 (375) 17 (23) 1 (34) 25 LITHUANIA 147 (317) 15 (17) 0 26 LUXEMBOURG 161 (284) 28 (45) 0 27 CYPRUS 111 (271) 6 (7) 1 (74) Γιάννης 28 Καλογήρου, LATVIA Παραγωγική 120 (237) 17 Συνέδριο (19) Η Ελληνική Οικονομία 1 (23) Από την Ανασυγκρότηση, 29 MALTA 4-4-2014 39 (112) 1 (1) Κρίση στην Ανάπτυξη, 0 Βόλος

Οι είκοσι πιο κεντρικοί οργανισμοί στα FPsΠΠ (1984-2009) οι θέσεις κομβικής σημασίας καταλαμβάνονται από ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς (στις παρενθέσεις αποτυπώνεται η κατάταξη/ ranking των φορέων) (σε παρένθεση οι θέσεις κεντρικής σημασίας) Organization Name Type Country FRAUNHOFER GESELLSCHAFT ZUR FÖRDERUNG DER ANGEWANDTEN FORSCHUNG EV 19 Participati ons Participati ons Centralit as y score Coordinato r Research GERMANY 1404 (2) 261 (1) 3 (1*) CENTRE NATIONAL DE LA RECHERCHE SCIENTIFIQUE (CNRS) Research FRANCE 1620 (1) 250 (2) 7 (2) NETHERLANDS ORGANISATION FOR APPLIED SCIENTIFIC Research NETHERLAN RESEARCH - TNO DS 877 (3) 129 (3) 8 (3) VTT - TECHNICAL RESEARCH CENTRE OF FINLAND Research FINLAND 715 (5) 99 (6) 12 (4) NATIONAL TECHNICAL UNIVERSITY OF ATHENS Educati on GREECE 727 (4) 75 (18) 15 (5) CONSIGLIO NAZIONALE DELLE RICERCHE (CNR) Research ITALY 695 (6) 99 (6) 18 (6) KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN Educatio n BELGIUM 587 (10) 94 (11) 21 (7) COMMISSARIAT À L'ENERGIE ATOMIQUE (CEA) Research FRANCE 637 (7) 110 (4) 29 (8) CONSEJO SUPERIOR DE INVESTIGACIONES CIENTIFICAS Research SPAIN 597 (9) 99 (6) 30 (9) IMPERIAL COLLEGE OF SCIENCE, TECHNOLOGY AND Educatio MEDICINE n UK 564 (11) 82 (16) 32 (10) RHEINISCH-WESTFÄLISCHE TECHNISCHE HOCHSCHULE Educatio AACHEN n GERMANY 499 (13) 43 (34) 34 (11) UNIVERSIDAD POLITÉCNICA DE MADRID Educatio n SPAIN 434 (19) 32 (58) 34 (12) UNIVERSITÄT STUTTGART Educatio n GERMANY 436 (18) 39 (38) 36 (13) SIEMENS Γιάννης AKTIENGESELLSCHAFT Καλογήρου, Παραγωγική Industry GERMANY Συνέδριο 605 Η Ελληνική (8) Οικονομία 109 (5) Από 38 την (14) Educatio LUND UNIVERSITY SWEDEN 426 (20) 47 (31) 43 (15)

ρόλο και τη συμμετοχή τους (1984-2009) σημαντικός ρόλος όχι μόνο για το συνολικό ευρωπαϊκό δίκτυο αλλά ακόμη περισσότερο για τους ελληνικούς περιφερειακούς ή νεοεισερχόμενους ελληνικούς φορείς 20 Organization Name Type Centrality Score Coordinator Participation s NATIONAL TECHNICAL UNIVERSITY OF ATHENS Education 15 (5) 75 (18) 727 (4) ARISTOTLE UNIVERSITY OF THESSALONIKI Education 59 (18) 27 (77) 294 (36) UNIVERSITY OF PATRAS Education 91 (29) 24 (93) 252 (52) NATIONAL AND KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS FOUNDATION FOR RESEARCH AND TECHNOLOGY - HELLAS (FORTH-ITE Κρήτης) NATIONAL CENTRE FOR SCIENTIFIC RESEARCH 'DEMOKRITOS CENTRE FOR RESEARCH AND TECHNOLOGY HELLAS (CERTH EKETA Θεσσαλονίκης ) Education 117 (39) 14 (182) 254 (51) Research 120 (40) 44 (33) 306 (32) Research 225 (74) 35 (46) 171 (82) Research 230 (77) 34 (54) 149 (100)

21 2. Η εξέλιξη των επιστημονικών δημοσιεύσεων και των αναφορών

Αριθμός δημοσιεύσεων EKT 22 WoS Scopus Συνέδριο Η Ελληνική Οικονομία Από την Κρίση στην Ανάπτυξη,

Μερίδιο (%) ελληνικών δημοσιεύσεων στην ΕΕ και τον ΟΟΣΑ, Πηγή: ΕΚΤ 23 WoS Scopus Συνέδριο Η Ελληνική Οικονομία Από την Κρίση στην Ανάπτυξη,

Αριθμός Αναφορών (Διάγραμμα 2.2.1) 24 WoS Scopus Συνέδριο Η Ελληνική Οικονομία Από την Κρίση στην Ανάπτυξη,

25 3. Η ερευνητική αριστεία

Excellence in Research Δείκτης Αριστείας: Ποσοστιαία συμμετοχή της δημοσιευμένης ερευνητικής παραγωγής κάθε χώρας στα κορυφαία επιστημονικά περιοδικά στο top 1% των most cited papers (2012) 26 Γιάννης Συνέδριο Καλογήρου, Η Ελληνική Παραγωγική Οικονομία Από την Ανασυγκρότηση, Κρίση 4-4-2014 στην Ανάπτυξη, Βόλος

Χαμηλή η θέση της χώρας στις κατατάξεις καινοτομίας 27 Πηγή: European Innovation Scoreboard 2013 Η Ελλάδα 19 η στην ΕΕ-27 (βάσει δείκτη καινοτομίας SII, 2013) Ανήκει στους moderate innovators: Στο 63% του μέσου ευρωπαϊκού επιπέδου και στο 44% περίπου της βαθμολογίας του ηγέτη της καινοτομίας (Σουηδία)

Οι συστημικές υστερήσεις και οι απειλές 28 Η χρόνια υποχρηματοδότηση και η διατήρησή της σε περίοδο κρίσης σε αντίθεση με άλλες χώρες- ακόμη και σε περιφερειακές χώρες (π.χ. Πορτογαλία) σε συνδυασμό και με την απουσία ενός σταθερού εθνικού προγράμματος έρευνας και άλλων οργανωσιακών δυσκαμψιών. Η μικρή ερευνητική δραστηριότητα του επιχειρηματικού τομέα και ο ελλείπων κρίκος της σύνδεσης με την παραγωγή και τις εγχώριες επιχειρήσεις. Πολύ μικρή αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Η έως σήμερα (κάτι αλλάζει) απουσία προσανατολισμού στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για την ένταξη της επιχειρηματικότητας εντάσεως γνώσης στην επαγγελματική προοπτική και την μελλοντική επαγγελματική πρακτική των αποφοίτων της. Η μη ανανέωση του διδακτικού και ερευνητικού δυναμικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η απειλή της «διαρροής αξιόλογου επιστημονικού δυναμικού» (brain drain).

Η θετική επίδραση της ανάπτυξης της έρευνας και της διάδοσης, συζήτησης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της Απάντηση στην τοξική «κουλτούρα της ευκολίας». Συμβολή στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος (η έρευνα τροφοδοτεί την εκπαίδευση). Συνεισφορά στην αναβάθμιση και την ανταγωνιστικότητα του παραγωγικού/ επιχειρηματικού συστήματος. Η συμμετοχή στην έρευνα (exposure to academic research) βοηθάει και μελλοντικά στελέχη της βιομηχανίας ή/και δυνητικούς καινοτόμους επιχειρηματίες. 29

Το πρόβλημα της υλοποίησης Νέα προγραμματική και κοινωνική συμφωνία με επίκεντρο τη γνώση, την παραγωγική εργασία και τη δημιουργική και καινοτόμο επιχειρηματικότητα. Περιορισμός της δημοσιονομικής πίεσης και τερματισμός της παρατεταμένης λιτότητας Σύστημα πολιτικών και όχι αποσπασματικά μέτρα και «απομονωμένες» επιμέρους πολιτικές. Το πρόβλημα της χρηματοδότησης: ΠΔΕ (εθνικό σκέλος, ελάχιστο κρίσιμο μέγεθος, σχεδιασμός και υλοποίηση). Αναπτυξιακή Τράπεζα Χρηματοδοτικά σχήματα συνδυασμού coaching, mentoring και early-early seed capital Ο κίνδυνος του brain drain που είναι διαφορετικό από την κινητικότητα νέων- και όχι μόνονεπιστημόνων, μηχανικών και εξειδικευμένων επαγγελματιών που είναι αναγκαία σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον. Προσέλκυση/ υλοποίηση επενδύσεων. Η ποιότητα και το κλίμα του δημοσίου διαλόγου και της δημόσιας πολιτικής Οι συνεργασίες δημοσίου-επιχειρηματικού τομέα, ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας- βιομηχανίας Η καταπολέμηση της «κουλτούρας της ευκολίας». 30