Μη συµµορφώσεις Υλικών και Αντικειµένων σε Επαφή µε Τρόφιµα Η Ελληνική και Κοινοτική Πραγµατικότητα

Μη συµµορφώσεις Υλικών και Αντικειµένων σε Επαφή µε Τρόφιµα Η Ελληνική και Κοινοτική Πραγµατικότητα ρ. Κων/νος Μπαρµπέρης Θ. Νέστορα ΕΦΕΤ- /νση Εργαστηριακών Ελέγχων 1

Νοµική βάση για το RASFF Σύστηµα Έγκαιρης Προειδοποίησης για τα Τρόφιµα και τις Ζωοτροφές Rapid Alert System for Food and Feed Νοµική βάση είναι ο Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρα 50, 51, 52 Αυτή τη στιγµή συζητούνται τα εφαρµοστικά µέτρα που θα αποσαφηνίσουν τα συγκεκριµένα άρθρα (στόχος να εκδοθούν µέχρι Νοέµβρη 2009) 2

Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρο 50 Τα βασικά σηµεία του είναι: Συστήνεται δίκτυο για την κοινοποίηση άµεσων ή έµµεσων κινδύνων για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων που προέρχονται από τρόφιµα ή ζωοτροφές. Σε αυτό συµµετέχουν τα κράτη µέλη, η ΕπιτροπήκαιηΑρχή, τα οποία ορίζουν από ένα σηµείο επαφής, το οποίο αποτελεί µέλος του δικτύου. Η Επιτροπήείναιαρµόδια για τη διαχείριση του δικτύου. Σηµειώνεται ότι µε τηνκυα18386 (ΦΕΚ 1745/Β /14.12.05), ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίµων ορίστηκε ως σηµείο επαφής της Ελλάδας για τα τρόφιµα 3

Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρο 50 (συνέχεια) Κάθε µέλος του δικτύου κοινοποιεί άµεσα στην Επιτροπή οποιαδήποτε διαθέσιµη πληροφορία σχετικά µε την ύπαρξη σοβαρού άµεσου ή έµµεσου κινδύνου για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων, που προέρχεται από τρόφιµα ή ζωοτροφές - ΗΑρχήµπορεί να συµπληρώσει την κοινοποίηση µε κάθε επιστηµονικήήτεχνική πληροφορία Τα κράτη µέλη κοινοποιούν αµέσως στην Επιτροπή κάθε µέτρο που θεσπίζουν, κάθε σύσταση ή συµφωνία µε επιχειρήσεις και κάθε απόρριψη, που στόχο έχουν την προστασία της υγείας των ανθρώπων και των ζώων Κάθε κοινοποίηση συνοδεύεται από αιτιολόγηση είτε νοµοθεσία είτε εκτίµηση επικινδυνότητας 4

Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρο 51 Τα µέτρα για την εφαρµογή του άρθρου 50 θεσπίζονται από την Επιτροπή ύστερα από συζήτηση µε την Αρχή και καθορίζουν, κυρίως, τις συγκεκριµένες συνθήκες και διαδικασίες που θα ισχύουν για τη διαβίβαση κοινοποιήσεων και συµπληρωµατικών πληροφοριών. Ήδη έχουν καθοριστεί τέτοια µέτρα, τα οποία συνεχώς επικαιροποιούνται, ώστε να υπάρχει µεγαλύτερη βελτίωση. Αυτή τη στιγµή, τηρούνται τα κάτωθι: - Σύµφωνα µε τονκαν. 178/2002/ΕΚ, άρθρα 14 και 50, φαίνεται ότι υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις του κινδύνου, αφού στο άρθρο 14 µιλά για επιβλαβή για την υγεία και ακατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση τρόφιµα, ενώ στο άρθρο 50 µιλά για σοβαρό άµεσο ή έµµεσο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. 5

Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρο 51 (συνέχεια) Εποµένως, στην Ε.Ε. κοινοποιούνται όλες οι περιπτώσεις που αφορούν σε άµεσους ή έµµεσους κινδύνους ή κινδύνους που µπορεί να µην είναι τόσο σοβαροί για την ανθρώπινη υγεία, αλλά απαιτούν άµεσες ενέργειες από κάποιο κράτος µέλος. Αποστέλλονται πάντα οι κοινοποιήσεις που αφορούν σε σοβαρό κίνδυνο σε τρόφιµα που έχουν διακινηθεί εκτός Ελλάδας είτε γιατί υπάρχει συγκεκριµένη κοινοτική ή εθνική νοµοθεσία που το υπαγορεύει αυτό είτε γιατί υπάρχει συγκεκριµένη εκτίµηση επικινδυνότητας. εν κοινοποιούνται ποτέ οι περιπτώσεις που αφορούν σε µη συµµορφούµενο µε τη νοµοθεσία προϊόν, το οποίο σίγουρα δεν αφορά σε σοβαρό κίνδυνο. Επίσης, αποστέλλονται πάντα οι κοινοποιήσεις που αφορούν σε τρόφιµα, των οποίων έχει απαγορευτεί η είσοδός τους στην Ελλάδα. 6

Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρο 51 (συνέχεια) -Αποστέλλονται συµπληρωµατικές κοινοποιήσεις είτε για να δοθούν επιπρόσθετες πληροφορίες είτε για να γίνει κάποια διόρθωση είτε για ενηµέρωση των υπολοίπων κρατών µελών για τα µέτρα που πάρθηκαν είτε για να δοθούν τα τελικά αποτελέσµατα των ελέγχων είτε για να γίνει κάποιο αίτηµα από κάποιο κράτος µέλος. Γιαναπραγµατοποιηθούν όλα αυτά χρησιµοποιούνται συγκεκριµένες φόρµες κοινοποίησης, οι οποίες συνεχώς βελτιστοποιούνται. 7

Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρο 51 (συνέχεια) Φόρµες κοινοποίησης: Market Notification: Συµπληρώνεται όταν η ελεγκτική αρχή διαπιστώσει, µετά από εργαστηριακό ή επιτόπιο έλεγχο (ακόµη και στην περίπτωση που εκκρεµεί έφεση), την ύπαρξη οποιουδήποτε σοβαρού άµεσου ή έµµεσου κινδύνου για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων, που προέρχεται από τρόφιµα ή ζωοτροφές σε προϊόν, το οποίο έχει διακινηθεί σε κράτος µέλος. Το σηµείο επαφής κάθε κράτους µέλους αξιολογεί την υποκατηγορία του Market Notification είτε σε Market Alert Notification είτε σε Market Information Notification και την αξιολόγησή του επικυρώνει ή όχι, µέσω διαβούλευσης, η Ε.Ε. 8

Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρο 51 (συνέχεια) Border Rejection: Συµπληρώνεται όταν η ελεγκτική αρχή διαπιστώσει, µετά από εργαστηριακό ή επιτόπιο έλεγχο (ακόµη και στην περίπτωση που εκκρεµεί έφεση), την ύπαρξη οποιουδήποτε σοβαρού άµεσου ή έµµεσου κινδύνου για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων, που προέρχεται από τρόφιµα ή ζωοτροφές σε προϊόν, το οποίο έχει απορριφθεί στα σύνορα (χωρίς να έχει επιτραπεί η είσοδός του στην εσωτερική αγορά). Follow up: Συµπληρώνεται από την ελεγκτική αρχή όταν υπάρχει ανάγκη γνωστοποίησης στο Σύστηµα επιπλέον στοιχείων, σε κάποιες από τις αρχικές κοινοποιήσεις που έστειλε κάποιο κράτος µέλος. 9

Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρο 51 (συνέχεια) Recipients list: Συµπληρώνεται κάθε φορά µαζί ή µε το Market Notification ή µε τοfollow up, όταν ένα τρόφιµο έχει διακινηθεί από κάποιο κράτος µέλος σε κάποιο άλλο ή σε Τρίτη χώρα. News Notification: Όταν δίνονται πληροφορίες σχετικές µε την ασφάλεια κάποιου τροφίµου, οι οποίες όµως δεν ταξινοµούνται µε καµιά από τις προηγούµενες κατηγορίες. Παρόλα αυτά είναι ενδιαφέρουσες πληροφορίες για κάθε κράτος µέλος. Είναι µε µορφή κειµένου. 10

Κανονισµός 178/2002/ΕΚ, άρθρο 52 Αφορά στους κανόνες εµπιστευτικότητας, µε εξαίρεσητις πληροφορίες που πρέπει να δηµοσιοποιούνται εφόσον το απαιτούν οι συνθήκες, προκειµένου να προστατεύεται η ανθρώπινη υγεία. 11

Νοµοθετικό Πλαίσιο Επισήµου Ελέγχου Τροφίµων Κανονισµός 178/2002/ΕΚ: «Καθορισµός γενικών αρχών και απαιτήσεων της νοµοθεσίας για τα τρόφιµα, καθορισµός διαδικασιών σε θέµατα ασφάλειας τροφίµων» Κανονισµός 882/2004/ΕΚ: «ιεξαγωγή του επισήµου ελέγχου τροφίµων» ΚΥΑ 088/2006: «Οργάνωση Κεντρικών Αρµόδιων Αρχών για την οργάνωση των Επισήµων Ελέγχων» ΚΥΑ 15523/2006: «Συµπληρωµατικά µέτρα» 12

Νοµοθετικό πλαίσιο για τα Υλικά σε επαφή µε Τρόφιµα Κανονισµός 1935/2004/ΕΚ: σχετικά µε τα υλικά και αντικείµενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή µε τατρόφιµα Κανονισµός 2023/2006/ΕΚ: σχετικά µε την ορθή πρακτική παραγωγής υλικών και αντικειµένων που προορίζονται να έλθουν σε επαφή µετρόφιµα Οδηγία 84/500/ΕΟΚ: Κεραµικά Οδηγία 2002/72/ΕΚ: Πλαστικά Οδηγία 2004/1/ΕΚ: Πλαστικά Οδηγία 2004/19/ΕΚ: Πλαστικά Οδηγία 2005/79/ΕΚ: Πλαστικά Οδηγία 2007/19/ΕΚ: Πλαστικά Οδηγία 2008/39/ΕΚ: Πλαστικά Οδηγία 2007/72/ΕΚ: Πλαστικά Οδηγία 82/711/ΕΟΚ: Πλαστικά Οδηγία 93/8/ΕΟΚ: Πλαστικά Οδηγία 97/48/ΕΚ: Πλαστικά Οδηγία 85/572/ΕΟΚ: Πλαστικά Κανονισµός 372/2007/ΕΚ: Πλαστικοποιητές σε παρεµβύσµατα σε καπάκια Κανονισµό 597/08/ΕΚ: Πλαστικοποιητές σε παρεµβύσµατα σε καπάκια Κανονισµός 282/2008/ΕΚ: Αντικείµενα από ανακυκλωµένο πλαστικό Οδηγία 2007/42/ΕΚ: Μεµβράνες αναγεννηµένης κυτταρίνης Οδηγία 93/10/ΕΟΚ: Μεµβράνες αναγεννηµένης κυτταρίνης Οδηγία 2004/14/ΕΚ: Μεµβράνες αναγεννηµένης κυτταρίνης Οδηγία 78/142/ΕΟΚ: Υλικά και αντικείµενα που περιέχουν µονοµερές βινυλοχλωρίδιο Οδηγία 81/432/ΕΟΚ: Υλικά και αντικείµενα που περιέχουν µονοµερές βινυλοχλωρίδιο Οδηγία 80/766/ΕΟΚ: Υλικά και αντικείµενα που περιέχουν µονοµερές βινυλοχλωρίδιο Οδηγία 93/11/ΕΟΚ: Υλικά και αντικείµενα που περιέχουν νιτροζαµίνες Κανονισµός 1895/2005/ΕΚ: Υλικά και αντικείµενα που περιέχουν ορισµέναεποξεικάπαράγωγα Οδηγία 2002/16/ΕΚ: Υλικά και αντικείµενα που περιέχουν ορισµένα εποξεικά παράγωγα 13

Επίσηµος έλεγχος Υλικών & Αντικειµένων που προορίζονται να έρθουν σε επαφή µε Τρόφιµα Τα κράτη µέλη διεξάγουν επισήµους ελέγχους (στα υλικά σε επαφή µε τρόφιµα) προκειµένου να επιβάλλουν τη συµµόρφωση µε τον παρόντα κανονισµό σύµφωνα µε τις σχετικές διατάξεις του κοινοτικού δικαίου που αφορούν τους επίσηµους ελέγχους των τροφίµων και των ζωοτροφών. Άρθρο 24, Καν. 1935/2004/ΕΚ 14

Πολυετή Ολοκληρωµένα Εθνικά Σχέδια Ελέγχου (ΠΟΕΣΕ)- Αρµόδιες Αρχές Κεντρική Αρµόδια Αρχή: ΕΦΕΤ Αρµόδιες Αρχές: Γενικό Χηµείο του Κράτους: - Εισαγωγές (Εκχωρήθηκε από τον ΕΦΕΤ µε την ΚΥΑ 15523/2006) - Παραλαβή αιτήσεων χορήγησης άδειας έγκρισης νέων ουσιών Περιφερειακές /νσεις ΕΦΕΤ Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις 15

ΠΟΕΣΕ Εργαστήρια Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς: Γενικό Χηµείο του Κράτους Χηµική Υπηρεσία Αθηνών Εργαστήρια Επισήµου Ελέγχου: Γενικό Χηµείο του Κράτους Β & Χηµική Υπηρεσία Αθηνών & Β Χηµική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης 16

2008: Market Alert Notifications ανά κατηγορία κινδύνου pesticide residues parasitic infestation packaging defective/ incorrect not determined/ other mycotoxins 24% 4% 4% 1% 2% 5% 10% migration microbiological contamination industrial contaminants heavy metals 9% GMO/ Novel foods 6% 1% foreign bodies 1% 1% 1% 12% 9% food additives composition 3% 3% 4% biotoxins biocontaminants 2% bad or insufficient controls allergens (potentially) pathogenic microorganisms residues of veterinary medicinal products 17

2008: Market Information Notifications ανά κατηγορία κινδύνου pesticide residues parasitic infestation packaging def ective/ incorrect organoleptic aspects not determined/ other mycotoxins migration 22% 3% 2% 11% 2% 1% 3% 4% microbiological contamination labelling absent/incomplete/incorrect industrial contaminants 1% 2% 2% 4% 1% 9% 8% 2% 6% 7% 4% 2% 1% 4% heavy metals GMO/ Novel foods f oreign bodies food additives feed additives composition biocontaminants bad or insufficient controls allergens (potentially) pathogenic microorganisms residues of veterinary medicinal products radiation 18

2008: Border Rejections ανά κατηγορία κινδύνου pesticide residues parasitic inf estation 4% 3% 1% 1% 5% 2% 1% 5% 2% 1% 2% 2% 4% 2%1%1%2% 5% 56% packaging def ective/ incorrect organoleptic aspects not determined/ other mycotoxins migration microbiological contamination labelling absent/incomplete/incorrect industrial contaminants heavy metals GMO/ Novel foods foreign bodies food additives composition biocontaminants bad or insufficient controls (potentially) pathogenic microorganisms residues of veterinary 19

2008: Κοινοποιήσεις για µετανάστευση που αφορούν την Ε.Ε. ανά είδος κινδύνου DINCH Χρωστικές 9,9% Φθαλικά 10,5% 7,7% 0,6% 1,1% 1,1% Φορµαλδεΰδη Πρωτοταγείς αρωµατικές αµίνες 9,4% 24,9% Σιλικόνη 1,1% Ολική Μετανάστευση 17,1% Πτητικές ουσίες 0,6% 16% 17,1% Κάδµιο Χρώµιο Νικέλιο Μόλυβδος DINCH: 1,2-cyclohexanedicarboxylic acid diisononyl ester Μαγνήσιο 20

2008: Κοινοποιήσεις για µετανάστευση σε Ελλάδα & Ε.Ε. 6,6% Ελλάδα Ε.Ε. 93,4% 21

2008: Είδη κοινοποιήσεων που αφορούν την Ελλάδα για µετανάστευση 25% 33,3% Border Rejections Market Information Notifications Market Alert Notifications 41,6% 22

2008: Κοινοποιήσεις για µετανάστευση που αφορούν την Ελλάδα ανά είδος κινδύνου 8,3% 8,3% 8,3% 33,3% Χρωστικές Φορµαλδεϋδη Ολική Μετανάστευση Φθαλικά Κάδµιο 50% 23

2008: Κοινοποιήσεις για µετανάστευση που αφορούν την Ελλάδα ανά είδος τροφίµου 8,3% 8,3% 8,3% 16,7% 58,3% Πλαστικά Αλουµίνιο Μελαµίνη Κονσέρβα Πορσελάνη 24

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας 25