ΑΡΧΗ 1 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Πλάτων, «Πρωταγόρας» Κείμενο «Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις ὅτ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις «Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας νείμω; νενέμηνται δὲ ὧδε εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;» «Ἐπὶ πάντας», ἔφη ὁ Ζεύς, «καὶ πάντες μετεχόντων οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν καὶ νόμον γε θὲς παρ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως». οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καὶ Ἀθηναῖοι, ὅταν μὲν περὶ ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι συμβουλῆς, καὶ ἐάν τις ἐκτὸς ὢν τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται, ὡς σὺ φῄς εἰκότως, ὡς ἐγώ φημι ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν πολιτικῆς ΤΕΛΟΣ 1 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ -
ΑΡΧΗ 2 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ἀρετῆς ἴωσιν, ἣν δεῖ διὰ δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καὶ σωφροσύνης, εἰκότως ἅπαντος ἀνδρὸς ἀνέχονται, ὡς παντὶ προσῆκον ταύτης γε μετέχειν τῆς ἀρετῆς ἢ μὴ εἶναι πόλεις. αὕτη, ὦ Σώκρατες, τούτου αἰτία.» Παρατηρήσεις Α. Να αποδώσετε στη νέα ελληνική γλώσσα το ακόλουθο χωρίο: «ὅτ οὖν ἁθροισθεῖεν φιλίας συναγωγοί.» Β.1 Γιατί το ανθρώπινο είδος, παρά τα δώρα του Προμηθέα, εξακολουθεί να απειλείται; Β.2 Σε τι συνίσταται η δημιουργική τέχνη του ανθρώπου; Β.3 Ο Πρωταγόρας -εκτός των άλλων- υποστηρίζει στο παραπάνω απόσπασμα ότι η πολιτική αρετή είναι καθολικά δοσμένη στον άνθρωπο. Λαμβάνοντας υπόψη και τις παρακάτω θέσεις του, τις οποίες είχε υποστηρίξει νωρίτερα, κρίνετε ότι αντιφάσκει; «Το μάθημα [το οποίο διδάσκω] είναι η εὐβουλία, η σωστή σκέψη και λήψη αποφάσεων τόσο για τα θέματα που αφορούν τα οἰκεῖα, την ιδιωτική ζωή, πώς δηλαδή να διευθετεί κανείς με τον καλύτερο τρόπο τα ζητήματα του οἴκου του, όσο και για τα θέματα που αφορούν την πόλη, ώστε να είναι κανείς όσο γίνεται πιο ικανός να πράξει και να μιλήσει για τα πολιτικά θέματα.» Β.4 Σε ποια θέματα εστίασε το ενδιαφέρον του ο Σωκράτης και ποια προβληματική έφερε στη φιλοσοφική σκέψη; ΤΕΛΟΣ 2 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ -
ΑΡΧΗ 3 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Β.5 Να βρείτε στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις παρακάτω: δέμα, δέηση, δέος, ιαματικός, αντιφατικός, ανεργία, μετοχή, αποθήκη, σύναξη, όλεθρος. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ἐρρήθη μὲν δῆλον ὅτι τούτων πλείω ὑπό τε αὐτοῦ καὶ τῶν συναγορευόντων φίλων αὐτῷ. ἀλλ ἐγὼ οὐ τὰ πάντα εἰπεῖν τὰ ἐκ τῆς δίκης ἐσπούδασα, ἀλλ ἤρκεσέ μοι δηλῶσαι ὅτι Σωκράτης τὸ μὲν μήτε περὶ θεοὺς ἀσεβῆσαι μήτε περὶ ἀνθρώπους ἄδικος φανῆναι περὶ παντὸς ἐποιεῖτο τὸ δὲ μὴ ἀποθανεῖν οὐκ ᾤετο λιπαρητέον εἶναι, ἀλλὰ καὶ καιρὸν ἤδη ἐνόμιζεν ἑαυτῷ τελευτᾶν. ὅτι δὲ οὕτως ἐγίγνωσκε καταδηλότερον ἐγένετο, ἐπειδὴ καὶ ἡ δίκη κατεψηφίσθη.πρῶτον μὲν γὰρ κελευόμενος ὑποτιμᾶσθαι οὔτε αὐτὸς ὑπετιμήσατο οὔτε τοὺς φίλους εἴασεν, ἀλλὰ καὶ ἔλεγεν ὅτι τὸ ὑποτιμᾶσθαι ὁμολογοῦντος εἴη ἀδικεῖν. ἔπειτα τῶν ἑταίρων ἐκκλέψαι βουλομένων αὐτὸν οὐκ ἐφείπετο, ἀλλὰ καὶ ἐπισκῶψαι ἐδόκει ἐρόμενος εἴ που εἰδεῖέν τι χωρίον ἔξω τῆς Ἀττικῆς ἔνθα οὐ προσβατὸν θανάτῳ. (Ξενοφ. Ἀπολογία Σωκράτους, 22-23) ΤΕΛΟΣ 3 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ -
ΑΡΧΗ 4 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Α. Να μεταφράσετε από το παραπάνω κείμενο το απόσπασμα: «Ἐρρήθη μὲν δῆλον ὅτι τούτων τὸ ὑποτιμᾶσθαι ὁμολογοῦντος εἴη ἀδικεῖν.». ( Μονάδες 20 ) Β1. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: Ἐρρήθη: β ενικό προστακτικής ίδιου χρόνου δηλῶσαι: απαρέμφατο ενεστώτα φανῆναι: α πληθυντικό ευκτικής ίδιου χρόνου εἴασεν: γ πληθυντικό παρατατικού ἐρόμενος: γ ενικό υποτακτικής ενεστώτα ( Μονάδες 05 ) Β2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: πλείω: υπερθετικό βαθμό επιρρήματος ἐγώ: δοτική πληθυντικού της ίδιας αντωνυμίας στο γ πρόσωπο Σωκράτης: αιτιατική ενικού ἑαυτῷ: το ίδιο στον πληθυντικό τι: το ίδιο στον πληθυντικό ( Μονάδες 05 ) Γ1. Να αναγνωρίσετε συντακτικώς τις παρακάτω λέξεις από το κείμενο: εἰπεῖν, μοι, τελευτᾶν, αὐτός, ὁμολογοῦντος. ΤΕΛΟΣ 4 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - ( Μονάδες 2,5 ) Γ2. λιπαρητέον: να αναγνωρίσετε τη σύνταξη του ρηματικού επιθέτου και να τη μετατρέψετε σε αντίστοιχη απαρεμφατική. ( Μονάδες 2,5 ) Γ3. κελευόμενος, ἐρόμενος: να αναγνωρίσετε συντακτικώς τις μετοχές και να τις μετατρέψετε σε αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις. ( Μονάδες 02 )
ΑΡΧΗ 5 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ4. «Ἐρρήθη μὲν δῆλον ὅτι τούτων πλείω ὑπό τε αὐτοῦ καὶ τῶν συναγορευόντων φίλων αὐτῷ.» : να μετατρέψετε το απόσπασμα σε πλάγιο λόγο με εξάρτηση: Ἐγίγνωσκεν ὁ Σωκράτης ( Μονάδες 03 ) Καλή επιτυχία! ΤΕΛΟΣ 5 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ -