ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14)

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ : ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04/06/2018 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΒΑΘΜΟΣ ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.. ΤΜΗΜΑ:. ΑΡ:. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ: ΕΠΤΑ (7) Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη. Να απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα. Τα ερωτήματα να απαντηθούν στο φύλλο εξέτασης, όχι στο εξεταστικό δοκίμιο. Να γράψετε στο εξεταστικό δοκίμιο και στο φύλλο εξέτασης τα στοιχεία σας (ονοματεπώνυμο, τμήμα, ημερομηνία). Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή ταινίας (Tipp-Ex). ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) ΚΕΙΜΕΝΟ 1: Τα παιδικά χρόνια των παππούδων μας Τα παιδικά, όπως και τα νεανικά μου χρόνια, τα έζησα στο χωριό Καταφύγι της Καρδίτσας.Θα σου διηγηθώ τώρα μια αταξία μου. Οι γονείς μου κάποια μέρα μου αναθέσανε να φυλάξω τα πρόβατά μας. Εγώ όμως, διψώντας για παιχνίδι, τα παράτησα και πήγα να παίξω. Για κακή μου τύχη όμως τα πρόβατα δεν έμειναν στον ίδιο τόπο που εγώ τα άφησα. Πήγανε σε ένα χωράφι με σιτάρι και κάνανε μεγάλη ζημιά. Αυτό το περιστατικό με στενοχώρησε πολύ. Ο πατέρας με έδειρε και δε με άφησε να βγω από το σπίτι για λίγες μέρες. Όταν ήμουν μαθητής, το πρωί πήγαινα στο σχολείο του χωριού μας. Έφτασα μέχρι την τετάρτη τάξη. Το σχολείο μας βρισκόταν στην πλατεία του χωριού. Θυμάμαι τα διαλείμματα που παίζαμε ανέμελα με τους συμμαθητές μας. Εγώ, παιδί μου, δε διάβαζα και πολύ, αν και οι δάσκαλοι μας δέρνανε κάθε φορά που πηγαίναμε αδιάβαστοι ή ατακτούσαμε. Είχαμε έναν δάσκαλο για όλες τις τάξεις. Ήταν πολύ αυστηρός. Όποιος δε διάβαζε τον έδερνε στο χέρι με μια βέργα από χλωρό κλαρί. Γράφαμε σε πλάκα και τα βιβλία μας ήταν πολύ απλά, όχι σαν αυτά που έχετε εσείς σήμερα. Στον τόπο μας υπήρχε πολλή φτώχεια τότε και γι αυτό κάποια παιδιά πηγαίνανε σχεδόν ξυπόλητα στο σχολείο κι όλα φορούσαν παλιά ρούχα. Σαν παιδιά που ήμασταν, το απόγευμα παίζαμε διάφορα παιχνίδια. Ασχολούμασταν με μπάλα, κυνηγητό, κρυφτό και άλλα. Αγαπημένο παιχνίδι για μένα ήταν το ποδόσφαιρο. Από τα παιχνίδια που έπαιζα με τα άλλα παιδιά περισσότερο αναπολώ τους τσακωμούς μας και το κυνηγητό! Άλλες 1

φορές φτιάχναμε σπιτάκια, ανθρωπάκια και παίζαμε ή ακόμα και αυτοκινητάκια με σύρμα. Κάποτε πηγαίναμε στο δάσος, για να βρούμε φωλιές ή κυνηγούσαμε πουλιά με τη σφεντόνα. Κάποιες φορές πηγαίναμε και για ψάρεμα εκεί κοντά στο ποτάμι του χωριού. Όταν βγαίναμε έξω με τους φίλους μας, κάναμε αγώνες στο τρέξιμο και στην πάλη. Όσον αφορά τις εξόδους,τα βράδια τα αγόρια μπορούσαν να μένουν έξω από το σπίτι ως τις 10 το βράδυ, ενώ τα κορίτσια ήταν πιο περιορισμένα, έπρεπε μέχρι τις 7 το πολύ να είναι στο σπίτι. Κάποια βράδια οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας λέγανε παλιές ιστορίες και παραμύθια. (Διασκευή)- Από τη συλλογική εργασία μαθητών: «Τα παιδικά χρόνια των παππούδων μας», 3ο Γυμνάσιο Λαμίας (2010) Ημερ. ανάρτησης: 24-08-2011-Ηλεκτρονική διεύθυνση: http://antigrafeus.blogspot.com.cy/2011/08/blog-post_24.htm ΚΕΙΜΕΝΟ 2:7 τρόποι να γίνουμε καλύτεροι γονείς Η ανατροφή ενός παιδιού αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Ακολουθώντας κάποιες συμβουλές, θα μπορέσετε να βελτιώσετε τις ικανότητές σας ως γονιός. Μην κάνετε επίδειξη ισχύος Οι γονείς επενδύουν πολλή από την ενέργειά τους στο να σκέφτονται για τη συμπεριφορά των παιδιών τους, ενώ σ' αυτό που θα έπρεπε να δίνουν βάρος είναι το πώς να τη διαχειρίζονται.η ειδικευμένη παιδοψυχολόγος Αν Ντάγκλας υποστηρίζει ότι, «όσο περισσότερο κυριαρχικό είναι το στυλ σας, τόσο λιγότερη μοιάζει η δύναμή σας στα μάτια των παιδιών.έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Εδιμβούργο σε δείγμα 4.000 παιδιών, από 12 έως 13 ετών, αποδεικνύει πως οι πιο δύσκολοι και προβληματικοί έφηβοι είχαν αυταρχικούς γονείς. Να θυμάστε, λοιπόν, πως οι γονείς που στηρίζουν αποτελεσματικά την ανάπτυξη των παιδιών τους είναι εκείνοι που προσφέρουν αγάπη, βάζουν σαφή όρια και επιμένουν στην τήρησή τους. Είναι αυτοί που έχουν απαιτήσεις εφικτές και ανάλογες με την αναπτυξιακή και γνωστική ηλικία υποστηρίζοντας τις ικανότητές τους και την προσωπικότητά τους. Βάλτε ρεαλιστικούς στόχους Βεβαιωθείτε πως οι προσδοκίες που έχετε από τα παιδιά σας είναι ρεαλιστικές και μην τους ζητάτε περισσότερα από αυτά που μπορούν να δώσουν. Οι υπερβολικά υψηλοί στόχοι όχι μόνο θα το αποθαρρύνουν αλλά και θα το αγχώσουν πολύ, με αποτέλεσμα να αρχίσει να αποκτά χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αν, πάλι, η Μητέρα Φύση χάρισε στο παιδί σας ένα ιδιαίτερο ταλέντο, βοηθήστε το να το καλλιεργήσει, χωρίς όμως να γίνετε καταπιεστικοί μαζί του. 2

Μην είστε τελειομανείς και εκτιμήστε τα παιδιά σας Αγαπάμε τα παιδιά μας για αυτό που είναι και όχι για αυτό που μπορούν ή θέλουμε εμείς να γίνουν. Αν, δηλαδή, ο γονιός ενθουσιάζεται μόνο όταν το παιδί κατορθώνει κάτι ή δουλεύει σκληρά για κάτι και απογοητεύεται ή το επιπλήττει, όταν δεν πετυχαίνει, τότε η συμπεριφορά αυτή εκλαμβάνεται ως κριτική για τα λάθη του. Συμπληρωματικά είναι καλό να λεχθεί πως συνήθως τα παιδιά πιέζονται από τους γονείς τους, ώστε να πετύχουν την τέλεια απόδοση. Κάτω από τέτοιες συνθήκες είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν κατάθλιψη ή άγχος ως ενήλικοι. Απολαύστε το νέο σας ρόλο Ακόμη κι αν δεν μπορείτε να είστε συνεχώς δίπλα τους, μπορείτε να τους αφιερώνετε χρόνο, ώστε να τα ακούτε, να είστε τρυφεροί και να τους δείχνετε την αγάπη σας. Να είστε αισιόδοξοι Η πίστη, η θετική σκέψη και η αισιοδοξία μπορούν να αποτελέσουν στοιχεία για μια υγιή αποτελεσματική σχέση ανάμεσα στον γονέα και το παιδί. Από: Ελένη Χαδιαράκου Με τη συνεργασία της Βάσως Μακαρώνη (ψυχολόγος - παιδοψυχολόγος)-διασκευή http://www.imommy.gr/mama/psychologia/article/301/7-tropoi-na-ginoyme-kalyteroi-goneis/19/10/2012 I. Kατανόηση περιεχομένου: (μονάδες 2) Α1.1. Από το κείμενο 1 να αναφέρετε δυο (2) αναμνήσεις των παιδικών χρόνων του παππού: α) μια (1) ανάμνηση από το σχολικό του περιβάλλον και β) μια (1) ανάμνηση από τον βραδινό ελεύθερό του χρόνο. (μονάδα 0,5) Α1.2. α) Να συγκρίνετε το κείμενο 1 και το κείμενο 2 ως προς την αξιοπιστία. β) Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας βασισμένοι: I. στον πομπό II. στο λεξιλόγιο (μονάδα 1) Α1.3. Η συγγραφέας του κειμένου 2 αναφέρεται στους τρόπους με τους οποίους μπορούν οι άνθρωποι να γίνουν καλύτεροι γονείς. Να αναφέρετε δύο (2) από αυτούς τους τρόπους. (μονάδα 0,5) II. Κατανόηση μορφής: (μονάδες 4) Α2. Οργάνωση λόγου:(μονάδα 1) Α2.1.α) Στο κείμενο 2 να βρείτε μια συνδετική λέξη με την οποία συνδέονται οι προτάσεις στην 4 η παράγραφο: - «Αγαπάμε τα παιδιά μας άγχος ως ενήλικοι». β) Να γράψετε μία άλλη συνώνυμη λέξη που θα μπορούσε να τις συνδέσει, διατηρώντας παράλληλα το ίδιο νόημα. (μονάδα 0,5) 3

Α2.2. Να εντοπίσετε με ποιον απ τους τρεις παρακάτω τρόπους αναπτύσσεται η τρίτη (3η) παράγραφος του κειμένου 1: - «Σαν παιδιά που ήμασταν το απόγευμα παίζαμε διάφορα παιχνίδια.και στην πάλη»- και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας παραθέτοντας απόσπασμα από το κείμενο. Η 3η παράγραφος αναπτύσσεται με : α) σύγκριση και αντίθεση - β) παραδείγματα - γ) διαίρεση (μονάδα 0,5) Α3. Μορφοσυντακτικά Φαινόμενα: (μονάδες 2) Α3.1.Η πιο κάτω πρόταση βρίσκεται στην ενεργητική σύνταξη. Να τη μετατρέψετε σε παθητική. «Αυτό το περιστατικό με στενοχώρησε πολύ». (μονάδα 0,5) Α3.2.α. Να αναγνωρίσετε την έγκλιση του υπογραμμισμένου ρήματος που χρησιμοποιεί ο συντάκτης στην πιο κάτω φράση: «Απολαύστε το νέο σας ρόλο» β. Τι θέλει να δηλώσει ο συντάκτης του κειμένου χρησιμοποιώντας την έγκλιση αυτή; (μονάδα 0,5) Α3.3.Να γράψετε και τους άλλους δύο βαθμούς του επιρρήματος απλά στη μονολεκτική μορφή. «Γράφαμε σε πλάκα και τα βιβλία μας ήταν πολύ απλά». (μονάδα 0,5) Α3.4.Να αναγνωρίσετε το υπογραμμισμένο αντικείμενο (άμεσο, έμμεσο, σύστοιχο). «μου αναθέσανε να φυλάξω τα πρόβατα». (μονάδα 0,5) Α4. Λεξιλογικά : (μονάδα 1) Α4.1.Να αναλύσετε τις λέξεις «αυτοεκτίμηση» και «ενήλικοι» (κείμενο 2) στα συνθετικά τους μέρη. (μονάδα 0,5) Α4.2. Να σχηματίσετε δύο (2) νέες λέξεις αλλάζοντας το β συνθετικό της λέξης «συμμαθητές». (κείμενο 1) (μονάδα 0,5) III. Παραγωγή Γραπτού Επικοινωνιακού Λόγου: (μονάδες 8) Mε αφορμή τη Διεθνή Ημέρα της Οικογένειας που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Μαΐου, να γράψετε μια ομιλία σε συνέδριο που διοργανώνει το Σχολείο σας με θέμα «Η οικογενειακή ζωή». Στο κείμενό σας να αφηγηθείτε ένα ευχάριστο ή ένα δυσάρεστο οικογενειακό περιστατικό. (Λέξεις 220-250) 4

ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ( ΜΟΝΑΔΕΣ 6) ΚΕΙΜΕΝΟ 1 - ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ :«Η ιστορία ενός Γάτου που έμαθε σε ένα γλάρο να πετάει», Λούις Σεπουλβέδα Η Κενγκά άνοιξε τις φτερούγες, για να πετάξει αλλά το κύμα ήταν πιο γρήγορο και την πήρε από κάτω. Όταν ξαναβγήκε στην επιφάνεια, το φως της μέρας είχε χαθεί.κούνησε δυνατά το κεφάλι, ένιωσε όμως σαν να ήταν τυφλή. Η κατάρα των θαλασσών την είχε τυφλώσει. Η Κενγκά με τ ασημιά φτερά βούτηξε πολλές φορές το κεφάλι της στο νερό, ώσπου κάποιες ακτίνες φως έφτασαν στις κόρες των ματιών της πού χαν σκεπαστεί με πετρέλαιο. Η παχύρρευστη κηλίδα, η μαύρη μάστιγα, της είχε κολλήσει τα φτερά στο σώμα, κι η Κενγκά έπιασε να κουνάει τα πόδια, με την ελπίδα να κολυμπήσει γρήγορα και να φύγει μακριά απ το μαύρο κύμα. Με όλους τους μυς της πιασμένους από την προσπάθεια, κατάφερε κάποτε να φτάσει στοτέλος της πετρελαιοκηλίδας και νά ρθει σ επαφή με το καθαρό νερό. Όταν, βουτώντας το κεφάλι στο νερό κι ανοιγοκλείνοντας συνέχεια τα μάτια, κατάφερε να τα καθαρίσει, σήκωσε το κεφάλι και κοίταξε τον ουρανό Με τα φτερά τους ακίνητα, κολλημένα στο σώμα τους, οι γλάροι αποτελούσαν εύκολη λεία για τα μεγάλα ψάρια, ή πέθαιναν αργά, από ασφυξία, καθώς το πετρέλαιο έφραζε όλους τους πόρους. Αυτό το τέλος την περίμενε, κι η Κενγκά ευχήθηκε να την κατάπιναν αμέσως τα σαγόνια κάποιου κήτους. Η μαύρη κηλίδα. Η μαύρη μάστιγα. Περιμένοντας το τέλος της, η Κενγκά με τ ασημιά φτερά έπιασε να καταριέται τους ανθρώπους.πολλές φορές, από ψηλά, είδε πώς κάτι μεγάλα πετρελαιοφόρα επωφελούνταν τις μέρες πού χε στεριανή ομίχλη, για να βγουν στη θάλασσα και να πλύνουν τις δεξαμενές τους. Σκόρπιζαν στη θάλασσα χιλιάδες λίτρα από μια ουσία παχύρρευστη και μολυσματική, που επέπλεε στο κύμα. Η Κενγκά είδε και κάτι καράβια, που ήταν σαν κουκίδες σε γαλάζιο ύφασμα. Εκείνη την ώρα οι ακτίνες του ήλιου ήταν πολύ αδύναμες. Πέρασε τις πιο βασανιστικές ώρες της ζωής της καθισμένη πάνω στο νερό, με το τρομοκρατημένο της μυαλό να φαντάζεται τον πιο φριχτό θάνατο: χειρότερο απ το να την κατασπαράξει ένα ψάρι, χειρότερο ακόμα κι απ το να υποφέρει την αγωνία της ασφυξίας,ήταν το να πεθάνει από την πείνα.το καταραμένο το πετρέλαιο είχε ποτίσει τα πούπουλα της ουράς κι η Κενγκά δεν μπορούσε να κουμαντάρει το ανέβασμα. ΚΕΙΜΕΝΟ 2 ΑΔΙΔΑΚΤΟ: «Οι γλάροι», Ηλίας Βενέζης Οι ψαράδες τότε, μ αυτή την αφορμή, φέρναν την κουβέντα στους γλάρους του γέρου. Αλήθεια, του λέγανε. Πώς μπόρεσες να τους μερώσεις σε αυτό το έρημο νησί, μπάρμπα- Δημήτρη; Πουθενά δεν ακούστηκε να μερώνουν οι γλάροι... 5

Έτσι είναι, παιδιά μου, μουρμούριζε αυτός εκείνη την ήμερη ώρα. Όλα μερώνουν εδώ κάτου. Μοναχά ο άνθρωπος... Τον ρωτούσαν να τους πει πάλι την ιστορία με τους γλάρους, μόλο που την ξέραν, όπως την ξέραν κι όλοι όσοι ζούσαν στην αντικρινή στεριά. Τα είχε βρει μικρά, μες στους βράχους, δυο γλαρόπουλα αμάλλιαγα ακόμα. Ήταν χειμώνας τότε, τα λυπήθηκε και τα κουβάλησε στο καλύβι του, πλάι στο φάρο. Τα κράτησε και τα μεγάλωσε, ταΐζοντάς τα μικρά ψάρια που έπιανε το δίχτυ του. Μια μέρα του ήρθε η ιδέα να τους βγάλει από ένα όνομα. «Ε, λοιπόν, εσένα θα σε λέμε...» Μες στις αναμνήσεις του, μες στην καρδιά του, κείνη την ήμερη ώρα τριγυρίζανε τα δυο παιδικά πρόσωπα, τον καιρό που ήταν πολύ μικρά και τα φώναζε. «Λοιπόν..., εσένα να σε λέμε Βασιλάκη, είπε στο ένα πουλί. Κι εσένα να σε λέμε Αργύρη...» Έτσι, από τότε άρχισε να τα φωνάζει με τα ονόματα των παιδιών του. Κι οι γλάροι σιγά σιγά τα συνηθίσανε. Σαν μεγάλωσαν κι ήρθε η άνοιξη, ένα πρωί σκέφτηκε πως είναι αμαρτία να έχει σκλαβωμένα τα πουλιά. Αποφάσισε να τα λευτερώσει. Άνοιξε το μεγάλο καλαμένιο κλουβί κι έπιασε πρώτα το ένα πουλί. Το κράτησε μες στα δυο του χέρια, το χάιδεψε. Αισθανόταν την αλαφριά καρδιά του. Βάδιζε μπρος, τα χρόνια βάραιναν στους ώμους του σαν αβάσταχτο φορτίο. Τους λέει με θερμή φωνή: «Άιντε, λοιπόν, Βασίλη!» είπε στο πουλί και άνοιξε τα χέρια του, να το αφήσει να φύγει. Το πουλί πέταξε, έφυγε. Έβγαλε και το άλλο, το χάιδεψε σαν το πρώτο, το άφησε κι αυτό. Όλα ήταν ήμερα κείνη τη μέρα και η νύχτα που ήρθε ήταν ήμερη. Μονάχα που αισθανόταν να είναι ακόμα πιο έρημος. Το ίδιο βράδυ είχε αποτραβηχτεί νωρίς, όταν άκουσε στο μικρό παράθυρο της καλύβας αλαφριά χτυπήματα. Πλησίασε και κοίταξε. Δεν το πίστευε. Πετούσε απ τη χαρά του, σαν να ήταν τα παιδιά του που γύριζαν. Άνοιξε την πόρτα να μπουν μέσα οι γλάροι.από τότε αυτό γινόταν: τα πουλιά φεύγαν το πρωί, τραβούσανε κατά τις αντικρινές στεριές της Ανατολής σαν έμπειροι ταξιδιώτες ως πέρα στο Σίγρι, και τα βράδια γύριζαν ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Β1. Στα κείμενα 1 και 2 αποδίδονται ανθρώπινα χαρακτηριστικά στην Κενγκά και στους γλάρους. Να αναγνωρίσετε και να γράψετε δυο (2) απ αυτά από το κάθε κείμενο. (μονάδα 1) Β2.Να εντοπίσετε δυο (2) μεταφορές και δυο (2) παρομοιώσεις από κάθε κείμενο ξεχωριστά. (μονάδα 1) 6

Β3.α) Να συγκρίνετε, σχολιάζοντας αναλυτικά, τη στάση των ανθρώπων απέναντι στους γλάρους, όπως αυτή φαίνεται και στα δυο κείμενα. β) Να στηρίξετε την απάντησή σας με 2 (δύο) φράσεις μέσα από το κάθε κείμενο. (μονάδες 2) Β4. Βασισμένοι στο κείμενο 1 να απαντήσετε τα πιο κάτω: α) Ποιο είναι το είδος του αφηγητή (μέτοχος αμέτοχος). β) Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με βάση το πρόσωπο αφήγησης. γ) Να αναφέρετε και να σχολιάσετε δυο (2) συναισθήματα που δημιουργούνται στον αναγνώστη του κειμένου 1 και να εξηγήσετε. (μονάδα 1) Β5. Ποιο μήνυμα θέλει να μεταδώσει ο συγγραφέας του κειμένου 1; Να αναπτύξετε την απάντησή σας σε 25-30 λέξεις. (μονάδα 1) ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ Η ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ Η ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ..... Ανθή Παλιομυλίτη Ιωάννα Μεταξά Β.Δ. Βαρβάρα Κάσσαρη... Μύριελ Θεοδούλου. Αθηναΐς Χριστοφή.. Αντρέας Καΐλη 7