Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Τ Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η 4 Σύσκεψη για την έρευνα και καινοτομία στην Περιφέρεια Πελοποννήσου 13 ΙΝΒΙΣ: Τεχνολογίες αιχμής στη βιομηχανία, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας 24 Ελληνική η καλύτερη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για το μελλοντικό Ίντερνετ! 30 Το μυστικό επιτυχίας στην καινοτομία!
Περιεχόμενα σελ. 4 Σύσκεψη για την έρευνα και καινοτομία στην Περιφέρεια Πελοποννήσου Ταυτότητα Περιοδική ενημερωτική έκδοση της Γενικής Γραμματείας Έρευνας & Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού Υπεύθυνος έκδοσης: Κων/νος Απέργης σελ. 6 σελ. 8 σελ. 10 σελ. 13 σελ. 22 Οδηγός σχεδιασμού βιοενεργειακών συστημάτων Συστήματα στην αιχμή της καινοτομίας από το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»... Nέο διαδικτυακό περιβάλλον για τις ηλεκτρονικές εκδόσεις του ΕΚΤ ΙΝΒΙΣ: Τεχνολογίες αιχμής στη βιομηχανία, με στόχο την αύξηση της... Γενετικό τεστ για καρκίνο μαστού και ωοθηκών Επιμέλεια και διόρθωση κειμένων: Κων/νος Απέργης Αυτοτελές Τμήμα Εκδόσεων, Συνεδρίων & Εκθέσεων Τηλ: 210 7458.237, 210 7458.159 Fax: 210 7458.036 Γραφεία ΓΓET: Λ. Μεσογείων 14 18, Τ.Κ. 115 10, Αθήνα Τηλ: 213 1300.000 E-mail: webadmin @gsrt.gr www.gsrt.gr Σχεδιασμός, Παραγωγή: POSTSCRIPTUM information architecture Παπαδιαμαντοπούλου 4, 115 28 Aθήνα Τηλ: 210 7292.288, 210 7293570 vnikol@postscriptum.gr ΤΟ ΕΡΓΟ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ σελ. 24 σελ. 26 σελ. 28 σελ. 30 Ελληνική η καλύτερη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για το μελλοντικό Ίντερνετ! «Υφαίνοντας» στη νανοκλίμακα Κβαντικά παιχνίδια «μαθαίνουν» τις ηλεκτρονικές συσκευές να... Το μυστικό επιτυχίας στην καινοτομία! Lay out και σελιδοποίηση: Βαγγέλης Νικολάου Συντακτική Ομάδα: Ελληνική Ένωση Δημοσιογράφων Επιστήμης - Science View Μακρή 3, 117 42, Αθήνα, Τηλ: 210 9231.955 www.scienceview.gr - E-mail: info@scienceview.gr Ηλίας Αγγελόπουλος (Δημοσιογραφική Επιμέλεια) Αθανάσιος Κουτσουρίδης (Σύμβουλος Έκδοσης) Μενέλαος Σωτηρίου (Σύμβουλος Έκδοσης) Θεώνη Χαραλαμπίδου (Γραμματειακή Υποστήριξη) σελ. 34 σελ. 37 Έρευνες για τον Ήλιο με κεντρική Eλληνική συμμετοχή! Ας χαμηλώσουμε τις εντάσεις... Τεύχος 18, Μάιος 2013 σελ. 40 Ε&Τ Online in English 2 3
Οικονομία + Ανάπτυξη Σύσκεψη για την έρευνα και καινοτομία στην Περιφέρεια Πελοποννήσου Επί τάπητος οι πρωτοβουλίες της Περιφέρειας και το Ινστιτούτο Έρευνας, Καινοτομίας και Εφαρμοσμένης Τεχνολογίας για την έρευνα στη συνάντηση του Γενικού Γραμματέα Έρευνας Τεχνολογίας Για τις πρωτοβουλίες που έχει αναπτύξει η περιφέρεια Πελοποννήσου στην έρευνα και στην εφαρμοσμένη τεχνολογία ενημερώθηκε ο γ.γ Έρευνας και Τεχνολογίας Βασίλειος Μάγκλαρης την Πέμπτη 23 Μαΐου, σε συνάντηση που είχε με τον περιφερειάρχη Πελοποννήσου Πέτρο Τατούλη. Στη συζήτηση συμμετείχαν ο πρόεδρος του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» Νικόλαος Κανελλόπουλος, ο πρόεδρος του ΕΛΚΕΘΕ Κώστας Συνολάκης, οι Λήδα Γιαννακοπούλου, Αγνή Σπηλιώτη και Δώρα Φαρμάκη από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, ο αντιπεριφερειάρχης Αρκαδίας Ευάγγελος Γιαννακούρας, καθώς και οι θεματικοί αντιπεριφερειάρχες Κωνσταντίνα Νικολάκου και Ανδρέας Πουλάς. Βασίλη Μάγκλαρη με τον Περιφερειάρχη Πέτρο Τατούλη Κεντρικό θέμα της συνάντησης αποτέλεσε το Ινστιτούτο Έρευνας, Καινοτομίας και Εφαρμοσμένης Τεχνολογίας, καθώς και η αξιοποίηση του κέντρου μεταφοράς τεχνολογίας, το οποίο είχε συσταθεί με συνεργασία της Διαχειριστικής Αρχής και των επιμελητηρίων. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν στη συνάντηση, το Ινστιτούτο θα έχει ως στόχο το «πατεντάρισμα» της τεχνολογίας με ευθύνη της περιφέρειας Πελοποννήσου, των επιχειρήσεων που θα συμμετάσχουν, καθώς και των επιστημονικών κέντρων, ελληνικών και διεθνών, ούτως ώστε η παραγόμενη έρευνα να βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με την επιχειρηματικότητα, αλλά και να ανατροφοδοτείται από αυτή. Τομείς της ερευνητικής δραστηριότητας του Ινστιτούτου θα αποτελέσουν η νανοτεχνολογία στην αγροτική οικονομία, στην ιατρική και τη φαρμακευτική, στις περιβαλλοντικές παρεμβάσεις και στην ενέργεια. «Δεν μας ενδιαφέρει να αποτελέσουμε ένα ακόμη πανεπιστημιακό ίδρυμα, αλλά να συνδέσουμε την έρευνα με την επιχειρηματικότητα και στην προσπάθειά μας αυτή έχουμε σύμμαχο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και προσωπικά τον Ευρωπαίο Επίτροπο κ. Γιοχάνες Χαν, ο οποίος θα το συμπεριλάβει στα άυλα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχει ήδη εξασφαλίσει την χρηματοδότησή του», σημείωσε ο Περιφερειάρχης. Υποστήριξε μάλιστα, πως η έρευνα, η καινοτομία και η εφαρμοσμένη τεχνολογία, μαζί με την αξιοποίηση του σημαντικού επιστημονικού προσωπικού που διαθέτει η χώρα προσδίδουν υπεραξία στην τοπική οικονομία και εξέφρασε την πρόθεση της Περιφέρειας να επενδύσει σοβαρά σε αυτούς τους τομείς. Επίσης, τονίστηκε η ανάγκη που έχει η περιφέρεια να επενδύσει στην έρευνα, την τεχνολογία και την αξιοποίηση επιστημονικού προσωπικού. «Πρέπει να δοθεί η δυνατότητα ώστε η έρευνα και η τεχνολογία να βρίσκει άμεση εφαρμογή στην οικονομία», τόνισε ο κ. Τατούλης και ενημέρωσε ότι ήδη έχουν υπογράψει συμφωνίες με την περιφέρεια είκοσι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι και τέσσερα ξένα ερευνητικά κέντρα. Από την πλευρά του, ο κ. Μάγκλαρης δήλωσε εντυπωσιασμένος από το σχέδιο δράσης της περιφέρειας Πελοποννήσου, σχετικά με την έρευνα και την καινοτομία, το οποίο, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε, «εκπέμπει και όραμα και δυναμική». Παράλληλα, έθεσε στη διάθεση της Περιφέρειας κάθε δυνατή συνδρομή στην ευόδωση των προσπαθειών της, ενώ έκανε ειδική αναφορά στις ενέργειες που εδώ και δύο δεκαετίες είχαν ξεκινήσει στην Πελοπόννησο για την εξερεύνηση βαθέων υδάτων. Ο κ. Μάγκλαρης εξέφρασε επίσης την ταύτιση της Γενικής Γραμματείας με την Περιφέρεια στη διασύνδεση της έρευνας με την επιχειρηματικότητα, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι πρόεδροι του Δημόκριτου και του ΕΛΚΕΘΕ, οι οποίοι χαρακτήρισαν πρωτοπόρα την αντίληψη της Περιφέρειας και σημείωσαν τις εξαιρετικές δυνατότητες ανάπτυξης της έρευνας -για πρώτη φορά- σε περιφερειακό επίπεδο. 4 5
Inbox + Περισκόπιο Οδηγός σχεδιασμού βιοενεργειακών Το Ινστιτούτο Χημικών συστημάτων Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης δημιούργησε σε συνεργασία με ευρωπαίους εταίρους τον «Οδηγό Σχεδιασμού Βιοενεργειακών Συστημάτων» στο πλαίσιο του υποέργου Η βιομάζα αποτελεί σήμερα την κύρια αλλά και την πιο ευέλικτη πηγή ανανεώσιμης ενέργειας στην Ευρώπη. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι οι εμπλεκόμενοι φορείς στην υλοποίηση έργων βιοενέργειας δεν έχουν επαρκή κατανόηση θεμελιωδών στοιχείων τα οποία διαφοροποιούν τα συστήματα βιοενέργειας από αυτά που βασίζονται σε συμβατικά καύσιμα ή άλλες ΑΠΕ. Αποτέλεσμα αυτού είναι η εμφάνιση εμποδίων στις σχετικές επενδύσεις ή η υλοποίηση επενδύσεων με μικρά ποσοστά επιτυχίας, οι οποίες τελικά λειτουργούν ως αποτρεπτικά αντιπαραδείγματα στην υλοποίηση νέων έργων. Το Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ/ ΙΔΕΠ) δημιούργησε σε συνεργασία με ευρωπαίους εταίρους τον «Οδηγό Σχεδιασμού Βιοενεργειακών Συστημάτων» στο πλαίσιο του υποέργου BISYPLAN. Ο Οδηγός προσφέρεται δωρεάν και για δημόσια χρήση και είναι διαθέσιμος σε τέσσερεις γλώσσες (Ελληνικά, Αγγλικά, Ιταλικά, Εσθονικά) στην ιστοσελίδα http://bisyplan. bioenarea.eu. Aποτελείται από 25 κεφάλαια και 3 παραρτήματα που συνεγράφησαν από τους ειδικούς επιστήμονες της ομάδας του έργου. Κάθε κεφάλαιο περιλαμβάνει ξεχωριστή ενότητα με ζητήματα σχεδιασμού βιοενεργειακών συστημάτων, με στόχο την ενίσχυση των στρατηγικών προώθησης της χρήσης βιομάζας σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο. BISYPLAN Σχετικός σύνδεσμος: http://bisyplan.bioenarea.eu Απευθύνεται κυρίως σε τοπικούς φορείς και διαμορφωτές περιφερειακών πολιτικών σε θέματα ενεργειακών υποδομών και ενεργειακού σχεδιασμού με στόχο να προωθήσει τη συσσωρευμένη εμπειρία και τις βέλτιστες πρακτικές που έχουν επιτευχθεί σε περιοχές της Ευρώπης και παγκοσμίως. Παράλληλα, μπορεί να αποτελέσει μια πρώτη εισαγωγή στα συστήματα βιοενέργειας για προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, επιστήμονες ή άλλους ειδικούς που ενδιαφέρονται για μια ολιστική προσέγγιση των συστημάτων βιοενέργειας. Το υποέργο BISYPLAN υλοποιήθηκε στα πλαίσια του έργου «BIO-EN-AREA Βελτίωση των Πολιτικών Περιφερειακής και Εδαφικής Ανάπτυξης για τη Βιοενέργεια» που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα διακρατικής συνεργασίας INTERREG IVC. Υπεύθυνοι του έργου είναι οι: Εμμανουήλ Καραμπίνης [Επιστημονικός συνεργάτης, ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ] Γραμμέλης Παναγιώτης [Κύριος Ερευνητής ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ] Μετάφραση: Μανώλης Καραμπίνης, Άκης Παπαδέλης, Νίκος Μαργαρίτης, Νάσος Κούτσιανος, Βαλάντης Κετικίδης, Μαρία Χρηστίδου, Παναγιώτης Βουνάτσος 6 7
Inbox + Περισκόπιο Συστήματα στην αιχμή της καινοτομίας από το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» στην πρώτη έκθεση Greek Innovation Expo 2013 Tο Εργαστήριο Ολοκληρωμένων Συστημάτων του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» συμμετείχε με επτά εκθέματα στην πρώτη Greek Innovation Tο Εργαστήριο Ολοκληρωμένων Συστημάτων του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» συμμετείχε με επτά εκθέματα στην πρώτη Greek Innovation Expo 2013 που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα μεταξύ 16 και 19 Μαΐου. Στην έκθεση αναδείχθηκε η ελληνική καινοτομία και φιλοξενήθηκαν όλοι οι φορείς που έχουν ως βασικούς άξονές τους την Έρευνα, το Σχεδιασμό, την Τεχνολογία και την Καινοτομία. Στο περίπτερό του, το ΕΚΕΦΕ «Δ» παρουσίασε τις δραστηριότητές του Εργαστηρίου Ολοκληρωμένων Συστημάτων, όπως πλατφόρμες πολύ-βιομετρικής ταυτότητας, το σύστημα προγραμματισμού διαδρομών των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς OPTITRANS, σύστημα επικοινωνίας εκτάκτου ανάγκης, πλατφόρμα μοντελοποίησης ανθρώπινης συμπεριφοράς με 3D animation και παιχνίδια, εφαρμογές παρακολούθησης αποσκευών και αντικειμένων σε αεροδρόμια και ολοκληρωμένο σύστημα ELECTR-X Expo 2013 εντοπισμού ανθρώπων σε εσωτερικούς χώρους, τηλεμετρίας, τηλεπαρουσίας και ενδοεπικοινωνίας. Βασική επιδίωξη του Κέντρου ήταν να εξοικειωθεί το κοινό με τις νέες τεχνολογίες στον τομέα της πληροφορικής και να ενημερωθούν οι επιχειρήσεις για καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες που προκύπτουν από την αξιοποίηση τους. Σχετικοί σύνδεσμοι http://www.iit.demokritos.gr/ http://greekinnovationexpo.gr 8 9
Φορείς + Δραστηριότητες Nέο διαδικτυακό περιβάλλον για τις ηλεκτρονικές εκδόσεις του ΕΚΤ Ανοικτή πρόσβαση και ενιαία αναζήτηση σε επιστημονικά άρθρα, βιβλία και πρακτικά συνεδρίων μέσω του ΕΚΤ epublishing Τη λειτουργία του νέου διαδικτυακού περιβάλλοντος ΕΚΤ epublishing ανακοίνωσε το Eθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Πρόκειται για μια δυναμική πλατφόρμα που φιλοξενεί τις ηλεκτρονικές εκδόσεις του ΕΚΤ, παρέχοντας ανοικτή πρόσβαση σε έγκριτα άρθρα ελληνικών επιστημονικών περιοδικών, καθώς και σε βιβλία και πρακτικά συνεδρίων από ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών περιοχών. Στο νέο περιβάλλον παρουσιάζονται οι υπηρεσίες ηλεκτρονικών εκδόσεων του ΕΚΤ, με πληροφορίες για τους συνεργαζόμενους εκδότες. Η πλατφόρμα epublishing συγκεντρώνει σε ένα ενιαίο περιβάλλον τις ηλεκτρονικές εκδόσεις του ΕΚΤ και τις διαθέτει ανοικτά στο κοινό μέσα από προηγμένα συστήματα που αντλούν αυτόματα το περιεχόμενο των εκδόσεων, επιτρέπουν την εξειδικευμένη αναζήτηση στο υλικό αυτό και προσφέρουν μια ευχάριστη εμπειρία πλοήγησης. Σήμερα, στην πλατφόρμα ΕΚΤ epublishing φιλοξενείται έγκριτο επιστημονικό περιεχόμενο από 12 Έλληνες επιστημονικούς εκδότες (ανάμεσα τους τα Ινστιτούτα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία, κ.ά.). Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται 8 έγκριτα επιστημονικά περιοδικά ανοικτής πρόσβασης (που ακολουθούν διαδικασίες επιστημονικής αξιολόγησης και ευρετηριάζονται σε διεθνείς βάσεις δεδομένων) με περισσότερα από 1.400 επιστημονικά άρθρα σε διάφορες γλώσσες, καθώς και περισσότερα από 15 ηλεκτρονικά βιβλία και πρακτικά συνεδρίων. Οι αναγνώστες μπορούν να πλοηγηθούν σε ευρετήριο περίπου 920 συγγραφέων ή να αναζητήσουν το υλικό που τους ενδιαφέρει, επιλέγοντας από ένα πλούσιο κατάλογο επιστημονικών άρθρων και βιβλίων σε 37 επιστημονικά πεδία, από τις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες (π.χ. Ιστορία, Αρχαιολογία) μέχρι τις Φυσικές και Γεωργικές Επιστήμες (π.χ. Θαλάσσια Βιολογία και Γεωεπιστήμες). Το υλικό αυτό εμπλουτίζεται συνεχώς, καθώς το ΕΚΤ επεκτείνει το δίκτυο συνεργασιών του με επιστημονικούς εκδότες που επιθυμούν τη μετάβαση της έκδοσής τους σε διαδικτυακό περιβάλλον λειτουργίας και την οργάνωση της εκδοτικής διαδικασίας και παρουσίαση της έκδοσης, σύμφωνα με διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα και τάσεις. Το περιβάλλον ΕΚΤ epublishing επιτρέπει την ενιαία αναζήτηση στο πλήρες περιεχόμενο άρθρων και βιβλίων με βάση λέξειςκλειδιά. Η λειτουργία Σύνθετης Αναζήτησης παρέχει τη δυνατότητα να φιλτράρει κανείς τα αποτελέσματα αναζήτησης με βάση τον 10 11 συνεχίζεται...
Φορείς + Δραστηριότητες (συνέχεια) Φορείς + Δραστηριότητες Nέο διαδικτυακό περιβάλλον για τις ηλεκτρονικές εκδόσεις του ΕΚΤ τύπο περιεχομένου (άρθρο, βιβλίο, περιοδικό, πρακτικά συνεδρίων), τον εκδότη, τον συγγραφέα, το επιστημονικό πεδίο κ.ά. Οι αναγνώστες έχουν τη δυνατότητα να διαβάσουν online το δημοσίευμα που τους ενδιαφέρει σε πολλαπλές μορφές (αρχείο, φυλλομέτρηση, online έκδοση κ.λπ.). Παράλληλα, το ΕΚΤ epublishing ενσωματώνει το πλήρες κείμενο κάθε άρθρου, το οποίο προβάλλει στους χρήστες μαζί με επιπρόσθετες πληροφορίες μεταδεδομένων και συνδέσμους που συντελούν στη βέλτιστη αξιοποίηση του. Έτσι ο αναγνώστης μπορεί να μεταβεί σε άρθρα του ίδιου τεύχους, σχετικά άρθρα, έργα του ίδιου συγγραφέα, να πραγματοποιήσει αναζήτηση σε όλο το περιεχόμενο του ΕΚΤ epublishing, να εξαγάγει την βιβλιογραφική αναφορά, να βρει επιπρόσθετες πληροφορίες για το ηλεκτρονικό περιοδικό (όπως οδηγίες για συγγραφείς ή σχετικά με την πολιτική του περιοδικού) αλλά και να υποβάλει την εργασία του στο περιοδικό, ηλεκτρονικά. Παράλληλα, οι δυνητικοί συγγραφείς μπορούν να ενημερωθούν για τις δυνατότητες κατάθεσης επιστημονικών άρθρων στους συνεργαζόμενους εκδότες και τους κανονισμούς υποβολής εργασιών του κάθε εκδότη, καθώς και για τα οφέλη των δημοσιεύσεων με ανοικτή πρόσβαση. Οι υπηρεσίες ηλεκτρονικών Εκδόσεων του ΕΚΤ αναπτύσσονται στο πλαίσιο του έργου «Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΠΣΕΤ) - Κοινωνικά Δίκτυα και Περιεχόμενο Παραγόμενο από Χρήστες», (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση», ΕΣΠΑ, με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της ΕΕ- Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), που αποτελεί το κύριο αναπτυξιακό έργο του ΕΚΤ. ΙΝΒΙΣ: Τεχνολογίες αιχμής στη βιομηχανία, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας Το Ινστιτούτο Βιομηχανικών Συστημάτων του Ε.Κ. «Αθηνά» στοχεύει να είναι παραγωγικός και αξιόπιστος συνεργάτης της ελληνικής και ευρωπαϊκής βιομηχανίας Το Ινστιτούτο Βιομηχανικών Συστημάτων (ΙΝ- ΒΙΣ) είναι το κύριο ινστιτούτο στην Ελλάδα που εστιάζει σε βιομηχανικά συστήματα και ιδιαίτερα στην ελληνική βιομηχανία. Το ΙΝΒΙΣ (http://www.isi.gr), που εδρεύει στην Πάτρα, αποτελεί ερευνητικό ινστιτούτο του Ε.Κ. ΑΘΗΝΑ και αναπτύσσει τεχνολογίες αιχμής, εφαρμόσιμες στο βιομηχανικό και επιχειρησιακό περιβάλλον, με τελικό ζητούμενο την καινοτομία και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής βιομηχανίας. Το ΙΝΒΙΣ είναι ενεργό σε πολλές ερευνητικές και τεχνολογικές κατευθύνσεις, όπως τα βιομηχανικά πληροφοριακά και επικοινωνιακά συστήματα, εταιρικά συστήματα και επιχειρησιακή ολοκλήρωση, μοντελοποίηση επιχειρησιακών και βιομηχανικών διαδικασιών, βιομηχανικά ηλεκτρονικά και βιομηχανικός έλεγχος, ενσωματωμένα συστήματα και ασφάλεια. «Το ΙΝΒΙΣ δραστηριοποιείται σε όλες τις κατευθύνσεις που αφορούν στην ελληνική βιομηχανία και καλύπτει τις ανάγκες της σε τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ), συμβάλλοντας στην αειφόρο ανάπτυξη καθώς και παράγοντας τεχνολογίες και προϊόντα 12 23 13 συνεχίζεται...
Φορείς + Δραστηριότητες (συνέχεια) ΙΝΒΙΣ: Τεχνολογίες αιχμής στη βιομηχανία, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας που είναι φιλικά προς το περιβάλλον», σημειώνει ο Δρ Νικόλαος Ζερβός, διευθυντής Ερευνών και αναπληρωτής διευθυντής του ΙΝΒΙΣ. Όπως εξηγεί, το ΙΝΒΙΣ στοχεύει να είναι παραγωγικός και αξιόπιστος συνεργάτης της ελληνικής και ευρωπαϊκής βιομηχανίας. «Το ΙΝΒΙΣ έχει αποδεδειγμένη σημαντική συνεισφορά σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και έχει δημιουργήσει ισχυρές σχέσεις με την βιομηχανία στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ» Ας δούμε, όμως, ορισμένα από τα έργα, τα οποία υλοποιεί και προγραμματίζει το ΙΝΒΙΣ: ΑΣΠΙΣ - Πρωτότυπο σύστημα εποπτείας: «Λύνει τα χέρια στις Ομάδες Έρευνας και Διάσωσης» Μέσω του έργου ΑΣΠΙΣ, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ, δημιουργήθηκε ένα πρωτότυπο σύστημα εποπτείας, που βασίζεται σε αυτόνομες, ευφυείς συσκευές που εγκαθίστανται στις κρίσιμες υποδομές και συλλέγουν δεδομένα μόνο στην περίπτωση ενός γεγονότος που θέτει τις υποδομές σε κίνδυνο. Η αυτονομία έγκειται στη δυνατότητα των συσκευών να μεταδώσουν τα δεδομένα τους προς Ομάδες Έρευνας και Διάσωσης που θα καταφτάσουν στο χώρο του συμβάντος ακόμη και όταν η επικοινωνιακή και ενεργειακή υποδομή έχουν πλήρως καταστραφεί. Οι συσκευές μεταδίδουν τα δεδομένα τους μέσω ειδικής ασύρματης δικτύωσης προς ένα κεντρικό σταθμό, λειτουργώντας έτσι κατά κάποιο τρόπο ως «μαύρο κουτί» της υποδομής, ενώ παρέχουν τη δυνατότητα στις Ομάδες Έρευνας και Διάσωσης να έχουν πληροφορία για την επικρατούσα κατάσταση σε πραγματικό χρόνο, αυξάνοντας τις πιθανότητες διάσωσης ή παροχής βοήθειας. Οι δοκιμές του έργου ΑΣΠΙΣ έλαβαν χώρα στις εγκαταστάσεις της γαλλικής εταιρείας RATP, η οποία διαχειρίζεται το μετρό του Παρισιού και σε πλοίο της ελληνικής ακτοπλοϊκής εταιρείας ΑΝΕΚ με επιτυχή αποτελέσματα. Πληροφορίες: http://www.aspis-project.eu/ Εκπαιδευτικός σεισμογράφος: «Η γνώση είναι προστασία» Η εκπαίδευση είναι, προς το παρόν, το πιο αποτελεσματικό μέσο ελαχιστοποίησης των κινδύνων που προέρχονται από τους σεισμούς. Με άλλα λόγια «Η Γνώση Είναι Προστασία» και ίσως δεν είναι τυχαίο ότι ο Εγκέλαδος νικήθηκε από την Αθηνά, τη θεά της σοφίας και της μάθησης. Η τοποθέτηση σεισμογράφων σε σχολεία, πρόγραμμα το οποίο υλοποιεί το Ινστιτούτο Βιομηχανικών Συστημάτων, αποσκοπεί στην ανάπτυξη μιας συνείδησης και συμπεριφοράς, αρχικά σε επίπεδο σχολικής κοινότητας, αλλά αργότερα και σε επίπεδο περιοχής, που μακροπρόθεσμα θωρακίζει την κοινωνία απέναντι στους σεισμούς. Η χρήση σεισμολογικών δεδομένων για εκπαιδευτικούς σκοπούς στο πλαίσιο των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαί- 14 15 συνεχίζεται...
Φορείς + Δραστηριότητες (συνέχεια) ΙΝΒΙΣ: Τεχνολογίες αιχμής στη βιομηχανία, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας δευσης δημιούργησε νέες ευκαιρίες για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς καθώς απαιτεί να αναπτύξουν επιστημονική γνώση και δεξιότητες όπως: μετρήσεις, παρατήρηση, συλλογή και οργάνωση δεδομένων, παρουσίαση αποτελεσμάτων και εξαγωγή συμπερασμάτων. Επιπλέον, η διαδικασία αυτή απαιτεί από τους μαθητές να εφαρμόσουν γνώσεις από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους όπως η φυσική, τα μαθηματικά, η γεωλογία κ.ά. Η πηγή των σεισμολογικών δεδομένων είναι ο εκπαιδευτικός σεισμογράφος, ο οποίος αποτελείται από αισθητήρα, αναλογικό/ψηφιακό μετατροπέα (ψηφιοποιητής), καταγραφέα καθώς και λογισμικό επισκόπησης και επεξεργασίας σεισμικών δεδομένων. Στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος, εγκαταστάθηκαν εκπαιδευτικοί σεισμογράφοι σε τέσσερα σχολεία: Φιλιατρά, Κυπαρισσία, Καλαμάτα και Αιτωλικό. Έτσι δημιουργήθηκε το πρώτο Ελληνικό Σχολικό Σεισμολογικό Δίκτυο, το οποίο ονομάστηκε «Εγκέλαδος». Παρά το μικρό χρόνο λειτουργίας του, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί των σχολείων αυτών έχουν εκπονήσει εργασίες, οι οποίες έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά συνέδρια και περιοδικά. Τα μελλοντικά σχέδια περιλαμβάνουν την επέκταση του δικτύου με την ενσωμάτωση και άλλων σχολείων και τη συνεργασία με παρόμοια ευρωπαϊκά δίκτυα. Πληροφορίες: http://www.isi.gr/modseism MERΙΤ Ηλεκτρονικό σύστημα αυτοματισμού επιβίβασης και αποβίβασης στα πλοία της επιβατηγού ναυτιλίας Κύριος στόχος του έργου MERIT, χρηματοδοτούμενου από το ΕΣΠΑ, είναι η δημιουργία νέας γνώσης συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας αιχμής για το σχεδιασμό, την ανάπτυξη και αξιοποίηση ενός πρότυπου ολοκληρωμένου ηλεκτρονικού συστήματος ασφάλειας των θαλασσίων μεταφορών με καινοτόμα χρήση τεχνολογιών ραδιοσυχνοτικής αναγνώρισης (RFID). Με τη δημιουργία ενός λειτουργικού πιλοτικού ηλεκτρονικού σύγχρονου συστήματος αυτοματισμού της επιβίβασης και αποβίβασης των επιβατών, των δεμάτων και των αυτοκινήτων στα πλοία της επιβατηγού ναυτιλίας θα δοθεί η δυνατότητα μιας ολοκληρωμένης αξιολόγησης των δυνατοτήτων αντικατάστασης των συμβατικών μεθόδων που σήμερα χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Το έργο φιλοδοξεί να παρουσιάσει καινοτόμες χρήσεις της τεχνολογίας RFID, εκμεταλλευόμενο στο μέγιστο τα χαρακτηριστικά της, όπως για παράδειγμα τη δυνατότητα ταυτόχρονων, πολλαπλών αναγνώσεων, το συνδυασμό των διαφόρων ηλεκτρονικών μορφών εγγράφων (ηλεκτρονικά εισιτήρια, κάρτες επιβίβασης, ηλεκτρονικές ταυτότητες, διαβατήρια κ.λπ.) και μελετώντας τη σε όλες τις διαστάσεις της, σύμφωνα με τις τρέχουσες κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Συγκεκριμένα, εκτός από την επιτάχυνση και βελτίωση των διαδικασιών, βασικό επιπλέον κίνητρο αποτελεί η αύξηση του επιπέδου ασφαλείας (safety) με τη μελέτη των δυνατοτήτων ταυτοποίησης και παρακολούθησης του αριθμού των επιβατών, των αυτοκινήτων και των δεμάτων σε όλη την ακολουθία επιβιβάσεων/αποβιβάσεων στις ενδιάμεσες στάσεις του πλοίου. Εταίροι του έργου είναι οι ναυτιλιακές εταιρείες ΑΝΕΚ και HSW από την πλευρά των επιχειρήσεων, ενώ από πλευράς ερευνητικών φορέων, το Πολυτεχνείο Κρήτης και το Ινστιτούτο Βιομηχανικών Συστημάτων (ΙΝΒΙΣ). 16 17 συνεχίζεται...
Φορείς + Δραστηριότητες (συνέχεια) ΙΝΒΙΣ: Τεχνολογίες αιχμής στη βιομηχανία, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας ΣΕΛΙΔΑ Σύστημα διαχείρισης έντυπου υλικού με χρήση τεχνολογίας Ραδιοσυχνοτικής Αναγνώρισης Αντικείμενο του έργου ΣΕΛΙΔΑ είναι η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και καινοτόμου συστήματος για τη διαχείριση έντυπου υλικού, το οποίο θα βασίζεται στην τεχνολογία ραδιοσυχνοτικής αναγνώρισης (Radio Frequency Identification, RFID), στην αποδοτική διασύνδεσή της με συστήματα Back Office αλλά και στην χρήση διαδικτυακών υπηρεσιών (Object Naming Service, ONS) για τη διάχυση της πληροφορίας που χαρακτηρίζει κάθε έντυπο υλικό. Κρίσιμα έγγραφα, νομικά και οικονομικά έγγραφα, σπάνια ή/και μεγάλης αξίας βιβλία μπορούν να διαχειριστούν με τη χρήση ενός RFID tag, έτσι ώστε αυτό ανά πάσα στιγμή να μπορεί να ανιχνευθεί σε διάφορα επίπεδα (τόπος, χρόνος, κάτοχος κ.λπ.), επιτρέποντας στα έντυπα-βιβλία να κληρονομήσουν μία ψηφιακή ταυτότητα και δίνοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα στα πληροφοριακά συστήματα, είτε είναι διαχείρισης πόρων (ERP, WMS κ.λπ.), είτε είναι διαχείρισης διαδικασιών (WorkFlow, Document Management κ.λπ.) είτε είναι ειδικού σκοπού (Library Management Systems), να τα αναγνωρίσουν και να τα διαχειριστούν. Στόχος είναι η αναζήτηση και διαχείριση αυτών, μέσω των πληροφοριακών συστημάτων, να γίνεται τόσο εύκολα όσο εύκολη είναι και η αναζήτηση των πληροφοριών μέσω των διαδικτυακών εφαρμογών. Το έργο υλοποιείται πιλοτικά στον φορέα «Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών». Οι υπόλοιποι εταίροι του έργου είναι: το ΕΚ ΑΘΗΝΑ/Ινστιτούτο Βιομηχανικών Συστημάτων, το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου και Ηλεκτρονικού Επιχειρείν (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η Orasys ID Ανώνυμη Εταιρεία Πληροφοριακών Συστημάτων και η Εργολογική Πληροφορική Ανώνυμος Βιομηχανική και Εμπορική Εταιρεία (Ergologic AEBE). ΚΑΘοΔΗΓΟΣ Ολοκληρωμένο σύστημα αστικής οδικής υποστήριξης βασισμένο σε Συνεργατικούς Κόμβους Η κύρια ιδέα του έργου είναι η ανάπτυξη ενός καινοτόμου προσαρμοστικού συστήματος, που βασίζεται στην ολοκλήρωση ενσύρματων αισθητήρων και κατανεμημένων συνεργατικών ασύρματων κόμβων με προηγμένες εφαρμογές, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου προσαρμοστικού συστήματος παροχής ενισχυτικής βοήθειας στον οδηγό για την ανεύρεση θέσεων στάθμευσης ανάλογα με την επιθυμητή θέση και για την αποτύπωση της πέριξ αυτών κυκλοφοριακής κατάστασης των αστικών οδικών δικτύων. 18 19 συνεχίζεται...
Φορείς + Δραστηριότητες (συνέχεια) ΙΝΒΙΣ: Τεχνολογίες αιχμής στη βιομηχανία, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας Το έργο περιλαμβάνει την εγκατάσταση ενός εποπτικού συστήματος ενσύρματων αισθητήρων αποτύπωσης της κυκλοφοριακής κατάστασης των αστικών οδικών αρτηριών, τη σχεδίαση και ανάπτυξη ενός κατανεμημένου δικτύου συνεργατικών ασύρματων κόμβων χαμηλού κόστους για την εποπτεία της διαθεσιμότητας των παρόδιων θέσεων ελεγχόμενης στάθμευσης και τη σχεδίαση και ανάπτυξη υπηρεσιοστρεφών εφαρμογών για τη διάχυση και αξιοποίηση των συλλεγομένων πληροφοριών. Οι εταίροι του έργου είναι: το ΕΚ ΑΘΗΝΑ/Ινστιτούτο Βιομηχανικών Συστημάτων, το Εργαστήριο Ηλεκτρονικών Εφαρμογών και το Εργαστήριο Ηλεκτροτεχνίας του Πανεπιστημίου Πατρών, η Data & Control Systems ΕΠΕ, η Αλγοσυστεμς Α.Ε και η Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Πάτρας Α.Ε (ΑΔΕΠ). του συστήματος, ενδυναμώνοντας τη μελλοντική βιομηχανική παραγωγή και αγορά στην Ευρώπη. Η βασική ιδέα του nshield είναι να αποδείξει τη συνθεσιμότητα ετερογενών τεχνολογιών ΑΙΑ στις αποκαλούμενες Αλυσίδες Ασφαλών Υπηρεσιών (ΑΑΥ). Θα αναπτυχθούν λειτουργίες και υπηρεσίες βασισμένες στη λογική των ιδιοτήτων ΑΙΑ, σε μια προσέγγιση τεσσάρων (4) επιπέδων: Κόμβου, Δικτύου, Μέσου Επιπέδου και Επιπέδου Υπέρθεσης. Για κάθε επίπεδο, ξεκινώντας από το τρέχον επίπεδο τεχνολογικής εξέλιξης, θα επιχειρηθεί να βελτιωθούν υπάρχουσες τεχνολογίες ΑΙΑ (επικοινωνιών, υλικού, κρυπτογραφίας, μέσου επιπέδου, «έξυπνων» εφαρμογών). Η δέσμη των προτεινόμενων λύσεων ΑΙΑ θα προκύπτει με ενιαίο τρόπο μέσα από το συντονισμό και τη σύνθεση των λειτουργιών. nshield Νέα αρχιτεκτονική ενσωματωμένων συστημάτων για πολυεπίπεδες αξιόπιστες λύσεις Το nshield πραγματεύεται την Ασφάλεια, την Ιδιωτικότητα και την Αξιοπιστία (ΑΙΑ) στο πλαίσιο Ενσωματωμένων Συστημάτων (ΕΣ). Επιχειρείται να αναπτυχθούν οι παραπάνω ιδιότητες σαν ενσωματωμένες και όχι πρόσθετες λειτουργίες, διατηρώντας την στρατηγική προσέγγισης που αποσκοπεί στην πιστοποίηση των ΑΙΑ στα ΕΣ του μέλλοντος. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι η εδραίωση μιας καινοτόμας μεθοδολογίας που θα οδηγήσει σε ένα ευέλικτο αρχιτεκτονικό πλαίσιο, ικανό να ανταποκριθεί σε διαφορετικές εφαρμογές. Η κύρια θεώρηση του nshield αφορά στην ενσωμάτωση «έξυπνων» λειτουργιών σε συσκευές και συνιστώσες Οι εταίροι του έργου είναι: ΕΚ ΑΘΗΝΑ/Ινστιτούτο Βιομηχανικών Συστημάτων, Selex Galileo, Ansaldo STS, Elsag Datamat, Fundacíon Tecnalia Research & Innovation, Hellenic Aerospace Industry, Indra Software Labs, Integrated Systems Development, Movation AS, Mondragon Goi Eskola Politeknikoa, Security Evaluation Analysis and Research Lab, Technical University of Crete, Università degli Studi di Genova και Università degli studi di Roma «La Sapienza». Πληροφορίες: http://www.newshield.eu/ Σχετικοί σύνδεσμοι http://www.athena-innovation.gr/ http://www.isi.gr/ 20 21
Δι-ερευνώντας Γενετικό τεστ για καρκίνο μαστού και ωοθηκών Στις Ελληνίδες ασθενείς, μετά από πολυετείς έρευνες του Εργαστηρίου Μοριακής Διαγνωστικής, έχει αποδειχθεί ότι οι μεταλλάξεις στο γονίδιο BRCA1 είναι πολύ πιο συχνές απ ότι εκείνες στο γονίδιο BRCA2. Με αφορμή την απόφαση της ηθοποιού Α. Τζολί για προληπτική αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή, το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» διοργάνωσε συνέντευξη Τύπου στις 15 Μαΐου 2013 στο Kεντρικό Aμφιθέατρο «Θέμις Κανελλόπουλος» του ΕΚΕΦΕ «Δ». Όπως τονίστηκε, η ανάλυση της προδιάθεσης στον καρκίνο είναι εξαιρετικά σημαντική τόσο για την πρόληψή του όσο και για την αντιμετώπισή του. Το εργαστήριο Μοριακής Διαγνωστικής του ΕΚΕΦΕ «Δ» είναι το μοναδικό εργαστήριο στην Ελλάδα, το οποίο έχει αναπτύξει μεθοδολογίες ανάλυσης της γενετικής προδιάθεσης στον καρκίνο του μαστού - ωοθηκών τα τελευταία 15 χρόνια σε συνεργασία με κορυφαία ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια στον κόσμο (University of Washington-Seattle, Mayo Clinic κ.α.). Επιπλέον είναι το μοναδικό δημόσιο εργαστήριο στην Ελλάδα που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες. Οι γυναίκες που φέρουν μετάλλαξη στο γονίδιο BRCA1 ή το γονίδιο BRCA2 έχουν 50% πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού μέχρι την ηλικία των 50 χρόνων και 87% μέχρι την ηλικία των 75 χρόνων. Η γενετική ανάλυση στο πλαίσιο μιας οικογένειας με ιστορικό καρκίνου μαστού-ωοθηκών είναι εξαιρετικά κρίσιμη γιατί μπορούν να γνωρίζουν ποια μέλη της οικογένειας είναι υψηλού κινδύνου και ποια όχι. Όσες γυναίκες είναι υψηλού κινδύνου θα πρέπει να ακολου- θήσουν συγκεκριμένα πρωτόκολλα ιατρικής παρακολούθησης (μαγνητική μαστογραφία απο την ηλικία των 25 χρόνων κ.α) ώστε ο ενδεχόμενος καρκίνος να διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο. Κάποιες γυναίκες μπορεί να επιλέξουν την ωοθηκεκτομή ή και τη μαστεκτομή μετά από κάποια ηλικία (40-45 χρόνων). Στις Ελληνίδες ασθενείς, μετά από πολυετείς έρευνες του Εργαστηρίου Μοριακής Διαγνωστικής, έχει αποδειχθεί ότι οι μεταλλάξεις στο γονίδιο BRCA1 είναι πολύ πιο συχνές απ' ότι εκείνες στο γονίδιο BRCA2. Επιπλέον μοιραζόμαστε κάποιες μεταλλάξεις με άλλους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς αλλά υπάρχουν και τέσσερις ιδρυτικές - ελληνικές μεταλλάξεις, οι οποίες έχουν ταυτοποιηθεί μόνο σε ελληνικές οικογένειες στην Ελλάδα, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία. Mέχρι σήμερα στο ΕΚΕΦΕ «Δ» έχουν αναλυθεί περισσότερες από 2.000 ασθενείς και έχουν ταυτοποιηθεί παθογόνες μεταλλάξεις σε περισσότερες από 300 οικογένειες. Οι εξετάσεις αυτές δεν καλύπτονται από τα ταμεία ακόμα στην Ελλάδα, παρότι καλύπτονται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων του Εργαστηρίου αναλύονται περισσότερα από 20 γονίδια που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού-ωοθηκών και έχουν ανιχνευθεί μεταλλάξεις σε άλλα γονίδια σε ποσοστό περίπου 20% (σε σύνολο 400 ασθενών που είναι αρνητικές για μεταλλάξεις στα BRCA1 και BRCA2). 22 23
Η Ελλάδα που ερευνά Ελληνική η καλύτερη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για το μελλοντικό Ίντερνετ! Στην αιχμή της πρωτοπορίας το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) για το Διαδίκτυο του μέλλοντος Το εργαστήριο Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων του Ινστιτούτου Τεχνολογιών Πληροφορικής & Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ) του ΕΚΕΤΑ, τo οποίο διευθύνεται από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και ερευνητή του ΙΠΤΗΛ κ. Λέανδρο Τασιούλα, συμμετείχε ως εταίρος στο ερευνητικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα: PURSUIT: Publish Subscribe Internet Technology, το οποίο έλαβε το βραβείο Future Internet Award, ως η καλύτερη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για το μελλοντικό Ίντερνετ στο 10ο Συνέδριο Future Internet Assembly. Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας σε συνεργασία με την ιρλανδική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. επικεντρώνεται στο ίδιο το περιεχόμενο της πληροφορίας και όχι στην αλληλεπίδραση με συγκεκριμένους υπολογιστές ή τη θέση, στην οποία βρίσκεται η πληροφορία. Η συμβολή του εργαστηρίου Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων του ΙΠΤΗΛ εστιάστηκε σε αλγόριθμους δυναμικής επαναποθήκευσης της πληροφορίας με έμφαση στο ασύρματο κομμάτι του Διαδικτύου. Μία πρωτότυπη υλοποίηση της νέας αρχιτεκτονικής αναπτύχθηκε στην πλατφόρμα πειραματικής διαδικτυακής έρευνας στις εγκαταστάσεις του ΙΠΤΗΛ στο Βόλο. Στο έργο, διάρκειας δυόμισι ετών, που ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2013, συμμετείχαν ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και εταιρείες τηλεπικοινωνιών από τον ιδιωτικό τομέα, από τη Φινλανδία, τη Γερμανία, την Ελλάδα και τη Βρετανία. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος FP7. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα βραβεύτηκε για την εξαιρετική συμβολή του στον επαναπροσδιορισμό της υφιστάμενης αρχιτεκτονικής του Διαδικτύου και στοχεύει στην ανταπόκριση της εκρηκτικής αύξησης του ποσού της πληροφορίας, που θα κληθεί να διαχειριστεί στο άμεσο μέλλον. Η αρχιτεκτονική προσέγγιση του PURSUIT Σχετικοί σύνδεσμοι www.certh.gr www.iti.gr Οι βασικοί συντελεστές του εργαστηρίου Τηλεπικοινωνιακών Δικτύων στο πρόγραμμα PURSUIT ήταν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Λέανδρος Τασιούλας, οι μεταδιδακτορικοί ερευνητές Πάρης Φλέγκας και Δημήτρης Συρίβελης καθώς και ο υποψήφιος διδάκτορας Βασίλης Σούρλας. 24 25
Η Ελλάδα που ερευνά «Υφαίνοντας» στη νανοκλίμακα «Έξυπνες», νανοδομημένες επιφάνειες και βιοαναλυτικά μικροεργαστήρια από το Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος Μία τεχνολογία που μπορεί να βελτιώσει και να απλοποιήσει μια πληθώρα καθημερινών ή βιοαναλυτικών εφαρμογών, συνδυάζοντας μικρό κόστος και ταχεία επεξεργασία, ανέπτυξε η ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Μικροηλεκτρονικής του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. «Αναπτύξαμε μία μέθοδο νανοδόμησης και χημικής τροποποίησης των επιφανειών με χρήση νανοτεχνολογίας αερίου πλάσματος, την οποία ονομάζουμε νανούφανση της ύλης», εξηγεί ο καθ. Ευάγγελος Γογγολίδης, διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και συμπληρώνει: «Η μικρο- και η νανοτεχνολογία αντλούν έμπνευση από τη φύση. Αρκετές επιφάνειες φυτών και ζώων έχουν καταπληκτικές ιδιότητες, είναι για παράδειγμα αδιάβροχες, αυτοκαθαριζόμενες, απωθούν ακόμη και έλαια ή πάγο. Δεν έχει κανείς παρά να σκεφτεί τα φύλλα του νούφαρου ή τα φτερά της πάπιας». και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς», λέει ο κ. Γογγολίδης. Όμως, η ομάδα δεν σταμάτησε εκεί. Κατασκεύασε νανοδιατάξεις που ονομάζονται «βιοαναλυτικά μικροεργαστήρια», δηλαδή εργαστήρια μεγέθους μερικών τετραγωνικών εκατοστών, που επιτρέπουν χημικές, βιολογικές και άλλες αναλύσεις στην επιφάνειά τους. «Οι έξυπνες αυτές διατάξεις που προσφέρουμε για τους επιστήμονες μπορούν να βελτιώσουν και να απλοποιήσουν μια πληθώρα καθημερινών ή βιοαναλυτικών εφαρμογών συνδυάζοντας μικρό κόστος και ταχεία επεξεργασία», εξηγεί ο διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. Η συγκεκριμένη τεχνολογία έλαβε μέρος στον 2ο Διαγωνισμό Εφαρμοσμένης Έρευνας και Καινοτομίας «Η Ελλάδα Καινοτομεί!». «Αν εξετάσει κάποιος αυτές τις επιφάνειες στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, παρατηρεί ότι αποτελούνται από ιεραρχικές δομές και κάποια οργάνωση». Για να μιμηθεί όμως κανείς τη φύση, πρέπει να καταφύγει στην αιχμή της τεχνολογίας, συχνά δημιουργώντας νέες μεθόδους και καινοτομώντας όσο προχωρά. «Ουσιαστικά, ξαναδημιουργούμε το υλικό. Οι επιφάνειες μπορούν να απωθούν το νερό, τον πάγο, τα λάδια και τους μικροοργανισμούς, ως αυτοκαθαριζόμενες. Ταυτόχρονα είναι ελεγχόμενα διαφανείς, εξ ου και η προσωνυμία έξυπνες επιφάνειες. Οι εφαρμογές είναι άπειρες: τζάμια που δεν λερώνουν όταν βρέχει, πλαστικά που δεν κρατούν το νερό ή το λάδι και ταυτόχρονα δεν ανακλούν το φως, επιφάνειες που δεν πιάνουν ποτέ μικρόβια Η νανοτεχνολογία έχει τεράστιο εύρος εφαρμογών και είναι καιρός να εφαρμοστεί σε όσους κλάδους έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, καταλήγει ο κ. Γογγολίδης. «Η συμμετοχή μας στο διαγωνισμό της Eurobank και του ΣΕΒ βοηθά στην κατεύθυνση αυτή. Γενικά, προσδοκούμε η γνώση και το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό που υπάρχουν να διοχετευτούν στην κοινωνία ευρύτερα, όχι μόνο τροφοδοτώντας την αλυσίδα παραγωγής νέας γνώσης και την έρευνα». Σχετικός σύνδεσμος: http://imel.demokritos.gr/index.shtml 26 27
Η ζωή εν καινοτομία Κβαντικά παιχνίδια «μαθαίνουν» τις ηλεκτρονικές συσκευές να σκέφτονται πιο γρήγορα Ανακαλύψεις «σπιντρονικής» στο ΙΤΕ υπόσχονται πολύ ταχύτερα ηλεκτρονικά Ένα νέο τρόπο για να μαγνητίζουν υλικά χρησιμοποιώντας φως, ανακάλυψαν Έλληνες ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, σε συνεργασία με Αμερικανούς επιστήμονες από το Ερευνητικό Κέντρο Ames. Η έρευνα στο πεδίο της μαγνητοπτικής τεχνολογίας ανοίγει, πλέον, το δρόμο για τη δημιουργία ηλεκτρονικών συσκευών, που θα λειτουργούν με ταχύτητες τουλάχιστον 10 Τerahertz, αντί για 10 Gigahertz, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα. Η ανακάλυψη του φαινομένου του λεγόμενου «κβαντικού φεμτομαγνητισμού» έγινε από την ερευνητική ομάδα του καθηγητή Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του ΙΤΕ Ηλία Περάκη, σε συνεργασία με την ομάδα του επίκουρου καθηγητή Φυσικής του Πανεπιστημίου της Αϊόβα και του Εργαστηρίου Ames των ΗΠΑ Jigang Wang και δημοσιεύτηκε στο διεθνούς κύρους περιοδικό «Nature». Φωτίζοντας οξείδια του μαγγανίου -πολύπλοκα υλικά που χρησιμοποιούνται στη σύγχρονη τεχνολογία- με υπερ-βραχείς παλμούς λέιζερ, κατάφεραν μέσα σε ένα δισεκατομμυριοστό του χιλιοστού του δεκάτου του δευτερολέπτου (100 φεμτο-δευτερόλεπτα, 10-13 δευτερόλεπτα) να αλλάξουν τη μαγνητική τους κατάσταση από αντιφερρομαγνήτη σε φερρομαγνήτη. Η ιδιότητα των ηλεκτρονίων που ονομάζεται σπιν, υπεύθυνη για το μαγνητισμό, χρησιμοποιείται σε ηλεκτρονικές συσκευές και μαγνητικές μνήμες για την κωδικοποίηση της πληροφορίας σε bits: το 0 και το 1 αντιστοιχούν σε διαφορετικές τιμές του συνολικού σπίν. Οι ερευνητές κατάφεραν να μαγνητίσουν την ύλη με ταχύτητα 1000 φορές μεγαλύτερη από αυτή στις πιο γρήγορες σημερινές μαγνητικές μνήμες ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οι γρήγορες αλλαγές της μαγνητικής κατάστασης αποτελούν τη βάση ενός «μαγνητικού διακόπτη», με ευρείες Σχετικοί σύνδεσμοι www.physics.uoc.gr/faculty/ perakis.php www.nature.com/nature/ journal/v496/n7443/full/ nature11934.html www.ameslab.gov/news/ news-releases/quantumtricks-drive-magneticswitching-fast-lane εφαρμογές από γρήγορες μνήμες και σκληρούς δίσκους μέχρι τη συλλογή ενέργειας με μελλοντικά φωτοβολταϊκά συστήματα. Η ανακάλυψη του «Κβαντικού Φεμτο-Μαγνητισμού» από τις ερευνητικές ομάδες του καθηγητή Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και ΙΤΕ Ηλία Περάκη και του επίκουρου καθηγητή Φυσικής του Πανεπιστημίου Iowa State και του Εργαστηρίου Ames των ΗΠΑ Jigang Wang ανακοινώθηκε στις 4 Απριλίου 2013 στο περιοδικό Nature 496, 69 73. Έτσι ανοίγει πλέον ο δρόμος για τη δημιουργία συσκευών που θα λειτουργούν 1000 φορές γρηγορότερα, με ταχύτητες τουλάχιστον 10 terahertz (1012 hertz) αντί για 10 gigahertz (109 hertz) όπως μέχρι σήμερα. «Μια από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η υλοποίηση της μαγνητικής εγγραφής, ανάγνωσης, αποθήκευσης, και επεξεργασίας δεδομένων, είναι η ταχύτητα. Η τεχνολογία επιτάσσει η σημερινή ταχύτητα να αυξηθεί κατά μερικές τάξεις μεγέθους, σε πολλά terahertz. Στο μέλλον, τέτοιες συσκευές θα πρέπει να σκέφτονται μέσα σε απίστευτα μικρούς χρόνους μερικών φεμτοδευτερολέπτων, δηλαδή μέσα σε δισεκατομμυριοστά του χιλιοστού του δεκάτου του δευτερολέπτου. Εμείς δείξαμε ότι μπορούν να το πετύχουν, αν τις μάθουμε κβαντομηχανική και τις φωτίσουμε με υπερβραχείς παλμούς φωτός λέιζερ», λέει ο δρ. Περάκης. Η πειραματική επιβεβαίωση της παραπάνω ιδέας έγινε από την ομάδα του Jigang Wang στο Εργαστήριο Ames του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, με βάση τη θεωρία που ανέπτυξε η ελληνική επιστημονική ομάδα στην Κρήτη. «Τα αποτελέσματά μας ανοίγουν ένα νέο δρόμο, που μπορεί να οδηγήσει την τεχνολογία να επιτύχει το άνω επιτρεπτό όριο ταχύτητας επεξεργασίας της πληροφορίας. Αυτό είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σπιντρονικής, δηλαδή της νέας τεχνολογίας που θα βασίζεται στο σπιν, αντί στο φορτίο του ηλεκτρονίου, όπως οι σημερινές ηλεκτρονικές συσκευές», επεσήμανε ο καθηγητής. 28 29
Η ζωή εν καινοτομία Το μυστικό επιτυχίας στην καινοτομία! Οι 10 προκριθέντες του 2ου Διαγωνισμού Εφαρμοσμένης Έρευνας και Καινοτομίας «Η Ελλάδα Καινοτομεί!» περιγράφουν τη δική τους εμπειρία Ποιο είναι άραγε το μυστικό της επιτυχίας γι αυτούς που επιδιώκουν να είναι πρωτοπόροι στο χώρο της καινοτομίας; Ποια τα εμπόδια, οι δυσκολίες και οι αντιξοότητες που συναντούν σε αυτήν την πορεία και τελικά σε τι προσβλέπει ένα τόσο χρονοβόρο, επίπονο αλλά και απρόβλεπτο εγχείρημα; Οι απαντήσεις που έδωσαν στα παραπάνω ερωτήματα οι 10 προκριθέντες του τομέα «Καινοτομία» στην τελική φάση του Διαγωνισμού «Η Ελλάδα Καινοτομεί!», πραγματικά εντυπωσιάζουν. «Το κίνητρό μας είναι η προσπάθεια απάντησης στα επιστημονικά μας ερωτήματα ή η αναγωγή του αρχικού ερωτήματος σε ένα πιο κατανοητό επίπεδο», λέει ο ο κ. Άγγελος Γκριτζάπης, εκπρόσωπος της πρότασης «Μέθοδος ανίχνευσης ενδοκυττάριων μικροοργανισμών στα σπερματοζωάρια για αποφυγή δημιουργίας μολυσματικών ή/και αντιγονικών εμβρύων». Συχνά, ανασταλτικοί παράγοντες, όπως η έλλειψη υποδομών κι η ελλιπής κρατική υποστήριξη, υποδαυλίζουν κάθε νέα προσπάθεια: «Θα θέλαμε να δούμε να απλοποιούνται γραφειοκρατικές διαδικασίες σε επίπεδο εμπλεκόμενων φορέων, οι οποίες στην πράξη είναι εξαιρετικά χρονοβόρες», σχολιάζει ο κ. Ιγνάτιος Φωτίου, εκπρόσωπος του «SEATRAC - Διάταξη για την αυτόνομη πρόσβαση ΑμεΑ στη θάλασσα», ενώ ο Δρ. Χάρης Γαλανάκης επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας με την πρόταση «Λειτουργικά τρόφιμα από τα απόβλητα ελαιουργείων», υπογραμμίζει την «ανάγκη για προγράμματα χρηματοδότησης για την υλοποίηση ερευνητικού έργου». Το ίδιο αρνητικά, επηρεάζει και το γενικότερο οικονομικό κλίμα της χώρας μας, αλλά και η στρεβλή επιχειρηματική κουλτούρα: «Δυστυχώς το μέγεθος της ελληνικής αγοράς σε συνδυασμό με τη δύσκολη οικονομική συγκυρία που περνάει η χώρα μας, δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη της εξειδίκευσης, απαραίτητο εργαλείο κάθε ερευνητή!», αναφέρει ο κ. Κωνσταντίνος Σταμπεδάκης, εκπρόσωπος της πρότασης «Ολοκληρωμένο σύστημα προηγμένης φίλτρανσης και ηλεκτρολυτικής απολύμανσης θαλασσινού νερού με σκοπό την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας», ενώ ο Δρ. Χαρίλαος Γκίνης από την ομάδα με την πρόταση «Μετρώντας την ποιότητα της Όρασης» συμπληρώνει: «Πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα κατά τη γνώμη μου στην Ελλάδα είναι η απουσία επιχειρηματικής κουλτούρας και πρακτικής αντίληψης στα Ανώτατα Ιδρύματα της χώρας. Πολύ συχνά διαπιστώνουμε το (πράγματι) πολύ υψηλό επίπεδο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά αγνοούμε το γεγονός ότι στην πράξη είναι δύσκολο να βρει κανείς επιστήμονες που να μπορούν να λειτουργήσουν και σε συνθήκες «πεδίου». Η αναζήτηση, λοιπόν, ευκαιριών που θα συμβάλουν στην προβολή του ερευνητικού έργου, αλλά και στη διασύνδεσή του με τον επιχειρηματικό κόσμο τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, φαίνεται ότι είναι βασικό ζητούμενο κάθε ερευνητή και καινοτόμου επιχειρηματία. 30 31 συνεχίζεται...
Η ζωή εν καινοτομία (συνέχεια) Το μυστικό επιτυχίας στην καινοτομία! «Οι βασικοί λόγοι που κατέθεσε η εταιρεία υποψηφιότητα στον 2ο Διαγωνισμό Η Ελλάδα Καινοτομεί! είναι δύο: πρώτον να αναδείξει το ερευνητικό της έργο και να το κάνει γνωστό στο ευρύ κοινό και δεύτερον να αποδείξει μαζί με τους άλλους συνδιαγωνιζόμενούς της ότι στην Ελλάδα σήμερα και καινοτομούμε και παράγουμε ιδέες και προϊόντα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Κωνσταντίνος Γούλιαρης που συμμετέχει στο Διαγωνισμό με την πρόταση «Ανάπτυξη φυσικών απορρυπαντικών εξαιρετικής καθαριστικής απόδοσης φιλικών στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Fleriana το φυσικό απορρυπαντικό». Στην ίδια κατεύθυνση, κινείται και ο Δρ. Δημήτριος Χατζηκακίδης, εκπρόσωπος της πρότασης «Σχεδιασμός και Κατασκευή Ηλεκτρικού Οχήματος με πολύ χαμηλό κόστος, με χρήση της καινοτόμας τεχνολογίας Παραμετρικού Πλαισίου και στοιχείου Αναρτήσεως»: «Η προβολή από αυτή την διαδικασία μπορεί να είναι χρήσιμη στην προσπάθειά μας να γίνει γνωστή η καινοτομία μας και στο ευρύτερο κοινό, μια πού η τεχνολογία αυτή θα επέτρεπε τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και συνθηκών ανάπτυξης στην ελληνική κοινωνία γενικότερα». Πέραν, όμως, από τα πρακτικά ζητήματα, η διαδρομή προς την καινοτομία είναι γεμάτη από έντονα συναισθήματα, τόσο απογοήτευσης όσο και χαράς, όπως άλλωστε, όλες οι δημιουργικές διαδικασίες. Ακόμα και αυτά, ωστόσο, έχουν λόγο ύπαρξης, καθώς σύμφωνα με την κα Παναγιώτα Δραγάνη, εκπρόσωπο της πρότασης «Ελληνική Πρόπολη με υψηλή αντιοξειδωτική και φωτοπροστατευτική δράση», «και το αρνητικό ακόμη αποτέλεσμα σου δείχνει νέους δρόμους που μπορείς να ακολουθήσεις». Η Δρ. Ηλέκτρα Γκιζελή από το project «Εύχρηστη συσκευή γενετικών αναλύσεων με τεχνολογία κινητών τηλεφώνων και προοπτική χρήσης στις αναπτυσσόμενες χώρες», αναφέρει: «Όπως είναι γνωστό, το «αποτέλεσμα» είναι 90% προσπάθεια και 10% έμπνευση. Υπάρχουν πολλές στιγμές έμπνευσης στη ζωή ενός ερευνητή, αλλά πολύ λίγες καταλήγουν κάπου θετικά. Αυτό που μετράει κυρίως είναι η προσπάθεια και η συνέπεια στην πορεία της έρευνας». Τελικά, όμως, τι είναι αυτό που πρέπει ένας νέος επιστήμονας/επιχειρηματίας να διαθέτει για να ασχοληθεί αποτελεσματικά με την έρευνα και την καινοτομία; Η απάντηση από τον κ. Άρη Κεφαλογιάννη, εκπρόσωπο της πρότασης «Υγιεινό snack ελιάς σε καινοτόμο συσκευασία»: «Θα συμβουλεύαμε ένα νέο επιχειρηματία που έχει το όραμα να ασχοληθεί με καινοτόμα προϊόντα να έχει υπομονή και επιμονή και να παραμένει προσηλωμένος στον στόχο του». Σχετικός σύνδεσμος http://www.kainotomeis.gr/ 32 33
Η έρευνα στην πράξη Έρευνες για τον Ήλιο με κεντρική Eλληνική Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία συμμετέχουν στο πρόγραμμα της ESA, Proba 3, για την κατασκευή ενός πρωτοποριακού Στεμματογράφου για την παρατήρηση του Ηλιακού Στέμματος. συμμετοχή! Το Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήματα Φυσικής και Πληροφορικής/Τηλεπικοινωνιών), το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία, έχουν χρηματοδοτηθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ΕΟΔ, ESA) για την κατασκευή ενός πρωτοποριακού Στεμματογράφου για την παρατήρηση του Ηλιακού Στέμματος, της εξωτερικής δηλαδή ατμόσφαιρας του Ήλιου. Η ελληνική ερευνητική ομάδα συνεργάζεται με μεγάλη αντίστοιχη ερευνητική ομάδα ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων, στo πλαίσιo αυτού του προγράμματος του ΕΟΔ. Ο στεμματογράφος ASPIICS (Association de Satellites Pour l Imagerie et l Interferometrie de la Couronne Solaire) θα αποτελεί το μοναδικό επιστημονικό όργανο της διαστημικής αποστολής PROBA 3 (PRoject for On-board Autonomy) του ΕΟΔ, η οποία θα δοκιμάσει τις νέες τεχνικές και τεχνολογίες της πτήσης διαστημοπλοίων σε σχηματισμό. Tα δίδυμα διαστημόπλοια της αποστολής PROBA 3 θα απέχουν αναμεταξύ τους σταθερή απόσταση 150 μ. (με ακρίβεια λίγων εκατοστών) και θα περιφέρονται γύρω από τη Γη «κλειδωμένα» σχηματίζοντας έτσι ένα γιγαντιαίο στεμματογράφο. Το ένα θα φέρει το τηλεσκόπιο, ανιχνευτές, ηλεκτρονικά, κτλ. τα οποία θα παρατηρούν το ηλιακό Στέμμα «κρυμμένα» μέσα στη σκιά της ηλιακής φωτόσφαιρας που θα δημιουργεί το δεύτερο διαστημόπλοιο, το οποίο θα χρησιμοποιείται σαν πέτασμα. Τα διαστημόπλοια του PROBA 3 προγραμματίζεται να τεθούν σε ελλειπτική τροχιά μεγάλης εκκεντρότητας, με περίγειο 800 km και απόγειο 71.200 km (περίπου 10 ακτίνες της Γης), και περίοδο περιφοράς γύρω από τη Γη περί τη μια ημέρα. Αυτά τα διαστημόπλοια θα διασχίζουν καθημερινά τις ζώνες ακτινοβολίας van Allen, δηλ., τις θανατηφόρες περιοχές ακτινοβολίας που έχουν το σχήμα πελώριων δακτυλιδιών, η μία μέσα στην άλλη και περιέχουν ισχυρή ραδιενέργεια. Στην τροχιά τους θα υπάρχουν διαστήματα κατά τα οποία τα 2 διαστημόπλοια θα είναι τέλεια ευθυγραμμισμένα αναμεταξύ τους και με τον Ήλιο οπότε και θα είναι δυνατές οι στεμματογραφικές παρατηρήσεις. Οι στόχοι Η απόσταση των 150 μέτρων μεταξύ των δίδυμων διαστημοπλοίων θα επιτρέπει την παρατήρηση του Στέμματος μέχρι τη βάση του, ελαχιστοποιώντας το σκεδαζόμενο φως της φωτόσφαιρας και φαινόμενα περίθλασης που προκαλεί ο παρεμβαλλόμενος δίσκος. Οι κύριοι επιστημονικοί στόχοι του προγράμματος είναι η κατανόηση αφενός των φυσικών διεργασιών που συμβαίνουν στο ήρεμο στέμμα και αφετέρου των φυσικών διεργασιών που οδηγούν στις ισχυρές στεμματικές εκτινάξεις μάζας (coronal mass ejections) και συνακόλουθα στη δημιουργία του άστατου Διαστημικού καιρού, με όλες τις συνέπειές του για τη Γη και ότι υπάρχει στο Διάστημα. 34 35
Η έρευνα στην πράξη (συνέχεια) Έρευνες για τον Ήλιο με κεντρική Eλληνική συμμετοχή! Η έρευνα στην πράξη Ας χαμηλώσουμε τις εντάσεις... Διάκριση ερευνητών Σχετικοί σύνδεσμοι: Η ελληνική συμμετοχή Την ελληνική τεχνική ομάδα η οποία έχει αναλάβει την κατασκευή της κεντρικής μονάδας μνήμης, ελέγχου και των άλλων ηλεκτρονικών υψηλής τεχνολογίας του οργάνου συντονίζει ο καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών του Παν. Αθηνών Α. Πασχάλης σε συνεργασία με μηχανικούς της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας. Στην ελληνική επιστημονική ομάδα συμμετέχουν ερευνητές των Πανεπιστημίων Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Ιωαννίνων, του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, και του Κέντρου Ερευνών Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών καθώς και διακεκριμένοι Έλληνες ερευνητές ιδρυμάτων του εξωτερικού, όπως ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας & Τεχνολογίας, καθηγητής Σ. Κριμιζής. Συντονιστής της ελληνικής ομάδας του προγράμματος είναι ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κ. Κ. Τσίγκανος. Τους επόμενους μήνες ξεκινά η κατασκευαστική φάση C των κεντρικών ηλεκτρονικών της αποστολής μετά την πρόσφατη επιτυχή ολοκλήρωση των μελετών της φάσης Β, με χρηματοδότηση μόνο από τον ΕΟΔ της ελληνικής ομάδας. www.esa.int/our_activities/technology/proba_missions/ About_Proba-3 http://users.uoa.gr/~tsingan/coronograph.html του ΙΤΕ για την ανάπτυξη του συστήματος επεξεργασίας ήχου SSDRC που βελτιώνει την αντίληψη λόγου σε θορυβώδη περιβάλλοντα Ο περιβαλλοντικός θόρυβος που υπάρχει καθημερινά τριγύρω μας υποβαθμίζει σημαντικά την ποιότητα της ζωής μας, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Η ανθρώπινη φωνή συγκαταλέγεται στους θορυβοποιούς παράγοντες, όταν στην προσπάθειά της να «ακουστεί», να γίνει αντιληπτός ο λόγος, αυξάνει δραματικά την έντασή της. Τέτοια παραδείγματα είναι οι εκκωφαντικές ανακοινώσεις σε δημόσιους χώρους (σταθμοί τρένων, αεροδρόμια, κτλ.). Είναι όμως η αύξηση έντασης η μόνη λύση για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος; Ερευνητές του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), στο Ηράκλειο της Κρήτης, απέδειξαν ότι αρκεί να γίνει κατάλληλη επεξεργασία του σήματος της φωνής, έτσι ώστε οι «ευάλωτες» στον θόρυβο περιοχές της να προστατευθούν ανάλογα. Πιο συγκεκριμένα, προτείνουν πρωτοποριακές τεχνικές ανακατανομής της ενέργειας της φωνής στο χρόνο και στη συχνότητα: Στον χώρο του χρόνου, τα τμήματα της φω- 36 37 συνεχίζεται...
Η έρευνα στην πράξη (συνέχεια) Ας χαμηλώσουμε τις εντάσεις... νής με τη χαμηλή ενέργεια ενισχύονται, ενώ τα αντίστοιχα με υψηλή ενέργεια αποδυναμώνονται. Έτσι, στις περισσότερες περιπτώσεις το επίπεδο του σήματος της φωνής είναι πάνω από το επίπεδο του θορύβου. Επιπλέον, μια δεύτερη ανακατανομή της ενέργειας του σήματος στο χώρο των συχνοτήτων εφαρμόζεται, η οποία μιμείται την τακτική που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ώστε να γίνονται καταληπτοί από τους συνομιλητές τους σε θορυβώδη περιβάλλοντα. Οι ιδέες αυτές υλοποιήθηκαν σε ένα σύστημα: το SSRDC (Spectral Shaping Dynamic Range Compression), χρησιμοποιώντας ηχογραφήσεις ομιλητών σε θορυβώδη περιβάλλοντα. Σε πρόσφατη αξιολόγηση συστημάτων επεξεργασίας σημάτων φωνής σε θορυβώδη περιβάλλοντα, το SSRDC διακρίθηκε και κατέλαβε την πρώτη θέση ανάμεσα σε είκοσι επτά άλλα συστήματα ιδίου σκοπού, και κρίθηκε άριστο για τις περισσότερες περιπτώσεις θορύβου που εξετάστηκε. Γαλλίας. (Δείγματα επεξεργασμένης φωνής από τα παραπάνω συστήματα υπάρχουν στην ιστοσελίδα: http://listening-talker. org/showcase/). Το σύστημα SSRDC ήδη χρησιμοποιείται ερευνητικά και εξετάζεται η χρησιμότητά του σε ειδικές κατηγορίες πολιτών, όπως είναι οι περιπτώσεις ατόμων με προβλήματα ακοής. Το SSDRC αναμένεται να χρησιμοποιηθεί σε μια σειρά από τεχνολογίες (συστήματα πλοήγησης αυτοκινήτου GPS, τηλέφωνο, τηλεόραση, βιντεοπαιχνίδια), καθώς και σε δημόσιους χώρους (αεροδρόμια, σιδηροδρομικούς σταθμούς κλπ.). Η υλοποίηση του SSDRC έγινε κατά την εκτέλεση του ερευνητικού προγράμματος: «The Listening Talker», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κατά την τριετία 2010-2013, και στο οποίο συμμετείχαν ερευνητικοί οργανισμοί από την Ισπανία, την Αγγλία, τη Σουηδία και την Ελλάδα. Η ερευνητική ομάδα του ΙΤΕ-ΙΠ που εργάστηκε στο έργο αυτό υπό την εποπτεία του καθηγητή Γιάννη Στυλιανού απαρτίζεται από τους: Βαρβάρα Κάνδια (MSc), Δρ. Elizabeth Godoy και την υποψήφια διδάκτορα Μαρία Κουτσογιαννάκη. Τα αποτελέσματα χρήσης του δείχνουν ότι η κατανόηση λόγου μπορεί να αυξηθεί σημαντικά (πάνω από 35%), χωρίς να χρειαστεί να μεγαλώσει αντίστοιχα η ένταση της φωνής για να καλυφτεί ο περιβαλλοντικός θόρυβος. Τα επίσημα αποτελέσματα των αξιολογήσεων θα ανακοινωθούν στο διεθνές συνέδριο Interspeech 2013, τον Αύγουστο του 2013, στη Λιόν της Σχετικός σύνδεσμος http://www.ics.forth.gr/index.html 38 39