ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 27-05-2003 C(2003)1651fin Θέµα: Κρατικές ενίσχύσει N 724/2002 Ελλάδα Καινοτόµα ενεργειακά σχέδια για τα ελληνικά νησιά Κύριε Υπουργέ, 1. Με την επιστολή της Μόνιµης Αντιπροσωπείας τους, αριθ. 6410/A/7458 της 7ης Νοεµβρίου 2002, η οποία πρωτοκολλήθηκε στην Επιτροπή στις 11 Νοεµβρίου 2002, οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν στην Επιτροπή το προαναφερθέν καθεστώς ενισχύσεων, σύµφωνα µε το άρθρο 88, παράγραφος 3 της Συνθήκης. 2. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής ζήτησαν από τις ελληνικές αρχές συµπληρωµατικές πληροφορίες σχετικά µε τις επιστολές D/57104 της 16ης εκεµβρίου 2002 και D/51473 της 5ης Μαρτίου 2003 µε παραλήπτη τη Μόνιµη Αντιπροσωπεία, καθώς και σε σύσκεψη που πραγµατοποιήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2003. Με επιστολές της 24ης Φεβρουαρίου 2003 και της 23ης Μαρτίου 2003, οι ελληνικές αρχές διαβίβασαν συµπληρωµατικές πληροφορίες. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ Στόχοι και νοµική βάση 3. Το πρόγραµµα αντιστοιχεί στον Άξονα Προτεραιότητας 6.3.2. ("Καινοτόµα ενεργειακά σχέδια για τα ελληνικά νησιά") του Μέτρου 6.3. ("Ειδική ενεργειακή υποδοµή για τα νησιά και για την προώθηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας") του ελληνικού λειτουργικού προγράµµατος "Ανταγωνιστικότητα" (τρίτο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης). Νοµική βάση είναι ο νόµος 2244/1994 και τα άρθρα 11 και 21 του νόµου 2773/1999. 4. Το πρόγραµµα αποσκοπεί στη βελτίωση της οικονοµικής δραστηριότητας και της περιφερειακής ανάπτυξης των ελληνικών νησιών, καθώς επίσης και στην προστασία του περιβάλλοντος. Στοχεύει στην αντιµετώπιση των παρακάτω προβληµάτων: Αξιότιµο κύριο Γεώργιο ΠΑΠΑΝ ΡΕΟΥ Υπουργών Εξωτερικών Βασ. Σοφίας 5 GR - 10671 AΘΗΝΑ Rue de la Loi 200, B - 1049 Bruxelles/Wetstraat 200, B - 1049 Brussel - Βέλγιο-Γραφείο: Τηλέφωνο: κέντρο: 32 (0) 2 299.11.11. Τηλέτυπο: COMEU B 21877. Τηλεγραφική ιεύθυνση: COMEUR Brussels.
α) Νερό: Λόγω των κλιµατικών συνθηκών που επικρατούν στα ελληνικά νησιά, µε κύριο χαρακτηριστικό τις λίγες βροχοπτώσεις, το πόσιµο νερό, καθώς και το νερό για λοιπές χρήσεις, αποτελεί ζωτικό πόρο για τους κατοίκους. Το καλοκαίρι η ζήτηση νερού φτάνει στο αποκορύφωµα, καθώς συµπίπτει και µε την έλλειψη βροχοπτώσεων. Γίνεται λοιπόν προσφυγή στην εισαγωγή νερού από την ηπειρωτική χώρα µε δεξαµενόπλοια. Σηµαντικές είναι οι διαδικασίες αφαλάτωσης, κυρίως για τα µικρά νησιά, αλλά η εγκατάσταση αποδείχθηκε µέχρι σήµερα δυσχερής λόγω των ενεργειακών περιορισµών. β) Επεξεργασία λυµάτων: Η επεξεργασία λυµάτων δεν είναι επίσης ικανοποιητική στα ελληνικά νησιά, ενώ η ενέργεια που παράγεται από την επεξεργασία των λυµάτων (αέριο από την αναερόβια αποσύνθεση των οργανικών αποβλήτων) είναι ζωτική και για περιβαλλοντικούς και για ενεργειακούς λόγους. Χρειάζονται λοιπόν συστήµατα διαχείρισης των λυµάτων αποδεκτά από περιβαλλοντική άποψη. γ) Παραγωγή ηλεκτρισµού: Στα ελληνικά νησιά, ο ηλεκτρισµός παράγεται κυρίως από κακοσυντηρηµένους και υπερχρησιµοποιηµένους κινητήρες ντίζελ. Χαµηλή είναι η διείσδυση των υφιστάµενων ανανεώσιµων πηγών ενέργειας (κυρίως ανεµογεννήτριες και συστήµατα συγκέντρωσης της ηλιακής ακτινοβολίας (ηλιακοί θερµοσίφωνες) για ζεστό νερό). Η µέγιστη ζήτηση κατά τη θερινή περίοδο είναι αρκετά υψηλή λόγω της αυξηµένης χρήσης κλιµατιστικών µηχανηµάτων και της συνεχούς αύξησης των τουριστών. Οι παράγοντες αυτοί οδηγούν σε συχνές µεγάλης διάρκειας διακοπές της παροχής ηλεκτρικού ρεύµατος, πράγµα που έχει αρνητικό αντίκτυπο στον τουρισµό, καθώς και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Επιλέξιµα είδη ενεργειακών σχεδίων: 5. Οι ελληνικές αρχές θα χορηγήσουν ενισχύσεις για τα ακόλουθα είδη επενδυτικών σχεδίων: α) Επενδύσεις για εξοικονόµηση ενέργειας (π.χ. κλιµατισµός µε θαλάσσιο νερό) β) Επενδύσεις σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, και πιο συγκεκριµένα: συστήµατα αιολικής ενέργειας εγκαταστάσεις γεωθερµικής ενέργειας υδροηλεκτρικά σχέδια µικρής κλίµακας συστήµατα ηλιακής ενέργειας 2
συστήµατα αξιοποίησης βιο-µάζας1 φωτοβολταϊκά συστήµατα. γ) Επενδύσεις σε εγκαταστάσεις συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας (ΣΗΘ) 2 δ) Επενδυτικά σχέδια που αφορούν το πόσιµο νερό (π.χ. διαδικασία αφαλάτωσης) ε) Επενδυτικά σχέδια για επεξεργασία λυµάτων. Μορφή της ενίσχυσης: 6. Οι ενισχύσεις θα λαµβάνουν πάντοτε τη µορφή επιχορήγησης. ικαιούχοι: 7. ικαιούχοι των ενισχύσεων µπορεί να είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις, τοπικές υπηρεσίες ανάπτυξης, ερευνητικά ιδρύµατα, πανεπιστήµια, τεχνολογικά ιδρύµατα, κλπ. Μπορούν επίσης να υποβληθούν αιτήσεις από συνεργαζόµενους φορείς. 8. Η επιλογή των εταιρειών θα γίνει ύστερα από δηµόσια πρόσκληση για υποβολή προτάσεων σύµφωνα µε το σχετικό νοµοθετικό πλαίσιο για τις δηµόσιες συµβάσεις. πρόσκληση υποβολής προσφορών που θα δηµοσιευθεί στον Τύπο. Αρµόδια για τη διαδικασία αξιολόγησης θα είναι επιτροπή αξιολόγησης που θα περιλαµβάνει και ανεξάρτητους εµπειρογνώµονες η διαδικασία θα συνίσταται σε τρία στάδια: εξέταση της πληρότητας της πρότασης, αξιολόγηση της χρηµατοοικονοµικής ικανότητας του επενδυτή και τεχνική/οικονοµική αξιολόγηση των επενδύσεων. Οι αποδέκτες πρέπει: να µην έχουν παραβιάσει τον ελληνικό ποινικό κώδικα, να µην οφείλουν φόρους ή εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και να µην είναι αφερέγγυοι. Οι Ελληνικές αρχές έχουν αναλάβει να ελέγχουν τη συµµόρφωση των συµβάσεων µεταξύ των επιλεγέντων δικαιούχων και των υπολοίπων εταιρειών για την εκτέλεση των έργων µε τη νοµοθεσία για τις δηµόσιες συµβάσεις. Ακόµη, η διαχειριστική αρχή κατήρτισε σειρά χρηµατοοικονοµικών δεικτών για τον υπολογισµό της οικονοµικής καταλληλότητας των αποδεκτών. 1 Η βιοµάζα ορίζεται ως το βιοαποικοδοµήσιµο κλάσµα των προϊόντων, αποβλήτων και υπολειµµάτων που προέρχονται από τη γεωργία (συµπεριλαµβανοµένων των φυτικών και των ζωικών ουσιών), τη δασοκοµία και τις συναφείς βιοµηχανίες, καθώς και το βιοαποικοδοµήσιµο κλάσµα των βιοµηχανικών και αστικών αποβλήτων. 2 Όταν η εγκατάσταση ΣΗΘ δεν βασίζεται στην αποκλειστική χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, η ετήσια αποδοτικότητα της εγκατάστασης, που υπολογίζεται βάσει της αποτελεσµατικής χρήσης θερµότητας πρέπει να είναι τουλάχιστον ίση µε το 65% και, όπου χρησιµοποιείται τεχνολογία συνδυασµένου κύκλου, τουλάχιστον 75%. Στην περίπτωση αυτοπαραγωγών του τριτογενούς τοµέα, η ετήσια αποδοτικότητα θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 60%. Σε όλες τις περιπτώσεις, νοείται ότι η παραγωγή θερµότητας και ηλεκτρισµού γίνεται ταυτόχρονα.. 3
Σχέδια επιλέξιµα για περιφερειακές ενισχύσεις: 9. ι πεορισσότερες από τις ενεργειακές επενδυτικές προτάσεις που είναι επιλέξιµες στο πλαίσιο του κοινοποιηθέντος καθεστώτος θα αποτελούν µέρος αρχικής επένδυσης (δηλαδή επένδυσης σχετιζόµενης µε την ίδρυση µιας νέας επιχείρησης, την επέκταση υφιστάµενης επιχείρησης, ή την εκκίνηση δραστηριότητας που συνεπάγεται ουσιαστική µεταβολή στα προϊόντα ή στην παραγωγική διαδικασία υφιστάµενης επιχείρησης). Τούτο θα ισχύσει για όλες τις επενδύσεις όσον αφορά τη διαχείριση λυµάτων και το πόσιµο νερό, καθώς και για τις περισσότερες από τις λοιπές επενδύσεις. Στις περιπτώσεις αυτές, ισχύουν οι ακόλουθοι όροι: α) Επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες: Οι επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες περιλαµβάνουν δαπάνες για γήπεδα, κτίρια και εξοπλισµό, κατάρτιση 3 και παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών 4, όπου οι επενδύσεις αυτές είναι ουσιώδεις για την υλοποίηση του συνολικού ενεργειακού επενδυτικού σχεδίου. β) Μέγιστο ύψος των ενισχύσεων: Το συνολικό ποσό των ενισχύσεων, ως ποσοστό των επιλέξιµων επενδυτικών δαπανών, δεν θα υπερβαίνει τα ποσοστά που εκτίθενται στον πίνακα 1. Πίνακας 1: Μέγιστος ύψος των ενισχύσεων για τις προτάσεις αρχικής επένδυσης Επιλέξιµες δαπάνες Μεγάλες επιχειρήσεις ΜΜΕ Γήπεδα, εξοπλισµός κατάρτιση Κόστος συµβουλών 50% ΑΙΕ βάσει τω ανώτατων ορίων ενισχύσεων που προβλέπονται στον ελληνικό περιφερειακό χάρτη κτίρια, ενισχύσεων (48,1% ΚΙΕ για τη Σαµοθράκη, τη Θάσο, το και Βόρειο Αιγαίο, τα ωδεκάνησα και τα νησιά µε πληθυσµό κάτω των 3100 κατοίκων 45,5% ΚΙΕ για την Κρήτη, τις Κυκλάδες, τα Ιόνια νησιά και τα νησιά που ανήκουν στη Νοµαρχία Πειραιώς) παροχήςμέχρι 100.000 ευρώ επί µια 50% ΑΙΕ τριετία γ) Άλλοι όροι: Η συνεισφορά των δικαιούχων στη χρηµατοδότηση της επένδυσης θα ανέρχεται στο 25% τουλάχιστον του επενδυτικού κόστους 3 Πρόκειται για αρχικά άπαξ πραγµατοποιούµενα µαθήµατα κατάρτισης τα οποία παρέχει ο κατασκευαστής ή/και προµηθευτής του εξοπλισµού για να εξηγήσει τη λειτουργία του. 4 Στο πλαίσιο του παρόντος καθεστώτος, η παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών προσλαµβάνει έκτακτο χαρακτήρα και είναι τεχνικής φύσης. εν θα συνδέονται επ ουδενί, µε τις δαπάνες εκµετάλλευσης της επιχείρησης. 4
Η αίτηση για ενίσχυση υποβάλλεται πριν ξεκινήσουν οι εργασίες για το σχέδιο Η καταβολή της ενίσχυσης εξαρτάται από τη διατήρηση της επένδυσης για ελάχιστη περίοδο 5 ετών Το µέγεθος κάθε επιµέρους επένδυσης θα κυµαίνεται µεταξύ 50.000 και 6.000.000 ευρώ. Για προτεινόµενες επενδύσεις που υπερβαίνουν τα 6.000.000 ευρώ, το συνολικό ποσό της κρατικής ενίσχυσης θα ανέλθει σε 3.000.000 ευρώ. Σχέδια µη επιλέξιµα για περιφερειακές ενισχύσεις: 10. Ενδέχεται ορισµένα από τα επενδυτικά σχέδια που ενισχύονται στο πλαίσιο του κοινοποιηθέντος προγράµµατος να µην πληρούν όλους τους όρους που προβλέπει το σηµείο 4.4 των κατευθυντήριων γραµµών για τις περιφερειακές ενισχύσεις σχετικά µε τον ορισµό της αρχικής επένδυσης. Στις περιπτώσεις αυτές, η χορηγούµενη ενίσχυση θα πληροί τους ακόλουθους όρους: α) Οι επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες: Επενδυτικά σχέδια για εξοικονόµηση ενέργειας: Οι επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες περιλαµβάνουν δαπάνες για γήπεδα, κτίρια και εξοπλισµό, κατάρτιση 5 και δαπάνες παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών 6, όπου οι δαπάνες αυτές είναι ουσιαστικές για την επίτευξη του στόχου εξοικονόµησης ενέργειας. Οι επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες θα υπολογιστούν ως το κόστος των επιλέξιµων επενδύσεων χωρίς τα οφέλη που προκύπτουν από τυχόν αύξηση της παραγωγικής ικανότητας, εξοικονόµηση κόστους που συντελείται κατά την πρώτη πενταετία υλοποίησης της επένδυσης, καθώς και τυχόν πρόσθετη συναφή παραγωγή κατά την ίδια πενταετία. Επενδυτικά σχέδια σε συστήµατα ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας: Οι επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες περιλαµβάνουν δαπάνες για γήπεδα, κτίρια και εξοπλισµό, κατάρτιση 7 και δαπάνες παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών 8, όπου οι δαπάνες αυτές είναι ουσιαστικές για την επίτευξη του στόχου εξοικονόµησης ενέργειας. Οι επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες ισούνται µε τη διαφορά µεταξύ του κόστους της εγκατάστασης συστηµάτων ανανεώσιµων πηγών 5 Βλ. υποσηµείωση αριθ. 6. 6 Βλ. υποσηµείωση αριθ. 7. 7 Βλ. υποσηµείωση αριθ. 6. 8 Βλ. υποσηµείωση αριθ. 7. 5
ενέργειας ή του κόστους της εγκατάστασης ΣΗΘ και του κόστους µιας συµβατικής εγκατάστασης ηλεκτροπαραγωγής µε την ίδια ικανότητα όσον αφορά την πραγµατική παραγωγή ενέργειας. Λόγω της ιδιαιτερότητας των ελληνικών νησιών, σηµείο αναφοράς για τον υπολογισµό των επιλέξιµων δαπανών είναι η πιο κατάλληλη συµβατική εγκατάσταση ηλεκτροπαραγωγής σε κάθε σύµπλεγµα νησιών (τουρµπίνες αερίου σε µεγάλα νησιά όπως η Κρήτη, η Ρόδος και η Λέσβος και κινητήρες diesel σε µικρότερα νησιά). Όλες οι τεχνικές πληροφορίες θα παρουσιαστούν αναλυτικά στον οδηγό της κρατικής ενίσχυσης. β) Μέγιστο ύψος των ενισχύσεων: Το συνολικό ποσό της ενίσχυσης, εκφραζόµενο ως ποσοστό των επιλέξιµων επενδυτικών δαπανών, θα περιορίζεται στα ποσοστά που εµφαίνονται στον πίνακα 1. γ) Άλλοι όροι: Τοµεακή κάλυψη: Το µέγεθος κάθε επιµέρους επένδυσης θα κυµαίνεται κατά κανόνα µεταξύ 50.000 και 6.000.000 ευρώ. Για προτεινόµενες επενδύσεις που υπερβαίνουν τα 6.000.000 ευρώ, το συνολικό ποσό της ενίσχυσης θα ανέλθει σε 3.000.000 ευρώ. 11. Καταρχήν, το πρόγραµµα εφαρµόζεται σε όλους τους τοµείς της οικονοµίας. Για ορισµένους τοµείς ισχύουν ειδικές προβλέψεις: α) Γεωργία: Όσον αφορά τις ενισχύσεις που χορηγούνται σε επιχειρήσεις που ασχολούνται µε την παραγωγή, τη µεταποίηση και την εµπορία γεωργικών προϊόντων, το πρόγραµµα προβλέπει την τήρηση των όρων που θεσπίζονται στα σηµεία 4.1 και 4.2 των κοινοτικών κατευθυντήριων γραµµών για τις κοινοτικές ενισχύσεις στο γεωργικό τοµέα 9 και πιο συγκεκριµένα: οι δικαιούχοι των ενισχύσεων πρέπει να είναι οικονοµικά βιώσιµοι θα πρέπει να πληρούν τα ελάχιστα κοινοτικά πρότυπα όσον αφορά το περιβάλλον, την υγιεινή και την καλή διαβίωση των ζώων και θα υπάρχουν διέξοδοι στην αγορά σύµφωνα µε την αντίστοιχη ΚΟΑ. Τα κριτήρια που θα χρησιµοποιηθούν για την αξιολόγηση της οικονοµικής βιωσιµότητας των δικαιούχων, την τήρηση των προαναφερθέντων κοινοτικών προτύπων και την ύπαρξη διεξόδων στην αγορά είναι εκείνα που 9 ΕΕ C 28, 1.2.2000, διορθωτικό ΕΕ C 232, 12.8.2000 6
θεσπίζονται στο αγροτικό αναπτυξιακό πρόγραµµα για την Ελλάδα που εγκρίθηκε µε την απόφαση E(2000) 2733 της Επιτροπής της 27.9. 2000. Ακόµη, οι ελληνικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι θα περιορίσουν το συνολικό ποσό των ενισχύσεων που χορηγούνται σε ατοµικές επιχειρήσεις στο 50% ΑΙΕ των επιλέξιµων δαπανών στις λιγότερο ευνοηµένες περιοχές, κατά την έννοια των άρθρων 17 έως 20 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1257/1999 και στο 40% ΑΙΕ των επιλέξιµων δαπανών στις άλλες περιοχές. Οι ενισχύσεις που χορηγούνται στις επιχειρήσεις που ασχολούνται µε µεταποίηση και εµπορία των γεωργικών προϊόντων που αναγράφονται στο παράρτηµα Ι ΕΚ θα περιοριστούν στο 50% ΑΙΕ των επιλέξιµων δαπανών. Στην περίπτωση επιχειρήσεων που ασχολούνται µε την παραγωγή, την µεταποίηση και την εµπορία γεωργικών προϊόντων, οι επιλέξιµες δαπάνες περιλαµβάνουν: την κατασκευή, απόκτηση ή βελτίωση ακίνητης ιδιοκτησίας νέα µηχανήµατα και εξοπλισµό, περιλαµβανοµένου λογισµικού Η/Υ γενικές δαπάνες, όπως αµοιβές αρχιτεκτόνων, µηχανικών και παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών, µελέτες σκοπιµότητας, απόκτηση διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας και µέχρι ποσοστό 12% των ανωτέρω δαπανών, και αγορά γηπέδων, όπου περιλαµβάνονται τα νόµιµα τέλη, οι φόροι και οι δαπάνες καταχώρισης των γηπέδων. β) Άλλοι ευαίσθητοι τοµείς: Οι ελληνικές αρχές δεσµεύτηκαν επίσης ότι θα διασφαλίσουν την τήρηση των ειδικών κοινοτικών κανόνων που εφαρµόζονται στις κρατικές ενισχύσεις στους ευαίσθητους τοµείς (ναυπηγική βιοµηχανία 10 και πολυτοµεακό πλαίσιο σχετικά µε τις περιφερειακές ενισχύσεις για µεγάλα επενδυτικά σχέδια 11 ). Περιφερειακή κάλυψη: 12. Το πρόγραµµα είναι εφαρµοστέο σε όλα τα ελληνικά νησιά. Σώρευση της ενίσχυσης : 13. Οι δικαιούχοι του παρόντος προγράµµατος δεν θα λάβουν καµία ενίσχυση από άλλες πηγές σε σχέση µε τις ίδιες επιλέξιµες δαπάνες. Για το σκοπό αυτόν, θα ζητηθεί από κάθε δικαιούχο να υπογράψει δήλωση ότι δεν έχει λάβει ούτε πρόκειται να λάβει ενίσχυση για τον ίδιο σκοπό από καµία άλλη πηγή. 10 Κανονισµός (EΚ) αριθ. 1540/98 του Συµβουλίου της 29ης Ιουνίου 1998 για τη θέσπιση νέων κανόνων σχετικά µε τις ενισχύσεις στη ναυπηγική βιοµηχανία (ΕΕ L 202, 18.7.1998). 11 ΕΕ C 70, 19.3.2002 7
ιάρκεια του προγράµµατος: 14. Το πρόγραµµα θα λήξει στις 31 εκεµβρίου 2006. Αυτή είναι και η τελευταία ηµεροµηνία κατά την οποία µπορούν να ληφθούν αποφάσεις για χορήγηση ενισχύσεων σε µεµονωµένους δικαιούχους. Προϋπολογισµός του προγράµµατος : 15. Ο συνολικός προϋπολογισµός του προγράµµατος για την περίοδο 2003-2006 ανέρχεται σε 55 εκατ. ευρώ. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ ιαδικασία 16. Με την κοινοποίηση της πρόθεσής τους να θέσουν σε εφαρµογή το εν λόγω καθεστώς, οι ελληνικές αρχές τήρησαν την υποχρέωσή τους δυνάµει του άρθρου 88, παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ να ενηµερώσουν την Επιτροπή για τυχόν σχέδια χορήγησης ή τροποποίησης ενισχύσεων, σε εύθετο χρόνο που να της επιτρέπει να υποβάλει τις παρατηρήσεις της. Χαρακτήρας κρατικών ενισχύσεων 17. Στο πλαίσιο του προγράµµατος, το κράτος παρέχει ενισχύσεις υπό µορφή επιχορηγήσεων σε επιχειρήσεις που πραγµατοποιούν καινοτόµα σχέδια ενεργειακών επενδύσεων και σχέδια που οδηγούν στη βελτίωση της ποιότητας διαβίωσης στα ελληνικά νησιά. Οι ενισχύσεις χορηγούνται σε περιορισµένο αριθµό εταιρειών, που θα επιλεγούν από τις ελληνικές αρχές κατόπιν πρόσκλησης υποβολής προτάσεων. Κατά την επιλογή των αποδεκτών, οι ελληνικές αρχές µπορούν να ασκήσουν σε κάποιο βαθµό τη διακριτική τους ευχέρεια. Οι επιχορηγήσεις αποτελούν πλεονέκτηµα προς τους δικαιούχους (µειώνουν το κόστος των επενδύσεων). Συνεπώς, οι ενισχύσεις ενισχύουν τη θέση των δικαιούχων σε σύγκριση µε τη θέση των ανταγωνιστών τους σε άλλα κράτη µέλη. Πρέπει συνεπώς να θεωρηθεί ότι νοθεύουν τον ανταγωνισµό και επηρεάζουν το εµπόριο µεταξύ των κρατών µελών. Βάσει των ανωτέρω, η Επιτροπή εκτιµά ότι δύναται να εφαρµοστεί το άρθρο 87, παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ. Νοµική βάση για παρέκκλιση 18. Οι ενισχύσεις στο πλαίσιο του προγράµµατος χορηγούνται σε ενεργειακά επενδυτικά σχέδια µε θετική επίπτωση στο περιβάλλον, καθώς και σε περιφερειακά αναπτυξιακά σχέδια µε θετικό αντίκτυπο στην ποιότητα διαβίωσης στα ελληνικά νησιά. Οι ελληνικές αρχές ανέφεραν ότι οι ενισχύσεις που χορηγούνται στα πλαίσια του προγράµµατος συµβάλλουν στην οικονοµική ανάπτυξη της Ελλάδας, χώρας επιλέξιµης στο σύνολό της για περιφερειακές ενισχύσεις δυνάµει του άρθρου 87, παράγραφος 3, στοιχείο α). Βάσει αυτού, η Επιτροπή εξέτασε το πρόγραµµα σύµφωνα µε το άρθρο 87, παράγραφος 3, 8
στοιχεία α) και γ), και πιο συγκεκριµένα βάσει των κατευθυντηρίων γραµµών σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα 12 (στο εξής αναφέρονται ως περιφερειακές κατευθυντήριες γραµµές), καθώς και του κοινοτικού πλαισίου σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος (στο εξής "περιβαλλοντικό πλαίσιο") 13. εδοµένου ότι το πρόγραµµα εφαρµόζεται και σε επιχειρήσεις που επιδίδονται στην παραγωγή, µεταποίηση και εµπορία γεωργικών προϊόντων, εξετάστηκε επίσης βάσει των κοινοτικών κατευθυντηρίων γραµµών για τις κρατικές ενισχύσεις στον τοµέα της γεωργίας 14. Περιπτώσεις περιφερειακών επενδυτικών ενισχύσεων: 19. Όπως προαναφέρθηκε στην παράγραφο 9, τα περισσότερα επενδυτικά σχέδια που είναι επιλέξιµα στο πλαίσιο του κοινοποιηθέντος προγράµµατος (καθώς και όλες οι επενδύσεις για τη διαχείριση λυµάτων και το πόσιµο νερό) θα περιλαµβάνονται σε µια αρχική επένδυση. Η Επιτροπή σηµειώνει ότι, σε περιπτώσεις που οι περιφερειακές επενδυτικές ενισχύσεις χορηγούνται για επενδυτικά σχέδια στο πλαίσιο του προγράµµατος, πρέπει να πληρούνται οι ακόλουθοι όροι: α) Είδη επενδυτικών σχεδίων: Το επενδυτικό σχέδιο πρέπει να µπορεί να χαρακτηριστεί αρχική επένδυση ή µέρος αρχικής επένδυσης, σύµφωνα µε τον ορισµό του σηµείου 4.4. των περιφερειακών κατευθυντηρίων γραµµών. β) Επιλέξιµες δαπάνες: Η Επιτροπή εκτιµά ότι, µε εξαίρεση τις δαπάνες παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών, οι επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες ορίζονται σύµφωνα µε το σηµείο 4.5 των περιφερειακών κατευθυντηρίων γραµµών. Όσον αφορά τις δαπάνες παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών, αντιστοιχούν στον ορισµό που παρέχεται στο άρθρο 5 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 70/2001 της Επιτροπής της 12ης Ιανουαρίου 2001, σχετικά µε την εφαρµογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης ΕΚ στις κρατικές ενισχύσεις προς µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις 15. γ) Μέγιστες εντάσεις ενισχύσεων: Όσον αφορά άλλες επιλέξιµες δαπάνες πέραν των δαπανών παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών, η µέγιστη ένταση της περιφερειακής ενίσχυσης που χορηγείται στο πλαίσιο του προγράµµατος (βλ. πίνακα 1) είναι σύµφωνη µε τα ανώτατα όρια περιφερειακών ενισχύσεων που εφαρµόζονται στην Ελλάδα για την περίοδο 2000-2006 16. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή σηµειώνει τα εξής: 12 ΕΕ C 74, 10.3.1998, σ.9-31. 13 ΕΕ C 37, 3.2.2001, σ.3-15. 14 ΕΕ C 28, 1.2.2000, σ.2-24. 15 ΕΕ L 10 της 13ης Ιανουαρίου 2001, σ.33-42 16 Ο ελληνικός περιφερειακός χάρτης ενισχύσεων για την περίοδο 2000-2006 εγκρίθηκε βάσει της κρατικής ενίσχυσης αριθ. N 469/1999 µε την επιστολή της Επιτροπής SG(2000) D/100661 της 21.01.2000. 9
Η λήξη του προγράµµατος συµπίπτει µε τη λήξη του περιφερειακού χάρτη ενισχύσεων. Ενισχύσεις που χορηγούνται στο πλαίσιο του προγράµµατος δεν µπορούν να σωρευτούν µε άλλες κρατικές ενισχύσεις. Όσον αφορά τις δαπάνες παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών: Στην περίπτωση ΜΜΕ (οι οποίες ορίζονται σύµφωνα µε το παράρτηµα Ι του κανονισµού για την απαλλαγή των ΜΜΕ 17 ) η ενίσχυση περιορίζεται στο 50% ΑΙΕ, σύµφωνα µε το άρθρο 5, στοιχείο α) του κανονισµού για την απαλλαγή των ΜΜΕ. Στην περίπτωση µεγάλων επιχειρήσεων, οι ελληνικές αρχές θα περιορίσουν την ενίσχυση σε 100.000 ευρώ επί τριετή περίοδο. Οι ενισχύσεις θεωρούνται αποδεκτές, δεδοµένου ότι οι ελληνικές αρχές δεσµεύτηκαν να τηρήσουν και τους υπόλοιπους όρους του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 69/2001 της Επιτροπής, της 12ης Ιανουαρίου 2001, σχετικά µε την εφαρµογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης ΕΚ στις ενισχύσεις ήσσονος σηµασίας 18. δ) Η Επιτροπή επισηµαίνει επίσης ότι πληρούνται και οι άλλοι όροι για τη χορήγηση περιφερειακών ενισχύσεων: Η συµβολή του αποδέκτη στη χρηµατοδότηση της επένδυσης πρέπει να ανέρχεται τουλάχιστον σε ποσοστό 25% Η διάρκεια της επένδυσης πρέπει να είναι τουλάχιστον πενταετής Η αίτηση για τη χορήγηση ενίσχυσης πρέπει να υποβάλλεται πριν ξεκινήσουν οι εργασίες του επενδυτικού σχεδίου. Περιπτώσεις περιβαλλοντικών επενδυτικών ενισχύσεων 20. Παρότι οι περισσότερες επενδύσεις για εξοικονόµηση ενέργειας, συστήµατα ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και συµπαραγωγή θερµότητας και ηλεκτρικής ενέργειας που ενισχύονται στο πλαίσιο του παρόντος προγράµµατος θα πληρούν όλους τους όρους που απαιτούνται για τις αρχικές επενδύσεις βάσει των περιφερειακών κατευθυντήριων γραµµών, ορισµένες ενδέχεται να µην τους πληρούν. Στις περιπτώσεις αυτές, θα χορηγηθούν περιβαλλοντικές επενδυτικές ενισχύσεις και θα πληρούνται οι ακόλουθοι όροι: α) Είδη επενδυτικών σχεδίων : Τα τρία είδη περιβαλλοντικών επενδυτικών σχεδίων (εξοικονόµηση ενέργειας, ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και συµπαραγωγή θερµότητας και ηλεκτρικής ενέργειας) εµπίπτουν στις κατηγορίες ενεργειακών σχεδίων που 17 Βλ. υποσηµείωση αριθ. 20. 18 ΕΕ L 10 της 13ης Ιανουαρίου 2001, σ.30-32 10
είναι επιλέξιµα για περιβαλλοντικές ενισχύσεις σύµφωνα µε το περιβαλλοντικό πλαίσιο: 1) Τα επενδυτικά σχέδια για εξοικονόµηση ενέργειας ορίζονται σύµφωνα µε το σηµείο 6 του περιβαλλοντικού πλαισίου. 2) Επενδύσεις σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας: Η Επιτροπή εκτιµά ότι όλες οι προβλεπόµενες στην κατηγορία αυτή επενδύσεις είναι σύµφωνες µε το σηµείο 6 του περιβαλλοντικού πλαισίου. 3) Οι επενδύσεις για την συµπαραγωγή θερµότητας και ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΗΘ) ορίζονται σύµφωνα µε το σηµείο 31 του περιβαλλοντικού πλαισίου. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι ελάχιστες τιµές της αποδοτικότητας µετατροπής των επιλέξιµων εγκαταστάσεων ΣΗΘ είναι αποδεκτές, δεδοµένου του σχετικά χαµηλού βαθµού διείσδυσης της ΣΗΘ στην Ελλάδα, του µάλλον µικρού µεγέθους των φορτίων θέρµανσης στην ελληνική βιοµηχανία και στον ελληνικό τριτογενή τοµέα (ολόκληρη η χώρα είναι επιλέξιµη για περιφερειακές ενισχύσεις δυνάµει του άρθρου 87, παράγραφος 3, στοιχείο α) της συνθήκης ΕΚ). Η Επιτροπή έλαβε επίσης υπόψη και το γεγονός ότι µεγαλύτερη εφαρµογή της ΣΗΘ θα είχε ευεργετική επίδραση στο περιβάλλον της Ελλάδας (οι ελληνικές αρχές έδωσαν στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι µεγαλύτερη εφαρµογή της ΣΗΘ θα οδηγούσε σε σηµαντική µείωση των εκποµπών CO 2 και SOx). Σε όλες τις περιπτώσεις, οι επιλέξιµες δαπάνες ορίζονται σύµφωνα µε τις διατάξεις που θεσπίζονται στο σηµείο 36 (πρώτη παράγραφος) του περιβαλλοντικού πλαισίου, δηλ. ως επενδύσεις σε γήπεδα, κτιριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισµό απολύτως αναγκαία για την επίτευξη του επιδιωκόµενου περιβαλλοντικού στόχου. β) Επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες: Με εξαίρεση των δαπανών παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών, οι επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες ορίζονται σύµφωνα µε το σηµείο 37 του περιβαλλοντικού πλαισίου. Στην περίπτωση επενδυτικών σχεδίων για εξοικονόµηση ενέργειας, οι επιλέξιµες δαπάνες υπολογίζονται χωρίς τα οφέλη που προκύπτουν από τυχόν αύξηση της παραγωγικής ικανότητας, την εξοικονόµηση δαπανών που σηµειώνεται κατά την πρώτη πενταετία της επένδυσης, καθώς και την πρόσθετη συναφή παραγωγή στη διάρκεια της πενταετούς περιόδου (τρίτη παράγραφος του σηµείου 37). Στην περίπτωση επενδύσεων σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και ΣΗΘ, οι επιλέξιµες δαπάνες ορίζονται ως το επιπλέον κόστος σε σύγκριση µε το κόστος ανάλογης συµβατικής µονάδας ηλεκτροπαραγωγής (τέταρτη παράγραφος στο σηµείο 37). Όσον αφορά τις δαπάνες παροχής συµβουλευτικών παροχών, µπορούν να εγκριθούν για τους λόγους που αναφέρονται στην παράγραφο 19, στοιχείο β). 11
γ) Μέγιστο ύψος των ενισχύσεων: Τοµεακή κάλυψη: 21. α) Γεωργία: Το προτεινόµενο µέγιστο ύψος των εκάστοτε επενδύσεων (50% ΑΙΕ σύµφωνα µε τα ανώτατα όρια περιφερειακών ενισχύσεων που προβλέπονται στον ελληνικό χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων) είναι σύµφωνο µε τις διατάξεις που θεσπίζονται στο σηµείο 34, στοιχείο β) του περιβαλλοντικού πλαισίου (ανώτατο όριο περιφερειακών ενισχύσεων συν 10% ΑΙΕ). Όσον αφορά τις ενισχύσεις για δαπάνες παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών, το µέγιστο προβλεπόµενο ύψος είναι αποδεκτό για τους λόγους που αναφέρονται στην παράγραφο 19, στοιχείο γ). Όσον αφορά τις ενισχύσεις που χορηγούνται σε επιχειρήσεις που επιδίδονται στην παραγωγή, µεταποίηση και εµπορία γεωργικών προϊόντων, το πρόγραµµα προβλέπει τήρηση των όρων που θεσπίζονται στα σηµεία 4.1 και 4.2 των κοινοτικών κατευθυντηρίων γραµµών για τις κρατικές ενισχύσεις στον τοµέα της γεωργίας 19, και πιο συγκεκριµένα: οι αποδέκτες των ενισχύσεων θα πρέπει να είναι οικονοµικά βιώσιµοι θα πρέπει να πληρούν τα ελάχιστα κοινοτικά πρότυπα σχετικά µε το περιβάλλον, την υγιεινή και την καλή διαβίωση των ζώων, και θα πρέπει να υπάρχουν διέξοδοι στην αγορά σύµφωνα µε την αντίστοιχη ΚΟΑ. Τα κριτήρια που θα χρησιµοποιηθούν για τον υπολογισµό της οικονοµικής βιωσιµότητας των δικαιούχων, η τήρηση των κοινοτικών προτύπων και η ύπαρξη διεξόδων στην αγορά είναι εκείνα που ορίζονται στο γεωργικό αναπτυξιακό πρόγραµµα για την Ελλάδα που εγκρίθηκε µε την απόφαση E(2000) 2733 της Επιτροπής της 27ης Σεπτεµβρίου 2000. Ακόµη, το µέγιστο ύψος των ενισχύσεων που εφαρµόζονται στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ενισχύσεις στο πλαίσιο του καθεστώτος χορηγούνται σε επιχειρήσεις που ασχολούνται µε την παραγωγή, µεταποίηση και εµπορία γεωργικών προϊόντων που αναγράφονται στο παράρτηµα Ι της συνθήκης ΕΚ, έχει καθοριστεί σύµφωνα µε τις διατάξεις που αναφέρονται στο σηµείο 4.1 και 4.2 των κοινοτικών κατευθυντηρίων γραµµών σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις στον τοµέα της γεωργίας. Και οι επιλέξιµες επενδυτικές δαπάνες ορίζονται σύµφωνα µε τις διατάξεις αυτές. β) Άλλοι ευαίσθητοι τοµείς: Οι ελληνικές αρχές δεσµεύτηκαν να εξασφαλίσουν την τήρηση των ειδικών κοινοτικών κανόνων που ισχύουν για τις κρατικές ενισχύσεις στους 19 ΕΕ C 28, 1.2.2000, διορθωτικό ΕΕ C 232, 12.8.2000 12
ευαίσθητους τοµείς (ναυπηγική βιοµηχανία και πολυτοµεακό πλαίσιο για τις περιφερειακές ενισχύσεις προς µεγάλα επενδυτικά σχέδια 20. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 22. Βάσει της ανωτέρω εκτίµησης, η Επιτροπή αποφάσισε, σύµφωνα µε τα άρθρα 87 της Συνθήκης και 61 της συµφωνίας ΕΟΧ να µην εγείρει αντιρρήσεις στο κοινοποιηθέν πρόγραµµα δεδοµένου ότι τα προβλεπόµενα µέτρα πληρούν τα απαιτούµενα κριτήρια για να θεωρηθούν συµβιβάσιµα µε την κοινή αγορά σύµφωνα µε τα άρθρα 87, παράγραφος 3, στοιχείο α και 87, παράγραφος 3, στοιχείο γ της Συνθήκης και το άρθρο 61, παράγραφος 3, στοιχείο α και 61, παράγραφος 3, στοιχείο γ της συµφωνίας ΕΟΧ. 23. Εάν η παρούσα επιστολή περιέχει εµπιστευτικές πληροφορίες, οι οποίες δεν θα πρέπει να αποκαλυφθούν σε τρίτους, παρακαλείστε να ενηµερώσετε σχετικά την Επιτροπή εντός 15 εργάσιµων ηµερών από την ηµεροµηνία παραλαβής της επιστολής. Εάν η Επιτροπή δεν λάβει εντός της προθεσµίας αυτής αιτιολογηµένο αίτηµά σας, θα θεωρήσει ότι συµφωνείτε µε την αποκάλυψη σε τρίτους και τη δηµοσίευση του πλήρους κειµένου της επιστολής, στην αυθεντική γλώσσα και στον εξής δικτυακό τόπο: http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/state_aids/. Τυχόν αίτηµά σας πρέπει να αποσταλεί µε συστηµένη επιστολή ή φαξ στη διεύθυνση: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Directorate-General for Competition State aid Registry Rue de la Loi / Wetstraat, 200 B-1049 Brussels Αριθ. φαξ: +32.2.2961242 Μετά τιµής, Για την Επιτροπή Mario MONTI Μέλος της Επιτροπής 20 Βλ. παραποµπές στην παράγραφο 11. 13