ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας 16.3.2015 2014/2240(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τη «Διερεύνηση του δυναμικού έρευνας και ανάπτυξης στη γαλάζια οικονομία με στόχο τη δημιουργία απασχόλησης και ανάπτυξης» (2014/2240(INI)) Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας Εισηγητής: João Ferreira PR\1048120.doc PE546.875v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...9 PE546.875v01-00 2/10 PR\1048120.doc
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη «Διερεύνηση του δυναμικού έρευνας και ανάπτυξης στη γαλάζια οικονομία με στόχο τη δημιουργία απασχόλησης και ανάπτυξης» (2014/2240(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαΐου 2015, με τίτλο «Καινοτομία στο πλαίσιο της Γαλάζιας Οικονομίας: Αξιοποίηση του δυναμικού των θαλασσών και των ωκεανών μας με στόχο την προώθηση της απασχόλησης και της μεγέθυνσης» (COM(2014)0254 τελικό), έχοντας υπόψη την οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Ιουνίου 2008, περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον (οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Εμβληματική πρωτοβουλία στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»: Ένωση καινοτομίας» (COM(2010)0546), έχοντας υπόψη τη Διακήρυξη της Λεμεσού της 8ης Οκτωβρίου 2012 για μια θαλάσσια και ναυτιλιακή ατζέντα ανάπτυξης και απασχόλησης, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Σεπτεμβρίου 2012 με τίτλο «Γαλάζια Ανάπτυξη: ευκαιρίες για βιώσιμη ανάπτυξη στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας (COM(2012)0494), έχοντας υπόψη την Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής της 29ης Αυγούστου 2012 με τίτλο «Γνώσεις για τη θάλασσα το 2020 από τη χαρτογράφηση του βυθού στις ωκεάνιες προβλέψεις» (COM(2012)0473), έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 2ας Ιουλίου 2013, σχετικά με τη «Γαλάζια ανάπτυξη: Ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης στους τομείς της θάλασσας, των θαλάσσιων μεταφορών και του τουρισμού της ΕΕ» 1, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 7ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με τις γνώσεις για τη θάλασσα 2020: Χαρτογράφηση του βυθού της θάλασσας για την προαγωγή της βιώσιμης αλιείας 2, έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1291/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Δεκεμβρίου 2013 για τη θέσπιση του προγράμματοςπλαισίου «Ορίζοντας 2020» για την έρευνα και την καινοτομία (2014-2020) και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 1982/2006/ΕΚ, έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1292/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 1 Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2013)0300. 2 Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2013)0438. PR\1048120.doc 3/10 PE546.875v01-00
και του Συμβουλίου της 11ης Δεκεμβρίου 2013 σχετικά με την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 294/2008 για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας, έχοντας υπόψη την απόφαση αριθ. 1312/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με το στρατηγικό θεματολόγιο καινοτομίας του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ): η συνεισφορά του EIT σε μια πιο καινοτόμο Ευρώπη, έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της 15ης Οκτωβρίου 2015, με τίτλο «Καινοτομία στο πλαίσιο της Γαλάζιας Οικονομίας: Αξιοποίηση του δυναμικού των θαλασσών και των ωκεανών μας με στόχο την προώθηση της απασχόλησης και της μεγέθυνσης» (2015/C-012/15), έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της 21ης Ιανουαρίου 2015, με τίτλο «Καινοτομία στο πλαίσιο της Γαλάζιας Οικονομίας: Αξιοποίηση του δυναμικού των θαλασσών και των ωκεανών μας με στόχο την προώθηση της απασχόλησης και της μεγέθυνσης» (2015/C-019/05), έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Προϋπολογισμών και της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων (A8-0000/2015), Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η έννοια της Γαλάζιας Οικονομίας καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων οικονομικής δραστηριότητας που συνδέονται με τις θάλασσες και τους ωκεανούς, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται παραδοσιακοί και αναδυόμενοι τομείς όπως οι ακόλουθοι: αλιεία, υδατοκαλλιέργεια, θαλάσσιες και ποτάμιες μεταφορές, λιμάνια και διοικητική υποστήριξη, τουρισμός και ναυσιπλοΐα αναψυχής και κρουαζιέρες, ναυπήγηση και επισκευή πλοίων, θαλάσσια έργα και έργα για την προστασία των παράκτιων ζωνών, έρευνα και αξιοποίηση (υπεράκτιων) ορυκτών πόρων, έρευνα και αξιοποίηση (υπεράκτιων) ενεργειακών πόρων, βιοτεχνολογία, μεταξύ άλλων Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι για την ανάπτυξη της Γαλάζιας Οικονομίας απαιτείται ουσιαστική ενσωμάτωση των επιστημονικών γνώσεων, που αποτελούν τη βάση της καινοτομίας, και ότι οι τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας (Ε&T) που συνδέονται με τη Γαλάζια Οικονομία παρουσιάζουν μεγάλη διαφοροποίηση Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει σημαντική έλλειψη γνώσεων για τις θάλασσες και τους ωκεανούς, τους πόρους τους και την αλληλεπίδρασή τους με τις εν εξελίξει ή επικείμενες ανθρώπινες δραστηριότητες, έλλειψη η οποία αποτελεί τροχοπέδη στη βιώσιμη χρήση των πόρων αυτών και εμπόδιο στην καινοτομία Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάπτυξη της Γαλάζιας Οικονομίας μπορεί να δώσει σημαντική ώθηση στην οικονομική μεγέθυνση και ανάπτυξη, καθώς και στη δημιουργία απασχόλησης, ιδίως στις παράκτιες και νησιωτικές χώρες και περιοχές και στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες PE546.875v01-00 4/10 PR\1048120.doc
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι, με το πρόσχημα της διερεύνησης του δυναμικού της Γαλάζιας οικονομίας, δεν πρέπει να αναπαραχθούν στις θάλασσες και στους ωκεανούς τρόποι έρευνας και μοντέλα αξιοποίησης των πόρων που έχει αποδειχτεί ότι δεν είναι βιώσιμα, και ότι η έρευνα στις θάλασσες και στους ωκεανούς πρέπει να υπακούει σχολαστικά στην ανάγκη διασφάλισης μιας καλής διαχείρισης και διατήρησης των ίδιων των πόρων, διαφυλάσσοντας τις ισορροπίες που συνδέονται με τα θαλάσσια οικοσυστήματα ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αναπτύσσει και προτείνει ένα σύνολο προγραμμάτων και κατευθύνσεων που πλαισιώνουν τις δραστηριότητες που συνδέονται με τη Γαλάζια Οικονομία και την καινοτομία στη Γαλάζια Οικονομία, πλαίσιο τα απτά αποτελέσματα του οποίου στη στήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών για την ανάπτυξη της Γαλάζιας Οικονομίας θα πρέπει να αξιολογηθούν Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι παράκτιες και νησιωτικές κοινότητες αποτελούν θεμελιώδους σημασίας ενδιαφερόμενο στον διάλογο για το δυναμικό της Γαλάζιας Οικονομίας και την υλοποίησή της 1. σημειώνει την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Καινοτομία στο πλαίσιο της Γαλάζιας Οικονομίας: Αξιοποίηση του δυναμικού των θαλασσών και των ωκεανών μας με στόχο την προώθηση της απασχόλησης και της μεγέθυνσης» επισημαίνει το περιορισμένο πεδίο που καλύπτει η ανακοίνωση, η οποία απλώς εστιάζει σε ένα σχετικά περιορισμένο σύνολο τομέων (όπως η εξόρυξη στον πυθμένα της θάλασσας, η ενέργεια και η βιοτεχνολογία) ζητεί από την Επιτροπή να υιοθετήσει μια πιο περιεκτική και ολοκληρωμένη προσέγγιση απέναντι στις προκλήσεις της καινοτομίας και της δημιουργίας απασχόλησης στο ποικίλο φάσμα τομέων που συναποτελούν τη Γαλάζια Οικονομία 2. υπεραμύνεται ενός ευρύτερου ορισμού της Γαλάζιας Οικονομίας, ικανού να περιλάβει όλες τις τομεακές και διατομεακές δραστηριότητες που έχουν σχέση με τους ωκεανούς, τις θάλασσες και τις παράκτιες περιοχές και στον οποίο θα περιλαμβάνονται επίσης οι άμεσες και έμμεσες δραστηριότητες στήριξης εφιστά την προσοχή στην κάθετη σημασία της καινοτομίας σε όλες αυτές τις δραστηριότητες, παραδοσιακές ή αναδυόμενες 3. καλεί την Επιτροπή να αξιολογήσει, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, τις ανάγκες χρηματοδότησης της Γαλάζιας Οικονομίας (σε τομεακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο), ενόψει της υλοποίησης του δυναμικού της με στόχο την προώθηση της ανάπτυξης και της μεγέθυνσης 4. υπογραμμίζει ότι η ανάπτυξη της Γαλάζιας Οικονομίας επιτάσσει μεγαλύτερες επενδύσεις στη γνώση και ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ικανή χρηματοδότηση για τη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με το θαλάσσιο περιβάλλον, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συνέχιση και την προβλέψιμη διαθεσιμότητά της σε ένα μακροπρόθεσμο ορίζοντα 5. τάσσεται υπέρ του καθορισμού συγκεκριμένων στόχων και προθεσμιών με σκοπό την αύξηση της προσβασιμότητας και της διαλειτουργικότητας των δεδομένων σχετικά με τους θαλάσσιους βυθούς, τη στήλη ύδατος ή τους έμβιους πόρους και της διάθεσης PR\1048120.doc 5/10 PE546.875v01-00
στο κοινό πληροφοριών για τις θάλασσες και τους ωκεανούς 6. ζητεί τα αποτελέσματα της έρευνας που χρηματοδοτείται με δημόσια κονδύλια να αποτελούν, καταρχήν, δημόσια ιδιοκτησία, ενώ η αρχή αυτή θα πρέπει να εφαρμόζεται υποχρεωτικά στις κοινοπραξίες για τα ερευνητικά προγράμματα της ΕΕ προτρέπει την Επιτροπή να δημιουργήσει το συντομότερο πλατφόρμα ενημέρωσης για την έρευνα που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» 7. αποδοκιμάζει και απορρίπτει τις περικοπές στον προϋπολογισμό του προγράμματος πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία «Ορίζοντας 2020» και ζητεί αξιολόγηση του αντίκτυπού του στους τομείς που συνδέονται ειδικά με τη Γαλάζια Οικονομία, καθώς και στους κάθετους τομείς οι οποίοι ενδέχεται να την επηρεάζουν 8. παροτρύνει την Επιτροπή να διενεργεί περιοδικές αξιολογήσεις σχετικά με την εκτέλεση του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» στους τομείς που συνδέονται με τη Γαλάζια Οικονομία και να δημοσιοποιεί τα αποτελέσματά τους 9. εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η ανάπτυξη της Γαλάζιας Οικονομίας αποτελεί κεντρική ευθύνη των κρατών μελών και παροτρύνει την Επιτροπή να ενισχύσει και να υποστηρίξει όλες τις μορφές συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών, όπως είναι οι πρωτοβουλίες κοινού προγραμματισμού 10. θεωρεί ότι η έλλειψη ειδικευμένων επαγγελματιών σε διάφορους κλάδους και τομείς δραστηριότητας περιλαμβανομένων ερευνητών, μηχανικών και τεχνικών, αλλά όχι μόνο συνιστά ανυπέρβλητο εμπόδιο στην πλήρη εκδίπλωση του δυναμικού της Γαλάζιας Οικονομίας τονίζει ότι η έλλειψη αυτή συνδέεται άρρηκτα με την αυξανόμενη αποποίηση των ευθυνών και αποεπένδυση από πλευράς των κρατών στους τομείς της επιστήμης και της εκπαίδευσης, καθώς και με την απαξίωση του επαγγελματικού καθεστώτος και του κοινωνικού στάτους διαφόρων από τα επαγγέλματα αυτά, και συνιστά άμεση αντιστροφή των δύο αυτών τάσεων 11. εκτιμά ότι οι επενδύσεις στη Γαλάζια Οικονομία πρέπει να προάγουν την οικολογική καινοτομία, την αποδοτικότητα της χρήσης πόρων, την κυκλική οικονομία, τη διατήρηση της φύσης, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή και τη βιώσιμη χρήση των πόρων (με ποσοστά χρήσης που δεν θα υπερβαίνουν μακροπρόθεσμα τον δείκτη φυσικής αναγέννησης) ζητεί από την Επιτροπή να ενσωματώσει τις αρχές αυτές στα υφιστάμενα ή στα μελλοντικά προγράμματα στήριξης 12. τάσσεται υπέρ της δημιουργίας ενός κατάλληλου δημοσιονομικού πλαισίου για την τόνωση της ανάπτυξης της Γαλάζιας Οικονομίας και τη δημιουργία απασχόλησης, που θα ενσωματώνει και θα διαρθρώνει τα διάφορα διαθέσιμα χρηματοδοτικά μέσα τα διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία (ΧΜΠΑ, ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, Ταμείο Συνοχής), το πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας και άλλα εφιστά την προσοχή στην ανάγκη να υποστηριχθεί μια καλύτερη προσαρμογή των διαφόρων μέσων στις ανάγκες των διαφόρων φορέων δημόσια ιδρύματα, επιχειρήσεις, ιδίως ΜΜΕ, μη κυβερνητικές οργανώσεις κλπ. και ευρεία ενημέρωση για τις υφιστάμενες ευκαιρίες 13. ζητεί από την Επιτροπή να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών στον τομέα της PE546.875v01-00 6/10 PR\1048120.doc
προώθησης στρατηγικών εξειδίκευσης, με γνώμονα την ανάδυση και αξιοποίηση αλυσίδων αξίας συνδεόμενων με τις πολλαπλές δραστηριότητες της Γαλάζιας Οικονομίας θεωρεί ότι για την ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών και μεγάλων συνεργατικών σχηματισμών απαιτείται ο ενεργός ρόλος των κρατών, μέσω της προαγωγής διατομεακών συνεργειών 14. θεωρεί ότι οι παράκτιες και νησιωτικές κοινότητες πρέπει να έχουν πλήρη συμμετοχή σε όλα τα στάδια ανάπτυξης της Γαλάζιας Οικονομίας, δεδομένου ότι τούτο αποτελεί βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση του δυναμικού τους στα πεδία της καινοτομίας, της απασχόλησης, της ευημερίας και της βιώσιμης ανάπτυξης Τομεακή προσέγγιση 15. τάσσεται υπέρ της εντατικότερης υποστήριξης του εκσυγχρονισμού και της βιώσιμης ανάπτυξης του τομέα της αλιείας, που θα ευνοεί την αλιεία μικρής κλίμακας και θα στοχεύει στη βελτίωση της επιλεκτικότητας των εργαλείων και στη μείωση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου που έχει η αλιευτική δραστηριότητα, πέραν της ενισχυμένης προσπάθειας για την πάταξη της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας τονίζει ότι τα επιστημονικά δεδομένα για την αλιεία που χρησιμεύουν ως βάση για τη λήψη πολιτικής απόφασης πρέπει να είναι πλήρως γνωστά στο κοινό 16. θεωρεί ότι η βιώσιμη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής υδατοκαλλιέργειας επιτάσσει ισχυρότερη στήριξη της επιστημονικής έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης στον τομέα της καλλιέργειας νέων ειδών, ιδίως αυτόχθονων, ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η διαφοροποίηση της παραγωγής και της προσφοράς τροφίμων και η αναβάθμιση της ποιότητάς τους, με παράλληλη κατοχύρωση μεγαλύτερης περιβαλλοντικής ασφάλειας 17. εκτιμά ότι η εμπορική ναυτιλία, για λόγους που έχουν να κάνουν με την ενεργειακή κατανάλωση, απέναντι στους διάφορους τρόπους μεταφοράς εμπορευμάτων, αποκτά ολοένα αυξανόμενο στρατηγικό χαρακτήρα τάσσεται υπέρ της διάθεσης πόρων για τη στήριξη της καινοτομίας στον τομέα αυτό, με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, τη διαφοροποίηση της πρωτογενούς ενέργειας και τη μείωση των ρυπογόνων εκπομπών 18. τονίζει τη στρατηγική σημασία των δραστηριοτήτων ναυπήγησης και επισκευής πλοίων και τη διασύνδεσή τους με διάφορους άλλους τομείς όπως η εμπορική ναυτιλία, η αλιεία και ο τουρισμός με κρουαζιερόπλοια εκτιμά ότι η αξιοποίηση της τεχνολογικής καινοτομίας και διαδικασιών μεγάλης εξειδίκευσης, που μπορούν να μεταφράζονται σε αύξηση της προστιθέμενης αξίας, μπορούν να δημιουργήσουν πλαίσια μειωμένου ανταγωνισμού σε διεθνές επίπεδο και να διευκολύνουν την αντιστροφή της τάσης παρακμής που παρουσιάζει ο τομέας υποστηρίζει την πρόβλεψη ειδικών ενισχύσεων για την αναζωογόνηση και τον εκσυγχρονισμό της ναυπηγίας στην Ευρώπη, στις διάφορες εκφάνσεις της 19. εκτιμά ότι οι μελέτες για τη διάβρωση των ακτών και η υλοποίηση θαλάσσιων έργων και έργων προστασίας της ακτογραμμής αποτελούν σημαντικό τομέα της Γαλάζιας Οικονομίας, ο οποίος τείνει να αποκτήσει αυξανόμενη σπουδαιότητα στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής ζητεί μεγαλύτερη στήριξη του τομέα αυτού από την ΕΕ PR\1048120.doc 7/10 PE546.875v01-00
20. εφιστά την προσοχή στο δυναμικό των ενεργειακών πόρων των θαλασσών και των ωκεανών, είτε σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα είτε, κυρίως, σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για την αξιοποίηση των ενδογενών πόρων και τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας τονίζει ότι η έρευνα και η εκμετάλλευση των εν λόγω πόρων θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες όσον αφορά τη μεταφορά τεχνολογίας, κυρίως σε σχέση με την κατάρτιση ειδικευμένων εργαζομένων και εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης, πέρα από τα αυστηρά κριτήρια περιβαλλοντικής βιωσιμότητας επισημαίνει το δυνητικό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων αυτών στην απασχόληση και τις συναφείς δραστηριότητες, τόσο ανάντη όσο και κατάντη 21. θεωρεί ότι η έρευνα και εκμετάλλευση ορυκτών πόρων της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας επιτάσσουν σταθερή παρουσία των κρατών, ιδίως όσον αφορά την ενημέρωση, την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, την ανάλυση και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και την άσκηση της κυριαρχίας τους υπογραμμίζει το δυναμικό ενσωμάτωσης της επιστημονικής γνώσης και ανάπτυξης και μεταφοράς της τεχνολογίας σε συνδυασμό με τις δραστηριότητες αυτές τονίζει τις προκλήσεις που συνδέονται με τη δυνατότητα εξόρυξης ορυκτών διαλυμένων στο θαλασσινό νερό 22. θεωρεί ότι η βιοτεχνολογία που συνδέεται με τις θάλασσες και τους ωκεανούς έχει πολλές και διαφορετικέ πτυχές, οι οποίες στο σύνολό τους περικλείουν ένα τεράστιο δυναμικό από άποψη δημιουργίας και εφαρμογής νέων γνώσεων, διαδικασιών και προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας (νέα υλικά, τρόφιμα, φαρμακευτικές ουσίες, κλπ.) εφιστά την προσοχή στις ανάγκες εκπαίδευσης και κατάρτισης που συνδέονται με αυτόν τον τομέα, οι οποίες επιτάσσουν πλήρη ανάληψη ευθύνης από πλευράς κρατών, παράλληλα με τη σημασία που έχει η διεθνής συνεργασία στον τομέα αυτό 23. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη. PE546.875v01-00 8/10 PR\1048120.doc
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η θάλασσα είναι γνωστή τουλάχιστον από την κλασική αρχαιότητα ως πηγή πόρων. Έως τα τέλη του XIX αιώνα οι θαλάσσιες μεταφορές ήταν το κυρίαρχο μέσο μεταφοράς μικρών, μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων για ανθρώπους και εμπορεύματα. Η αλιεία ήταν και παραμένει σημαντική πηγή τροφής των παραθαλάσσιων πληθυσμών. Στις δραστηριότητες αυτές προστίθενται οι συναφείς δραστηριότητες (ανάντη και κατάντη) στην ξηρά: ναυπήγηση και επισκευή πλοίων, κατασκευή και συντήρηση λιμένων, κατασκευή εργαλείων, ασφαλιστική και τραπεζική δραστηριότητα, μεταξύ πολλών άλλων. Την τελευταία πεντηκονταετία σημειώθηκαν σημαντικές ποιοτικές αλλαγές στη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τη θάλασσα, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν: η μείωση της μεταφοράς επιβατών (υπέρ της αεροπλοΐας), η διαρκής αύξηση των δραστηριοτήτων αναψυχής, η έρευνα και η εκμετάλλευση ορυκτών ενεργειακών πόρων (πετρέλαιο και φυσικό αέριο, σε όλο και μεγαλύτερο θαλάσσιο βάθος) λόγω της έλλειψής τους στη γη, η έρευνα (πάντα στα πρώτα στάδια) και οι προοπτικές έρευνας στους θαλάσσιους πυθμένες για τα υφιστάμενα ορυκτά, οι δυνατότητες αξιοποίησης του ενεργειακού δυναμικού των κυμάτων, των παλιρροιών, των ρευμάτων και της ίδιας της βιομάζας (φύκια) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η υπεράκτια παραγωγή αιολικής ενέργειας, η ανάπτυξη βιοτεχνολογιών που σχετίζονται με τη θάλασσα. Για πολλές από τις κοινωνικές προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η ανθρωπότητα σήμερα ενδέχεται η απάντηση να βρίσκεται στην καλύτερη γνώση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και σε μια πληρέστερη ικανότητα χρήσης, διαχείρισης και διατήρησης των πόρων των θαλασσών, των ωκεανών και των παράκτιων περιοχών μας. Η έννοια της Γαλάζιας Οικονομίας καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων οικονομικής δραστηριότητας που συνδέονται με τις θάλασσες και τους ωκεανούς, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται παραδοσιακοί και αναδυόμενοι τομείς όπως οι ακόλουθοι: αλιεία, υδατοκαλλιέργεια, θαλάσσιες και ποτάμιες μεταφορές, λιμάνια και διοικητική υποστήριξη, τουρισμός και ναυσιπλοΐα αναψυχής και κρουαζιέρες, ναυπήγηση και επισκευή πλοίων, θαλάσσια έργα και έργα για την προστασία των παράκτιων ζωνών, έρευνα και αξιοποίηση (υπεράκτιων) ορυκτών πόρων, έρευνα και αξιοποίηση (υπεράκτιων) ενεργειακών πόρων, βιοτεχνολογία, μεταξύ άλλων. Εκτός από το τεράστιο δυναμικό ορισμένων από τους αναδυόμενους τομείς, οι παραδοσιακοί τομείς διατηρούν τη σημασία τους σε ορισμένα κράτη μέλη και δεν πρέπει να λησμονούνται. Η καινοτομία δεν είναι κατ' ανάγκη αποκλειστικότητα των αναδυόμενων τομέων. Είναι επίσης σημαντικό, και μάλιστα πολύ, να λαμβάνεται μέριμνα για τους παραδοσιακούς τομείς. Ένα παράδειγμα: απέναντι στις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή ναυπηγία τα τελευταία τριάντα χρόνια, ορισμένα κράτη μέλη μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν και να αντιστρέψουν την τάση γενικευμένης παρακμής, ποντάροντας σε διαδικασίες μεγάλης εξειδίκευσης, που μεταφράζονται σε καθαρές αυξήσεις της προστιθέμενης αξίας οι οποίες, ωστόσο, εντάσσονται σε ένα πλαίσιο μειωμένου ανταγωνισμού, και κατόρθωσαν έτσι να ανταγωνιστούν τις ισχυρές ναυπηγικές βιομηχανίες της Άπω Ανατολής. Και στην αλιεία οι προκλήσεις είναι τεράστιες: βιωσιμότητα της δραστηριότητας, βελτίωση της επιλεκτικότητας PR\1048120.doc 9/10 PE546.875v01-00
των εργαλείων, πάταξη της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας, είναι κάποια από τα παραδείγματα. Όσον αφορά τους αναδυόμενους τομείς, συμπεριλαμβανομένων της (υπεράκτιας) έρευνας και της εκμετάλλευσης ορυκτών πόρων και της έρευνας και της εκμετάλλευσης των (υπεράκτιων) πηγών ενέργειας και τη βιοτεχνολογία, μεταξύ άλλων, παρά το τεράστιο δυναμικό της, πρέπει να ληφθούν υπόψη ότι η ευαισθησία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, οι περιβαλλοντικές, οικολογικές και κοινωνικές λειτουργίες των θαλασσών και των ωκεανών, επιτάσσουν ένα πρωταγωνιστικό ρόλο από πλευράς κρατών στη βιώσιμη διαχείριση και προστασία των πόρων, έτσι ώστε να επικρατήσει το δημόσιο συμφέρον και το κοινό αγαθό έναντι των αποσπασματικών, τομεακών και ατομικών συμφερόντων. Είναι αναγκαίο να αποφευχθεί η επανάληψη ορισμένων από τα σφάλματα που διαπράχθηκαν στην ξηρά σε θάλασσες και ωκεανούς. Είναι αναγκαίο να μην αναπαραχθούν μοντέλα χρήσης των πόρων που οδηγούν με γοργούς ρυθμούς στην εξάντληση και τη μη βιωσιμότητα (και στη συγκέντρωση των ωφελημάτων της έρευνας σε ολίγους). Είναι απαραίτητο να καταπολεμηθεί η αδιαφάνεια όσον αφορά εκστρατείες και σχέδια έρευνας που αναπτύσσονται σε θάλασσες και σε ωκεανούς, ιδίως αυτών που χρηματοδοτούνται με δημόσιο χρήμα. Η εκπαίδευση και η κατάρτιση, η έρευνα και η ανάπτυξη είναι στοιχεία καίριας σημασίας για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Γαλάζιας Οικονομίας. Είναι αναγκαίο να εκτιμηθεί η καταλληλότητα των υφιστάμενων προγραμμάτων και μέτρων (μεταξύ άλλων σε επίπεδο χρηματοδότησης) σε σχέση με τους στόχους της ανάπτυξης της Γαλάζιας Οικονομίας και η αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφόρων υφιστάμενων δομών και προγραμμάτων, καθώς και τα αποτελέσματά τους. PE546.875v01-00 10/10 PR\1048120.doc