"Το Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας και ο ρόλος του στη διερεύνηση των μικροβιολογικών παραμέτρων σε νερά και τρόφιμα Μάνδαλος Παναγιώτης, Βιολόγος, Αν. Υπεύθυνος Ποιότητας, Π.Ε.Δ.Υ Α.Μ.Θ
Από ηνπο βαζηθόηεξνπο δηαηξνθηθνύο παξάγνληεο, αθνύ απνηειεί ην 75% ηνπ αλζξώπηλνπ ζώκαηνο. ηελ βξεθηθή ειηθία απνηειεί ην 90% ηνπ αλζξώπηλνπ νξγαληζκνύ. Ζ θαζεκεξηλή ρξήζε πξόζιεςεο λεξνύ από ηνλ άλζξσπν αλέξρεηαη ζε 850-2500ml/εκεξεζίσο. Δίλαη ν θπζηθόο δηαιύηεο θαη κεηαθνξέαο ησλ πεξηζζόηεξσλ νπζηώλ ηνπ νξγαληζκνύ( πξσηεΐλεο, ιίπε, αηκνζθαίξηα, θιπ). Απνηειεί ην 60% ηνπ βάξνπο ελόο δέλδξνπ θαη ην 50-75% ησλ δσηθώλ νξγαληζκώλ.
Σν 97% ηνπ νιηθνύ όγθνπ ηνπ λεξνύ ζηε γε είλαη απνζεθεπκέλν ζηνπο σθεαλνύο, ζάιαζζεο, ζε κνξθή αικπξνύ λεξνύ. Σν 2,97% ζε κνξθή παγεηώλσλ, παγόβνπλσλ θαη βαζηά ζηελ γε απξνζπέιαζην. Σν 0,03% είλαη ππό κνξθή γιπθνύ λεξνύ απνζεθεπκέλν ζε ιίκλεο, πνηάκηα θαη ππόγεηα λεξά πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζαλ πόζηκν λεξό.
Μηθξννξγαληζκνί όπσο κηθξόβηα θαη ηνί κπνξεί λα πξνέξρνληαη από ηελ αλζξώπηλε δξαζηεξηόηεηα (Αθαηέξγαζηα ιύκαηα από αλζξώπηλε ή δσηθή παξέκβαζε, αλεμέιεγθηνη ζθνππηδόηνπνη, θιπ) Υεκηθά ζηνηρεία όπσο βαξέα κέηαιια θαη άιια ρεκηθά ζηνηρεία, κπνξεί λα είλαη θπζηθήο πξνέιεπζεο ή αλζξώπηλεο παξέκβαζεο (αιόγηζηε δηαρείξηζε ησλ ζθνππηδηώλ, αιόγηζηε ρξήζε αζηηθώλ αθαηέξγαζησλ ιπκάησλ θιπ)
Καηά ηνλ Βradley ηα πδαηνγελή λνζήκαηα πνπ νθείινληαη ζην πόζηκν λεξό είλαη δπλαηόλ λα ηαμηλνκεζνύλ σο εμήο: 1. Τδαηνγελή λνζήκαηα πνπ νθείινληαη ζηελ θαηαλάισζε ηνπ λεξνύ σο πνζίκνπ (ζηνκαην-πξσθηηθή νδόο, πρ. ρνιέξα, ηπθνεηδήο ππξεηόο, θξππηνζπνξίδην θιπ.) 2. Τδαηνγελή λνζήκαηα πνπ πξνθύπηνπλ από κε επαξθή πνζόηεηα λεξνύ (επηπεθπθίηηδεο, ηξάρσκα, γαζηξεληεξίηηδεο θιπ.) 3. Τδαηνγελή λνζήκαηα από κηθξννξγαληζκνύο κε ην λεξό λα παίδεη ζεκαληηθό ξόιν ζηνλ θύθιν δσήο ηνπο (ζρηζηνζσκίαζε, δξαθνληίαζε,) 4. Τδαηνγελή λνζήκαηα πνπ νθείινληαη ζε έληνκα κε εθθόιαςε ζην λεξό ή πνπ ηζηκπνύλ θνληά ζε ζπιινγέο λεξνύ (θίηξηλνο ππξεηόο, θηιαξίαζε, εινλνζία, θ.α.).
ΣΟ ΚΑΤΗΜΟ ΣΖ ΕΩΖ
Οη ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ραξαθηεξίδνληαη από εμειίμεηο πνπ κπνξεί λα εμεγήζνπλ ζε ζεκαληηθό βαζκό ηελ αύμεζε ηεο ζπρλόηεηαο εκθάληζεο ησλ ηξνθηκνγελώλ λνζεκάησλ: ε εηζαγσγή λέσλ πξαθηηθώλ ζην ηάηζκα ησλ δώσλ θαη νη αιιαγέο ζηελ θηελνηξνθία πνπ ζηνρεύνπλ ζηελ αύμεζε ηεο παξαγσγήο νη αιιαγέο ζηηο γεσπνληθέο δηαδηθαζίεο θαη ε ρξήζε ρεκηθώλ νπζηώλ γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο θαη πνζόηεηαο ηεο παξαγσγήο νη αιιαγέο ζηελ ηερλνινγία ησλ ηξνθίκσλ θαη ζηηο δηαδηθαζίεο επεμεξγαζίαο θαη ζπζθεπαζίαο νη αιιαγέο ζηνλ ηξόπν δσήο, όπσο αύμεζε ησλ ηαμηδηώλ ζε δηεζλέο επίπεδν θαη ζπρλή θαηαλάισζε ηξνθίκσλ εθηόο ηνπ νηθηαθνύ πεξηβάιινληνο ε αύμεζε ηνπ δηεζλνύο εκπνξίνπ κε ζπλέπεηα ηε κεηαθνξά κηθξννξγαληζκώλ από ηε κηα ρώξα ζηελ άιιε, ηελ αύμεζε ηνπ ρξόλνπ κεηαμύ πξνεηνηκαζίαο θαη θαηαλάισζεο ησλ ηξνθίκσλ θαη ηελ έθζεζε ηνπ πιεζπζκνύ ζε κεγαιύηεξν αξηζκό ζηειερώλ/ηύπσλ ησλ παζνγόλσλ πνπ πξνθαινύλ ηξνθηκνγελή λνζήκαηα ε αύμεζε ηνπ αξηζκνύ ησλ αηόκσλ πνπ αλήθνπλ ζε εππαζείο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνύ, θπξίσο ιόγσ ηεο αύμεζεο ηνπ κέζνπ όξνπ δσήο θαη ηεο αύμεζεο ηνπ πνζνζηνύ ησλ αλνζνθαηαζηαικέλσλ αηόκσλ νη θιηκαηηθέο αιιαγέο όπσο ην θαηλόκελν ηεο ππεξζέξκαλζεο θαη νη αιιαγέο πνπ απηό επηθέξεη. Παξάιιεια, ηα ηειεπηαία ρξόληα παξαηεξείηαη αύμεζε ηεο θαηαγξαθήο ησλ ηξνθηκνγελώλ λνζεκάησλ ιόγσ: ηεο βειηίσζεο ησλ δηαγλσζηηθώλ εξγαζηεξηαθώλ εμεηάζεσλ πνπ επηηξέπνπλ ηελ αλαγλώξηζε παζνγόλσλ πνπ ζην παξειζόλ ήηαλ άγλσζηα ή δύζθνιν λα αλεβξεζνύλ ηεο βειηίσζεο ησλ ζπζηεκάησλ επηηήξεζεο ησλ λνζεκάησλ θαη ηεο επαηζζεηνπνίεζεο ησλ θιηληθώλ θαη εξγαζηεξηαθώλ γηαηξώλ όζνλ αθνξά ηελ θαηαγξαθή ηεο επαηζζεηνπνίεζεο ηνπ θνηλνύ ζε ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηεο αζθάιεηαο ησλ ηξνθίκσλ
Μνιπζκέλν πεξηβάιινλ/δσνηξνθή άξξσζην δών Μνιπζκέλν πξντόλ κνιπζκέλν ηξόθηκν ε ηξόθηκα κε θπηηθή παξαγσγή ε κόιπλζε κπνξεί λα πξνέιζεη από ηελ θαθή δηαρείξηζε θαη ζπιινγή ή θαη θαηά ηελ κεηαθνξά θαη ζπληήξεζε
Μύθεηεο θαη νη ηνμίλεο ηνπο, βαθηήξηα θαη νη ηνμίλεο ηνπο, (Δ.Coli O157:H7, Listeria, campylobacter, mycosporidium, θιπ), πξσηόδσα, θιπ. Οη ηξνθηκνγελλείο ινηκώμεηο Δθδειώλνληαη ζπνξαδηθά ή κε καδηθέο επηδεκίεο
Διεγθηηθόο κεραληζκόο γηα ειέγρνπο ζε όια ηα ζηάδηα Καηαγξαθή θαη επηηήξεζε ησλ δεδνκέλσλ Δλεκέξσζε ηνπ πνιίηε ζε ζέκαηα δεκόζηαο πγηεηλήο
Νόσημα 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Σαλμονέλλ ωζη (μη ηςθοπαπαηςθικ ή) Ηπαηίηιδα Α 1327 1062 886 709 810 406 299 471 405 52 160 120 282 119 89 58 41 74 Σιγκέλλωζη 62 26 28 48 19 38 33 47 91 Τςθοειδήρ/ Παπαηςθοε ιδήρ πςπεηόρ 20 20 16 18 11 4 10 7 6 Λιζηεπίωζη 3 8 7 10 1 4 10 9 11 Λοίμωξη από EHEC (STEC/VTE C)* 2 0 1 1 0 0 1 1 0 Αλλανηίαζη 0 0 0 0 0 1 0 0 0
Ζ επηηήξεζε θαη ε πξόιεςε είλαη ε αξρή ηεο δεκόζηαο πγείαο. Δπηηεξώληαο, πξνιακβάλεηο πξηλ λα είλαη αξγά. Δπηηεξώληαο, κεηώλεηο ην θόζηνο λνζειείαο θαη απώιεηαο αλζξώπηλσλ δσώλ. Καιπηεξεύεηο ηελ πνηόηεηα δσήο.
ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΔΗΝΑΗ ΝΑ ΣΖΡΔΗ ΣΗ ΤΠΟΥΔΔΗ ΟΤ Ζ εκπηζηνζύλε ησλ πειαηώλ ζην Δξγαζηήξην
Ζ γξήγνξε θαη κεζνδεπκέλε εθηέιεζε ησλ αλαιύζεσλ. Ζ θαηαγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ. Ζ θαηαγξαθή ζηαηηζηηθώλ ζηνηρείσλ γηα ηελ θαηάζηαζε ζηελ πεξηνρή. Ζ εθπόλεζε κειεηώλ γηα ηελ πγεηνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο πεξηνρήο θαη θπζηθά ε ελεκέξσζε ηνπ ΚΔΔΛΠΝΟ ζε θεληξηθό επίπεδν. Ζ ελεκέξσζε ησλ δηαθόξσλ θνξέσλ κέζσ εκεξίδσλ ζε ζέκαηα δεκόζηαο πγείαο θαη κηθξνβηνινγηθώλ παξαγόλησλ Σν δίθηπν κε ην Π.Δ.Γ.Τ Α.Μ.Θ. κεηείρε ζε πξόγξακκα δηαζπλνξηαθήο ζπλεξγαζίαο, εθπαίδεπνληαο ηνπο Βνύιγαξνπο ζπλαδέιθνπο κε ακθόηεξεο επηζθέςεηο ησλ κειώλ ηνπ ζε κηθξνβηνινγηθέο αλαιύζεηο ηξνθίκσλ θαη λεξώλ ζε αληίζηνηρν εξγαζηήξην πνπ άλνημε ζην Kirtzali ηεο Βνπιγαξίαο
Οη κηθξνβηνινγηθέο αλαιύζεηο θαηά πιεηνςεθία ζηα εξγαζηήξηα ηνπ Γ.Δ.Γ.Τ, είλαη δηαπηζηεπκέλεο κε ηα αληίζηνηρα ISO γηα ηηο ππό εμέηαζε κηθξνβηνινγηθέο παξακέηξνπο. έηζη θαζηζηάηε ην πιένλ Κξαηηθό εξγαζηήξην κε ηελ κεγαιύηεξε πηζηόηεηα ζηηο αλαιύζεηο ηνπ
Υλικά /Προϊόνηα σποβαλλόμενα ζε δοκιμή 1.Νεξά αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο, θπζηθά κεηαιιηθά λεξά, επηθαλεηαθά λεξά, λεξά θνιπκβεηηθώλ δεμακελώλ θαη λεξά αλαςπρήο Τύποι δοκιμών / Μεηρούμενες ιδιόηηηες Μηθξνβηνινγηθέο Γνθηκέο 1.Καηακέηξεζε θαιιηεξγήζηκσλ κηθξννξγαληζκώλ-μέηξεζε απνηθηώλ κε εκβνιηαζκό ζε ζξεπηηθό πιηθό agar ζηνπο 22 ν C (+/-2) θαη ζηνπο 36 ν C (+/-2) Εθαρμοζόμενες μέθοδοι/ Φρηζιμοποιούμενες ηετνικές ΔΛΟΣ ΔΝ ISO 6222:2000 2.Νεξά αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο, θπζηθά κεηαιιηθά λεξά θαη επηθαλεηαθά λεξά πνπ πξννξίδνληαη γηα αλζξώπηλε θαηαλάισζε 2.Αλίρλεπζε θαη θαηακέηξεζε Ps. aeruginosa 1.Αλίρλεπζε θαη θαηακέηξεζε Clostridium perfringens ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ζπνξίσλ ΔΛΟΣ ΔΝ ISO 16266:2009 Παξάξηεκα ΗΗΗ ηεο ΚΤΑ Τ2/2600/2001 όπσο ηξνπνπνηήζεθε θαη ηζρύεη 2. Αλίρλεπζε Salmonella spp. ISO 19250:2010 3.Νεξά αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο, θπζηθά κεηαιιηθά λεξά, επηθαλεηαθά λεξά, ζαιάζζηα λεξά, λεξά θνιπκβεηηθώλ δεμακελώλ θαη λεξά αλαςπρήο 4.Νεξά αλζξώπηλεο θαηαλάισζεο, λεξά θνιπκβεηηθώλ δεμακελώλ, λεξά αλαςπρήο θαη άιια είδε λεξώλ 1.Αλίρλεπζε θαη θαηακέηξεζε θνινβαθηεξηνεηδώλ θαη E. coli 2.Αλίρλεπζε θαη θαηακέηξεζε εληεξνθόθθσλ εληεξηθήο πξνέιεπζεο 1.Αλίρλεπζε θαη θαηακέηξεζε ησλ Legionella spp. 2.Αλίρλεπζε θαη θαηακέηξεζε ησλ Legionella spp. - Μέξνο 2: Μέζνδνο άκεζεο δηήζεζεο δηα κεκβξάλεο γηα λεξά κε ρακειέο βαθηεξηαθέο κεηξήζεηο ΔΛΟΣ ΔΝ ISO 9308.01: 2001 ΔΛΟΣ ΔΝ ISO 7899.02: 2001 ISO 11731:1998 ISO 11731-2: 2004
Υλικά /Προϊόνηα σποβαλλόμενα ζε δοκιμή Τύποι δοκιμών / Μεηρούμενες ιδιόηηηες Εθαρμοζόμενες μέθοδοι/ Φρηζιμοποιούμενες ηετνικές 5.Σξόθηκα 1. Αλίρλεπζε Salmonella spp. ΔΛΟΣ EN ISO 6579:2003 2. Αλίρλεπζε ηεο Listeria monocytogenes ΔΛΟΣ ΔΝ ISO 11290.01: 1997/Amd1:2004 3. Απαξίζκεζε ηεο Listeria monocytogenes ΔΛΟΣ ΔΝ ISO 11290.02: 1999/Amd 1:2004 4.Αλίρλεπζε E. coli Ο157:Ζ7 ΔΛΟΣ ΔΝ ISO 16654:2001 6.Κιηληθά & πεξηβαιινληηθά ζηειέρε αικνλειιώλ 8. Νεξό γηα αηκνδηάιπζε θαη ζρεηηθέο ζεξαπείεο 5. Καηακέηξεζε ηαθπινθόθθσλ ζεηηθώλ ΔΛΟΣ ΔΝ ISO 6888.01: 1999/ Αmd1:2004 ζηελ θναγθνπιάζε (τρσζίζων ζηαθσλοκόκκος και άλλα είδη) 6. Καηακέηξεζε ησλ β-γιπθνπξνληδάζε ISO 16649-2:2001 ζεηηθώλ Escherichia coli 1. Οξνηππία ζηειερώλ αικνλέιιαο Οξνζπγθόιιεζε επί πιαθόο, White Kauffmann Le Minor Scheme_2007, 9 ε έθδνζε 2. Έιεγρνο Μηθξνβηαθήο Αληνρήο ηεο Μέζνδνο Γηάρπζεο κε Γίζθνπο Salmonella spp.ζε: Ampicillin, Cefotaxime, CLSI:Μ2- Α11, Vol. 32, No. 1 Amoxηcillin+clavulanic acid, Ceftazidime, Chloramphenicol, Tetracycline, CLSI:M100- S23, Vol.33 No. 1 Trimethoprim, Nalidixic, Amikacin, Ciprofloxacin, Streptomycin, Kanamycin, Netilmicin, Tobramycin 1. Καηακέηξεζε θαιιηεξγήζηκσλ ISO 13959:2009 κηθξννξγαληζκώλ 9. Τγξό αηκνδηάιπζεο γηα αηκνδηάιπζε θαη ζρεηηθέο ζεξαπείεο 1. Καηακέηξεζε θαιιηεξγήζηκσλ κηθξννξγαληζκώλ ISO 11663:2009
Υλικά /Προϊόνηα σποβαλλόμενα ζε δοκιμή 7.Κιηληθά & πεξηβαιινληηθά ζηειέρε ινηπώλ Δληεξνβαθηεξηαθώλ Τύποι δοκιμών / Μεηρούμενες ιδιόηηηες 1. Έιεγρνο Μηθξνβηαθήο Αληνρήο ζε: Ampicillin, Amoxicillin+clavulanic acid, Piperacillin, Piperacillin +tazobactam, Ticarcillin,Ticarcillin+clavulanicacid, Cefoxitin, Cephalothin, Cefotaxime, Ceftazidime, Cefepime, Aztreonam, Imipenem, Meropenem, Ertapenem, Doripenem, Tetracycline, Sulphamethoxazole+ Trimethoprim, Amikacin, Gentamicin, Ciprofloxacin Εθαρμοζόμενες μέθοδοι/ Φρηζιμοποιούμενες ηετνικές Μέζνδνο Γηάρπζεο κε Γίζθνπο CLSI:Μ2- Α11, Vol. 32, No. 1 CLSI:M100- S23, Vol.33 No. 1 1. Κιηληθά & πεξηβαιινληηθά ζηειέρε Δληεξνβαθηεξηαθώλ 1. Κιηληθά & πεξηβαιινληηθά ζηειέρε Ε. coli (VTEC) Μνξηαθέο Γνθηκέο 1. Σππνπνίεζε βαθηεξηδίσλ Εζωηερική Μέθοδος (ΜΔ-26) κε ηε ρξήζε πεξηνξηζηηθώλ ελδύκσλ θαη ειεθηξνθόξεζε ησλ ζξαπζκάησλ DNA ζε παιιόκελν ειεθηξηθό πεδίν γέιεο (Pulsed Field Gel Electrophoresis - PFGE) 1. Αλίρλεπζε ησλ γνληδίσλ αληνρήο ζηα αληηβηνηηθά blakpc & blavim Εζωηερική Μέθοδος (ΜΔ-25) 1. Αλίρλεπζε γνληδίσλ ηνμηλώλ (vtx1 θαη vtx2) Αιπζηδσηή Αληίδξαζε Πνιπκεξάζεο (PCR) Εζωηερική Μέθοδος (ΜΔ-27) Αιπζηδσηή Αληίδξαζε Πνιπκεξάζεο (PCR), βάζεη ηνπ πξνηεηλόκελνπ πξσηνθόιινπ ησλ: WHO Collaborating Centre for Reference and Research on E.coli Statens Serum Insitut, EU Reference Laboratory VTEC - Instituto Superiore di Sanita
Πεηξακαηηθό πξόγξακκα επηδεκηνινγηθήο επηηήξεζεο γηα ηνλ ηό ησλ Κνλδπισκάησλ (HPV), ζε όιε ηελ Διιάδα.