Αυτοάνοσα Νοσήματα Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ασθένειες που προκύπτουν γιατί το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα. Ένας στους δέκα πολίτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση πάσχει από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα. Είναι σήμερα η κύρια αιτία χρόνιων ασθενειών και επηρεάζει την υγεία περισσότερων ανθρώπων απ ότι τα καρδιακά νοσήματα ή ο καρκίνος. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Αυτοάνοσων Νοσημάτων πενήντα εκατομμύρια Αμερικανοί, ένας στους πέντε, πάσχουν από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα και οι αριθμοί φαίνεται να είναι αντίστοιχοι και για τον Ευρωπαϊκό πληθυσμό.
Αυτοάνοσες ασθένειες είναι οι εξής: - Σκλήρυνση κατά πλάκας - Διαβήτης - Ρευματοειδής αρθρίτιδα - Θυρεοειδίτιδα Hashimoto - Ψωρίαση - Ελκώδης κολίτιδα - Νόσος του Crohn - Ερυθηματώδης λύκος - Δερματίτιδες - Μυασθένεια - ALS ανήκουν στη κατηγορία των αυτοάνοσων νοσημάτων και αυξάνονται δραματικά τα τελευταία 15 χρόνια. Είναι χρόνια νοσήματα, για τα οποία το άτομο που πάσχει, πρέπει να λαμβάνει πολύπλοκα φαρμακευτικά σχήματα για την υπόλοιπη ζωή του.
Όταν το ανοσολογικό σύστημα ενός οργανισμού αντιδρά και καταστρέφει παράδοξα τα δικά του στοιχεία, π.χ., τις πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα ή τα κύτταρα που βρίσκονται σε ένα όργανο, δημιουργείται διαταραχή, η οποία δεν μπορεί να ελεγχθεί και να επουλωθεί από τον οργανισμό, με αποτέλεσμα να εκδηλωθεί νόσος. Η νόσος αυτή ονομάζεται αυτοάνοση νόσος, ακριβώς γιατί ο οργανισμός δεν ανέχεται τα δικά του στοιχεία ως όφειλε, αλλά τα αναγνωρίζει ως ξένα και βλαβερά και με διάφορους μηχανισμούς τα καταστρέφει. Αυτή η διαταραγμένη αντίδραση του ανοσολογικού συστήματος προκαλείται από την επίδραση κάποιων περιβαλλοντικών παραγόντων όπως οι μικροοργανισμοί, η ακτινοβολία ή το στρες.
Πού οφείλονται, πώς αντιμετωπίζονται; Το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού έχει καθοριστικό ρόλο για τη διατήρηση της υγείας μας. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις που «μπερδεύει» το ρόλο του και αντιμετωπίζει ως εχθρό στοιχεία του ίδιου του οργανισμού. Το αποτέλεσμα είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, από τα οποία πάσχει το 5% του πληθυσμού. Οι τελευταίες ιατρικές εξελίξεις έχουν συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων Ο ρόλος που πρέπει να παίξει το ανοσολογικό σύστημα για να συμβάλλει καθοριστικά στην ομαλή επιβίωση του οργανισμού είναι διττός: αφενός πρέπει να αναγνωρίζει και να παλεύει με βλαβερούς, για τον οργανισμό, παράγοντες, όπως π.χ. τα παθογόνα μικρόβια, αφετέρου πρέπει να αναγνωρίζει, να ανέχεται και να μην αντιδρά στα δικά του στοιχεία και σε παράγοντες που είναι βοηθητικοί για την επιβίωσή του, π.χ. στα στοιχεία των τροφών ή στα μικρόβια που βρίσκονται στο έντερό του.
Αιτίες και Συμπτώματα Τα αυτοάνοσα νοσήματα προσβάλλουν συχνότερα τις γυναίκες. Δεν κληρονομούνται από τη μάνα στο παιδί, αλλά πολλά μέλη του γενεαλογικού δένδρου μιας οικογένειας μπορεί να πάσχουν από διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα. Τόσο το εξωγενές στρες, όσο και το ενδογενές άγχος ενός ατόμου φαίνεται ότι σχετίζεται με την εμφάνιση ή την έξαρση των αυτοάνοσων νοσημάτων. Υπολογίζεται ότι περίπου 5% του πληθυσμού πάσχει από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.τα νοσήματα αυτά τα κατατάσσουμε σε νοσήματα που προσβάλλουν ένα όργανο, π.χ. η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ή σε συστηματικά, που προσβάλλουν πολλούς ιστούς και όργανα, όπως π.χ. η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος ή το σκληρόδερμα.τα αυτοάνοσα νοσήματα εκδηλώνονται με ποικιλία συμπτωμάτων, όπως ο πυρετός και η κακουχία ή ο πόνος στις αρθρώσεις (αρθρίτιδα), τα εξανθήματα ή η υπέρταση. Κατά κανόνα είναι χρόνια νοσήματα που εμφανίζουν εξάρσεις και υφέσεις. Όσο πιο γρήγορα διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται τόσο καλύτερη είναι η ανταπόκρισή τους στη φαρμακευτική αγωγή, οι ιστικές βλάβες επουλώνονται και η νόσος παραμένει σε ύφεση για πολλά χρόνια.
Αντιμετώπιση Πολλά από τα αυτοάνοσα νοσήματα αναγνωρίζονται από τον εξειδικευμένο γιατρό με την κλινική εξέταση. Σε ορισμένα όμως από αυτά, ο γιατρός θα χρειαστεί ειδικό εργαστηριακό έλεγχο και σε άλλα μπορεί να χρειαστεί βιοψία του πάσχοντος οργάνου. Η θεραπεία τους συνίσταται σε μακροχρόνια χορήγηση φαρμάκων που τροποποιούν την ανοσολογική αντίδραση (ανοσοτροποποιητικά) υπό στενή ιατρική παρακολούθηση. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις των τελευταίων ετών έχουν καταφέρει να βελτιώσουν καθοριστικά την καθημερινότητα των ασθενών και την πορεία των νοσημάτων αυτών.
Σκλήρυνση κατά πλάκας Η σκλήρυνση κατά πλάκας (πολλαπλή σκλήρυνση) είναι μία χρόνια νευρολογική πάθηση. Πρόκειται για καταστάσεις στις οποίες υπάρχει σταδιακή καταστροφή της μυελίνης, του περιβλήματος των νεύρων που βοηθά στην προστασία αυτών καθώς και στη μετάδοση των νευρικών ώσεων. Αποτέλεσμα είναι η διαταραχή στη μετάδοση των ερεθισμάτων κατά μήκος ενός νεύρου, δηλαδή δυσλειτουργία αυτού. Το όνομα πολλαπλή σκλήρυνση αναφέρεται στις πολλαπλές ουλές (σκλήρυνση) πάνω στην μυελίνη. Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα που εφαρμόζονται αποσκοπούν: 1)στην αντιμετώπιση των ώσεων (κρίσεις) χορηγείται συνήθως κορτιζόνη 2)στην πρόληψη των υποτροπών χορηγούνται φάρμακα όπως η β-ιντερφερόνη, γλατιμαρέρη, ναταλιζουμάμπη, μιτοξανδρόνη κλπ 3)στην ύφεση των ενοχλητικών συμπτωμάτων όπως η σπαστικότητα, η κόπωση, ο πόνος κ.α. Η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνισή της άτομα των οποίων νοσεί ένας/μία αδελφός/ή ή ένας γονέας παρουσιάζουν 1 3% πιθανότητα να νοσήσουν τα ίδια. Επίσης, μελέτες σε διδύμους έδειξαν ότι το αντίστοιχο ποσοστό είναι περίπου 30%.
Διαβητική Νεφροπάθεια H Διαβητική Νεφροπάθεια είναι μία εκ των επιπλοκών του Σακχαρώδη Διαβήτη, η οποία ορίζεται ως μια κατάσταση και παράλληλα μια εξελικτική πτωτική πορεία που έχει τελική κατάληξη της την νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου. Ανάλογα με την βαρύτητα ταξινομείται σε 5 στάδια: α)υπερτροφία υπερλειτουργία του νεφρικού παρεγχύματος. β)μικρολευκωματινουρία. γ)αρχόμενη Διαβητική Νεφροπάθεια δ)λευκωματουρία Η θεραπεία της διαβητικής νεφροπάθειας σκοπό έχει να επιβραδύνει την εξέλιξη της νεφρικής βλάβης και συνίσταται στην : 1.Ρύθμιση του σακχάρου 2.Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης 3.Μείωση της προσλαμβανόμενης ποσότητας λευκώματος 4.Φαρμακευτική αγωγή Η αποφυγή φαρμάκων που μπορούν να βλάψουν τους νεφρούς, π.χ. μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ponstan, voltaren κ.ά.), συμβάλλει σημαντικά στην προστασία της νεφρικής λειτουργίας. Βοηθά επίσης η αποφυγή σκιαστικών και νεφροτοξικών φαρμάκων. Η αιμοκάθαρση μπορεί να είναι απαραίτητη στο τελικό στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας!
Στα πλαίσια των αυτοάνοσων νοσημάτων, ασθενειών είναι η χρόνια φλεγμονή των αρθρώσεων και των στοιχείων που περιβάλλουν αυτές ονομάζεται ρευματοειδής αρθρίτης.ο ρευματοειδής παράγων είναι συνήθως θετικός στις αιματολογικές εξετάσεις (Ra test θετικό). Η ρευματοειδής αρθρίτιδα αρχικά παρουσιάζει δυσκινησία στις μικρές αρθρώσεις (δάκτυλα) και ακολούθως στις μεγάλες (ισχία). Οι πόνοι και η δυσκινησία στις αρθρώσεις έχουν κυρίως πρωινό χαρακτήρα. Πρήξιμο, αύξηση θερμοκρασίας και παραμόρφωση των αρθρώσεων αποτελούν επίσης χαρακτηριστικά συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Όλα τα ανωτέρω έχουν σαν αποτέλεσμα την οστεοαρθρίτιδα (καταστροφή αρθρώσεως). Η συντηρητική αγωγή με χρήση αντιφλεγμονωδών μη στεροειδών, αναλγητικών, ειδικών αντιρρευματικών φαρμάκων (αναστολής της Cox-2) ακόμη και σκευασμάτων κορτιζόνης, φυσικοθεραπείας και κινησιοθεραπείας αποτελούν κατά βάση το στάδιο της θεραπείας πριν την ολική καταστροφή της άρθρωσης. Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Νόσος του Crohn Η εμφάνιση φλεγμονής σε οποιοδήποτε τμήμα του πεπτικού σωλήνα (εντερικές έλικες) ονομάζεται νόσος του Crohn.Υπάρχουν διάφοροι τύποι της νόσου, ανάλογα με την εμφάνιση της (ειλεός, κόλον, δωδεκαδάκτυλο, νήστις, παχύ έντερο).αν και τα ακριβή αίτια δεν είναι γνωστά ενοχοποιούνται αυτοάνοσα νοσήματα.κληρονομική προδιάθεση έχει παρατηρηθεί.τα κύρια συμπτώματα εμφάνισης της ελκώδους κολίτιδας μπορεί να είναι πόνος στη περιοχή της κοιλιάς, διάρροιες, πυρετός, ανορεξία, αιματηρά κόπρανα, αφυδάτωση και μετεωρισμός (φούσκωση κοιλιάς). Επίσης σημαντικής αξίας συμπτώματα είναι έλκη (πληγές) στη στοματική κοιλότητα, η ναυτία, ο έμετος και οι πόνοι στις αρθρώσεις.επίσης σημαντικής αξίας συμπτώματα είναι έλκη (πληγές) στη στοματική κοιλότητα, η ναυτία, ο έμετος και οι πόνοι στις αρθρώσεις.η καλή και εμπεριστατωμένη κλινική εξέταση, με σύγχρονο λήψη λεπτομερούς ιστορικού συμβάλλουν σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας.διαγνωστικές διαδικασίες όπως η σιγμοειδοσκόπηση ορθοσκόπηση και κολονοσκόπηση και σύγχρονος βιοψία είναι σημαντικής αξίας για τη διάγνωση του αιτίου της ασθένειας.ακτινογραφίες, αξονική και μαγνητική τομογραφία όπως και μικροβιολογικές εξετάσεις θα βοηθήσουν στην τελική εκτίμηση.η θεραπεία του βασικού αιτίου όπως είναι η φλεγμονή καθορίζει τις μεθόδους αντιμετώπισης της νόσου Crohn.Η ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς είναι σημαντική παράμετρος για την επιδείνωση της νόσου κορτικοστεροειδή και ανοσοκατασταλτικά όπως και αντιβιοτικά, χρησιμοποιούνται για τη συντηρητική αγωγή της νόσου.σε περίπτωση αποτυχίας των παραπάνω η χειρουργική θεραπεία είναι επιβεβλημένη (εντερεκτομή). Η νόσος του Crohn εμφανίζεται συνήθως και στα δυο φύλα σε νεαρά ηλικία 20 40 ετών.
Αμυοτροφική Πλάγια Σκλήρυνση (ALS) Η πάθηση αυτή είναι γνωστή και ως αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική πάθηση που επηρεάζει τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο και στην σπονδυλική στήλη.η ALS είναι μια από τις πιο κοινές νευρομυϊκές παθήσεις παγκοσμίως και μπορεί να επηρεαστούν από αυτή άνθρωποι όλων των φυλών και εθνικοτήτων.η συχνότητα της νόσου είναι περίπου 3-8 ανά 100.000 και με κάπως μεγαλύτερη συχνότητα σε άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες (1.5:1).Η ασθένεια εμφανίζεται συνήθως στην ηλικία των 56 έως 63 ετών, και σπανίως πριν από 20 έτη ή μετά τα 74 έτη.οι μισοί από τους ανθρώπους με ALS ζούν τουλάχιστον τρία ή περισσότερα χρόνια μετά την διάγνωση.το 20% ζούν πέντε ή περισσότερα χρόνια, και 10% θα ζήσουν περισσότερο από δέκα χρόνια.
Βιβλιογραφία: Ιατρικά site εξειδικευμένων παθολόγων ιατρών Εγκυκλοπαίδειες ιατρικού περιεχομένου Project Β Τετραμήνου Θέμα ερευνητικής εργασίας: Αυτοάνοσα Νοσήματα Των μαθητριών: Αβραμίδου Σταυρούλα Μπαζάκου Κυριακή