Συντομογραφίες... XIX Εισαγωγή...1 Α. Το δικαίωμα οικογενειακής ζωής του πατέρα Θεμελίωση στο Σ και την ΕΣ Α...1 1. Ένας στενός ορισμός της «οικογενειακής ζωής»...2 2. Ένας ευρύς ορισμός της «οικογενειακής ζωής»...3 3. Σημασία της διχογνωμίας...4 Β. Το πεδίο προστασίας...5 1. Γονικό δικαίωμα...5 2. ικαίωμα νομικής παροχής...6 Γ. ικαίωμα υπό όρους...8. Σκοπός της μελέτης...9 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΣΤΕΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ... 13 1. Επέμβαση στο δικαίωμα του πατέρα για απόκτηση της άσκησης της γονικής μέριμνας...15 2. Επέμβαση χωρίς τη θέληση του πατέρα (ακούσια στέρηση της άσκησης της γονικής μέριμνας)...17 Α. Πρόβλεψη από τον νόμο...18 Β. Επιδίωξη στόχου που προσδιορίζεται στο Σ και την ΕΣ Α...20 1. Το δικαίωμα προστασίας της οικογενειακής ζωής της μητέρας...24 2. Το δικαίωμα προστασίας του παιδιού...26 Γ. Αναλογικότητα (γενικά)...27. Η καταλληλότητα του μέτρου του άρθρ. 1515 ΑΚ...28
Ε. Η αναγκαιότητα του μέτρου του άρθρ. 1515 ΑΚ...29 ΣΤ. Η stricto sensu αναλογικότητα του μέτρου του άρθρ. 1515 ΑΚ...29 Ζ. Stricto sensu αναλογικότητα και ατομική στάθμιση...30 1. Στάθμιση με το δικαίωμα οικογενειακής ζωής της μητέρας...31 α. Το συμφέρον του παιδιού ως μέτρο στάθμισης...31 β. Το δικαίωμα θετικής προστασίας του παιδιού...31 (1) ικαίωμα του παιδιού για επέμβαση στο γονικό δικαίωμα του πατέρα...31 (2) ικαίωμα του παιδιού για μη επέμβαση στο γονικό δικαίωμα του πατέρα...34 2. Στάθμιση με το δικαίωμα αρνητικής προστασίας του παιδιού...34 Η. Stricto sensu αναλογικότητα και συλλογική στάθμιση...37 1. Το κόστος της τυποποίησης του άρθρ. 1515 ΑΚ για τα δικαιώματα (των πατέρων και των παιδιών) τα οποία θίγονται εσφαλμένα υπό το πρίσμα της ατομικής στάθμισης...37 α. Το βασικό κόστος...37 (1) Καθυστέρηση της παροχής...37 (2) Ματαίωση της παροχής...38 β. Το κόστος διόρθωσης...39 2. Το όφελος της τυποποίησης του άρθρ. 1515 ΑΚ για τα δικαιώματα (των μητέρων και των παιδιών) τα οποία ικανοποιούνται ορθά υπό το πρίσμα της ατομικής στάθμισης..39 3. Στάθμιση κόστους-οφέλους...40 4. Στάθμιση στο πλαίσιο της 1 εδ. βã a contrario του άρθρ. 1515 ΑΚ Η στέρηση της άσκησης της γονικής μέριμνας από τον πατέρα ο οποίος επιδίωξε την αναγνώριση του παιδιού του...42 α. Η διαφορά της μητέρας με τον πατέρα...42 (1) ιαφορά με τον πατέρα από εκούσια αναγνώριση...42 (2) ιαφορά με τον πατέρα από δικαστική αναγνώριση...43 β. Το συμφέρον του παιδιού...44 (1) Ο ψυχο-κοινωνικός δεσμός του παιδιού με τη μητέρα..44 (2) Ο ψυχο-βιολογικός δεσμός του παιδιού με τη μητέρα..45 XII
5. Στάθμιση στο πλαίσιο της 3 εδ. αã του άρθρ. 1515 ΑΚ Η στέρηση της άσκησης της γονικής μέριμνας από τον πατέρα ο οποίος αντιτάχθηκε στην αναγνώριση του παιδιού του...46 3. Επέμβαση με τη θέληση του πατέρα (εκούσια στέρηση της άσκησης της γονικής μέριμνας)...48 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΝΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΣΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΟΜΟ...53 Τίτλος πρώτος Λόγοι αυτοδίκαιης ανάθεσης της άσκησης της γονικής μέριμνας στον πατέρα αδιακρίτως 4. Ο επιγενόμενος γάμος πατέρα-μητέρας...54 Α. Γενικά...54 Β. Επιγενόμενος γάμος μετά την αναγνώριση...57 1. Επιγενόμενος γάμος μετά την αναγνώριση την οποία επιδίωξε ο πατέρας...57 2. Επιγενόμενος γάμος μετά την αναγνώριση στην οποία αντιτάχθηκε ο πατέρας...58 Γ. Επιγενόμενος γάμος πριν από την αναγνώριση...59 1. Επιγενόμενος γάμος πριν από την εκούσια αναγνώριση...59 2. Επιγενόμενος γάμος πριν από τη δικαστική αναγνώριση...59 α. Μεταγενέστερη αναγνώριση την οποία επιδίωξε ο πατέρας...59 β. Μεταγενέστερη αναγνώριση στην οποία αντιτάχθηκε ο πατέρας...61 3. Επιγενόμενος γάμος μετά την περάτωση της συζήτησης της υπόθεσης και πριν από το αμετάκλητο της απόφασης που επιφέρει τη δικαστική αναγνώριση (άρθρ. 618 περίπτ. γã ΚΠολ )...61 4. Κριτική του άρθρ. 1473 εδ. αã ΑΚ...62 XIII
5. Συμπέρασμα Ισχύον δίκαιο...63. Ανώμαλη εξέλιξη του επιγενόμενου γάμου...64 5. Το επιγενόμενο σύμφωνο συμβίωσης πατέρα-μητέρας...68 6. Η ελεύθερη ένωση πατέρα-μητέρας;...69 Α. Ελεύθερη ένωση της μητέρας με τον πατέρα από αναγνώριση την οποία αυτός επιδίωξε...69 Β. Ελεύθερη ένωση της μητέρας με τον πατέρα από αναγνώριση στην οποία αυτός αντιτάχθηκε...72 Γ. Το πρόβλημα απόδειξης της ελεύθερης ένωσης...73 1. Έλλειψη συστατικής-ληξιαρχικής πράξης...73 2. Συνέπειες από την αδυναμία απόδειξης απέναντι στους τρίτους...73 3. Συνέπειες από την αδυναμία απόδειξης μεταξύ των γονέων..75 4. Ο συνυπολογισμός των περαιτέρω δυνατοτήτων απόδειξης...76 α. Η δυνατότητα άμεσης απόδειξης...76 β. Η δυνατότητα έμμεσης απόδειξης...77 5. Ανάγκη συμπληρωματικής στάθμισης...78 7. Η υιοθεσία του παιδιού από τον πατέρα;...80 Τίτλος δεύτερος Λόγοι αυτοδίκαιης ανάθεσης της άσκησης της γονικής μέριμνας στον πατέρα, όταν αυτός επιδίωξε την αναγνώριση 8. Η παθολογία της γονικής μέριμνας της μητέρας...88 Α. Οι περιπτώσεις...89 1. Έλλειψη γονικής μέριμνας της μητέρας...89 α. Παύση της γονικής μέριμνας...89 β. Μη έναρξη της γονικής μέριμνας...90 2. Αδυναμία άσκησης της γονικής μέριμνας της μητέρας...91 α. Αδυναμία άσκησης για νομικούς λόγους...91 (1) Αυτοδίκαιη στέρηση της άσκησης...91 (α) Ολική ανικανότητα για δικαιοπραξία...91 XIV
(β) Περιορισμένη (αν)ικανότητα για δικαιοπραξία...91 (γ) «Σχετική» ανικανότητα...96 (2) ικαστική στέρηση της άσκησης...97 β. Αδυναμία άσκησης για πραγματικούς λόγους...98 Β. Έκλειψη λόγων ανυπαρξίας ή αδράνειας της γονικής μέριμνας της μητέρας...100 Γ. Η διάσπαση της σχέσης παιδιού-επιτρόπου εξ αιτίας του άρθρ. 1515 1 εδ. βã ΑΚ...101 1. Το ζήτημα...101 2. Τα διαθέσιμα μέσα προστασίας...103 α. Προστασία με εφαρμογή του άρθρ. 1532 ΑΚ...103 β. Προστασία με αναλογική εφαρμογή του άρθρ. 1660 ΑΚ σε συνδ. με το άρθρ. 1664 ΑΚ...103 3. Ανεπάρκεια της προστασίας...106 4. Συμπέρασμα Ισχύον δίκαιο...108 Τίτλος τρίτος Λόγοι αυτοδίκαιης ανάθεσης της άσκησης της γονικής μέριμνας στον πατέρα, όταν αυτός αντιτάχθηκε στην αναγνώριση 9. Η εκούσια αναγνώριση του παιδιού από τον πατέρα, σε συνδυασμό με την παθολογία της γονικής μέριμνας της μητέρας...109 Α. Νομική αναγνώριση;...110 Β. Πραγματική αναγνώριση...112 10. Η υιοθεσία του παιδιού από τη σύζυγο του πατέρα...113 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΑΝΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΣΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΜΕ ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑ...117 11. Ιδιωτική αυτονομία και ν. 3719/2008...117 XV
Α. Η παραπομπή στη «συμφωνία των γονέων κατά το άρθρο 1513»...117 Β. Η παραπεμπόμενη διάταξη στο ΠρσχΝ...118 Γ. Η παραπεμπόμενη διάταξη στο ΣχΝ...119 12. Ιδιωτική αυτονομία και άρθρ. 3 ΑΚ...120 13. Σχέση ν. 3719/2008 και άρθρ. 3 ΑΚ...123 Α. Σύμπτωση...123 Β. ιάσταση...124 14. Συμφωνία ανάθεσης της συνάσκησης της γονικής μέριμνας στον πατέρα...127 Α. ΑΚ 3 (a contrario)...127 Β. ΑΚ 1515 1 εδ. βã και 3 εδ. αã...128 15. Συμφωνία ανάθεσης της αποκλειστικής άσκησης της γονικής μέριμνας στον πατέρα...130 Α. ΑΚ 3 (a contrario)...130 Β. ΑΚ 1515 1 εδ. βã και 3 εδ. αã...134 16. Συμφωνία «αναπλήρωσης» της μητέρας από τον πατέρα...134 Α. ΑΚ 3 (a contrario)...134 Β. ΑΚ 1515 3 εδ. αã...135 17. Συμφωνία προσδιορισμού του τόπου διαμονής του παιδιού...136 Α. ΑΚ 3 (a contrario)...136 Β. ΑΚ 1515 1 εδ. βã και 3 εδ. αã...137 18. Τύπος της συμφωνίας...137 Α. ΑΚ 3 (a contrario)...137 Β. ΑΚ 1515 1 εδ. βã και 3 εδ. αã...142 XVI
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΝΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΣΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΜΕ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ...143 19. Προϋποθέσεις της δικαστικής διάπλασης...144 Α. Ανάθεση υπό τον όρο της συναίνεσης της μητέρας;...144 1. ΑΚ 1515 2...144 2. ΑΚ 1515 3 εδ. βã...145 3. Κριτική...146 4. Ισχύον δίκαιο...150 Β. Ανάθεση υπό τον όρο του «επιβεβλημένου» από το συμφέρον του παιδιού;...151 1. ΑΚ 1515 2 και 3 εδ. βã...151 2. Επιβεβλημένη ανάθεση και διαφωνία της μητέρας...151 α. Κριτική...151 β. Ισχύον δίκαιο...153 3. Επιβεβλημένη ανάθεση και ανυπαρξία ή αδράνεια της γονικής μέριμνας της μητέρας (ΑΚ 1515 3 εδ. βã)...154 α. Κριτική...154 (1) Σύγκρουση του πατέρα με κοινούς τρίτους...155 (2) Σύγκρουση του πατέρα με τρίτους-«ψυχολογικούς γονείς» του παιδιού...156 β. Ισχύον δίκαιο...157 4. Επιβεβλημένη ανάθεση και συναίνεση της μητέρας...158 α. Συμφωνία πριν από την εκκρεμοδικία...158 β. Συμφωνία κατά την εκκρεμοδικία...158 20. Περιεχόμενο της δικαστικής διάπλασης...159 Α. Ανάθεση της συνάσκησης της γονικής μέριμνας στον πατέρα..159 Β. Ανάθεση της αποκλειστικής άσκησης της γονικής μέριμνας στον πατέρα...160 Γ. Κατανομή της άσκησης της γονικής μέριμνας ανάμεσα στον πατέρα και τη μητέρα...163 1. Λειτουργική κατανομή...165 XVII
2. Χρονική κατανομή...166 Πορίσματα...168 Βιβλιογραφία...173 Λημματικό ευρετήριο...189 XVIII