ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ..

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ.. ΙΧ ΧΧΙΙΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Γενικές παρατηρήσεις. 1 Ι. Συστηματική προσέγγιση 5 1. Τρία υποσυστήματα ετερόφυλης συμβίωσης Ένταξη στο ενοχικό δίκαιο των συμβάσεων Ενδοτικό ή αναγκαστικό δίκαιο Ειδικά όρια στην συμβιωτική ιδιωτική αυτονομία 10 α) Σεβασμός της αρχής της ισότητας 10 β) Όχι δεσμεύσεις βαρύτερες από τις γαμικές.. 11 ΙΙ. Ιστορική προσέγγιση Η ιστορική ερμηνεία ως αναδρομή στη μεταβολή των occasiones legis 13 α) Η ιδιωτική αυτονομία των συζύγων ως συνάρτηση της ισότητας μεταξύ τους β) Η εξώδικη λύση του γάμου: θεσμός ανισότητας ή αποτελεσματικής έννομης προστασίας; γ) Η απόδοση καθοριστικής σημασίας στη βούληση του υποχρέου ως γνώρισμα των ενοχικών δεσμεύσεων Η ιστορική ερμηνεία ως αναφορά στο πρόσωπο του ιστορικού νομοθέτη ΙΙΙ. Υπερνομοθετικές παράμετροι Ισότητα και ιδιωτική αυτονομία Συνταγματικές και διεθνείς ρυθμίσεις Εύνοια υπέρ του νόμιμου γάμου;. 21 α) Ο γάμος ως προνομοθετική συνταγματική έννοια β) Η οικογένεια ως αυτοτελώς προστατευόμενη συνταγματική αξία.. 23

2 XIV γ) Εύνοια υπέρ του νόμιμου γάμου και ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας 24 δ) Εύνοια υπέρ του νόμιμου γάμου και αρχή της α- ναλογικότητας 25 ΙV. Τελολογική προσέγγιση 25 V. Η μεθοδολογική φυσιογνωμία των ζητημάτων της μελέτη Ρύθμιση κατά παραπομπή «ανάλογη» εφαρμογή Αναλογική εφαρμογή διατάξεων του γάμου επί του συμφώνου συμβιώσεως; Αναλογική εφαρμογή διατάξεων του συμφώνου συμβιώσεως επί του γάμου; Δικαιοσυγκριτική προσέγγιση 31 Ι. Γενικά 31 ΙΙ. Οι τόποι της συγκρίσεως Αναγνώριση ή ρύθμιση της ομόφυλης συμβίωσης;. 35 α) Επιτρεπτό.. 35 β) Εναλλακτική ρύθμιση της συμβίωσης πέρα από τον γάμο;.. 35 γ) Χαρακτηρισμός των συμβιωτικών συμβάσεων των ομοφύλων ως «γάμων»; Εξομοίωση των ρυθμίσεων των συμβιωτικών συμβάσεων; α) Συνήθεις ομοιότητες προς τον γάμο. 38 αα) Υποχρέωση συνεισφοράς στα του οίκου διατροφή του άλλου συντρόφου. 38 ββ) Οικογενειακή στέγη.. 38 γγ) Κοινή φορολόγηση των συντρόφων.. 38 δδ) Κοινωνική ασφάλιση του συντρόφου του θανόντος β) Συνήθεις διαφορές προς τον γάμο 39 αα) Σύναψη χωρίς ιεροτελεστία.. 39 ββ) Περιορισμένη δυνατότητα συνυιοθεσίας. 39 γγ) Αναγνώριση αλλοδαπών συμβιωτικών σχέσεων. 40 γ) Περιστασιακώς παραλλάσσουσες ρυθμίσεις 41 αα) Ενδοτικού δικαίου συμβιωτικός θεσμός... 41

3 XV ββ) Δημοσιότητα της συμβίωσης; Καταχωρημένες και μη συμβιώσεις.. 41 γγ) Κληρονομικό δικαίωμα του επιζώντος συντρόφου στην περιουσία του άλλου 42 δδ) Δικαστικώς ή και εξωδίκως και ελευθέρως διαλυτή συμβιωτική σύμβαση 43 ΙΙΙ. Σύνθεση. 45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΥΝΑΨΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ 3. Προσυμβατικό στάδιο - Το προσύμφωνο συμβίωσης ως μνηστεία. 47 Ι. Εννοιολογική διεύρυνση του θεσμού Μεθοδολογικά Προς μια αναένταξη στο δόγμα Ανάγκη ερμηνείας της βούλησης των μνηστών Συρροές 51 α) Μνηστεία και ελεύθερη ένωση 51 β) Μνηστεία και σύμφωνο συμβίωσης. 52 ΙΙ. Προϋποθέσεις Γενικά Ειδικά η έλλειψη προϋφιστάμενου γάμου Άτυπο ΙΙΙ. Έννομες συνέπειες - Μη εξαναγκαστότητα 56 IV. Λύση Δώρα της μνηστείας. 57 α) Αυτοδίκαιη συνανατροπή της δωρεάς μαζί με την μνηστεία ή χωριστή ανάκληση; β) Ενδοτικό δίκαιο; Αποζημίωση λόγω καταγγελίας χωρίς σπουδαίο λόγο Σε περίπτωση συρροής προς άλλες συμβιωτικές σχέσεις Παραγραφή V. Γενικευσιμότητα και επί του δικαίου του γάμου του ΑΚ;.. 61

4 XVI 4. Οι προϋποθέσεις ισχύος του συμφώνου συμβιώσεως.. 62 Ι. Ουσιαστικές προϋποθέσεις Η διαφορά φύλου α) Η κρατούσα άποψη 63 β) Προβληθείσες επιφυλάξεις 64 γ) Το πρόβλημα επί αλλαγής φύλου Αμοιβαίες δηλώσεις («συναίνεση») των μερών Πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα Απαγόρευση παράλληλης συμβιωτικής συμβάσεως Κωλύματα λόγω συγγενείας.. 73 ΙΙ. Τύπος Έκταση της τυπικότητας της συμφωνίας α) Αναφορικά προς τα ουσιώδη στοιχεία του συμφώνου.. 78 β) Όχι ως προς τα επουσιώδη στοιχεία μεταγενέστερες τροποποιήσεις Επιτρεπτή η ιερολογία με αποκλειστικώς πνευματικά αποτελέσματα;. 79 α) Από νομική σκοπιά 80 β) Από τη σκοπιά του κανονικού δικαίου.. 82 ΙΙΙ. Όρος του ενεργού η εγγραφή στο ληξιαρχείο Το πρόβλημα Η αναγκαστική συγκατάθεση του υποκειμένου στην εγγραφή της συμβιωτικής σχέσεώς του στο ληξιαρχείο Οι "τόποι" του απορρήτου της συμβιωτικής σχέσεως - Λόγος και αντίλογος.. 89 α) Αδιάφορος ο νομικός χαρακτήρας της συμβιωτικής σχέσεως. 90 β) Επιβλαβής για τα παιδιά η πληροφόρηση για την εξέλιξη των εννόμων σχέσεων των γονέων τους χωρίς την άδεια των τελευταίων. 91 γ) Έτσι κι αλλιώς προαιρετική η αυτόβουλη δημοσιοποίηση της συμβιωτικής «Opt-in» του γάμου και των συμβιωτικών σχέσεων 93 α) Αντισυνταγματική η υποχρεωτική εγγραφή στο ληξιαρχείο των συμβιωτικών σχέσεων 94 β) Προς τον θεσμό της καταχωρημένης συμβίωσης. 94

5 XVII 5. Σύνθεση-συμπέρασμα Ελαττώματα. 97 Ι. Λόγοι Ανυπόστατο Απόλυτη ακυρότητα, ιδίως λόγω ανηθικότητας Σχετική ακυρότητα. 101 α) Γενικά β) Ειδικώς λόγω ανηλικότητας. 102 γ) Δικονομικά Ακυρωσία α) Το πρόβλημα: Πλάνη περί την ταυτότητα ή και περί τις ιδιότητες; 104 β) Πλάνη περί την ταυτότητα ή πλαστογραφία; γ) Ακυρωσία ή ανυπόστατο λόγω δικαστικής κηρύξεως του εγγράφου της γαμικής συμβάσεως ως πλαστού; δ) Το ειδικό ρυθμιστικό νόημα του κανόνα ΑΚ ε) Οι συνέπειες της ανακρίβειας περί την ταυτότητα του συμβίου στ) Οι συνέπειες της πλάνης περί τις ιδιότητες του συμβίου 108 ζ) Οι συνέπειες της πλάνης περί τις ιδιότητες του συζύγου Εισαγγελική αγωγή ακυρώσεως 111 ΙΙ. Έννομες συνέπειες Πρακτική σημασία Συμμετοχή στα αποκτήματα;. 113 ΙΙΙ. Θεραπεία; ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ 6. Σχέσεις των συμβίων μεταξύ τους Ι. Διακρίσεις Σχέσεις προσωπικές και περιουσιακές Υποχρεώσεις κύριες και παρεπόμενες ΙΙ. Το πρόβλημα της αιτίας Επάχθεια αμφοτεροβαρής χαρακτήρας.. 120

6 XVIII α) Γενετικό συνάλλαγμα β) Λειτουργικό συνάλλαγμα; Σύγκριση προς την σύμβαση εταιρείας Σύγκριση προς την ελεύθερη ένωση ΙΙΙ. Η κύρια υποχρέωση προς συμβίωση Αοριστία Ανάγκη συγκεκριμενοποίησης 125 α) Ερμηνευτικώς β) Συμβατικώς - σύστημα συναπόφασης γ) Δικαστικώς Συμβίωση στηριγμένη στη γενετήσια ζωή; Ενεργητική και παθητική συμβίωση α) Υποχρέωση για πράξη β) Υποχρέωση ανοχής - Παροχή οικογενειακής στέγης 133 IV. Δαπάνες της συμβίωσης Διατροφή Το εννοιολογικό περιεχόμενο της συμβολής στις οικογενειακές ανάγκες 134 α) Παραβολή προς την προϊσχύσασα ρύθμιση του ΑΚ 135 β) Παραβολή προς την ισχύουσα ρύθμιση του ΑΚ γ) Οι ειδοποιοί γραμματικές διαφορές της ρύθμισης του ν. 3719/ Δογματική ένταξη στο σύστημα του ενοχικού δικαίου Μέτρο της κατανομής των οικιακών δαπανών Ισότητα ή αναλογικότητα; 140 α) Η συνταγματική διάσταση 141 β) Τελολογική διάσταση - Οικονομική ανάλυση γ) Ζητήματα ερμηνείας του άρθρου 1389 ΑΚ. 142 δ) Συμπέρασμα Συνδρομή προς αξιώσεις άλλων προσώπων Συμβατικές αποκλίσεις α) Αναφορικά με το περιεχόμενο της συνεισφοράς του καθενός στις δαπάνες 147 β) Αναφορικά με το μέτρο της συνεισφοράς 148 V. Διαχείριση της περιουσίας του ενός συμβίου από τον άλλο. 149

7 XIX 1. Όχι αναλογική εφαρμογή του ΑΚ 1399 επί του συμφώνου συμβιώσεως Αντέχει το ΑΚ 1399 στη νέα νομοθετική αξιολόγηση; 150 α) Δογματική προσέγγιση. 151 β) Ιστορική προσέγγιση. 152 γ) Καλόπιστη ερμηνεία της συμφωνίας των συντρόφων 153 δ) Τελολογική προσέγγιση Σύνθεση συμπέρασμα VΙ. Ανώμαλη εξέλιξη Μέτρο ευθύνης Τύχη της οικογενειακής στέγης - το πρόβλημα του ανταλλάγματος 155 α) Οικογενειακή στέγη προς το συμφέρον του τέκνου β) Οικογενειακή στέγη προς το συμφέρον του άλλου συμβίου. 157 γ) Σύγκλιση του δικαίου του γάμου προς το σύμφωνο συμβιώσεως Συνεισφορά στις κοινές δαπάνες και διατροφή σε περίπτωση διαστάσεως Παραγραφή των αξιώσεων των συμβίων έναντι αλλήλων α) Ομοιότητες προς τις προθεσμίες μεταξύ συζύγων 159 β) Διαφορές προς τις προθεσμίες μεταξύ συζύγων; γ) Συμπέρασμα VΙΙ. Μη ενοχικά προσωπικά αποτελέσματα του συμφώνου - Το επώνυμο του άλλου συμβίου Σχέσεις των συμβίων προς τρίτους 164 Ι. Σχέσεις προς τα τέκνα Αναπαραγωγή χωρίς ιατρική υποβοήθηση Αναπαραγωγή με ιατρική υποβοήθηση. 166 α) Εν ζωή β) Post mortem Επώνυμο των τέκνων Τύχη των τέκνων μετά την λύση του συμφώνου

8 XX ΙΙ. Σχέσεις προς εξωτικούς Σχέσεις προς δανειστές Αδικοπρακτική προστασία; 172 α) Η παράβαση της συμβιωτικής συμβάσεως ως α- δικοπραξία 172 β) Αποκατάσταση της ψυχικής οδύνης του συμβίου 174 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΥΜΒΙΩΣΕΩΣ 8. Προϋποθέσεις Ι. Λόγοι λύσεως Συμφωνία των συμβίων Καταγγελία. 179 α) Δικαιοπολιτικά και δικαιοσυγκριτικά β) Καταχρηστικότητα; Μεταγενέστερη συμβιωτική σύμβαση του ενός συμβίου Θάνατος Αφάνεια 183 ΙΙ. Όροι του ενεργού Εγγραφή στο ληξιαρχείο Κοινοποίηση στον εγκαταλειπόμενο συμβίο Μη κοινοποίηση του επιγενόμενου γάμου ενός των συμβίων στον άλλον 186 ΙΙΙ. Επιγενόμενη ανατροπή των λόγων λύσης του συμφώνου IV. Συμβατικές αποκλίσεις Συμβατικός αποκλεισμός ή δυσχέρανση της αναιτιολόγητης καταγγελίας Συμβατικός περιορισμός της συμβατικής λύσης του συμφώνου Έννομες συνέπειες Ι. Μετενέργεια παρεπομένων υποχρεώσεων ΙΙ. Διατροφή; Νομική φύση Συνδρομή προς άλλες αξιώσεις διατροφής 196 ΙΙΙ. Αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα Όχι τεκμήριο συμβολής στα αποκτήματα ή εκτάσεως αυτής 200

9 XXI 2. Εξαίρεση δωρεών και κληρονομιαίων από τα αποδοτέα αποκτήματα; Ενδοτικός χαρακτήρας α) Μεταξύ συζύγων β) Μεταξύ συμβίων γ) Επί ελευθέρων ενώσεων Όχι γένεση της αξίωση πριν από τη λύση της σύμβασης Όχι επί ακυρότητας ή ακυρώσεως του συμφώνου Αναπαλλοτρίωτο Όχι τίτλος προς εγγραφή υποθήκης Προς μια ενιαία θεωρία της συμμετοχής στα αποκτήματα στις συμβιωτικές συμβάσεις. 209 α) Ο θεσμός ως εκδήλωση αποκαταστατικής δικαιοσύνης β) Η προστατευτική έποψη του θεσμού 210 γ) Προς μια οριοθέτηση της αποδοτέας συνεισφοράς 211 ΙV. Συρροή διατροφής και συμμετοχής στα αποκτήματα. 213 V. Κληρονομικές σχέσεις Το αμφίσημο ιστορικό επιχείρημα Τελολογική προσέγγιση. 216 ΕΠΙΜΕΤΡΟ 10. Η σημασία των εναλλακτικών μορφών συμβίωσης σε άλλους κλάδους του δικαίου Ι. Ιδιωτικό διεθνές δίκαιο των εναλλακτικών μορφών συμβιώσεως Το αφετηριακό πρόβλημα Το ζήτημα υπό τον ΑΚ Το ζήτημα μετά το ν. 3719/ α) Κανόνας άμεσης εφαρμογής ή ατελής κανόνας ΙΔΔ; β) Ειδικότερα ζητήματα Σύνθεση Συμπέρασμα.. 223

10 XXII ΙΙ. Δικονομικά Ο κανόνας: Υπαγωγή στη διαδικασία των γαμικών διαφορών Εξαιρέσεις α) Οριοθέτηση διαθετικού και συζητητικού συστήματος 226 β) Δωσιδικία γ) Ικανότητα παράστασης επί δικαστηρίου δ) Προσπάθεια συνδιαλλαγής από το δικαστήριο Ειδικώς η συντηρητική απόδειξη της περιουσιακής καταστάσεως των συντρόφων. 228 α) Εισαγγελική δικαιοδοσία β) Εκατέρωθεν ακρόαση γ) Περιορισμός αποδεικτέων περιστατικών και αποδεικτικών μέσων;. 229 δ) Συμπέρασμα Συμβατικές αποκλίσεις Διαιτησία 232 ΙΙΙ. Δημοσιονομικά ζητήματα των συμβιωτικών συμβάσεων Επιλεγόμενα Ι. Πορίσματα 234 ΙΙ. Σχέση του ενοχικού δικαίου προς το δίκαιο του γάμου Ιδιωτική αυτονομία - Ενδοτικός χαρακτήρας; Καλή πίστη. 246 ΙΙΙ. Θεσμικές προοπτικές - Προς ένα ενιαίο δίκαιο της συμβίωσης; De lege lata; De lege ferenda Βιβλιογραφία 251