ΔΙΣΗΓΗΣΗ. 1. Το δίκαιο και η δικαιοζύνη ζηην απσαία Δλλάδα μέσπι ηην Βςζανηινή πεπίοδο.

ΔΙΣΗΓΗΣΗ Κπξίεο θαη Κχξηνη, Σν ζεκεξηλφ ζπλέδξην απνηειεί ην επηζηέγαζκα ηεο εμαηξεηηθήο ζπλεξγαζίαο ηνπ Διιελνακεξηθαληθνχ Δκπνξηθνχ Δπηκειεηεξίνπ θαη ηνπ American Bar Association θαη απφ ηελ ζέζε απηή αηζζάλνκαη πξσηίζησο ηελ αλάγθε λα επραξηζηήζσ ζεξκά φινπο ελ γέλεη ηνπο νξγαλσηέο ηνπ πλεδξίνπ θαη φινπο ηνπο εθιεθηνχο ζπκκεηέρνληεο γηα ηελ πνιχηηκε ζπκβνιή ηνπο ζηελ επηηπρία ηεο εθδήισζεο θαη ηελ κεγάιε ηηκή πνπ κνπ έθαλαλ λα ζπκκεηέρσ ζ απηήλ. Γνζέληνο φηη ην θεληξηθφ ζέκα ηνπ ζεκεξηλνχ ζπλεδξίνπ αλαθέξεηαη ζηελ Διιάδα θαη ζην πέξαζκα απηήο απφ έλα έλδνμν παξειζφλ ζε έλα έλδνμν κέιινλ, αο κνπ επηηξαπεί αξρηθά κία ζπλνπηηθή ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηελ ηδέα ηνπ Γηθαίνπ θαη ηεο Γηθαηνζχλεο, πνπ γελλήζεθε ζηελ ρψξα καο. 1. Το δίκαιο και η δικαιοζύνη ζηην απσαία Δλλάδα μέσπι ηην Βςζανηινή πεπίοδο. 1.1. Ο θηινζνθηθφο πξνζαλαηνιηζκφο ησλ Διιήλσλ θηινζφθσλ ηεο αξραηφηεηαο ζηελ ηδέα ηεο Γηθαηνζχλεο, σο ζπλεθηηθνχ δεζκνχ ησλ αλζξσπίλσλ θνηλσληψλ, ε θξηηηθή θαη δηαιεθηηθή ζθέςε ηνπο θαη ε ζενθξαηηθή αληίιεςε ηνπ δηθαίνπ, έζεζαλ ηελ βάζε ηεο αλάπηπμεο ηεο θηινζνθίαο ηνπ Γηθαίνπ θαη ηεο δηακνξθσζείζαο θνηλσληθήο εζηθήο πνπ απνηέιεζε ηνλ πξνάγγειν ησλ αμηψλ ησλ ζχγρξνλσλ δεκνθξαηηθψλ θνηλσληψλ θαη ηνπ ζχγρξνλνπ πνιηηηθνχ θαη λνκηθνχ πνιηηηζκνχ. Γηθαηηθέο αξρέο, φπσο ν ζεβαζκφο θαη ε πξνζηαζία ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηεο αμίαο ηνπ αλζξψπνπ, ε αξρή ηεο ηζφηεηαο πνπ απαγνξεχεη ηηο απζαίξεηεο δηαθξίζεηο κεηαμχ ησλ πνιηηψλ θαη θαζηεξψλεη ηελ ηζφηεηα ηνπ λφκνπ απέλαληη ζε φινπο, ε αξρή ηεο επηείθεηαο θαη ηνπ επηφηεξνπ κέηξνπ, ε αξρή ηεο ειεπζεξίαο ηεο έθθξαζεο θαη ηνπ ιφγνπ, ε ζεκειηψδεο δηθαηνεζηθή αξρή 1

ηεο αλαινγηθφηεηαο σο κέηξνπ δίθαηεο ζηάζκηζεο ησλ ζπγθξνπφκελσλ ζπκθεξφλησλ θαη θξηηήξην ζπγθεθξηκελνπνίεζεο ηεο θαιήο πίζηεο, έζεζαλ ηηο βάζεηο ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο δηθαίνπ, παξέρνληαο ηελ δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο φισλ ησλ πνιηηψλ ζηελ πνιηηηθή, πλεπκαηηθή, πνιηηηζηηθή θαη θνηλσληθή δσή, εμαζθαιίδνληαο ηαπηφρξνλα ηελ θνηλσληθή εηξήλε θαη εδξαηψλνληαο ηελ Γεκνθξαηία. χγρξνλεο κνξθέο επίιπζεο ησλ δηαθνξψλ, είραλ επίζεο ηελ αθεηεξία ηνπο ζηελ αξραία Διιάδα, φπσο ν ζεζκφο ηεο Γηαηηεζίαο θαη ηεο Γηακεζνιάβεζεο 1. 1.2. Σα Γηθαζηήξηα ζηελ αξραία Διιάδα, είραλ επίζεο φπσο θαη ζήκεξα ηηο δηαβαζκίζεηο ηνπο, θπξίσο φκσο δηαθξίλνληαλ κε βάζε ηελ Γηθαηνδνζία ηνπο. Σν πιένλ γλσζηφ Γηθαζηήξην ζηελ αξραία Διιάδα, ην νπνίν δίθαδε θπξίσο ηηο Γεκφζηεο δίθεο πνπ αθνξνχζαλ κεγάιε κεξίδα ησλ πνιηηψλ θαη ηηο αλζξσπνθηνλίεο εθ πξνζέζεσο ήηαλ ην Γηθαζηήξην ηνπ Αξείνπ Πάγνπ. Δζεσξείην ην ηζρπξφηεξν θαη ην δηθαηφηεξν ερέγγπν αζθάιεηαο ηνπ δηθαίνπ ησλ πνιηηψλ, ιφγσ θαη ηεο ζπλζέζεψο ηνπ. Γηφηη, κέιε ηνπ Γηθαζηεξίνπ απηνχ γίλνληαλ κφλνλ φζνη είραλ ηδηαίηεξε κφξθσζε, ήηαλ πνιίηεο εγλσζκέλνπ θχξνπο (εππαηξίδεο) θαη είραλ δηαηειέζεη επηηπρψο αηξεηνί άξρνληεο (πνιέκαξρνη, βαζηιείο, ζεζκνζέηεο 2 ). Με ηελ ιήμε ηεο ζεηείαο ησλ σο αξρφλησλ θαη εθφζνλ ε ινγνδνζία ηνπο ηχγραλε ηεο γεληθήο απνδνρήο 1 Γεκφζηα δηαηηεζία γηα φιεο ηηο ηδησηηθνχ δηθαίνπ δηαθνξέο, κε δηαηηεηέο θιεξσηνχο άξρνληεο ηεο πφιεο, (ηνπο ιεγφκελνπο δηαιιάθηεο), ε απφθαζε ησλ νπνίσλ αλ δελ γίλνληαλ θνηλά απνδεθηή απφ ηα κέξε ππέθεηην ζην έλδηθν κέζν ηεο Έθεζεο ελψπηνλ ηαθηηθνχ Γηθαζηεξίνπ, ην νπνίν απνθάζηδε ηειεζίδηθα. Καη επίζεο ν ζεζκφο ηεο ηδησηηθήο δηαηηεζίαο, σο έλα ελαιιαθηηθφ κέζν ζπκβηβαζηηθήο επίιπζεο ησλ δηαθνξψλ πξνζεγγίδνπζα πεξηζζφηεξν ζηνλ ζεζκφ ηεο δηακεζνιάβεζεο, πνπ εθαξκφδνληαλ ζε απιέο δηαθνξέο ηδησηηθνχ δηθαίνπ εθνπζίαο ηδίσο δηθαηνδνζίαο (δηαρείξηζε πεξηνπζίαο αλειίθσλ, νηθνγελεηαθέο δηαθνξέο θιπ). ηηο ηδησηηθέο δηαηηεζίεο ε απφθαζε ηνπ δηαιιάθηε ήηαλ αλέθθιεηε. 2 Η αξρηθή κνξθή ηεο πνιηηεηαθήο ζπγθξφηεζεο ησλ Αζελψλ, αλήθε ζε έλαλ ηχπν «βαζηιείαο» κε έλαλ βαζηιέα έρνληα θπξίσο ηελ αλψηαηε επνπηεία ησλ ζξεζθεπηηθψλ έξγσλ θαη δηαηάμεσλ, ηνπ νπνίνπ ε εμνπζία πεξηνξίζζεθε δηαρξνληθά κε ηελ θαζηέξσζε δηαθφξσλ θαηεγνξηψλ αξρψλ ζηηο νπνίεο εληάζζνληαλ ν πνιέκαξρνο, ν άξρνληαο θαη νη έμη ζεζκνζέηεο. (Αξηζηνηέιεο, Αζελαίσλ Πνιηηεία 3.1). 2

απφ ηελ Δθθιεζία ηνπ Γήκνπ 3, εηζέξρνληαλ ζην ψκα ησλ Αξενπαγηηψλ κε ηζφβηα ζεηεία. Ο αξηζκφο ηεο ζπλζέζεσο ηνπ Γηθαζηεξίνπ ζε πιήξε Οινκέιεηα ππνινγίδνληαλ ζε 150 Γηθαζηέο, ειέγεην δε θαη «Βνπιή ηνπ Αξείνπ Πάγνπ» κε επξχηαηεο δηθαηνδνζίεο, ζηα πιαίζηα ηεο δηαηεξήζεσο ηνπ θχξνπο θαη ηεο ηζρχνο ησλ λφκσλ, ηεο εθινγήο ησλ αξρφλησλ θιπ. Μεηαμχ άιισλ Γηθαζηεξίσλ, (φπσο ην Παιιάδην, ην Γειθίλην, ην Πξπηαλείν, ην Γηθαζηήξην ηεο Φξεαηηχδαο θιπ κε δηαθνξεηηθέο δηθαηνδνζίεο ην θαζέλα, ηδίσο γηα πνηληθήο θχζεσο ππνζέζεηο), ην θαη εμνρήλ φξγαλν απνλνκήο ηεο Γηθαηνζχλεο ζηελ αξραία Διιάδα, αξκφδην γηα ηηο πνιηηηθέο ππνζέζεηο ήηαλ ην Γηθαζηήξην ηεο Ηιηαίαο, ην νπνίν ηδξχζεθε απφ ηνλ φισλα ζηηο αξρέο ηνπ 6 νπ π.υ. αηψλα. Ήηαλ ιατθφ Γηθαζηήξην πνπ ην απνηεινχζαλ 6.000 θιεξσηνί δηθαζηέο, νη νπνίνη ιεηηνπξγνχζαλ φπσο πεξίπνπ νη ζεκεξηλνί έλνξθνη, κε εηήζηα ζεηεία. Με ηελ θιήξσζε ηνπο φθεηιαλ λα δψζνπλ ηνλ θαζηεξσκέλν φξθν: «λα ζέβνληαη θαη λα εθαξκφδνπλ ηνπο λφκνπο θαη ηα ςεθίζκαηα ηνπ Γήκνπ, λα είλαη ακεξφιεπηνη θαη λα δηθάδνπλ θαηά ηελ δηθαηφηαηε γλψκε». Γηα θάζε δίθε, ε ζχλζεζε ηνπ Γηθαζηεξίνπ γίλνληαλ κε θιήξσζε κεηαμχ ησλ Γηθαζηψλ, ηελ εκέξα ηνπ Γηθαζηεξίνπ. Με ηνλ ηξφπν απηφ εμαζθαιίδνληαλ σο έλα βαζκφ ε αληηθεηκεληθφηεηα ηνπ Γηθαζηεξίνπ, αθνχ νχηε νη Γηθαζηέο γλψξηδαλ ηνπο δηαδίθνπο, νχηε νη δηάδηθνη γλψξηδαλ απφ πξηλ ηελ ζχλζεζή ηνπ θαη ηνλ ηφπν ζπλεδξίαζεο ηνπ Γηθαζηεξίνπ. Οη απνθάζεηο ησλ Γηθαζηεξίσλ απηψλ ήηαλ ηειεζίδηθεο. Υαξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο δηθαηηθήο απηήο πεξηφδνπ, ήηαλ ε δηαθχιαμε ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο δηθαηνζχλεο, ην θχξνο θαη ε πξνζσπηθφηεηα ησλ 3 Η Δθθιεζία ηνπ Γήκνπ ζεσξείην σο εθ ησλ θπξηνηέξσλ θαη βαζηθψλ πνιηηεηαθψλ νξγάλσλ, κε δηθαηνδνζία ζε πνηθίινπο ηνκείο ηεο «πνιηηεηαθήο» δξαζηεξηφηεηαο, φπσο ν έιεγρνο ησλ πξάμεσλ ησλ αξρφλησλ σο πξνο ην «θαιψο άξρεηλ» ή ηελ απνρεηξνηνλία απηψλ θαη ηελ παξαπνκπή ηνπο ζε Γίθε, ή ζπκκεηνρή απηήο ζηελ λνκνζεηηθή δηαδηθαζία, σο αξρή «αλαζεσξήζεσο» ησλ πξνηάζεσλ λφκσλ πξηλ ηελ εηζαγσγή απηψλ ζην εηδηθφ ζψκα ησλ θξηηψλ πνπ ζπγθξνηείην απφ κέιε ηεο Ηιηαίαο, ηνπο ιεγφκελνπο «λνκνζέηεο». (Βι. Γ. Νάθνο, Ιζηνξία Διιεληθνχ θαη Ρσκατθνχ Γηθαίνπ ζει. 131 επνκ. κε εθεί παξαπνκπέο ζηηο πεγέο). 3

Γηθαζηψλ, ε δηαθχιαμε ηνπ αδηάβιεηνπ ησλ Γηθαζηψλ θαη ε θαηά ηελ «δηθαηφηαηε γλψκε» απηψλ ηήξεζε θαη εθαξκνγή ησλ λφκσλ. 1.3. Σελ επνρή εθείλε δελ ππήξραλ δηθεγφξνη. Οη θαηεγνξνχκελνη αλαιάκβαλαλ νη ίδηνη ηελ ππεξάζπηζή ηνπο. Πνιιέο θνξέο γηα λα δηεπθνιχλνπλ ηνπο δηθαζηέο ζηελ δηακφξθσζε ηεο δηθαληθήο ηνπο πεπνηζήζεσο νη δηάδηθνη, αλέζεηαλ ηελ ζπγγξαθή ηνπ ιφγνπ γηα ηελ αγφξεπζή ηνπο, ζε έλαλ επαγγεικαηία ινγνγξάθν, κε ηνπο πιένλ γλσζηνχο ηεο επνρήο εθείλεο ηνλ Ιζνθξάηε θαη ηνλ Λπζία, νη νπνίνη φκσο δελ ζπκκεηείραλ ζηελ δηαδηθαζία. Οη Λνγνγξάθνη απνηεινχζαλ ίζσο, ηελ πξψηκε κνξθή ησλ Γηθεγφξσλ. Η δηθεγνξία εκθαλίδεηαη αξγφηεξα ζηελ Ρψκε, θαηά ηνπο ρξφλνπο ηεο Ηγεκνλίαο, δειαδή θαηά ηνλ 1 ν αηψλα π.υ., φπνπ θαίλεηαη ην πξψηνλ λα νξηνζεηείηαη σο επάγγεικα. Να δηακνξθψλεηαη δειαδή απφ άκηζζν αξηζηνθξαηηθφ ιεηηνχξγεκα ησλ πξαηηφξσλ, ζε βηνπνξηζηηθφ επάγγεικα, αλνηρηφ ζε φιεο ηηο θνηλσληθέο ηάμεηο. ην ηέινο ηεο πεξηφδνπ απηήο ζπλαληνχκε γηα πξψηε θνξά, ηνπο Γηθεγφξνπο νξγαλσκέλνπο ζε ζπληερλίεο (αλαθεξφκελεο ζε θείκελα ηεο επνρήο σο collegiums, consortium, corpus ή ζσκαηεία). (C.J. 2,8.7, 2,7.3, 6,48). Η πξψηε ζαθήο αλαθνξά ζε Γηθεγνξηθή ζπληερλία, πεξηιακβάλεηαη ζε κία δηάηαμε ηνπ Μεγ. Κσλζηαληίλνπ ηνπ 329 κ.υ. (C.Th.2.10.4). Αξρηθά ε γλψζε ηνπ δηθαίνπ δελ απνηεινχζε ηππηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ άζθεζε ηεο δηθεγνξίαο 4. Αξθνχζε φηη ν Γηθεγφξνο είρε κηα γεληθφηεξε κφξθσζε θαη παξείρε ηα ερέγγπα ηεο εζηθήο, ζσκαηηθήο θαη πλεπκαηηθήο αθεξαηφηεηαο (λνπο πγηήο ελ ζψκαηη πγηή) θαη ηδίσο φηη δελ είρε ππνβιεζεί ζε αηηκσηηθέο θαηαδίθεο, ψζηε λα ηεθκαίξεηαη ν απφ ηνλ Γηθεγφξν ζεβαζκφο ησλ θείκελσλ λφκσλ. 4 Με δηάηαμε ηνπ απηνθξάηνξα Λένληα ηνπ 460 κ.υ. ζεζπίδεηαη γηα πξψηε θνξά ε ππνρξέσζε γλψζεσο ηνπ δηθαίνπ απφ ηνπο Γηθεγφξνπο. 4

ηε Βπδαληηλή πεξίνδν, νη Γηθεγφξνη πξηλ απφ ηελ έλαξμε θάζε δίθεο νξθίδνληαλ επί ηνπ Δπαγγειίνπ φηη ζα εθηειέζνπλ ηα θαζήθνληά ηνπο κε θάζε επηκέιεηα, ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο αιεζείαο θαη ηηο επηηαγέο ηεο δηθαηνζχλεο θαη ζα ελεξγνχλ φηη επηβάιιεηαη πξνο ππνβνήζεζε ηνπ Γηθαζηεξίνπ γηα ηνλ ζρεκαηηζκφ ηεο δηθαληθήο ηνπ πεπνηζήζεσο, ζπκκνξθνχκελνη ζηηο ζπζηάζεηο ησλ Γηθαζηψλ. Λφγσ ηεο παξαηεξνχκελεο θαη θαηά ηελ επνρή εθείλε κεγάιεο αχμεζεο ηνπ αξηζκνχ ησλ Γηθεγφξσλ (ν γλσζηφο πιεζσξηζκφο ηνπ επαγγέικαηνο 5 ), εθαξκφδνληαλ απζηεξνί θαλφλεο δενληνινγίαο πνπ απέβιεπαλ ζηελ νξζή θαη αδηάβιεηε απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο, ζχκθσλα κε ηνπο νπνίνπο ν Γηθεγφξνο φθεηιε: Να κελ επηδηψθεη ηελ έθδνζε επλντθψλ απνθάζεσλ κε αζέκηηα κέζα. Να κελ θαζπζηεξεί εζθεκκέλα ηελ εθδίθαζε ησλ ππνζέζεσλ θαη Να επηδεηθλχεη θφζκηα, επγεληθή θαη κεηξηνπαζή ζπκπεξηθνξά έλαληη ησλ Γηθαζηψλ θαη ησλ αληηδίθσλ. Καζηεξψλεηαη γηα πξψηε θνξά ην conflict of interest, ψζηε λα κελ κπνξεί ν ίδηνο Γηθεγφξνο λα ππεξαζπηζζεί δηαδνρηθά ηνπο δχν αληηδίθνπο, νχηε λα θαηαζέζεη σο κάξηπξαο ζηελ ππφζεζε. Η παξαβίαζε ησλ αλσηέξσ ζπλεπάγνληαλ ηελ επηβνιή πεηζαξρηθψλ πνηλψλ, πξνζηίκσλ θαη άιιεο πνηλέο εμηθλνχκελεο κέρξη ηελ απαγφξεπζε άζθεζεο ηνπ επαγγέικαηνο, ηελ δήκεπζε ηεο πεξηνπζίαο ησλ θαη ηελ εμνξία. 5 Δίλαη γεγνλφο φηη αθφκε θαη εθείλε ηελ επνρή ν αξηζκφο ησλ δηθεγφξσλ απμάλνληαλ ππεξβνιηθά. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ κε δηάθνξεο δηάζπαξηεο δηαηάμεηο ηεο επνρήο ηίζεληαη πεξηνξηζκνί ζηνλ αξηζκφ ησλ Γηθεγφξσλ αλά πεξηθέξεηα, ελψ απαγνξεχνληαλ ε ηαπηφρξνλε άζθεζε άιισλ επαγγεικάησλ, ε θαηνρή αμησκάησλ φπσο εθθιεζηαζηηθά ή Γηθαζηηθά αμηψκαηα, αθφκε θαη πεξηνξηζκνί ζηα ρξφληα άζθεζεο ηεο δηθεγνξίαο κεηά ηελ παξέιεπζε ησλ νπνίσλ ν Γηθεγφξνο κπνξνχζε λα γίλεη δηνηθεηήο επαξρίαο ή δηθαζηήο ή λα αλαιάβεη άιια αμηψκαηα. (Βι. C.J. 2.7.8, C.J. 2.7.17, Nov. Theodosios II, 439 M.Xξ, Nov. Valent III 2.2.2, C.Th. 2.10.5, C.J. 2.6.6, C.J. 2.8.9, M. Travers les Corporations d avocats, ζει. 152 153). 5

2. Η ζύγσπονη εποσή. 2.1. ηε ζχγρξνλε επνρή, ε ζεζκηθή απνζηνιή ησλ Γηθεγφξσλ θαη ε ζεζκηθή ζπκκεηνρή απηψλ ζηελ απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο, εξείδεηαη ζε δηεζλή θαη εζληθά λνκηθά θείκελα θαη θαλφλεο δηθαίνπ. πγθεθξηκέλα θαη επηγξακκαηηθά: ηελ Απφθαζε 45/121 ηεο 14 εο Γεθεκβξίνπ 1990 ηνπ 8 νπ πλεδξίνπ ηεο Δπηηξνπήο ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ 6. ηελ απφθαζε 21/2000 ηεο Δπηηξνπήο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο 7. ηελ ζπλζήθε ηεο Ληζαβφλαο (πνπ θπξψζεθε κε ηνλ Ν. 3671/2008), ζηνλ Υάξηε ησλ Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (άξζξν 47) αιιά θαη ζην άξζξν 6 παξ. 1 ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο Γηθαησκάησλ ηνπ αλζξψπνπ (ΔΓΑ) 8. Όιεο νη σο άλσ δηεζλείο ζπλζήθεο θαη απνθάζεηο, πεξηέρνπλ νκνηφκνξθνπο θαλφλεο, πνπ θαζηεξψλνπλ ηελ ζεζκηθή απνζηνιή ηνπ Γηθεγφξνπ θαη εδξαηψλνπλ ηελ αλεμαξηεζία ηνπ θαη ηελ ειεχζεξε άζθεζε ηνπ ιεηηνπξγήκαηφο ηνπ. Απφ πιεπξάο Διιεληθνχ δηθαίνπ, πέξαλ ηνπ άξζξνπ 20 ηνπ Διιεληθνχ πληάγκαηνο (ην νπνίν θαζηεξψλεη ην Γηθαίσκα έλλνκεο πξνζηαζίαο θαη ην δηθαίσκα αθξνάζεσο ηνπ θάζε πνιίηε) θαη απνηειεί ην έξεηζκα γηα ηελ ζπκκεηνρή ηνπ Γηθεγφξνπ ζηνλ κεραληζκφ ηεο απνλνκήο ηεο Γηθαηνζχλεο, αλαθεξφκεζα: 6 Έζεζε ηηο βαζηθέο αξρέο γηα ηνλ ξφιν ησλ Γηθεγφξσλ ζηελ απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο, νη νπνίεο αξρέο πεξηέρνπλ νκνηφκνξθνπο θαλφλεο γηα ηελ άζθεζε ηνπ Γηθεγνξηθνχ ιεηηνπξγήκαηνο ζε Γηεζλέο επίπεδν θαη νη νπνίνη πξέπεη λα είλαη ζεβαζηνί απφ ηηο Κπβεξλήζεηο θαη ηα κέιε ηεο εθηειεζηηθήο θαη λνκνζεηηθήο εμνπζίαο θάζε θξάηνπο. 7 πζηήλεη ζηηο Κπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ κειψλ λα ιάβνπλ φζα κέηξα ζεσξνχλ αλαγθαία γηα ηελ ειεχζεξε άζθεζε ηνπ Γηθεγνξηθνχ ιεηηνπξγήκαηνο. 8 Οη δηαηάμεηο ησλ νπνίσλ θαζηεξψλνπλ ηε ζεζκηθή απνζηνιή ηνπ Γηθεγφξνπ, λα ζπκβνπιεχεη, λα εθπξνζσπεί θαη λα ππεξαζπίδεηαη θάζε πξφζσπν ην νπνίν έρεη δηθαίσκα λα δηθαζζεί δίθαηα, Γεκφζηα, ζε εχινγν ρξφλν, απφ ακεξφιεπην Γηθαζηήξην πνπ έρεη ζπζηαζεί λφκηκα. 6

ηνλ Διιεληθφ Κψδηθα Γενληνινγίαο ησλ Γηθεγφξσλ, φπνπ ν Γηθεγφξνο σο άκηζζνο δεκφζηνο ιεηηνπξγφο θαη ζπκπξάηησλ ιεηηνπξγφο ηεο Γηθαηνζχλεο, έρεη σο θχξηα απνζηνιή θαη πξννξηζκφ λα ζπκβάιιεη κε ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ζηελ ιεηηνπξγία ηεο Γηθαηνζχλεο θαη ζηελ νξζή απνλνκή ηνπ Γηθαίνπ, αζθψληαο ην ιεηηνχξγεκα απηφ κε νδεγφ ηελ ζπλείδεζή ηνπ θαη ηνλ λφκν, ζπκπεξηθεξφκελνο πάληνηε κε αμηνπξέπεηα θαη ζεβφκελνο ηνπο ιεηηνπξγνχο ηεο Γηθαηνζχλεο θαη ηνλ Διιεληθφ Κψδηθα ησλ Γηθεγφξσλ (ΝΓ 3026/1954 θαη πξφζθαηα Ν. 4194/2013), ζηνλ νπνίν επαλαιακβάλνληαη νη ίδηεο ζεκειηψδεηο αξρέο θαη αμίεο, θαη ην δηθαίσκα ηνπ Γηθεγφξνπ λα απνιακβάλεη ηνλ ζεβαζκφ θαη ηελ ηηκή πνπ νθείιεηαη ζην ιεηηνχξγεκά ηνπ απφ ηνπο Γηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο θαη απφ θάζε άιιν πξφζσπν πνπ ελεξγεί ζηα πιαίζηα ηεο Γεκφζηαο Γίθεο. 2.2. Η πξφζβαζε ζην Γηθεγνξηθφ επάγγεικα ζηελ Διιάδα, πξνυπνζέηεη ηελ ιήςε πηπρίνπ Ννκηθήο ρνιήο Αλσηάηνπ Δθπαηδεπηηθνχ ηδξχκαηνο ηεο ρψξαο καο, ή ηζφηηκνπ θαη αληίζηνηρνπ πηπρίνπ αλαγλσξηζκέλεο Ννκηθήο ρνιήο ηνπ εμσηεξηθνχ θαη ηελ 18κελε ζπλνιηθά πξαθηηθή άζθεζε ηνπ πηπρηνχρνπ 9. Με ην πέξαο ηεο άζθεζεο, αθνινπζεί ε πξνθνξηθή θαη γξαπηή δνθηκαζία ηεο επάξθεηάο ηνπ, φπνπ ν ππνςήθηνο δηθεγφξνο εμεηάδεηαη ζηνπο βαζηθνχο θιάδνπο ηνπ Γηθαίνπ. Δθφζνλ επηηχρεη ζηηο εμεηάζεηο θαη εθφζνλ δελ ζπληξέρνπλ ζην πξφζσπφ ηνπ αζπκβίβαζηα θσιχνληα ηνλ δηνξηζκφ ηνπ 10, εθδίδεηαη απφθαζε δηνξηζκνχ ηνπ σο Γηθεγφξνπ απφ ηνλ Τπνπξγφ Γηθαηνζχλεο. Ο Γηθεγφξνο εγγξάθεηαη ζην 9 Η άζθεζε πξαγκαηνπνηείηαη ζε έκπεηξν Γηθεγφξν κε δηθαίσκα παξάζηαζεο ζηνλ Άξεην Πάγν ή ζην Δθεηείν θαη ζε Γηθεγνξηθέο Δηαηξείεο, πξφζθαηα θαη ζε λνκηθέο ππεξεζίεο ηνπ Ν..Κ. θαη ζε Γξακκαηείεο ησλ Γηθαζηεξίσλ φισλ ησλ βαζκψλ θαη δηθαηνδνζίαο. 10 Σα άξζξα 6 θαη 7 ηνπ Κσδ. Γηθεγφξσλ πξνβιέπνπλ ηηο πξνυπνζέζεηο θηήζεο θαη απψιεηαο ηεο Γηθεγνξηθήο ηδηφηεηαο. Μεηαμχ άιισλ, απαηηείηαη ν Γηθεγφξνο λα κελ έρεη θαηαδηθαζζεί ακεηάθιεηα γηα αηηκσηηθά αδηθήκαηα, λα κελ έρεη ζηεξεζεί ησλ πνιηηηθψλ ηνπ δηθαησκάησλ γηα φζν ρξφλν δηαξθεί ε ζηέξεζε, λα κελ έρεη ηεζεί ζε δηθαζηηθή ζπκπαξάζηαζε, λα κελ είλαη έκπνξνο, δεκφζηνο ππάιιεινο, θιεξηθφο ή κνλαρφο θαη λα κελ αζθεί επάγγεικα πνπ δελ ζπλάδεη κε ην Γηθεγνξηθφ ιεηηνχξγεκα. 7

Μεηξψν Γηθεγφξσλ ηνπ νηθείνπ Γηθεγνξηθνχ πιιφγνπ φπνπ πξνηίζεηαη λα αζθήζεη ην επάγγεικα ηνπ θαη νξθίδεηαη ελψπηνλ ηνπ Δθεηείνπ Σξηκεινχο ζχλζεζεο ή θαηά πεξίπησζε ηνπ Πξσηνδηθείνπ 11 φηη ζα αζθήζεη επζπλείδεηα θαη κε επηκέιεηα ηα θαζήθνληα ηνπ φπσο ν λφκνο νξίδεη. Σν φγδνν θεθάιαην ηνπ Κψδηθα Γηθεγφξσλ (άξζξα 139-145) πξνβιέπεη απζηεξέο πνηλέο γηα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα, φηαλ ν Γηθεγφξνο επηδεηθλχεη ζπκπεξηθνξά αληίζεηε πξνο ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ, πνπ ζίγεη ην θχξνο ηνπ Γηθεγνξηθνχ ιεηηνπξγήκαηνο. Οη πξνβιεπφκελεο πνηλέο είλαη αλάινγεο ηεο βαξχηεηαο ηνπ παξαπηψκαηνο θαη μεθηλνχλ απφ ηελ απιή ζχζηαζε ή επίπιεμε θαη κπνξεί λα θζάζνπλ κέρξη ηελ νξηζηηθή παχζε απφ ην Γηθεγνξηθφ ιεηηνχξγεκα. 3. Αναθοπικά με ηο θεζμό ηηρ δικαιοζύνηρ και ηων Γικαζηών. Γηάζπαξηεο λνκηθέο δηαηάμεηο ζε δηεζλέο επίπεδν θαη απνθάζεηο ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, θαζηεξψλνπλ ηνλ ζεζκηθφ ξφιν ηεο Γηθαηνζχλεο θαη ηεο αλεμαξηεζίαο ησλ Γηθαζηεξίσλ θαη ησλ Γηθαζηψλ. ε Δζληθφ επίπεδν, ν ζεζκηθφο ξφινο ηεο Γηθαηνζχλεο θαη ε πξνζσπηθή θαη ιεηηνπξγηθή αλεμαξηεζία ησλ Γηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ, ζεκειηψλεηαη θπξηαξρηθά ζην άξζξν 87 ηνπ ηζρχνληνο Διιεληθνχ πληάγκαηνο 12. Σν χληαγκα πξνβιέπεη αθφκε κεηαμχ άιισλ ηελ ηζνβηφηεηα ησλ Γηθαζηψλ, ηελ ππεξεζηαθή ηνπο εμέιημε αιιά θαη ηελ νξγάλσζε θαη ηηο αξκνδηφηεηεο 11 Όηαλ ν νηθείνο Γηθεγνξηθφο χιινγνο δελ έρεη ηελ έδξα ηνπ ζηελ πεξηθέξεηα Δθεηείνπ. 12 Οη δχν πξψηνη παξάγξαθνη ηνπ άξζξνπ 87 νξίδνπλ φηη: «Η Γηθαηνζχλε απνλέκεηαη απφ Γηθαζηήξηα ζπγθξνηνχκελα απφ ηαθηηθνχο Γηθαζηέο, πνπ απνιακβάλνπλ ιεηηνπξγηθή θαη πξνζσπηθή αλεμαξηεζία. Οη Γηθαζηέο θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, ππφθεηληαη κφλνλ ζην χληαγκα θαη ηνπο λφκνπο θαη ζε θακία πεξίπησζε δελ ππνρξενχληαη λα ζπκκνξθψλνληαη κε δηαηάμεηο πνπ έρνπλ ηεζεί θαηά θαηάιπζε ηνπ πληάγκαηνο». 8

φισλ ησλ Γηθαζηεξίσλ (δηνηθεηηθψλ, πνιηηηθψλ θαη πνηληθψλ), παληφο βαζκνχ θαη δηθαηνδνζίαο θαη ησλ Δηδηθψλ Γηθαζηεξίσλ. Δπίζεο, ν ζεζκηθφο ξφινο ηεο Γηθαηνζχλεο, θαζηεξψλεηαη ζηνλ Κψδηθα Οξγαληζκνχ Γηθαζηεξίσλ θαη Γηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ (Ν. 1756/1988), πνπ ξπζκίδεη γεληθά ηελ ιεηηνπξγία ησλ Γηθαζηεξίσλ θαη θαζηεξψλεη κεηαμχ άιισλ ηελ αλεμαξηεζία ηεο Γηθαηνζχλεο θαη ηα ζεκειηψδε θαζήθνληα ησλ Γηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ 13. Αληίζηνηρεο δηαηάμεηο δηαιακβάλνληαη θαη ζηνλ Ν. 3689/2008 πεξί ηεο Δζληθήο ρνιήο Γηθαζηψλ, φπνπ ηδίσο ξπζκίδνληαη νη φξνη θαη νη πξνυπνζέζεηο έληαμεο ζην ζψκα ησλ λέσλ Γηθαζηψλ θαη Δηζαγγειέσλ, ε δηεηήο πξνυπεξεζία απηψλ σο Γηθεγφξσλ, πνπ πξνυπνζέηεη ηα φζα αλσηέξσ εμέζεζα γηα ηνπο Γηθεγφξνπο, ε ππνρξεσηηθφηεηα ησλ εμεηάζεσλ γηα ηελ είζνδν ζην Γηθαζηηθφ ψκα, ε ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε απηψλ θαη ε αμηνιφγεζε ηνπ ήζνπο, ηεο πξνζσπηθφηεηαο, ησλ πξνζφλησλ θαη ηθαλνηήησλ ησλ, γηα ηελ δηαπίζησζε ηεο θαηαιιειφηεηαο ησλ γηα ηελ άζθεζε ησλ δηθαζηηθψλ θαζεθφλησλ 14. Με ηελ δηαπίζησζε ηεο ζπλδξνκήο ησλ αλσηέξσ απφ ηελ αξκφδηα Δπηηξνπή, νη Γηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί δηνξίδνληαη κε Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα πνπ δεκνζηεχεηαη ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο. 4. Το μέλλον ηος Γικηγοπικού επαγγέλμαηορ ζηην Δςπώπη. Δίλαη θνηλά παξαδεθηφ φηη ην κέιινλ ησλ Δπξσπαίσλ Γηθεγφξσλ ζπλδέεηαη άκεζα κε ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο. Ωζηφζν δελ πξέπεη λα παξακέλνπκε απινί ζεαηέο ησλ εμειίμεσλ. 13 Ο λφκνο, ξπζκίδεη επίζεο κεηαμχ άιισλ, ηα αζπκβίβαζηα κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ Γηθαζηή, ηηο πξνυπνζέζεηο δηνξηζκνχ ησλ, ηελ ηεξαξρία, ηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη κεηεθπαίδεπζε, ηηο αμηνινγήζεηο θαη Δπηζεσξήζεηο ησλ Γηθαζηψλ θαη ινηπέο δηαηάμεηο ζρεηηθέο κε ηελ ιεηηνπξγία ησλ Γηθαζηεξίσλ. 14 Πέξαλ ηεο λνκηθήο θαηαξηίζεσο, αμηνινγνχληαη κεηαμχ άιισλ ηδίσο ε πξνζσπηθφηεηα ηνπ ππνςήθηνπ Γηθαζηή, ε ππεπζπλφηεηα, ε θνηλσληθή ζπκπεξηθνξά, ε ηθαλφηεηα θαη ην ήζνο απηνχ, ζηνηρεία απαξαίηεηα αιιά θαη ηθαλά λα επηηξέςνπλ ηελ άζθεζε ησλ Γηθαζηηθψλ θαζεθφλησλ θαη ηελ ζπλεξγαζία κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπ θαη ηνπο ινηπνχο παξάγνληεο απνλνκήο ηεο δηθαηνζχλεο. 9

Οθείινπκε λα αληηκεησπίζνπκε ηηο πξνθιήζεηο ζπκκεηέρνληαο ελεξγά ζηελ ιήςε ησλ απνθάζεσλ, εληζρχνληαο θαηά ην δπλαηφλ ζε εζληθφ επίπεδν ηνπο Γηθεγνξηθνχο καο πιιφγνπο θαη ηηο ζεζκηθέο ελψζεηο ησλ Γηθεγφξσλ θαη ησλ Γηθεγνξηθψλ εηαηξεηψλ κε επξείεο εμνπζίεο δηαρείξηζεο, ψζηε ζε αγαζηή ζπλεξγαζία κε ην πκβνχιην ησλ Γηθεγνξηθψλ πιιφγσλ ηεο Δπξψπεο 15 θαη άιινπο θνξείο λα απνηεινχλ κηα δχλακε ηθαλή ζε Δζληθφ θαη Γηεζλέο επίπεδν λα ζπλδηαιέγεηαη, πξνηείλεη θαη δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ επηβνιή ησλ δίθαησλ ζέζεσλ θαη αηηεκάησλ καο, ιεηηνπξγψληαο σο ζεκαηνθχιαθεο ηεο επαγγεικαηηθήο καο ηαπηφηεηαο θαη χπαξμεο. Να ππεξαζπηζζνχκε ηα εχινγα θαη δίθαηα αηηήκαηα ηνπ θιάδνπ γηα λα θηίζνπκε ην κέιινλ θαηά ηξφπν πνπ ζα εγγπάηαη φρη κφλνλ ηελ αλεμαξηεζία θαη ηελ ειεπζεξία καο αιιά θαη ηελ απνηειεζκαηηθή ηθαλνπνίεζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ πνιηηψλ, φπσο αξκφδεη ζε κηα επλνκνχκελε πνιηηεία, ζε κηα Δπξψπε ησλ ιαψλ. Να εθζπγρξνλίζνπκε θαη βειηηψζνπκε ηνπο θαλφλεο δενληνινγίαο, θαζηεξψλνληαο έλαλ θνηλφ θψδηθα ζπκπεξηθνξάο γηα ηα 28 θξάηε ηεο Δ.Δ., πνπ ζα εγγπάηαη ην θχξνο ησλ Γηθεγφξσλ θαη ζα εμαζθαιίδεη ηελ ειεπζεξία ζπλείδεζεο, κε πξνβάδηζκα ζηελ εζηθή πνπ απνηειεί ηελ πξνζηηζέκελε αμία ηνπ Γηθεγφξνπ. Να δηαηεξήζνπκε έλα πνιχ πςειφ επίπεδν εθπαίδεπζεο, εμεηδίθεπζεο θαη δηαξθνχο επηκφξθσζεο ησλ Γηθεγφξσλ, θαζψο ρσξίο απηέο ηηο πξνυπνζέζεηο θαλέλαο Γηθεγφξνο δελ κπνξεί λα είλαη ζήκεξα αληαγσληζηηθφο. Να εθκεηαιιεπζνχκε ηηο θαηλνηνκίεο ηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο πιεξνθνξηθήο θαη λα επσθειεζνχκε ηα επηηεχγκαηα ηεο ηερλνινγίαο σο κέζνπ δηεπθφιπλζεο ηεο Γηθαζηεξηαθήο πξαθηηθήο 16. 15 The Council of Bars and Law Societies of Europe. 16 ηελ Διιάδα έρνπλ ήδε ηεζεί ζε εθαξκνγή πνιιέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ ζεσξήζεθαλ αλαγθαίεο ηφζν γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηεο Γηθαζηεξηαθήο πξαθηηθήο (ειεθηξνληθή θαηάζεζε δηθνγξάθσλ) (ΠΓ 25/2012), φζν θαη γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηεο άζθεζεο ηεο Γηθεγνξίαο, φπσο ελδεηθηηθά ε θαηάξγεζε ησλ εδαθηθψλ πεξηνξηζκψλ ζηελ άζθεζε ηνπ δηθεγνξηθνχ επαγγέικαηνο. Υξεηάδνληαη φκσο αθφκε θαη άιιεο κεηαξξπζκίζεηο πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηελ επηηάρπλζε ηεο δηαδηθαζίαο θαη ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο απνλνκήο δηθαηνζχλεο, νη νπνίεο πξέπεη λα 10

Να ζπκβάιινπκε ζηελ ηαρχηεηα ηεο απνλνκήο ηεο δηθαηνζχλεο θαη ηεο ειάθξπλζεο ηνπ θφξηνπ ησλ Γηθαζηεξίσλ, εθκεηαιιεπφκελνη ηνπο ζεζκνχο ηεο δηακεζνιάβεζεο θαη ηεο δηαηηεζίαο. 5. Η αναγκαιόηηηα ηηρ απμονικήρ ζςνύπαπξηρ και ζςνεπγαζίαρ μεηαξύ Γικηγόπων και Γικαζηών. Απνηειεί θνηλφ ηφπν, φηη ε αιιειεγγχε κεηαμχ Γηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ θαη Γηθεγφξσλ, πξέπεη λα ζεσξείηαη δεδνκέλε, θαζψο ακθφηεξνη δηαθνλνχλ ηνλ χςηζην ζεζκφ ηεο Γηθαηνζχλεο. Η ππεπζπλφηεηα, ν πξνβιεκαηηζκφο θαη ε αγσλία γηα ηελ νξζή απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο θαη νη ζεηηθέο ελέξγεηεο ακθνηέξσλ ησλ πιεπξψλ, αλαδεηθλχνπλ ην κέηξν ηεο θαιφπηζηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηνπ παξακεξηζκνχ ησλ θζνξνπνηψλ ηξηβψλ ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, φπσο άιισζηε επηβάιιεηαη θαη απφ ηνπο θαλφλεο δενληνινγίαο, ην πξνζσπηθφ ήζνο θαη ηελ αμηνπξέπεηα θάζε Γηθαζηή θαη Γηθεγφξνπ, θαη ηελ θνηλή βνχιεζή ηνπο πξνο κηα δεκηνπξγηθή ζπλχπαξμε πξνο φθεινο ηεο Γηθαηνζχλεο θαη ησλ πνιηηψλ. Ωζηφζν ζηα πιαίζηα ηεο ζπλχπαξμεο θαη ζπιιεηηνπξγίαο, είλαη θπζηθφ κέζα ζηελ δίλε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, ζην άγρνο θαη ηελ έληαζε ησλ αθξναηεξίσλ θαη ησλ αληηπαξαζέζεσλ, λα αλαθχπηνπλ δηαθνξέο απφςεσλ θαη δηαθσλίεο, ηδηαίηεξα ζε δίθεο φπνπ ηα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά ή ηα λνκηθά δεηήκαηα δελ είλαη μεθάζαξα. Οη δηαθσλίεο φκσο απηέο, ζε θακία πεξίπησζε δελ κπνξνχλ λα απνδνζνχλ ζε θαθνπηζηία, αιιά ζηελ πξνζπάζεηα ησλ κεξψλ γηα ηελ ακεξφιεπηε, νξζή θαη έγθαηξε απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο. ιάβνπλ ρψξα, κε ηελ ζχκθσλε γλψκε ηνπ Γηθεγνξηθνχ θαη Γηθαζηηθνχ ζψκαηνο, ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Πνιηηεία θαη ην Τπνπξγείν Γηθαηνζχλεο. 11

Οη ζπλήζεηο αηηίεο ησλ ηξηβψλ, εληνπίδνληαη ηδίσο ζηελ κε έγθαηξε πξφβιεςε θαη δηαρείξηζε ηεο δηάξθεηαο ησλ πξνο εθδίθαζε ππνζέζεσλ 17, ζηελ ρνξήγεζε αλαβνιψλ εθδηθάζεσο ησλ πξσηνείζαθησλ θπξίσο ππνζέζεσλ, θαηφπηλ αηηήκαηνο ελφο εθ ησλ ζπλεγφξσλ, ρσξίο ηελ επηβαιιφκελε εκπεξηζηαησκέλε αμηνιφγεζε ηεο ζνβαξφηεηαο θαη εγθπξφηεηαο ηνπ πξνβαιιφκελνπ ιφγνπ αλαβνιήο θαη ηδίσο φηαλ ε άιιε πιεπξά δελ έρεη εθ ησλ πξνηέξσλ ελεκεξσζεί γηα ην αίηεκα αλαβνιήο, έρεη επιφγσο πξνεηνηκαζζεί γηα ηελ δίθε θαη δελ ζπλαηλεί ζηελ αλαβνιή. Δληνπίδνληαη αθφκε, ζηελ ζε ειάρηζηεο επηπρψο πεξηπηψζεηο επίδεημε κεησηηθήο θαη αιαδνληθήο απφ έδξαο ζπκπεξηθνξάο ζην πξφζσπν ησλ δηθεγφξσλ ή ησλ δηαδίθσλ. Καη ηέινο ζηελ θαζπζηέξεζε πνπ παξαηεξείηαη ελίνηε ζηελ έθδνζε απνθάζεσλ ζηηο πνιηηηθέο δίθεο, απφ νξηζκέλνπο επηπρψο ειάρηζηνπο δηθαζηέο. Δθηφο απφ ην ηειεπηαίν δήηεκα ηεο θαζπζηέξεζεο, ην νπνίν είλαη πνιχ ζεκαληηθφ, νη ινηπέο αηηίεο πξνζηξηβψλ ζπληζηνχλ πξνθαλψο εθηξνπή απφ ηνπο θαλφλεο δενληνινγίαο, αηηηνινγνχληαη φκσο ελ κέξεη απφ ηελ έληαζε πνπ δεκηνπξγείηαη ζην αθξναηήξην ιφγσ ηεο αληηπαιφηεηαο ησλ δηαδίθσλ θαη ηνπ άγρνπο ηεο επηθξάηεζεο ή ηεο δεκηνπξγίαο εληππψζεσλ νξηζκέλσλ ζπλεγφξσλ απέλαληη ζηνπο πειάηεο ηνπο. Ωζηφζν, έρνληαο επίγλσζε φηη είλαη θάπνηε δπλαηφλ, νξηζκέλνη (Γηθαζηέο ή Γηθεγφξνη) λα παξαζπξζνχλ θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπο ηελ δεδνκέλε ζηηγκή λα κελ ελαξκνλίδεηαη κε ηνπο θαλφλεο δενληνινγίαο, λνκίδσ φηη δελ πξέπεη λα ζηαζνχκε ζε απηά. Γηαηί θαηά βάζνο, απνηειεί πεπνίζεζε φισλ καο, φηη νη Γηθεγφξνη είλαη νη θπζηθνί ζχκκαρνη ησλ Γηθαζηηθψλ ιεηηνπξγψλ θαη νη 17 χλεζεο θαηλφκελν, ε ρνξήγεζε αλαβνιψλ εθ ηνπ πηλαθίνπ, ιίγν πξηλ ηελ ιήμε ηνπ σξαξίνπ εξγαζίαο ηεο γξακκαηείαο ηεο έδξαο, θξαηψληαο κέρξη ηφηε ζε αλακνλή ηνπο δηαδίθνπο, ηνπο κάξηπξεο θαη ηνπο ζπλεγφξνπο, θαη απηφ δελ ζπληζηά έλδεημε ζεβαζκνχ πξνο ην πξφζσπφ ηνπο. 12

Γηθαζηέο είλαη νη εγγπεηέο ηεο νξζήο δηεμαγσγήο ηεο δίθεο θαη ηαπηφρξνλα εγγπεηέο ηνπ θχξνπο θαη ηεο νκαιήο άζθεζεο ησλ θαζεθφλησλ ησλ Γηθεγφξσλ ζηα αθξναηήξηα. Δπηηξέςηε κνπ, φκσο, λα ζηαζψ ζην ζνβαξφηεξν θαηά ηε γλψκε κνπ ζέκα πνπ είλαη ε θαζπζηέξεζε ζηελ απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο. Γηφηη δίθαηε δίθε, θαηά κία έλλνηα, δελ είλαη κφλνλ απηή πνπ δηεμάγεηαη απφ ακεξφιεπηνπο, αλεμάξηεηνπο θαη αληηθεηκεληθνχο δηθαζηέο, αιιά θαη απηή, ε απφθαζε ηεο νπνίαο εθδίδεηαη ζε εχινγν ρξνληθφ δηάζηεκα, ψζηε λα ηθαλνπνηείηαη ην θνηλφ πεξί δηθαίνπ αίζζεκα, λα αλαδεηθλχεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο Γηθαηνζχλεο θαη λα εκπεδψλεηαη ε εκπηζηνζχλε ησλ πνιηηψλ ζην πξφζσπν ησλ Γηθαζηψλ. Άιισζηε ε έγθαηξε δηθαζηηθή δηάγλσζε ηεο δηαθνξάο αζθεί επζεία επίδξαζε θαη ζηελ άζθεζε ηνπ ιεηηνπξγήκαηφο καο. Ωζηφζν θαη ζ απηήλ ηελ πεξίπησζε δελ κπνξνχκε λα επηξξίςνπκε απνθιεηζηηθά ηελ επζχλε ζηνπο Γηθαζηέο, γηαηί ηφηε ζα παξαβιέςνπκε ηνπο ιφγνπο ζηνπο νπνίνπο νθείιεηαη ε θαζπζηέξεζε, ηνλ ηεξάζηην φγθν ησλ ππνζέζεσλ πνπ αλαιακβάλνπλ θαη ηελ ππεξπξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιινπλ γηα ηελ ζε εχινγν ρξφλν έθδνζε πνηνηηθά νξζψλ απνθάζεσλ 18. Πέξαλ ηνπ φγθνπ ησλ ππνζέζεσλ, ζηελ θαζπζηέξεζε έθδνζεο ησλ απνθάζεσλ ζπληεινχλ αθφκε, ν κηθξφο αξηζκφο ησλ Γηθαζηψλ θαη Γηθαζηηθψλ Γξακκαηέσλ 19, ε κε νξζή θαηαλνκή ησλ Γηθαζηεξίσλ ζηελ Δπηθξάηεηα 20, ε αλεπαξθήο θηηξηαθή θαη πιηθνηερληθή ππνδνκή ησλ Γηθαζηεξίσλ, ν κεγάινο 18 Ο Έιιελαο Γηθαζηήο, δηθάδεη δχν θνξέο ηνλ κήλα ζηηο εηδηθέο δηαδηθαζίεο κε εγγεγξακκέλεο ζην θάζε πηλάθην απφ 55 70 ππνζέζεηο. Παξάιιεια, ζπκκεηέρεη ππνρξεσηηθά θάζε κήλα σο ζχλεδξνο, ζε 4 ηνπιάρηζηνλ έδξεο πνηληθψλ ζπλεδξηάζεσλ, κε 30 πεξίπνπ πηλάθηα ππνζέζεσλ ε θάζε κία, θαη θαηά δηαζηήκαηα ζε κία δηθάζηκν εθνχζηαο δηθαηνδνζίαο θαη ζε άιιεο έθηαθηεο απαζρνιήζεηο. 19 Π.ρ. ζηελ Διιάδα αληηζηνηρνχλ 20 δηθαζηέο αλά 100.000 θαηνίθνπο ελψ ζηελ Γεξκαλία 28 θαη ζηελ Κξναηία 43 20 Πιεζπζκηαθά ε κηζή ζρεδφλ Διιάδα ππάγεηαη ζην Πξσηνδηθείν Αζελψλ θαη ην 1/5 πεξίπνπ ζην Πξσηνδηθείν Θεζζαινλίθεο 13

αξηζκφο ησλ Γηθεγφξσλ κε φηη απηφ ζπλεπάγεηαη 21, ην κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ κεζνιαβεί απφ ηελ θαηάζεζε ηνπ δηθνγξάθνπ κέρξη ηελ εκεξνκελία ηεο πξψηεο ζπδήηεζεο θαη κία ζεηξά άιισλ ιφγσλ πνπ κπνξεί λα ππάξμνπλ 22. Δκείο νη Γηθεγφξνη βηψλνπκε θαζεκεξηλά ηα πξνβιήκαηα απηά ηεο δηθαηνζχλεο θαη είηε νη ίδηνη αηνκηθά είηε θαηά πεξίπησζε κέζσ ησλ θνξέσλ εθπξνζψπεζήο καο, κπνξνχκε λα ζπκβάιινπκε νπζηαζηηθά ζηελ επίιπζή ηνπο. Γηφηη, έρνπκε απφιπηε επίγλσζε φηη ν αλεμάξηεηνο, ακεξφιεπηνο θαη ηθαλφο δηθαζηήο, αζθψληαο αμηνπξεπψο ην ιεηηνχξγεκά ηνπ, ρσξίο λα απειπίδεηαη απφ ηελ έιιεηςε κηαο ινγηθήο ππεξεζηαθήο εμέιημεο, αηζζαλφκελνο αζθαιήο θαη ππεξήθαλνο γηα ην έξγν πνπ επηηειεί, απνηειεί εγγχεζε γηα ηελ νξζή απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο. Αληίζηνηρα θαη νη Γηθαζηέο, έρνπλ απφιπηε επίγλσζε φηη νθείινπλ λα ηηκνχλ θαη λα ζέβνληαη ηνπο Γηθεγφξνπο, νη νπνίνη σο ζπιιεηηνπξγνί ηεο Γηθαηνζχλεο αζθνχλ ην ιεηηνχξγεκά ηνπο κε απφιπηε ειεπζεξία γλψκεο κέζα ζηα πιαίζηα ησλ δηθνλνκηθψλ θαη δενληνινγηθψλ θαλφλσλ, κε θνηλφ ζθνπφ θαη ζηφρν ηελ απξφζθνπηε, νξζή θαη ηαρεία απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο. Κπξίεο θαη Κχξηνη, ε Δπξψπε θαη ε παγθνζκηνπνίεζε δελ πξέπεη λα ζεσξείηαη σο κηα απεηιή γηα ην επάγγεικά καο, αιιά σο κηα επθαηξία αλάπηπμεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ησλ ζπλεξγαζηψλ καο ζε πλεχκα ακνηβαηφηεηνο θαη θαιήο πίζηεο, πνπ αληαλαθιά ελ ηέιεη ζηελ νξζή απνλνκή ηεο Γηθαηνζχλεο θαη ηελ πξνάζπηζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ πειαηψλ καο. 21 ηελ Διιάδα απηήλ ηελ ζηηγκή αλαινγνχλ θαηά κέζν φξν 400 ελεξγνί Γηθεγφξνη αλά 100.000 θαηνίθνπο. ηελ Θεζζαινλίθε ηνπ 1.200.000 θαηνίθσλ ππάξρνπλ εγγεγξακκέλνη ζηνλ ΓΘ 11.500 Γηθεγφξνη, δειαδή αλαινγεί έλαο Γηθεγφξνο αλά 100 πεξίπνπ θαηνίθνπο. Η ίδηα πεξίπνπ αλαινγία ηζρχεη θαη γηα ην Πξσηνδηθείν ησλ Αζελψλ, κε εγγεγξακκέλνπο πεξί ηνπο 35.000 Γηθεγφξνπο. 22 Η πνιπλνκία θαη ε ζπρλή κεηαβνιή ησλ λφκσλ πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηηο εθάζηνηε επηινγέο ηεο Πνιηηείαο, νη θνηλσληθέο νηθνλνκηθέο αληζνξξνπίεο θαη ε αλαζθάιεηα πνπ αηζζάλνληαη νη πνιίηεο απφ ηηο ζπλαιιαθηηθέο πξαθηηθέο ελ κέζσ θξίζεο, ηα ζπρλά ππνβαιιφκελα αηηήκαηα αλαβνιψλ ελ πνιινίο αδηθαηνιφγεηα θαη ελίνηε απφ ζθνπηκφηεηα, νη καηαηψζεηο δηθψλ θαη επαλαθνξέο κε θιήζε θιπ. 14

Όζν ε ιέμε «Γηθεγφξνο» εμαθνινπζεί λα ζπκβνιίδεη ηελ αλεμαξηεζία θαη ηελ ειεπζεξία θαη φζν ν ακεξφιεπηνο Γηθαζηήο εγγπάηαη ην θχξνο ηεο Γηθαηνζχλεο, θαη ακθφηεξνη απφ θνηλνχ εμαθνινπζνχκε λα ζπκβάιινπκε ζηελ αξηηφηεξε ιεηηνπξγία θαη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο κε επαγγεικαηηθή εζηθή θαη ζπλέπεηα, ην θνηλσληθφ έξεηζκα θαη ε δηαρξνληθή απνδνρή θαη εμέιημε ησλ ιεηηνπξγεκάησλ καο δελ θηλδπλεχνπλ. Γηαηί ν λνκηθφο πνιηηηζκφο δελ κεηξηέηαη κε νηθνλνκηθνχο δείθηεο, αιιά κε θνηλσληθνχο, δηθαηηθνχο θαη εζηθνχο δείθηεο πνπ εκπλένπλ ζε φινπο ηνλ ζεβαζκφ ζηελ Γηθαηνζχλε θαη απνηεινχλ γηα εκάο ηνπο Έιιελεο ην ερέγγπν ηεο κεηάβαζεο απφ έλα έλδνμν παξειζφλ ζε έλα έλδνμν κέιινλ. αο επραξηζηψ γηα ηελ πξνζνρή ζαο. 15