Παπαγεωργίου Δημήτριος Νοσηλευτής ΠΕ, MSc, PhD Προϊστάμενος Κλινικής Ημέρας «ΕΤΡΩΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ»

Παπαγεωργίου Δημήτριος Νοσηλευτής ΠΕ, MSc, PhD Προϊστάμενος Κλινικής Ημέρας «ΕΤΡΩΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ»

Πρόληψη. Η θεραπεία του καρκίνου, εμποδίζοντας τα καρκινικά κύτταρα να πολλαπλασιασθούν, να διηθήσουν τα παρακείμενα όργανα - ιστούς και να δώσουν μεταστάσεις. Η μετατροπή της νόσου σε χρονία σε πρώτη φάση και η διατήρησή της σε αυτήν την κατάσταση. Η διατήρηση της ζωής και των βασικών λειτουργιών. ΙΔΑΝΙΚΟΣΕΡΟ ΕΝΑΡΙΟ: Να μπορώ να επιλέγω ένα φάρμακο που θα τιθασεύει τον πολλαπλασιασμό με τις λιγότερο δυνατές παρενέργειες στα υγιή κύτταρα.

Προετοιμασία των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Χορήγηση των φαρμάκων. Παρακολούθηση εκτίμηση των αρρώστων. Καταγραφή συμπτωμάτων, παρενεργειών, αντιδράσεων. Εκπαίδευση του ασθενούς. Διατήρηση - φύλαξη των φαρμάκων. Καταστροφή απομάκρυνση όλων των άχρηστων υλικών.

Προκαλεί Καρκίνο. Καταστρέφει το αναπτυσσόμενο έμβρυο ή βλάπτει τη γονιμότητα. Προκαλεί Χρωματοσωμική Διάσπαση. Προκαλεί σοβαρή τοξικότητα σε όργανα σε χαμηλές δόσεις.

Βλαπτικοί για τα υγιή κύτταρα και ιστούς, όπως και για τα καρκινικά κύτταρα. Επικίνδυνοι και για τους εργαζόμενους που τους χειρίζονται, όπως είναι και για τους ασθενείς.

Προσοχή!!! Το να ασχολείσαι ή να εργάζεσαι κοντά σε επικίνδυνα φάρμακα, στο νοσοκομείο ή σε άλλη ιατρική μονάδα, μπορεί να προκαλέσει δερματικά εξανθήματα, στειρότητα, αποβολή, ατυχή κύηση και πιθανόν λευχαιμία ή άλλη μορφή καρκίνου. (National Institute for Occupational Safety and Health NIOSH 2014)

Οξέα συμπτώματα (ναυτία, αλωπεκία, εξανθήματα, ανωμαλία ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας, κώφωση, τοξικές επιδράσεις στην καρδιά και στο αιμοποιητικό) Valanis et al 1993α, β Sotaniemi et al 1983, Rosner 1976, Doll 1989 Ανωμαλίες εμμήνου ρύσεως Shortridge et al 1995 Στειρότητα Valanis et al 1997 Καρκίνο μαστού Gunnarsdottir et al 1997 Αυτόματες αποβολές & Νεκρογεννητικότητα, Ανωμαλίες στο έμβρυο Valanis et al 1999, Stucker, 1990,Martin, 2005, Hemminki et al, 1985

Δερματική επαφή* Άμεση Μολυσμένων επιφανειών Μέσω της κατάποσης Φαγητό, τσίχλες, καραμέλες Από τα χέρια στο στόμα Μέσω της εισπνοής Aerosols Vapors Με έγχυση Βελόνες Θραύσματα *Most common source of exposure (NIOSH, 2014)

Photographs courtesy of L. Hampton, RN, MS, FNP; Donayre Cancer Center, Whiteville, NC. Reproduced with permission.

Photograph courtesy of L. Hampton, RN, MS, FNP; Donayre Cancer Center, Whiteville, NC. Reproduced with permission.

Photographs courtesy of L. Hampton, RN, MS, FNP; Donayre Cancer Center, Whiteville, NC. Reproduced with permission.

Photograph courtesy of Libby Hampton, RN, MS, FNP; Donayre Cancer Center, Whiteville, NC. Reproduced with permission.

Σακτικούς ελέγχους υγκεκριμένες τεχνικές (κατευθυντήριες οδηγίες) Εκπαίδευση του προσωπικού (Community Oncology 2008)

Προετοιμασία (διάλυση ανασύσταση) μόνο σε ειδικό δωμάτιο στο οποίο υπάρχει ειδικό μηχάνημα διάλυσης (biologic safety cabinet - BSC). Χρησιμοποιούνται ειδικά γάντια (latex, nitrile, neopren), μάσκας και μπλούζα. Τοποθετείται ειδική απορροφητική μεμβράνη πάνω στην επιφάνεια διάλυσης των φαρμάκων. Ταγάντια αλλάζονται κάθε 20 λεπτά. Χρησιμοποιούνται άσηπτες τεχνικές. Τα φάρμακα ανασυστήνονται με την χρήση του κατάλληλου διαλύτη (διάλυμα χλωριούχου νατρίου 0,9% ή διάλυμα γλυκόζης 5% ή water for injection) και της κατάλληλης ποσότητας. Πιστή εφαρμογή των οδηγιών που προτείνουν οι εταιρείες παραγωγής. Τα φιαλίδια ανοίγονται μακριά από το σώμα του εργαζομένου.

Η άκρη της βελόνας καλύπτεται με αποστειρωμένη γάζα κατά την έξοδο του αέρα από τη σύριγγα, όταν δεν χρησιμοποιύνται τα κλειστά κυκλώματα για την διάλυση των φαρμάκων. Αναγράφεται το όνομα του ασθενούς, η ημερομηνία διάλυσης, η φαρμακευτική ουσία, ο χρόνος χορήγησης και η υπογραφή του εργαζομένου που το προετοίμασε. Τα υλικά φάρμακα απορρίπτοναι σε κάδους μολυσματικών με ειδική εξωτερική επισήμανση, σε κόκκινες σακούλες ή σε ειδικά μηχανήματα με αεροστεγή σύγκλειση. Άμεσος καθαρισμός όλων των υγρών που διέρρευσαν. Χρησιμοποιούνται κλειστές φιάλες ή σάκοι που κλείνουν με φερμουάρ, για τη φύλαξη των φαρμάκων. Ταφάρμακα μεταφέρονται στο χώρο παράδοσης με αεροστεγές και άθραυστο δοχείο. Απαγορεύεται η λήψη τροφής, ροφημάτων καθώς και η φύλαξή τους μέσα στον χώρο προετοιμασίας.

Μέσω περιφερικού φλεβοκαθετήρα ή Μέσω κεντρικών καθετήρων (Intraport ή Hickman)

Πληροφορημένη συναίνεση του αρρώστου. Αξιολόγηση του αρρώστου. Έλεγχος των εργαστηριακών απαντήσεων. Έλεγχος του ιστορικού (αλλεργία, προηγούμενη θεραπεία). Πρόβλεψη και προγραμματισμός αντιμετώπισης πιθανών αλλεργικών αντιδράσεων.

Επιλογή κατάλληλης φλεβικής οδού. Επιβεβαίωση ονόματος ασθενούς και φαρμάκου. Καταγραφή Ζωτικών Σημείων. Χορήγηση των φαρμάκων με γάντια και προστατευτική μπλούζα. (Τοποθέτηση απορροφητικού υποστρώματος). Τακτικός έλεγχος του ασθενούς. Καλή γνώση των παρενεργειών (αλλά και των ιδιαιτεροτήτων) των φαρμάκων.

Επιφάνεια Ασθενή Προσωπικό Ιματισμό

Απομόνωση του χώρου όπου συνέβη η διαρροή. Χρήση του ειδικού set. Χρήση προστατευτικών ρούχων, γαντιών, γυαλιών και σε ύπαρξη διαρροής (σκόνης), χρησιμοποίηση αναπνευστικής μάσκας. Άνοιγμα διπλών σάκων αποβολής αποβλήτων. Καθαρισμός της επιφάνειας με απορροφητικές πετσέτες και απορρυπαντικό διάλυμα. Καλό ξέβγαλμα με καθαρό νερό βρύσης και καλό στέγνωμα. Τοποθέτηση των λερωμένων υλικών (πχ ρούχων, γαντιών κτλ) στους διπλούς σάκους απορριμμάτων. Απόρριψη των σάκων και του περιεχομένου τους σε ειδικό δοχείο. Πολύ καλό πλύσιμο χεριών με νερό και σαπούνι. Otto Se: Chemotherapy, Oncology Nursing, St Louis, Mosby, 2001

Εξαγγείωση καλείται η λόγω ατυχήματος διαρροή φαρμάκου, η οποία προκαλεί πόνο, νέκρωση ή δημιουργία εσχάρας ουλής στον υποδόριο ιστό. Oncology Nursing Society 1996, 1999 Camp-Sorell D. 1999 Otto SE, Mosby 2001

DOXORUBICIN

Καταστροφικά - Φλυκταινώδη (Vesicant). Προκαλούν καταστροφή των ιστών, φυσαλίδες, φλύκταινες. Ερεθιστικά (Irritant). Προκαλούν φαγούρα, σκληρότητα και φλεβίτιδα στην περιοχή έγχυσης. Προκαλούν τοπική αλλεργική αντίδραση (flare). Τποχωρεί εντός 30 λεπτών, δεν εμφανίζεται πόνος. Oncology Nursing Society 1996, 1999, Camp-Sorell D. 1999, Otto SE, Mosby 2001

Γνώση της κατηγορίας που ανήκει το φάρμακο. Πληροφορημένη συναίνεση του ασθενούς. Αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου. Πρόβλεψη και αντιμετώπιση μιας εξαγγείωσης. υζήτηση για την τοποθέτηση κεντρικής γραμμής Έλεγχος βατότητας της φλέβας. Εκπαίδευση των ασθενών Otto SE, Mosby 2001

Διακοπή χορήγησης. Παραμονή του φλεβοκαθετήρα στην θέση του. Αναρρόφηση φαρμάκου και αίματος. Αργή έγχυση ενδοφλέβιου αντίδοτου. Αφαίρεση φλεβοκαθετήρα. Χορήγηση υποδορίως του αντίδοτου κυκλικά (πχ θείοθεϊικό νάτριο, DMSO διμεθυλσουλφοξείδιο). Αποφυγή άσκησης πίεσης. Oncology Nursing Society 1996, 1999 Camp-Sorell D. 1999 Otto SE, Mosby 2001

Φωτογράφηση της περιοχής. Επάλειψη με αλοιφή. Τοποθέτηση διαφανούς αποστειρωμένου καλύμματος. Τοποθέτηση κρύων ή θερμών κομπρέσων. Τακτική παρακολούθηση για εμφάνιση πόνου ερυθρότητας, αναισθησίας, σκληρότητας και νέκρωσης. Καταγραφή συμβάντος. Oncology Nursing Society 1996, 1999 Camp-Sorell D. 1999 Otto SE, Mosby 2001