ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 29.9.2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0932/2006, του Johannes Kleinschnittger, γερμανικής ιθαγένειας, σχετικά με το πρόγραμμα NERES (σχέδιο επέκτασης νέων και υφιστάμενων δρομολογίων) στο αεροδρόμιο του Ντίσελντορφ 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων κάνει λόγο για το πρόγραμμα ενισχύσεων που εφάρμοσε το αεροδρόμιο του Ντίσελντορφ το 2004 με την ονομασία NERES (σχέδιο επέκτασης νέων και υφιστάμενων δρομολογίων) με στόχο να προσφέρει ελκυστικές τιμές σε παρόχους υπηρεσιών εδάφους και σε αεροπορικές εταιρείες που επεκτείνουν το υπάρχον φάσμα υπηρεσιών τους ή προσφέρουν νέα δρομολόγια από το αεροδρόμιο του Ντίσελντορφ. Εντούτοις, από τότε που ξεκίνησε το πρόγραμμα έχει καταγραφεί μια αρνητική τάση όσον αφορά τα κέρδη. Ο αναφέρων ισχυρίζεται ότι οι ζημίες που προκύπτουν καλύπτονται από τις δημοτικές αρχές. Επειδή θεωρεί ότι το πρόγραμμα NERES δεν συμμορφώνεται με τις διατάξεις που προβλέπονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις κοινοτικές κατευθύνσεις για τη χρηματοδότηση των αερολιμένων και σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις σε νέες αεροπορικές εταιρείες που πετούν από περιφερειακούς αερολιμένες, ο αναφέρων ζητεί από το Κοινοβούλιο να επιληφθεί του ζητήματος. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 28 Μαρτίου 2007. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192 παράγραφος 4 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής που ελήφθη στις 27 Ιουλίου 2007. CM\1035614.doc PE392.326v06-00 Ενωμένη στην πολυμορφία
Στις 10 Ιουλίου 2007, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα αποφάσισε να ξεκινήσει την προβλεπόμενη στο άρθρο 88 παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΚ επίσημη διαδικασία εξέτασης του προγράμματος παροχής κινήτρων που εφάρμοσε η Flughafen Dortmund GmbH, η εταιρεία που εκμεταλλεύεται το αεροδρόμιο του Ντόρτμουντ. Το πρόγραμμα NERES (σχέδιο επέκτασης νέων και υφιστάμενων δρομολογίων) αφορά μόνο το αεροδρόμιο του Ντόρτμουντ και όχι το αεροδρόμιο του Ντίσελντορφ. Η Επιτροπή δεν έχει υπόψη της κανένα πρόγραμμα με την ονομασία NERES στο Ντίσελντορφ και υποθέτει ότι το πρόγραμμα που εννοεί ο αναφέρων είναι το πρόγραμμα NERES στο Ντόρτμουντ. Όσον αφορά το Ντόρτμουντ, το 2004, η δημόσια επιχείρηση Flughafen Dortmund GmbH εφάρμοσε ένα πρόγραμμα παροχής κινήτρων για αεροπορικές εταιρείες που ξεκινούν νέα ή επεκτείνουν ήδη υφιστάμενα αεροπορικά δρομολόγια από και προς το αεροδρόμιο. Το πρόγραμμα αυτό ονομάζεται NERES. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διαθέτει η Επιτροπή, το πρόγραμμα NERES αφορά μόνον αεροπορικές εταιρείες και όχι όπως υποστηρίζει ο αναφέρων εταιρείες παροχής υπηρεσιών εδάφους. Κατά την κίνηση της διαδικασίας η οποία θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα, η Επιτροπή αποφάνθηκε ότι το πρόγραμμα NERES, το οποίο προσφέρει στις αεροπορικές εταιρείες ευνοϊκότερα τέλη αεροδρομίου σε σχέση με τα προβλεπόμενα στον δημοσιευμένο κανονισμό τελών του αεροδρομίου, ενδέχεται να συνιστά παράνομη και ασύμβατη κρατική ενίσχυση. Στο πλαίσιο του προγράμματος NERES, η Flughafen Dortmund GmbH παρέχει επίσης υπηρεσίες εμπορικής προώθησης στις εν λόγω εταιρείες. Κατά την έναρξη της διαδικασίας εξέτασης, η Επιτροπή επεσήμανε δύο ξεχωριστά ζητήματα. Καταρχάς, η απόφαση δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με το αν οι εκπτώσεις που παρέχει το πρόγραμμα NERES επί των προβλεπόμενων στον δημοσιευμένο κανονισμό τελών του αεροδρομίου και οι επιδοτήσεις εμπορικής προώθησης που διατίθενται στο πλαίσιο του προγράμματος NERES συνιστούν κρατικές ενισχύσεις για τις αεροπορικές εταιρείες που κάνουν χρήση του προγράμματος NERES, δηλαδή τις Air Berlin, easyjet, Germanwings και Wizzair. Κατά δεύτερον, η Επιτροπή εκτιμά ότι η διεπιδότηση των λειτουργικών ζημιών στο αεροδρόμιο του Ντόρτμουντ από τη δημόσια εταιρεία Stadtwerke Dortmund AG συνιστά ενδεχομένως κρατική ενίσχυση υπέρ του φορέα εκμετάλλευσης του αεροδρομίου. Η εκτίμηση της Επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις που δίδονται σε αεροδρόμια και για τις ενισχύσεις που δίδονται σε αεροπορικές εταιρείες βασίζεται στις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές της 9ης Δεκεμβρίου 2005 για τη χρηματοδότηση των αερολιμένων και τις κρατικές ενισχύσεις σε αεροπορικές εταιρείες για την έναρξη νέων γραμμών με αναχώρηση από περιφερειακούς αερολιμένες. Εάν η επίσημη εξέταση καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είτε το ένα είτε αμφότερα τα μέτρα συνιστούν κρατικές ενισχύσεις, η Επιτροπή θα πρέπει στη συνέχεια να εξετάσει αν μπορούν αυτά να θεωρηθούν συμβατά με την κοινή αγορά. 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής που ελήφθη στις 29 Νοεμβρίου 2007 Μετά από καταγγελία με ημερομηνία 27 Νοεμβρίου 2006 και με θέμα την εικαζόμενη κρατική ενίσχυση σε σχέση με το πρόγραμμα NERES (σχέδιο επέκτασης νέων και υφιστάμενων δρομολογίων) που εφαρμόζει ο αερολιμένας του Ντόρτμουντ από την 1η Ιουλίου 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την από 1ης Δεκεμβρίου 2006 επιστολή της, PE392.326v06-00 2/5 CM\1035614.doc
ζήτησε από τις γερμανικές αρχές να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα. Οι σχετικές πληροφορίες παρελήφθησαν ταχυδρομικώς στις 13 Απριλίου 2006. Δεδομένου ότι η Επιτροπή συνέχισε να έχει αμφιβολίες σχετικά με το εν λόγω μέτρο, αποφάσισε στις 10 Ιουλίου 2007 (απόφαση 2007/3275 της Επιτροπής) να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται δυνάμει του άρθρου 88 παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΚ. Η Επιτροπή, με την από 11ης Ιουλίου 2007 επιστολή της, κοινοποίησε στις γερμανικές αρχές την απόφασή της και τις κάλεσε να παράσχουν πληροφορίες. Οι γερμανικές αρχές απάντησαν στις 25 Ιουλίου 2007. Η απόφαση της Επιτροπής δημοσιεύτηκε επίσης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (C-217/09) στις 15 Σεπτεμβρίου 2007 και τα τρίτα μέρη κλήθηκαν να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους εντός ενός μηνός. Η Επιτροπή θα ενημερώσει το Κοινοβούλιο σχετικά με τα αποτελέσματα της εξέτασής της. 5. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 21 Οκτωβρίου 2008 Μετά από καταγγελία με ημερομηνία 27 Νοεμβρίου 2006 και με θέμα την εικαζόμενη κρατική ενίσχυση σε σχέση με το πρόγραμμα NERES (σχέδιο επέκτασης νέων και υφιστάμενων δρομολογίων) που εφαρμόζει ο αερολιμένας του Ντόρτμουντ από την 1η Ιουλίου 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε, στις 10 Ιουλίου 2007, (απόφαση της Επιτροπής 2007/3275) να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται δυνάμει του άρθρου 88 παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΚ. Μετά τη δημοσίευση της απόφασης της Επιτροπής στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (C-217/09) στις 15 Σεπτεμβρίου 2007, η Επιτροπή έλαβε παρατηρήσεις από τρίτα μέρη, συμπεριλαμβανομένου του αναφέροντος, και από τη γερμανική κυβέρνηση. Έχοντας υπόψη όλες τις πληροφορίες που της υποβλήθηκαν, η Επιτροπή αξιολογεί επί του παρόντος τον φάκελο. Η Επιτροπή θα διαβιβάσει αντίγραφο της τελικής της απόφασης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η τελική απόφαση αναμένεται το αργότερο 18 μήνες μετά την απόφαση της Επιτροπής να κινήσει τη διαδικασία, δηλαδή το αργότερο έως τον Φεβρουάριο του 2009. 6. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής που ελήφθη στις 25 Σεπτεμβρίου 2009 Στην προηγούμενη απάντησή της, η Επιτροπή ανέφερε ότι η τελική απόφαση αναμενόταν το αργότερο έως τον Φεβρουάριο του 2009. Εν τω μεταξύ ωστόσο, μεσολάβησαν γεγονότα που υποχρέωσαν την Επιτροπή να παρατείνει την περίοδο του απαιτούμενου χρόνου για την ολοκλήρωση της εξέτασής της. Τα γεγονότα αυτά σχετίζονται με την απόφαση του Πρωτοδικείου, της 17ης Δεκεμβρίου 2008, στην υπόθεση του αεροδρομίου Charleroi (Τ-196/2004). Το Πρωτοδικείο ακύρωσε την απόφαση της Επιτροπής σχετικά με το αεροδρόμιο Charleroi και τη σχέση του με τη Ryanair. Επιπλέον, διευκρίνισε επίσης με ποιους τρόπους οφείλει η Επιτροπή να λάβει υπόψη τα διαφορετικά μέτρα που έχουν προβλεφθεί από τον ιδιοκτήτη του αεροδρομίου και από τον διαχειριστή του αεροδρομίου υπέρ μιας αεροπορικής εταιρείας. CM\1035614.doc 3/5 PE392.326v06-00
Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή χρειάστηκε να προβεί σε διορισμό οικονομικού εμπειρογνώμονα προκειμένου να διεξαχθεί διεξοδική ανάλυση της υπόθεσης. Η εν λόγω ανάλυση είναι σε εξέλιξη. Μόνο όταν ο εν λόγω εμπειρογνώμων ολοκληρώσει τη μελέτη του, θα μπορέσει η Επιτροπή να δώσει συνέχεια σε αυτήν την υπόθεση. 7. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής (Αναθ. IV), που ελήφθη στις 20 Σεπτεμβρίου 2013 Η παρούσα αναφορά έχει σχέση με την εκκρεμούσα διαδικασία επίσημης εξέτασης που έχει θέμα την εικαζόμενη κρατική ενίσχυση προς τον αερολιμένα του Ντόρτμουντ και τις αεροπορικές εταιρείες που χρησιμοποιούν τον αερολιμένα σε σχέση με το NERES (σχέδιο επέκτασης νέων και υφιστάμενων δρομολογίων) 1. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής α) Πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στα αεροδρόμια και στις αεροπορικές εταιρείες: Όσον αφορά την παρούσα αναφορά, η Επιτροπή παρατηρεί ότι έχει σχέση με εκκρεμούσα εξέταση η οποία είναι μία από τις 31 επίσημες εξετάσεις που είναι σήμερα εν εξελίξει και αφορούν δημόσια χρηματοδότηση αεροδρομίων και εικαζόμενες ενισχύσεις αεροπορικών εταιρειών μέσω διαφοροποιημένης τιμολόγησης. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, το περιβάλλον της αγοράς στον τομέα των αερομεταφορών μεταβλήθηκε σημαντικά. Η πείρα που αποκτήθηκε κατά την εφαρμογή της ισχύουσας δέσμης κανόνων 2 καταδεικνύει την ανάγκη επικαιροποίησης των κανόνων προκειμένου να διασφαλίζονται δίκαιοι και θεμιτοί κανόνες ανταγωνισμού για τις αεροπορικές εταιρείες και τους αερολιμένες ανεξαρτήτως του επιχειρηματικού μοντέλου που έχουν επιλέξει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή δρομολόγησε διαδικασία αναθεώρησης των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις που εφαρμόζονται σε αερολιμένες και αεροπορικές εταιρείες με έναν πρώτο γύρο δημόσιας διαβούλευσης 3 το 2011 προκειμένου ιδίως να καθοριστεί κατά πόσον θα χρειαστεί μια αναθεώρηση και με έναν δεύτερο γύρο σχετικά με το νέο σχέδιο κατευθυντηρίων γραμμών τον Ιούλιο του 2013 4. Το αναθεωρημένο σχέδιο κανόνων θεσπίζει όρους συμβατότητας όσον αφορά τις ενισχύσεις λειτουργίας που μπορούν να χορηγηθούν σε περιφερειακούς αερολιμένες για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, δίνεται χρόνος στους διαχειριστές των περιφερειακών αερολιμένων προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες της αγοράς. Οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές καθιερώνουν επίσης κριτήρια συμβατότητας για την ενίσχυση λειτουργίας που μπορεί να χορηγηθεί στον αερολιμένα πριν την έναρξη ισχύος των εν λόγω κατευθυντηρίων γραμμών. 1 ΕΕ C 217, 15.9.2007, σ. 25. 2 Άρθρο 61 της συμφωνίας ΕΟΧ για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας, ΕΕ C 350, 10 Δεκεμβρίου 1994, σ. 5 και κοινοτικές κατευθύνσεις για τη χρηματοδότηση των αερολιμένων και τις κρατικές ενισχύσεις σε αεροπορικές εταιρείες για την έναρξη νέων γραμμών με αναχώρηση από περιφερειακούς αερολιμένες, ΕΕ C 312, 9.12.2005, σ. 1. 3 Βλέπε IP/11/445. 4 Βλέπε IP/13/644. PE392.326v06-00 4/5 CM\1035614.doc
β) Πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά την εξέταση σχετικά με το αεροδρόμιο του Ντόρτμουντ. Σε σχέση με τον αερολιμένα του Ντόρτμουντ, η Επιτροπή έχει ξεκινήσει δεύτερη επίσημη διαδικασία εξέτασης με θέμα τόσο τις εικαζόμενες ενισχύσεις με παραλήπτες αεροπορικές εταιρείες που χρησιμοποιούν το αεροδρόμιο του Ντόρτμουντ σε σχέση με το NEO (νέο χρονοδιάγραμμα χρεώσεων) όσο και τις εικαζόμενες παράνομες κρατικές ενισχύσεις που λαμβάνει το αεροδρόμιο 1. Αμφότερες οι επίσημες διαδικασίες εξέτασης που αναφέρονται στα στοιχεία α) και β) διενεργούνται κατά προτεραιότητα προκειμένου να εγκριθούν οι τελικές αποφάσεις το συντομότερο δυνατό. Η Επιτροπή έχει επίσης σημειώσει σημαντικές προόδους σε αμφότερες τις εν εξελίξει διαδικασίες. Οι υποθέσεις έχουν βεβαίως εξελιχθεί οι ίδιες με το πέρασμα του χρόνου. Κρίνεται επίσης σκόπιμο να ληφθούν υπόψη οι νέες κατευθυντήριες γραμμές για τις αεροπορικές μεταφορές. Συμπέρασμα Σκοπός της Επιτροπής είναι να καταλήξει στην οριστική της θέση επί αμφοτέρων των υποθέσεων το συντομότερο δυνατό και κατά πάσα πιθανότητα εντός του πρώτου εξαμήνου του 2014. 8. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής (Αναθ.V), που ελήφθη στις 29 Σεπτεμβρίου 2014 Στις 22 Ιουλίου 2014, η Επιτροπή ενέκρινε την τελική απόφαση με την οποία περατώνεται η έρευνα για την χρηματοδότηση του αεροδρομίου του Ντόρτμουντ και για το χρονοδιάγραμμα χρεώσεών του, ονόματι NERES και NEO (βλ. IP/14/863). Το συμπέρασμα της Επιτροπής, όπως προκύπτει από την απόφασή της, είναι ότι, όταν η επιχείρηση διαχειρίσεως του αερολιμένα Flughafen Dortmund GmbH ενέκρινε το πρόγραμμα NERES, λειτούργησε ως φορέας της οικονομίας της αγοράς που επιδιώκει την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη επιλογή προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του. Επιπλέον, η Επιτροπή συμπεραίνει στην απόφασή της ότι η χρηματοδότηση του αερολιμένα από την δημόσια επιχείρηση DSW 21 συνιστά επένδυση και λειτουργική κρατική ενίσχυση. Εντούτοις, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις σε αερολιμένες και αεροπορικές εταιρείες (ΕΕ C 99, 4.4.2014, σ. 3), η εν λόγω κρατική ενίσχυση είναι συμβατή με τη Συνθήκη. Ουσιαστικά, ο αερολιμένας του Ντόρτμουντ συγκεκριμένα ήταν επιλέξιμος για ενίσχυση διότι είχε λιγότερους από 3 εκατομμύρια επιβάτες το χρόνο και διότι κάτι τέτοιο δεν επηρέαζε αθέμιτα τον ανταγωνισμό μεταξύ των αεροδρομίων της περιοχής. 1 ΕΕ C 268, 5.9.2012, σ. 1. CM\1035614.doc 5/5 PE392.326v06-00