Ιδιοκτησία: Δημήτρης Κ. Μητσάτσος

Ιδιοκτησία: Εκδότης: Σύνταξη: HELMEPA Δημήτρης Κ. Μητσάτσος Τομέας Ενημέρωσης Κοινού - Παιδική HELMEPA Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση όλων ανεξαιρέτως των κειμένων και φωτογραφιών χωρίς την γραπτή έγκριση του εκδότη. HELMEPA JUNIOR October 2008 HELMEPA 2008 Copyright All Rights Reserved

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΑΣ ΠΙΟ ΚΑΘΑΡΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΟ! (Έργο παιδιών-μελών ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA)

(Έργο παιδιών-μελών ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA)

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α σελίδα 1. Εισαγωγή.................................................................. 7 2. Προς Εκπαιδευτικούς.......................................................... 8 3. Τι είναι η ΠΑΙΔΙΚΗ ΗELMEPA;.................................................... 10 4. Συνεργασία με Lloyd s Register Educational Trust (LRET).............................. 11 5. H ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA Πρεσβευτής του ΙΜΟ για την Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος..... 12 6. Στατιστικά ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗELMEPA 1993-2008....................................... 14 7. Περιβαλλοντικές Εκθέσεις...................................................... 16 8. Σχέδιο Δράσης ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗELMEPA............................................... 18 (α) Συμμετοχή............................................................ 18 (β) Λειτουργία Ομάδας...................................................... 19 (γ) Δραστηριότητες......................................................... 21 Περιβαλλοντικές........................................................ 21 Ερευνητικές........................................................... 31 (δ) Υποστήριξη Ομάδων..................................................... 36 (ε) Συμβούλιο Παιδιών-Αντιπροσώπων......................................... 38 9. Διαγωνισμός Ζωγραφικής...................................................... 39 10. Επιτεύγματα ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗELMEPA................................................ 40 11. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ............................................................... 42 Επεξήγηση και Μεθοδολογία Ερευνητικών Δραστηριοτήτων.......................... 42 Αίτηση Συμμετοχής......................................................... 54 Δελτίο Καταγραφής Απορριμμάτων............................................. 56

ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΖΗΣΟΥΜΕ, ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΚΑΘΑΡΕΣ ΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΚΤΕΣ!!! (Έργο παιδιών-μελών ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA)

1 Εισαγωγή Η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (HELMEPA) είναι μία μη-κυβερνητική, μη-κερδοσκοπική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1982 από τους ανθρώπους της Ελληνικής Ναυτιλίας με σκοπό τη δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης στο χώρο της ναυτιλιακής βιομηχανίας από πλοιοκτήτη μέχρι ναύτη. Καθώς οι άνθρωποι της Ελληνικής Ναυτιλιακής Οικογένειας κατάγονται παραδοσιακά από παράκτιες και νησιωτικές περιοχές που έχουν δημιουργήσει ιστορικούς δεσμούς με τη θάλασσα, ήταν φυσικό να απαιτήσουν όλοι από την αρχή να αναλάβει η HELMEPA πρωτοβουλίες για την περιβαλλοντική ενημέρωση και της ευρύτερης κοινωνίας. Η απαίτηση αυτή αποτελεί και αναγνώριση του γεγονότος ότι το 90% της θαλάσσιας ρύπανσης προέρχεται από ανθρώπινες δραστηριότητες στη στεριά και όχι στη θάλασσα. Έτσι, από το 1983 η HELMEPA πραγματοποιεί ετήσιες εκστρατείες ενημέρωσης κοινού με μέσα όπως περιβαλλοντικές εκθέσεις σε διάφορες περιοχές της χώρας, εθελοντικούς καθαρισμούς ακτών, τηλεοπτικά μηνύματα, έντυπο υλικό και μαθητικούς διαγωνισμούς αφίσας. Σύμβολο αυτών των εκστρατειών είναι ο γνωστός σε όλους μας Γλάρος της HELMEPA. Από το 1993 οι πρωτοβουλίες της HELMEPA για την ενημέρωση του ευρύτερου κοινού έχουν επικεντρωθεί στη λειτουργία ενός πρότυπου προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για παιδιά 5-13 ετών με τίτλο ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA. Το πρόγραμμα αυτό έχει πλέον υιοθετηθεί και εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες, από την Κύπρο μέχρι και τη μακρινή Αυστραλία, όπου η HELMEPA έχει προωθήσει την ίδρυση παρόμοιων με αυτήν Ενώσεων.

2 Προς Εκπαιδευτικούς Τα μέλη της HELMEPA, Έλληνες ναυτικοί και πλοιοκτήτες μαζί με εταιρείες και οργανισμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό, προσφέρουν στη μαθητική κοινότητα της χώρας μας αυτό το περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης. Όπως η HELMEPA βασίζεται στην εθελοντική δέσμευση όσων θέλουν να βοηθήσουν να επικρατήσει περιβαλλοντική συνείδηση στη ναυτιλιακή βιομηχανία, έτσι και το Πρόγραμμα αυτό απευθύνεται στους Εκπαιδευτικούς που θέλουν να βοηθήσουν να αλλάξει κάτι στη συμπεριφορά μας προς το περιβάλλον. Λάθη των παλαιότερων γενεών είτε από άγνοια, είτε από αδιαφορία οδήγησαν στη ρύπανση του περιβάλλοντος. Αν η ρύπανση αυτή δεν περιοριστεί, οι αυριανοί κάτοικοι του πλανήτη θα αντιμετωπίσουν προβλήματα των οποίων η λύση τους μπορεί να είναι αδύνατη. Ειδικότερα, το μοναδικό θαλάσσιο περιβάλλον της Ελλάδας, της οποίας το πλούσιο πολιτιστικό της παρελθόν συχνά προσβάλλουμε με τις πράξεις μας, έχει ανάγκη από τη δική μας προστασία. Τα στοιχεία από τους εθελοντικούς καθαρισμούς ακτών που οργανώνει η HELMEPA κάθε χρόνο, με χιλιάδες εθελοντές από όλη την Ελλάδα, αποδεικνύουν ότι δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς συνεχίζουμε να φερόμαστε στις θάλασσες και τις ακτές μας σαν να είναι χωματερές. Για τους λόγους αυτούς η HELMEPA στέλνει αυτό το Σχέδιο Δράσης στους Υπεύθυνους Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης όλων των Νομών της Ελλάδας κάθε Σεπτέμβριο. Και η παράκληση είναι να το προωθήσουν στα σχολεία ώστε να ενημερωθούν Εκπαιδευτικοί και μαθητές για τη λειτουργία της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA. Στο εξωτερικό διανέμεται στην Αγγλική γλώσσα, εκτός των άλλων Ενώσεων Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPAs), σε Διεθνείς και Εθνικούς Οργανισμούς με τους οποίους η HELMEPA συνεργάζεται. Την 6 Ιουνίου 2006, οι εκπρόσωποι των μη-κυβερνητικών οργανισμών HELMEPA στην Ελλάδα, CYMEPA στην Κύπρο, AUSMEPA στην Αυστραλία και TURMEPA στην Τουρκία υπέγραψαν ως ιδρυτικά μέλη το καταστατικό της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος - INTERMEPA. Από τότε η NAMEPA στη Βόρεια Αμερική, η UKRMEPA στην Ουκρανία και η URUMEPA στην Ουρουγουάη έχουν επίσης γίνει μέλη της. 8

Ένας από τους βασικούς στόχους της INTERMEPA είναι η υιοθέτηση κοινής εκστρατείας ενημέρωσης του κοινού με έμφαση στην εθελοντική επιμόρφωση των νέων παιδιών στον τομέα του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε συνεργασία με συμμετέχοντα σχολεία, εκπαιδευτικούς και μαθητές στις χώρες όπου λειτουργούν οι οργανώσεις αυτές. Οι Εκπαιδευτικοί που επιθυμούν να πάρουν μέρος οι ίδιοι στο Πρόγραμμα της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA και θέλουν περισσότερες πληροφορίες μπορούν να επισκεφθούν το διαδικτυακό τόπο www.helmepajunior.gr ή να επικοινωνήσουν με τους υπεύθυνους του προγράμματος: e-mail: helmepajunior@helmepajunior.gr τηλ: 210-9343088, fax: 210-9407327 9

3 Τι είναι η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA ; Είναι ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που προσφέρει κάθε χρόνο τη δυνατότητα σε 4.000 μικρούς μαθητές που γίνονται εθελοντικά μέλη του, να ενημερωθούν και αναλάβουν δράση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της πατρίδας μας. Οργανωμένοι σε Ομάδες των 10 και υπό την επίβλεψη ενός Εθελοντή Εκπαιδευτικού, οι μαθητές επιλέγουν και πραγματοποιούν δραστηριότητες του Προγράμματος για διάστημα ενός έτους. Ίδρυση Η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA δημιουργήθηκε το 1993 ύστερα από προτάσεις 150.000 μαθητών που επισκέφθηκαν τις περιβαλλοντικές εκθέσεις της HELMEPA την περίοδο 1983-1992 και ενημερώθηκαν για τη σημασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και για τους κινδύνους που το απειλούν. Η συντονισμένη έρευνα που έγινε μεταξύ των παιδιών έδειξε ότι οι ηλικίες 5-13 ετών είναι το πιο δεκτικό τμήμα της νεολαίας στο περιβαλλοντικό μήνυμα της HELMEPA. Επίσης, προτάσεις πολλών μαθητών έδειξαν ότι τα παιδιά ζητούσαν να τους δοθεί ένα βήμα από όπου να μπορούν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το περιβάλλον, να προβάλλουν ιδέες τους και να διεκδικούν από τους μεγαλύτερους το σεβασμό που δικαιούνται. Σκοπός Να δώσει τη δυνατότητα στα παιδιά που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα να γίνουν υπεύθυνοι, περιβαλλοντικά ενήμεροι και ενεργοί αυριανοί πολίτες. Με τη συμμετοχή τους αυτή, τα παιδιά γνωρίζουν το φυσικό περιβάλλον της πατρίδας μας μαθαίνοντας πόσο σημαντικό είναι και γιατί πρέπει να το προστατεύουμε. Μέσα από τις δραστηριότητες του Προγράμματος αναδεικνύεται η σχέση μεταξύ της καθημερινής ατομικής συμπεριφοράς και ρύπανσης του περιβάλλοντος. Τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι η λύση σημαντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων, όπως είναι τα σκουπίδια στις ακτές, δε δίνεται μόνο από ΟΤΑ και κυβερνήσεις αλλά και από την περιβαλλοντικά υπεύθυνη συμπεριφορά του καθενός μας. Το Πρόγραμμα στοχεύει ακόμη και στη δημιουργία συλλογικού πνεύματος ανάμεσα στους εθελοντές-μέλη του. Μέσα στην Ομάδα, τα 10 μέλη της μαθαίνουν να συνεργάζονται μεταξύ τους, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να αναπτύσσουν ικανότητες οργάνωσης και συντονισμού. Έτσι, μέσα από το συναγωνισμό που αναπτύσσεται μεταξύ των Ομάδων, τα παιδιά αναπτύσσουν αρχές ευγενικής μεταξύ τους άμιλλας. Με τις εμπειρίες που αποκτούν από τη συμμετοχή τους στο Πρόγραμμα, τα μέλη του ευαισθητοποιούνται και γίνονται οι πιο αποτελεσματικοί φορείς σωστών περιβαλλοντικών μηνυμάτων στην τοπική τους κοινωνία. 10

4 Συνεργασία με Lloyd s Register Educational Trust (LRET) Φέτος, η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA γιορτάζει 15 χρόνια λειτουργίας με μία σπουδαία συνεργασία: το Βρετανικό κοινωφελές ίδρυμα Lloyd s Register Educational Trust παρέχει οικονομική υποστήριξη σε ένα τριετές πρόγραμμα της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA με σκοπό την ενδυνάμωση και διεύρυνση του προγράμματος. Έτσι, για τα επόμενα τρία χρόνια η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA δέχεται σε ετήσια βάση χίλια επιπλέον παιδιά-μέλη απ όλη την Ελλάδα, ενώ το Σχέδιο Δράσης του Προγράμματος εμπλουτίστηκε με νέες ερευνητικές δραστηριότητες και πειράματα που ανοίγουν ένα παράθυρο γνώσης φέρνοντας τα παιδιά σε επαφή με κλάδους της επιστήμης όπως βιολογία, γεωλογία, περιβάλλον και οικολογία, ζωολογία, αστρονομία και φυσική. Επίσης, στο Πρόγραμμα θα ενσωματωθεί μία ναυτιλιακή συνιστώσα με σκοπό να γνωρίσουν τα νέα παιδιά τον κόσμο της ναυτιλίας και να πάρουν χρήσιμες πληροφορίες για το δυναμικό αυτό επιχειρηματικό χώρο, στον οποίο οι Έλληνες πρωτοστατούν διεθνώς. Στο πλαίσιο αυτό, από το Σεπτέμβριο 2009 θα λειτουργήσει μία νέα κατηγορία μελών για παιδιά ηλικίας μεγαλύτερη των 13 ετών με τίτλο Oι Ναυτίλοι της HELMEPA. Στην κατηγορία αυτή θα συμμετέχουν πρώην μέλη της ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA που θέλουν να συνεχίσουν την περιβαλλοντική τους δραστηριοποίηση, καθώς και άλλα παιδιά που επιθυμούν να μάθουν περισσότερα για τον κόσμο της ναυτιλίας και να συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Στο χώρο της ναυτιλίας συνεχώς εφαρμόζονται οι εξελίξεις της υψηλής τεχνολογίας και αναπτύσσονται διεθνείς σχέσεις που προάγουν το παγκόσμιο εμπόριο και την ειρηνική συνεργασία. Τα σημερινά παιδιά όπως είναι φυσικό, θα διαδεχθούν κάποια μέρα τα στελέχη της βιομηχανίας, είτε σαν Αξιωματικοί του Εμπορικού Ναυτικού επάνω στα ελληνόκτητα πλοία είτε σαν τεχνοκράτες σε διαχειρίστριες εταιρείες, ναυπηγεία, νηογνώμονες και αλλού. Με την εισαγωγή των νέων αυτών στοιχείων, το Πρόγραμμα εναρμονίζεται με το στόχο του LRET να ενθαρρύνει τους μαθητές να εξοικειωθούν με την επιστήμη, μηχανολογία και τεχνολογία. Είναι η πρώτη φορά που το LRET υποστηρίζει πρόγραμμα εκπαίδευσης παιδιών εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ σημειώνεται ότι το Lloyd s Register of Shipping αποτελεί ένα από τα παλαιοτέρα εταιρικά μέλη της HELMEPA. Ευχή μας είναι τα νέα αυτά στοιχεία που ενσωματώνονται στο πρόγραμμα της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA να βοηθήσουν τα παιδιά και στον επαγγελματικό τους προσανατολισμό. 11

5 H ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA Πρεσβευτής του ΙΜΟ για την Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος O Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) είναι ο αρμόδιος οργανισμός του ΟΗΕ για τη θέσπιση της διεθνούς νομοθεσίας για τη ναυτιλία με στόχο Ασφαλή Πλοία σε Καθαρές Θάλασσες. Μέλη του Οργανισμού είναι 168 χώρες και 63 διεθνείς οργανισμοί. Το Μάρτιο του 2000, ο ΙΜΟ προσκάλεσε στην έδρα του στο Λονδίνο δύο παιδιά-μέλη της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA, τα οποία μίλησαν στην ολομέλεια των μελών του. Με απλά, θερμά λόγια τα παιδιά αυτά περιέγραψαν τις ανησυχίες τους για το θαλάσσιο περιβάλλον και πώς δραστηριοποιούνται οι μαθητές στην Ελλάδα για την προστασία του με τη συμμετοχή τους στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA. Σαν συνέπεια, η Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση των Νέων αποτέλεσε θέμα των συνόδων της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC) του IMO. Επίσης, τον Οκτώβριο του 2006 δύο δωδεκάχρονες μαθήτριες-μέλη της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA από τη Λέρο και της TURMEPA από την Κωνσταντινούπολη προσκλήθηκαν από τον ΙΜΟ και μίλησαν στους εκπροσώπους των κρατών, τονίζοντας ότι τα χρονικά περιθώρια για την προστασία του περιβάλλοντος στενεύουν. Με πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα του ΙΜΟ, τον Ιούλιο του 2005 παιδιά-μέλη της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA από την Κάλυμνο, της CYMEPA από την Κύπρο και της TURMEPA από την Τουρκία συμμετείχαν στο Παγκόσμιο Συνέδριο των Παιδιών για το Περιβάλλον ως Πρεσβευτές του ΙΜΟ για την Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος. Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ στην Ιαπωνία με τη συμμετοχή 600 παιδιών από 66 χώρες. Στη συνέχεια, παιδιάμέλη της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA συμμετείχαν στα ανάλογα συνέδρια που οργανώθηκαν από τη UNEP στη Μαλαισία το 2006 και στη Νορβηγία το 2008. Στο πρόσφατο Συνέδριο στη Νορβηγία συμμετείχαν ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Αντιπροσώπων της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA από τη Σαντορίνη και ένα μέλος της ΠΑΙΔΙΚΗΣ CYMEPA από τη Λεμεσό της Κύπρου. Με το κλείσιμο του Συνεδρίου τα παιδιά παρουσίασαν τις ακόλουθες Εθελοντικές Δεσμεύσεις που υιοθέτησαν και αποφάσισαν να μεταφέρουν στα παιδιά των χωρών τους:

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Να περπατάμε, να χρησιμοποιούμε ποδήλατο και μέσα μαζικής μεταφοράς, να μοιραζόμαστε το αυτοκίνητο με άλλους Να σβήνουμε να φώτα όταν βγαίνουμε από το δωμάτιο Να μην αφήνουμε τις ηλεκτρικές συσκευές σε κατάσταση αναμονής Να προωθήσουμε τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Να αντικαταστήσουμε τις συμβατικές λάμπες με λάμπες φθορισμού Να μειώσουμε το θερμοστάτη και να επιλέξουμε να φοράμε πιο ζεστά ρούχα ΝΕΡΟ Να κάνουμε πιο σύντομα ντους Να κλείνουμε τη βρύση και να εξοικονομούμε νερό Να μη ρυπαίνουμε τα ποτάμια, τις θάλασσες και τους ωκεανούς Να συμμετέχουμε σε Εθελοντικούς Καθαρισμούς Ακτών Να ξαναχρησιμοποιούμε το καθαρό νερό για πότισμα Να χρησιμοποιούμε περισσότερο κρύο και λιγότερο ζεστό νερό ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Για κάθε γενέθλιά μας να φυτεύουμε δέντρα Να μην ψαρεύουμε υπερβολικά, να μην κυνηγάμε υπερβολικά και να μην τρώμε υπερβολικά Να μειώσουμε την αποψίλωση των δασών Να προστατεύουμε τα απειλούμενα είδη ζώων και φυτών Να συμμετέχουμε σε Περιβαλλοντικά Ενημερωτικά Προγράμματα στο σχολείο, την κοινότητα ή την περιοχή μας ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Να επιλέγουμε τοπικά και οργανικά τρόφιμα Να μειώσουμε τη χρήση της πλαστικής σακούλας και του χαρτιού Να αγοράζουμε περιβαλλοντικά φιλικά προϊόντα Να μην αγοράζουμε πράγματα που δεν έχουμε ανάγκη Ας ευχηθούμε ότι τα σημερινά παιδιά και αυριανοί ηγέτες θα συμβάλλουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην αντιμετώπιση της μεγαλύτερης πρόκλησης για την ανθρωπότητα - της παγκόσμιας αλλαγής του κλίματος - μιας πρόκλησης που μας καλεί όλους να βάλουμε στην άκρη τις διαφορές μας και ΝΑ ΔΡΑΣΟΥΜΕ ΤΩΡΑ!! 13

6 Στατιστικά ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA 1993-2008 Από την ίδρυση της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA, περισσότεροι από 48.000 μαθητές και 1.800 Εθελοντές Εκπαιδευτικοί σε 800 σχολεία όλης της χώρας έχουν πάρει μέρος στο Πρόγραμμα. Συνολική Συμμετοχή παιδιών Μέχρι σήμερα, εκτός του Νομού Αττικής, η μεγαλύτερη συμμετοχή παιδιών στο Πρόγραμμα προέρχεται από το Νομό Μεσσηνίας με 4.600 παιδιά και ακολουθούν οι Νομοί Μαγνησίας με 4.180 παιδιά, Ζακύνθου με 4.060 παιδιά, Χίου με 2.420 παιδιά και Ροδόπης με 1.470 παιδιά. Συμμετοχή παιδιών κατά ηλικία Κατά μέσο όρο, κάθε χρόνο το 70% των παιδιών-μελών συμμετέχουν για πρώτη φορά στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA, ενώ το υπόλοιπο 30% είχε συμμετάσχει τουλάχιστον άλλη μία φορά στο παρελθόν. 14

Από τη σχολική χρονιά 1995-1996, συμμετέχουν στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA και νηπιαγωγεία από όλη τη χώρα, των οποίων ο αριθμός αυξάνεται σταθερά κάθε χρόνο. Ο ενθουσιασμός που Οι Δέκα Δημοφιλέστερες Δραστηριότητες (Ποσοστό) παρατηρείται στις Ομάδες αυτές, αλλά και τα θετικά σχόλια των Εκπαιδευτικών τους, δείχνουν πως η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA έχει μεγάλη απήχηση και στα μικρά παιδιά. Στατιστικά στοιχεία των τριών τελευταίων ετών καταδεικνύουν ότι οι 5 πιο δημοφιλείς δραστηριότητες των Ομάδων είναι η δημιουργία εντύπου με σχέδια/γελοιογραφίες με θαλάσσια είδη, η υιοθεσία και εθελοντικός καθαρισμός ακτής, η δημιουργία έργων με άχρηστα υλικά και η παρουσίασή τους σε έκθεση, η τοποθέτηση πινακίδας με ειδικό μήνυμα για την προστασία του περιβάλλοντος της περιοχής και η ανακύκλωση υλικών. Συμμετοχή Εθελοντών Εκπαιδευτικών 15

7 Περιβαλλοντικές Εκθέσεις Η HELMEPA λειτουργεί δύο μόνιμες Περιβαλλοντικές Εκθέσεις, που φιλοξενούνται από την Εταιρεία-Μέλος Costamare Shipping Company SA στο Παλαιό Φάληρο και στο κτίριο Ceres στον Πειραιά. Την τελευταία πενταετία περισσότεροι από 5.500 μαθητές επισκέφθηκαν τις παραπάνω Εκθέσεις από σχολεία της Αθήνας και της περιφέρειας, ενώ την Έκθεση στον Πειραιά επισκέπτονται επίσης σπουδαστές Ναυτικών Ακαδημιών, Πανεπιστημίων και στελέχη της Ελληνικής και διεθνούς ναυτιλίας. Από το Σεπτέμβριο οι ενδιαφερόμενοι Εκπαιδευτικοί μπορούν να επικοινωνούν με τα γραφεία της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA στο 210 9343088 για να προγραμματίσουν επισκέψεις στις Περιβαλλοντικές Εκθέσεις της HELMEPA. Τις δαπάνες μεταφοράς μαθητών των δημοσίων σχολείων προσφέρει η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA. 16

Η ΚΑΘΑΡΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΟΛΩΝ ΜΑΣ! (Έργο παιδιών-μελών ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA)

8 Σχέδιο Δράσης ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA Το Πρόγραμμα της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA εκτελείται με ένα Σχέδιο Δράσης που βάζει τους κανόνες για να λειτουργήσει όσο γίνεται καλύτερα προς όφελος των παιδιών, του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών. Το Σχέδιο Δράσης ανανεώνεται κάθε χρόνο με βάση την εμπειρία που αποκτάται, τις συνθήκες που επικρατούν και τις προτάσεις για αλλαγές που γίνονται από παιδιά, Εκπαιδευτικούς και γονείς. (α) Συμμετοχή Το ετήσιο όριο συμμετοχής των 400 Ομάδων με 4.000 παιδιά, τέθηκε ώστε η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA να καλύπτει τις δαπάνες των Ομάδων που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα και να τους παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη. Κάθε παιδί ηλικίας 5-13 ετών, από οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδας, μπορεί να γίνει μέλος της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA συμμετέχοντας σε μια Ομάδα 10 παιδιών ίδιας ηλικίας και ίδιου σχολείου. Οι Ομάδες δραστηριοποιούνται και συναγωνίζονται μεταξύ τους στις 12 γεωγραφικές περιφέρειες που φαίνονται στον χάρτη. Οι Ομάδες των παιδιών διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες και ηλικίες: 18 Κατηγορία Παιδιά Μέλη Α 6-7 ετών Β 8-9 ετών Γ 10-11 ετών Δ 12-13 ετών Ειδικές Κατηγορίες Ε μαθητές διαφόρων ηλικιών (μονοθέσια ή διθέσια σχολεία) Ν παιδιά Νηπιαγωγείων* Κ μαθητές Κέντρων Ειδικής Αγωγής* *Στις κατηγορίες (Ν) και (Κ ) τα παιδιά συμμετέχουν με ευθύνη των Νηπιαγωγών και Εκπαιδευτικών τους, οι οποίοι και αλληλογραφούν με τη HELMEPA.

(β) Λειτουργία Ομάδας Για να σχηματιστεί μία Ομάδα ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA με εθελοντική συμμετοχή 10 μαθητών χρειάζεται τα παιδιά αυτά να έχουν τη διάθεση να πάρουν μέρος στις κοινές προσπάθειες για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή συμμετοχή της Ομάδας στο Πρόγραμμα είναι η εθελοντική συνδρομή ενός Εκπαιδευτικού που θα επιβλέπει και θα συμβουλεύει την Ομάδα στις δραστηριότητές της. Στόχος κάθε Ομάδας είναι να πραγματοποιήσει από τις 27 δραστηριότητες του Προγράμματος, 12 ή και περισσότερες. Κάθε Ομάδα εκλέγει την/τον Αρχηγό της, που είναι ο σύνδεσμός της με την ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA. Ο/Η Αρχηγός συμπληρώνει με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού την Αίτηση Συμμετοχής Ομάδας που βρίσκεται στο τέλος του Σχεδίου Δράσης ή στην ιστοσελίδα του Προγράμματος www.helmepajunior.gr και τη στέλνει στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA. Οι Αιτήσεις Συμμετοχής Ομάδας γίνονται δεκτές στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA από την αρχή του σχολικού έτους μέχρι και την 31η Ιανουαρίου. Εφόσον ο αριθμός των 4.000 παιδιών συμπληρωθεί πριν την 31η Ιανουαρίου, δεν θα γίνονται δεκτές άλλες Αιτήσεις. 19

Υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ι ς Α ρ χ η γ ο ύ Συμπληρώνει λεπτομερώς και με καθαρά γράμματα την Αίτηση Συμμετοχής Ομάδας. Μοιράζει στα μέλη της Ομάδας τις ταυτότητες και τις κονκάρδες της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA και τους προτρέπει να τις φορούν κατά τις δραστηριότητες. Διαχειρίζεται την αλληλογραφία της Ομάδας με την ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA και ενημερώνει τα μέλη της Ομάδας. Ενημερώνει την ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA με Εκθέσεις του κάθε τρίμηνο για τις δραστηριότητες της Ομάδας. Ενημερώνει την ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA αν κάποιο μέλος της Ομάδας αποχωρήσει ή αλλάξει διεύθυνση. Οι εκθέσεις δραστηριοτήτων πρέπει να είναι τακτοποιημένες σε μορφή τετραδίου, ντοσιέ ή ακόμα να αποσταλούν με e-mail ή σε μορφή cd. Οι δραστηριότητες περιγράφονται συνοπτικά στην αρχή της έκθεσης και ακολουθούν με την ίδια σειρά δείγματα και σχετικό υλικό, αν υπάρχει (π.χ. φωτογραφίες, αντίτυπα εργασιών, ηχογραφήσεις κλπ). Κάθε Σεπτέμβριο, οι Ομάδες της προηγούμενης σχολικής χρονιάς αυτομάτως διαλύονται. Τα μέλη τους φυλάνε τις ταυτότητες και τις κονκάρδες τους και αν θέλουν δηλώνουν συμμετοχή σε νέα Ομάδα σύμφωνα με την ηλικία τους, σε επόμενη σχολική χρονιά.

(γ) Δραστηριότητες Τα μέλη της Ομάδας εκτελούν τις παρακάτω δραστηριότητες του Προγράμματος ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες και την περιβαλλοντική εκπαίδευση που εφαρμόζει ο Εθελοντής Εκπαιδευτικός. Για ορισμένες δραστηριότητες είναι απαραίτητο η Ομάδα, με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού, να εξασφαλίζει τη συνδρομή και συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και φορέων της Πολιτείας. Οι Δημόσιοι αυτοί Οργανισμοί μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην επιτυχία του Προγράμματος προβάλλοντας συγχρόνως την περιβαλλοντική ευαισθησία των κρατικών φορέων της χώρας μας, ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές. Περιβαλλοντικές 1. Υιοθεσία - Εθελοντικός καθαρισμός ακτής Η δραστηριότητα αυτή γίνεται με τα παρακάτω τέσσερα βήματα. Σε περιοχές μακριά από τη θάλασσα, μπορεί να γίνει σε ακτή λίμνης ή κοίτης ποταμού. Βήμα 1ο Η Ομάδα επιλέγει και υιοθετεί μια κοντινή ακτή σε συνεργασία με το Δήμο ή την Κοινότητα. Βήμα 2ο Τα μέλη της Ομάδας, εφοδιασμένα με γάντια και σακούλες, καθαρίζουν την ακτή καταγράφοντας στο ειδικό Δελτίο Καταγραφής τα απορρίμματα που μαζεύουν. Το Δελτίο Καταγραφής βρίσκεται στο ειδικό παράρτημα του Σχεδίου Δράσης καθώς και στην ιστοσελίδα της ΠΑΙΔΙΚΗΣ 21

ΟΙ ΩΡΑΙΕΣ ΔΑΝΤΕΛΩΤΕΣ ΜΑΣ ΑΚΤΕΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΕΡΩΝΟΝΤΑΙ (Έργο παιδιών-μελών ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA)

HELMEPA. Παρακαλούνται οι Εθελοντές Εκπαιδευτικοί να φροντίζουν για την αποστολή των συμπληρωμένων Δελτίων στα γραφεία της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA.Οι πληροφορίες που συλλέγονται από τα Δελτία Καταγραφής, επεξεργάζονται από την HELMEPA και κάθε χρόνο αποστέλλονται στον Περιβαλλοντικό Οργανισμό Ocean Conservancy των ΗΠΑ που οργανώνει δραστηριότητες για τον καθαρισμό και την προστασία των θαλασσών και ωκεανών του πλανήτη. Είναι σημαντικό η καταγραφή των Δελτίων να γίνεται με ακρίβεια καθώς τα στοιχεία αυτά βοηθούν τους επιστήμονες να μελετήσουν πόσα και ποια σκουπίδια καταλήγουν στις θάλασσες, πώς ταξιδεύουν στους ωκεανούς και τι μπορούμε να κάνουμε για το πρόβλημα αυτό. Με αυτό τον τρόπο οι μικροί εθελοντές τις ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA συμβάλλουν ενεργά στην Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος! Βήμα 3ο Τα μέλη των Ομάδων συγκεντρώνονται και με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού συζητούν τα αποτελέσματα από τον καθαρισμό ακτής όπως: Ποιά ήταν τα περισσότερα απορρίμματα που παρατήρησαν; Από πού προέρχονται; Από τι υλικό είναι φτιαγμένα; Πόσο καιρό μένουν στο περιβάλλον μέχρι να διαλυθούν; Τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν; Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς στην καθημερινή μας ζωή για το πρόβλημα των απορριμμάτων; 23

Βήμα 4ο Η Ομάδα δημοσιοποιεί τα αποτελέσματά της σε τοπικούς φορείς (Δήμος / Κοινότητα, Λιμεναρχείο) και τον τοπικό Τύπο και ΜΜΕ εκφράζοντας παράλληλα και τα αιτήματά της (πχ. σεβασμό στο περιβάλλον από όλους, τοποθέτηση κάδων, κ.α). 2. Τοποθέτηση Πινακίδας Τα μέλη της Ομάδας κατασκευάζουν με απλά υλικά πινακίδα με περιβαλλοντικό μήνυμα την οποία και τοποθετούν στην υιοθετημένη και καθαρισμένη από την Ομάδα ακτή, λίμνη ή ποταμό. 24

3. Καταγραφή τοπικής χλωρίδας - πανίδας Τα μέλη της Ομάδας ερευνούν τη γύρω περιοχή και καταγράφουν τα υπάρχοντα είδη φυτών και ζώων για να γνωρίσουν έτσι καλύτερα το φυσικό περιβάλλον του τόπου τους. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού, γίνεται συζήτηση για τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει ο ένας ζωντανός οργανισμός τον άλλο, καθώς και για τις σχέσεις εξάρτησης που αναπτύσσονται μεταξύ τους (τροφική αλυσίδα, κύκλος ζωής κλπ). 4. Κατασκευή μιας τροφικής αλυσίδας Τα μέλη της Ομάδας μαθαίνουν πώς τα ζώα και τα φυτά που ζουν στον ίδιο βιότοπο εξαρτώνται το ένα από το άλλο για να επιβιώσουν. Η Ομάδα με την βοήθεια ψαράδων, δασολόγων, εκπροσώπων Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή Περιβαλλοντικών Οργανισμών της περιοχής της συλλέγει πληροφορίες για κάποιο οικοσύστημα. Στη συνέχεια δημιουργεί μια τροφική αλυσίδα ή δίκτυο που δείχνει πως παράγεται και καταναλώνεται η τροφή στη θάλασσα, στο δάσος κ.α. και την εξάρτηση των οργανισμών μεταξύ τους. 5. Εντοπισμός παράνομων χωματερών και πηγών ρύπανσης - Ενημέρωση Τοπικής Αυτοδιοίκησης Τα μέλη της Ομάδας ερευνούν, εντοπίζουν, καταγράφουν και φωτογραφίζουν παράνομες χωματερές ή πηγές ρύπανσης. Συζητούν για τις επιπτώσεις που έχουν στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής τους (ζώα, φυτά, έδαφος) και τους ανθρώπους (υγεία, οικονομία, τουρισμό κλπ). Αναζητούν απαντήσεις στο γιατί πετάνε οι άνθρωποι τα απορρίμματά τους εκεί και τι άλλο θα μπορούσαν να κάνουν. 25

Σαν δεύτερο σκέλος της δραστηριότητας, η Ομάδα στέλνει τα αποτελέσματα της έρευνάς της στους αρμόδιους φορείς (Δήμο/Κοινότητα, Λιμεναρχείο, Νομαρχία ή Υπουργείο) ζητώντας να παρθούν τα απαραίτητα μέτρα και όλα αυτά τα δημοσιοποιεί στον τοπικό Τύπο και ΜΜΕ, καθώς και στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA για να καταχωρηθούν στην ιστοσελίδα της. 6. Ανακύκλωση υλικών Η Ομάδα οργανώνει πρόγραμμα ανακύκλωσης υλικών (πχ. αλουμινίου, χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού) στο σχολείο και διαθέτει το συγκεντρωμένο υλικό με τη συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Τα παιδιά της Ομάδας παροτρύνουν τους ενήλικες κατοίκους της περιοχής (οικογένεια, φίλους και γείτονες) να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα. Σε περίπτωση που τα συγκεντρωμένα υλικά είναι πολλά και δεν υπάρχει κοντά κέντρο ανακύκλωσης, η Ομάδα μπορεί να κινητοποιήσει την Τοπική Αυτοδιοίκηση προς τη δημιουργία τέτοιων κέντρων ανακύκλωσης. Παράλληλα η Ομάδα μπορεί να ξεκινήσει πρόγραμμα ανακύκλωσης οργανικών απορριμμάτων (αποφάγια, φλούδες, φύλλα, κλαδιά) στο προαύλιο του σχολείου, δημιουργώντας πλούσιο οργανικό λίπασμα. Η Ομάδα μπορεί επίσης να συγκεντρώνει προς ανακύκλωση όσα απορρίμματα έχουν σχέση με μπαταρίες, κινητά τηλέφωνα και ηλεκτρονικούς υπολογιστές, καθώς τα χημικά στοιχεία που υπάρχουν σε αυτά τα απορρίμματα μπορούν να προκαλέσουν τεράστια καταστροφή στο θαλάσσιο περιβάλλον. 26

7. Κατασκευές από άχρηστα υλικά - Έκθεση 8. Δημιουργία έργων με φυσικά υλικά - Έκθεση Τα μέλη της Ομάδας συλλέγουν υλικά από το φυσικό περιβάλλον της περιοχής τους (πχ. Βότσαλα, κοχύλια, φύλλα, ξύλα κ.ά.) και τα χρησιμοποιούν για να φτιάξουν έργα χειροτεχνίας. Τα έργα αυτά μπορούν να παρουσιαστούν σε έκθεση που η Ομάδα θα οργανώσει στο σχολείο ή σε γιορτή στο τέλος της σχολικής χρονιάς. 9. Δημιουργία επιτραπέζιου παιχνιδιού με θέμα το θαλάσσιο περιβάλλον Τα μέλη της Ομάδας φτιάχνουν αντικείμενα από άχρηστα υλικά (πχ. τενεκεδάκια, πλαστικά μπουκάλια, χάρτινες συσκευασίες). Έτσι ανακαλύπτουν πως δεν είναι όλα τα αντικείμενα που πετάμε στα σκουπίδια πραγματικά άχρηστα, αλλά με λίγη φαντασία και καλή διάθεση μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά. Τα έργα αυτά μπορούν να παρουσιαστούν σε έκθεση, που η Ομάδα θα οργανώσει στο σχολείο, ή σε γιορτή στο τέλος της σχολικής χρονιάς. 10. Έντυπο με σχέδια - γελοιογραφίες με θαλάσσια είδη 27

28 11. Περιβαλλοντική σχολική εφημερίδα Η Ομάδα φτιάχνει έντυπο με περιβαλλοντικά νέα με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και των υπολοίπων μαθητών του σχολείου για την προστασία του περιβάλλοντος. Εάν το Σχολείο της Ομάδας εκδίδει ήδη εφημερίδα, τα μέλη επιδιώκουν να αρθρογραφούν σε κάθε τεύχος ένα αφιέρωμα για το περιβάλλον ή να παρουσιάζουν τις δραστηριότητες που πραγματοποίησαν στο Πρόγραμμα. Παράλληλα, τα μέλη της Ομάδας μπορούν να καλύψουν ως μικροί δημοσιογράφοι ένα περιβαλλοντικό θέμα της κοινότητάς τους που μπορεί να συνοδεύεται και από φωτογραφίες. 12. Ενημερωτικό περιβαλλοντικό υλικό Τα μέλη της Ομάδας φτιάχνουν ενημερωτικό υλικό (φυλλάδια κ.ά.) με περιβαλλοντικό περιεχόμενο και το διανέμουν ώστε να ενημερωθεί η τοπική κοινωνία για το πώς μπορούν να βοηθήσουν όλοι για να προστατευτεί το περιβάλλον τους. Για παράδειγμα, το υλικό αυτό μπορεί επίσης να απευθύνεται: στους ψαράδες της περιοχής ενημερώνοντάς τους για το πώς τα αλιευτικά απορρίμματα εξολοθρεύουν τα θαλάσσια είδη, ή και στους καταναλωτές, ενημερώνοντάς τους για την ανάγκη κατάργησης της πλαστικής σακούλας και αντικατάστασής της από σακούλες πολλών χρήσεων (υφασμάτινες/συνθετικές ή χάρτινες), καθώς η ζημιά που προκαλεί στο θαλάσσιο οικοσύστημα είναι τεράστια. 13. Δεντροφύτευση Η Ομάδα ή το Σχολείο μπαίνει στην ιστοσελίδα της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA www.helmepajunior.gr και δεσμεύεται να φυτέψει έναν αριθμό δέντρων μέσα στο Σχολικό Έτος. Στόχος είναι κάθε Σχολείο να καταφέρει να φυτέψει ένα δέντρο για κάθε τάξη! Η δεντροφύτευση μπορεί να γίνει στους χώρους του Σχολείου, στην ευρύτερη περιοχή, με την υποστήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή

όπου αλλού κρίνεται κατάλληλο. Η Ομάδα τραβάει φωτογραφίες από τα δέντρα που φύτεψε και στέλνει αναφορά στα Γραφεία της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA για: 1. Την ημερομηνία δεντροφύτευσης 2. Τον αριθμό δέντρων που φυτεύτηκαν 3. Τα είδη των δέντρων που φυτεύτηκαν Τα παραπάνω στοιχεία και φωτογραφίες καταχωρούνται σε ειδικό ηλεκτρονικό ημερολόγιο στην ιστοσελίδα της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA προσβάσιμο στους επισκέπτες της, ώστε με τη σειρά του να ευαισθητοποιήσει και άλλα Σχολεία. 14. Συνεργασία με τα τοπικά ΜΜΕ Η Ομάδα παρουσιάζει τα αποτελέσματα δραστηριοτήτων της σε τοπικούς τηλεοπτικούς-ραδιοφωνικούς σταθμούς, για να ενημερώσει τους κατοίκους της περιοχής και να τους εξηγήσει γιατί πρέπει να συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. 15. Παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού Η Ομάδα βιντεοσκοπεί δραστηριότητές της ή ηχογραφεί μηνύματα και τραγούδια μελών με θέμα το περιβάλλον, κατόπιν στέλνει το υλικό αυτό στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA. Εναλλακτικά σε συνδυασμό με την δραστηριότητα 14 προωθεί το οπτικοακουστικό υλικό που δημιούργησε σε τοπικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, συμβάλλοντας στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού. 16. Μήνυμα για την Ημέρα Περιβάλλοντος Μέχρι την 30ή Μαΐου η Ομάδα στέλνει στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA ένα σύντομο μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος που είναι η 5η Ιουνίου κάθε χρόνο. 29

17. Τραγούδια - Παραμύθια - Ποιήματα Η Ομάδα φτιάχνει τραγούδια, παραμύθια, ποιήματα με θέμα την προστασία του θαλάσσιου κόσμου. 18. Δημιουργία - Παρουσίαση Θεατρικού Έργου Με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού η Ομάδα ετοιμάζει ένα θεατρικό έργο και οργανώνει την παρουσίασή του. Το θέμα του έχει σχέση με την καταστροφή του περιβάλλοντος από τον ίδιο τον άνθρωπο μέσα από την άγνοιά του, την αδιαφορία του αλλά και την απληστία του. Η θεατρική παράσταση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ειδική εκδήλωση στο σχολείο ή σε γιορτή για το τέλος της σχολικής χρονιάς με προσκεκλημένους γονείς, παιδιά, άλλους φορείς της τοπικής κοινωνίας και εκπροσώπους της ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA. 30 19. Επίσκεψη σε Λιμεναρχείο 20. Ενημερωτικό υλικό HELMEPA Η Ομάδα επιδιώκει να επισκεφθεί τοπική Λιμενική Αρχή για να ενημερωθεί για την ασφάλεια των πλοίων, την πρόληψη της ρύπανσης και τη συνεργασία του Λιμενικού Σώματος με την Ελληνική εμπορική ναυτιλία. Εναλλακτικά, η Ομάδα μπορεί να προσκαλέσει στο σχολείο εκπρόσωπο του Λιμενικού Σώματος. Η δραστηριότητα αυτή καλό είναι να οργανώνεται με τη συμμετοχή 3 Ομάδων (30 παιδιά) με μέριμνα των Εθελοντών Εκπαιδευτικών. Η Ομάδα αναλαμβάνει να τοποθετήσει στην περιοχή της το ενημερωτικό υλικό της HELMEPA (Αφίσες) κάθε καλοκαίρι. Το υλικό αυτό αποστέλλεται στην κάθε Ομάδα με την έναρξη της λειτουργίας της.

21. Εργασία για την εξοικονόμηση νερού Η Ομάδα κάνει εργασία/μελέτη πάνω στον κύκλο του νερού δίνοντας βάρος στη σημασία του νερού για την επιβίωση όλων μας. Η Ομάδα μπορεί να ενημερωθεί για το πρόβλημα της λειψυδρίας, να προτείνει απλές συμβουλές και να εφαρμόσει πρακτικές που θα συμβάλλουν στην εξοικονόμηση του νερού. Ερευνητικές Πέρα από τις 21 δραστηριότητες του Σχεδίου Δράσης που συνδέονται άμεσα με το θαλάσσιο περιβάλλον καθώς και με γενικότερα επίκαιρα περιβαλλοντικά προβλήματα, φέτος το Πρόγραμμα εγκαινιάζει μία σειρά Ερευνητικών Δραστηριοτήτων που θα φέρουν τους μαθητές πιο κοντά σε διάφορους τομείς της επιστήμης. Οι παρακάτω ερευνητικές δραστηριότητες ανοίγουν ένα παράθυρο γνώσης στους μικρούς εθελοντές του Προγράμματος και τους φέρνει σε πρώτη επαφή με διάφορους κλάδους της επιστήμης του περιβάλλοντος. Μέσα από μια σειρά απλών πειραμάτων και δραστηριοτήτων τα παιδιά θα μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα θέματα που αφορούν, τη βιολογία, τη γεωλογία, το περιβάλλον, τη ζωολογία, την αστρονομία και τη φυσική. Οι Ερευνητικές Δραστηριότητες πραγματοποιούνται πάντα με την βοήθεια του/της Εκπαιδευτικού. Όσες Ομάδες επιθυμούν να μπουν υποψήφιες για το Συμβούλιο Αντιπροσώπων πρέπει να έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον 2 από τις Ερευνητικές Δραστηριότητες και 10 Περιβαλλοντικές Δραστηριότητες του Σχεδίου Δράσης. Παρακάτω περιγράφονται συνοπτικά οι Δραστηριότητες και ο Σκοπός τους, για την διεξαγωγή τους πρέπει να ανατρέξετε στο Ειδικό Παράρτημα που βρίσκεται στο τέλος του Σχεδίου Δράσης. Φωτογραφίες ή Εκθέσεις των μελών της Ομάδας σχετικά με τις Ερευνητικές Δραστηριότητες θα αποστέλλονται στα Γραφεία της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA. 31

Οι ερευνητικές δραστηριότητες: Συνάντηση οικογένειας πιγκουΐνων Μαθαίνω για τα ιζήματα Μπορώ να παγώσω τη θάλασσα; Η Γη, το ιδανικό σπίτι; προέρχονται από το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Διεθνούς Πολικού Έτους (International Polar Year - IPY), του οποίου η HELMEPA είναι Επίσημος Εταίρος. Σκοπός είναι η ενημέρωση του ευρύτερου κοινού σχετικά με τις Πολικές Περιοχές και το πώς οι κλιματικές αλλαγές που συντελούνται σε αυτές θα επηρεάσουν ολόκληρο τον πλανήτη. Το IPY είναι ένα μεγάλο επιστημονικό πρόγραμμα που εστιάζει στο περιβάλλον της Αρκτικής και της Ανταρκτικής από το Μάρτιο 2007 μέχρι το Μάρτιο 2009. Οργανώνεται από το Διεθνές Συμβούλιο Επιστημών (ICS) και τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) και αποτελεί τη μεγαλύτερη πρωτοβουλία επιστημονικής έρευνας που συντονίζεται σε παγκόσμια βάση τα τελευταία 50 χρόνια. Καλύπτει πάνω από 200 ερευνητικά προγράμματα που μελετούν κυρίως τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών και στα οποία εμπλέκονται επιστήμονες από 60 χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Το πρόγραμμα προσφέρει μία μοναδική ευκαιρία στους εμπλεκόμενους αλλά και στο ευρύτερο κοινό να επιδείξουν το έργο τους, να ενημερωθούν για κρίσιμα περιβαλλοντικά θέματα και να έρθουν σε επαφή με ειδικούς. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.ipy.org 32

22. Μαθαίνω για το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου Είναι αναμφισβήτητο ότι η θερμοκρασία του πλανήτη μας αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Αυτό οφείλεται στην αύξηση των συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα και κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα από ανθρώπινες δραστηριότητες τα οποία παγιδεύουν τη θερμότητα που προέρχεται από την ηλιακή ακτινοβολία. Οι επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου θα επηρεάσουν όλους μας, γι αυτό πρέπει να δράσουμε γρήγορα και αποφασιστικά, αλλάζοντας ορισμένες από τις συνήθειές μας. Μέσα από απλά πειράματα οι μαθητές ανακαλύπτουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις επιπτώσεις του. 23. Ανιχνεύω τη Ρύπανση των Νερών Η συστηματική παρακολούθηση της ποιότητας των επιφανειακών νερών είναι μια από τις σπουδαιότερες δραστηριότητες για τον εντοπισμό περιστατικών ρύπανσης και τη λήψη μέτρων είτε για την προστασία της δημόσιας υγείας ή την αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Η παρακολούθηση των νερών διαφέρει ανάλογα με τη χρήση των νερών (νερό που χρησιμοποιείται για ύδρευση πόλεων, νερά κολύμβησης, νερά σε βιομηχανικές εφαρμογές, κ.α.) και γίνεται συνήθως από εξειδικευμένα εργαστήρια. Ωστόσο υπάρχουν πολλές ευδιάκριτες μορφές ρύπανσης που συνδέονται με την αλλαγή συγκεκριμένων χαρακτηριστικών του νερού όπως είναι το χρώμα, η διαφάνεια, κ.α. η παρατήρηση και μέτρηση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα. 33

24. Συνάντηση Οικογένειας Πιγκουΐνων Σίγουρα μικροί και μεγάλοι έχουμε αναρωτηθεί με ποιο τρόπο τα διάφορα είδη ζώων μπορούν να αναγνωρίσουν τα μέλη της οικογένειάς τους όταν αυτά ζουν μέσα σε μεγάλες ομάδες και μοιάζουν τόσο πολύ μεταξύ τους. Μέσα από αυτήν την πολύ διασκεδαστική δραστηριότητα οι μαθητές θα βιώσουν πώς οι γονείς και τα μωρά πιγκουΐνοι μπορούν να βρίσκουν τις οικογένειές τους σε μεγάλες και θορυβώδεις αποικίες - μία ιδιότητα που παίζει καθοριστικό ρόλο για την επιβίωσή τους. 25. Μαθαίνω για τα Ιζήματα Ο σχηματισμός αμμουδιών μεγάλου μήκους και πλάτους, η δημιουργία δέλτα σε εκβολές ποταμών, ακόμα και η γένεση του αργού πετρελαίου αποτελούν φαινόμενα που συνδέονται με την κίνηση και ροή μικρών στερεών σωματιδίων μέσα σε ένα συνεχές μέσο όπως είναι το νερό. Παράγοντες όπως είναι η διαφορά πυκνότητας μεταξύ νερού και σωματιδίων, η θερμοκρασία και η ταχύτητα του νερού, ρυθμίζουν τον τρόπο και χρόνο εναπόθεσης στερεών υλικών σε μια θαλάσσια λεκάνη. Οι μαθητές παρατηρούν πώς συμπεριφέρεται το έδαφος και τα πετρώματα διαφορετικής πυκνότητας στον αέρα και στο νερό. Κάνουν προβλέψεις και προσεκτικές παρατηρήσεις μαθαίνοντας για τη μεταφορά και την εναπόθεση ιζημάτων σε ποτάμια, λίμνες και θάλασσες. 34

26. Μπορώ να Παγώσω τη Θάλασσα; Έχετε αναρωτηθεί γιατί το νερό της Μεσογείου δεν πρόκειται να παγώσει ποτέ, ακόμα και σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες; Σε κάποιες περιοχές της Ανταρκτικής η θερμοκρασία της θάλασσας κοντά στην επιφάνεια αγγίζει τους -17 βαθμούς Κελσίου, παρόλα αυτά, το νερό δεν παγώνει σε αυτή τη θερμοκρασία. Σε αυτή την δραστηριότητα οι μαθητές εξερευνούν μερικές από τις ιδιότητες του νερού και του πάγου φτιάχνοντας το δικό τους παγωτό. 27. Η Γη, το ιδανικό σπίτι; Είναι γνωστό ότι οι ωκεανοί αποτέλεσαν το μεγάλο δοκιμαστικό σωλήνα μέσα στον οποίο γεννήθηκε και εξελίχθηκε η ζωή στη Γη. Για ποιο λόγο όμως η ζωή αναπτύχθηκε μόνο στον πλανήτη Γη και σε κανέναν άλλο πλανήτη η δορυφόρο του ηλιακού μας συστήματος. Είναι τελικά η Γη το ιδανικό σπίτι; Οι μαθητές συγκρίνουν στοιχεία για την Αφροδίτη, τη Γη και τον Άρη και προσπαθούν να προσδιορίσουν για ποιους λόγους διαφέρουν οι θερμοκρασίες των πλανητών. 35

(δ) Υποστήριξη Ομάδων Η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA υποστηρίζει τις Ομάδες που παίρνουν μέρος στο Πρόγραμμα αναλαμβάνοντας τις ακόλουθες υποχρεώσεις: Εφοδιάζει τις Ομάδες και τους Εθελοντές Εκπαιδευτικούς με σχετικό υλικό όπως ταυτότητες μέλους κονκάρδες, αφίσες και ενημερωτικές εκδόσεις. Αλληλογραφεί με τις Ομάδες και δίνει κατευθύνσεις, συμβουλές και χρήσιμες πληροφορίες για περιβαλλοντικά θέματα. Πραγματοποιεί επισκέψεις σε διάφορες περιοχές της χώρας για να έρθει σε επαφή με τις Ομάδες που εκτελούν το Πρόγραμμα, να ενημερώσει Εκπαιδευτικούς για τη λειτουργία του και να προβάλει σε τοπικό επίπεδο την ανάγκη και τρόπους πρόληψης της θαλάσσιας ρύπανσης. Καλύπτει σε λογικά πλαίσια τις δαπάνες δραστηριοτήτων των Ομάδων σύμφωνα με το Πρόγραμμα. Για την πραγματοποίηση υψηλής δαπάνης απαιτείται προηγούμενη συνεννόηση του Εθελοντή Εκπαιδευτικού με το συντονιστή του Προγράμματος. Προβάλλει το έργο των παιδιών στην παγκόσμια κοινότητα, σε διεθνείς οργανισμούς, και ενημερώνει τις άλλες Ενώσεις (MEPAs). Διανέμει το τριμηνιαίο ενημερωτικό έντυπο ΤΑ ΓΛΑΡΟΠΟΥΛΑ στα μέλη της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA, τους Εκπαιδευτικούς, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον Τύπο, καθώς και Κρατικούς Φορείς. Η προβολή του έργου των παιδιών-μελών του Προγράμματος είναι η ελάχιστη ηθική επιβράβευση των προσπαθειών που κατέβαλαν στη διάρκεια της συμμετοχής τους. Η δημοσιοποίηση των δράσεων τους συχνά λειτουργεί και σαν αφορμή για την περιβαλλοντική αφύπνιση και δραστηριοποίηση και της ευρύτερης τοπικής κοινωνίας. 36

Η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος ενημερώνει τα Μέλη της, ελληνόκτητα Πλοία, Εταιρείες και Οργανισμούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και χιλιάδες Ναυτικούς, για το έργο των μαθητών-μελών της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA. Μεταφέρει τις εξελίξεις και επιτεύγματα του Προγράμματος στην Ελληνική και Διεθνή Ναυτιλιακή Κοινότητα, το Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP) και σε άλλους φορείς με τους οποίους συνεργάζεται. Οι δραστηριότητες των Ομάδων προβάλλονται και σε ναυτιλιακά περιοδικά και άλλα έντυπα με τα οποία η HELMEPA συνεργάζεται, καθώς και στο Διαδίκτυο μέσω της ιστοσελίδας του Προγράμματος στην ηλεκτρονική του διεύθυνση www.helmepajunior.gr Στα μέλη των Ομάδων και τους εθελοντές Εκπαιδευτικούς που δραστηριοποιούνται στο Πρόγραμμα η HELMEPA απονέμει Αναμνηστικό Δίπλωμα. 37

(ε) Συμβούλιο Παιδιών - Αντιπροσώπων Το Συμβούλιο Αντιπροσώπων έχει 12 μέλη - όσες οι γεωγραφικές περιοχές του Προγράμματος - που είναι οι Αρχηγοί των Ομάδων που πραγματοποίησαν τουλάχιστον 10 Περιβαλλοντικές Δραστηριότητες και 2 Ερευνητικές Δραστηριότητες του Προγράμματος στην διάρκεια ενός σχολικού έτους. Σκοπός του Συμβουλίου είναι να εξετάσει τα αποτελέσματα του Προγράμματος του προηγούμενου σχολικού έτους και να προτείνει νέες ιδέες για τη βελτίωσή του με βάση την εμπειρία που απέκτησαν τα μέλη του. Τα μέλη του Συμβουλίου προσκαλούνται από τη HELMEPA και συνοδευόμενα από έναν από τους γονείς τους και την/τον Εκπαιδευτικό τους, έρχονται με δαπάνες του Προγράμματος στην Αθήνα Νοέμβριο ή Δεκέμβριο. Το Συμβούλιο εκλέγει Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο και Γραμματέα και ενημερώνεται από στελέχη της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA για τις δραστηριότητες που έγιναν σε όλη την Ελλάδα, σύμφωνα με πληροφορίες από τις Ομάδες που έλαβαν μέρος. Κάθε μέλος του Συμβουλίου παρουσιάζει τις εμπειρίες της Ομάδας του και ακολουθεί συζήτηση για να προκύψουν νέες ιδέες για τη βελτίωση του Προγράμματος. Οι αποφάσεις που τελικά θα πάρει το Συμβούλιο δημοσιεύονται με Δελτίο Τύπου της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA και τα μέλη του, στο τέλος κάθε συνεδρίασης, συναντώνται με εκπροσώπους του Τύπου και ΜΜΕ που θα έχουν προσκληθεί. Το Συμβούλιο διατηρείται μέχρι την εκλογή του επόμενου, οπότε διαλύεται και τα μέλη του μπορούν, αν θέλουν, να πάρουν πάλι μέρος στο Πρόγραμμα σε καινούργια Ομάδα σύμφωνα με την ηλικία τους. 38

9 Διαγωνισμός Ζωγραφικής Κάθε σχολική χρονιά όλες οι Ομάδες της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA καλούνται να πάρουν μέρος στον Διαγωνισμό Ζωγραφικής, με θέμα σχετικό με το περιβάλλον. Φέτος ο Διαγωνισμός είναι κοινός για τα παιδιά μέλη της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA και τα μέλη των αντίστοιχων παιδικών τμημάτων στην Κύπρο - CYMEPA και την Τουρκία - TURMEPA, που συμμετέχουν στη Διεθνή Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος - INTERMEPA. Το θέμα του Κοινού Διαγωνισμού Ζωγραφικής των Παιδικών Τμημάτων της INTERMEPA για το 2009, είναι: Ας αλλάξουμε συνήθειες... και όχι το κλίμα! Κάθε Ομάδα πρέπει να στείλει το έργο της στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA μέχρι την 15 Απριλίου 2009 σε χαρτόνι διαστάσεων 50εκ. Χ 70εκ. και όχι με απαλά χρώματα που δυσκολεύουν την εκτύπωση. k 39

10 Επιτεύγματα ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA Για περισσότερα από 48.000 παιδιά που έχουν πάρει μέρος από το 1993 στο Πρόγραμμα, η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA υπήρξε μέσο περιβαλλοντικής ενημέρωσης και δραστηριοποίησης και ίσως κινητοποίησης φίλων, συγγενών, τοπικών φορέων και κοινωνιών σε πολλές περιοχές της χώρας. Η δραστηριοποίηση των παιδιών θα ήταν αδύνατη χωρίς την υποστήριξη περισσοτέρων από 1.800 Εκπαιδευτικών που πλαισίωσαν εθελοντικά τις Ομάδες Παιδικής HELMEPA όλα αυτά τα χρόνια στο έργο τους. Όπως οι ίδιοι γράφουν στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA, το Πρόγραμμα αποτελεί για τους Εκπαιδευτικούς πολύτιμο εργαλείο για να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους και να καλλιεργήσουν αίσθημα εθελοντικής κοινωνικής προσφοράς στη χώρα. Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας είναι η ενθάρρυνση που δίνουν οι γονείς στα παιδιά τους να συμμετέχουν στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA, που τους προσφέρει την απαραίτητη συναισθηματική δύναμη να εκφραστούν ελεύθερα σε μια τέτοια συλλογική πρωτοβουλία. Η πρώτη διεθνής αναγνώριση της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA ήρθε το 1998 από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα UNEP του Ο.Η.Ε., που απένειμε στα παιδιά της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA το Βραβείο Global 500. 40 Το Νοέμβριο 2002 το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα βράβευσε τα παιδιά-μέλη της ΠAIΔΙΚΗΣ ΗELMEPA και τους εκπαιδευτικούς τους για την εθελοντική τους συμμετοχή και δράση στο περιβαλλοντικό αυτό πρόγραμμα.

Τον Οκτώβριο του 2004, Ομάδες των παιδικών Προγραμμάτων των HELMEPA και TURMEPA, αντάλλαξαν επισκέψεις στη Χίο και το Cesme. Τα παιδιά από τις δύο χώρες, συνοδευόμενα από γονείς, εκπαιδευτικούς και στελέχη των δύο Ενώσεων, είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις, να εγκαινιάσουν μια έκθεση ζωγραφικής με έργα παιδιών από την TURMEPA, να πραγματοποιήσουν συμβολικούς καθαρισμούς σε παραλίες και των δυο περιοχών, να δώσουν συνεντεύξεις σε δημοσιογράφους και ΜΜΕ και να αποδείξουν σε όλους πως το περιβάλλον δεν έχει σύνορα. Το Δεκέμβριο του 2007 με την ολοκλήρωση του 14ου Συμβουλίου Αντιπροσώπων η INTERMEPA, βράβευσε τα καλύτερα έργα του 1ου Κοινού Διαγωνισμού Ζωγραφικής παιδιών από τις τρεις Ενώσεις σε Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία. Στη συνέχεια σε ειδική τελετή που πραγματοποιήθηκε στο Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα, η Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επέδωσε, σε κάθε παιδί ξεχωριστά ειδικό έπαινο, για τη διάκρισή τους στο Διαγωνισμό Ζωγραφικής αλλά και την εθελοντική τους δέσμευση να προστατεύουν το θαλάσσιο περιβάλλον. Η επικοινωνία μεταξύ παιδιών από διαφορετικές χώρες μπορεί να βοηθήσει στην εξάλειψη των προκαταλήψεων μεταξύ λαών και την κατανόηση της παγκόσμιας διάστασης των περιβαλλοντικών απειλών. Έτσι, ίσως γίνει κοινή συνείδηση σε όλους ότι η θαλάσσια ρύπανση δε γνωρίζει ανθρώπινα σύνορα και ανταγωνισμούς και πως η ζωή στον πλανήτη μας εξαρτάται από ένα ισορροπημένο, καθαρό θαλάσσιο περιβάλλον. 41

11 Παράρτημα Επεξήγηση και μεθοδολογία των Ερευνητικών Δραστηριοτήτων 1. Μαθαίνω για το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου Με μια ματιά: Οι μαθητές ανακαλύπτουν πως επιδρούν τα αέρια του θερμοκηπίου στην αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της γης. Προσομοιώνουν τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της γης με ένα διαφανές γυάλινο βάζο που αφήνει να το διαπεράσει η εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία, παγιδεύοντας όμως μέρος αυτής που ανακλάται από το έδαφος ή ακτινοβολείται από σώματα που την απορροφούν με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας. Πληροφορίες για τους Εκπαιδευτικούς: Στα όρια της ατμόσφαιράς της, η Γη δέχεται κατά μέσο όρο 1366 Watt ηλιακής ακτινοβολίας ανά τετραγωνικό μέτρο. Περίπου το 30% της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας ανακλάται από την ατμόσφαιρα, τα νέφη και την επιφάνεια της Γης. Το 70% της ηλιακής ακτινοβολίας απορροφάται, κατά 16% από την ατμόσφαιρα (συμπεριλαμβανομένου και του στρατοσφαιρικού στρώματος του όζοντος), κατά 3% από τα νέφη και κατά το μεγαλύτερο ποσοστό (51%) από την επιφάνεια του εδάφους και τους ωκεανούς που έχουν 1.000 φορές μεγαλύτερη θερμοχωρητικότητα. Η Γη εκπέμπει επίσης θερμική ακτινοβολία σε μεγάλα μήκη κύματος σε αντίθεση με την ηλιακή ακτινοβολία. Η ατμόσφαιρα της Γης, διαθέτει μεγάλη αδιαφάνεια στη μεγάλου μήκους κύματος, γήινη ακτινοβολία, έχει δηλαδή την ικανότητα να απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της, ποσοστό περίπου 71%. Η ίδια η ατμόσφαιρα, επανεκπέμπει θερμική ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος, μέρος της οποίας απορροφάται από την επιφάνεια της Γης, η οποία θερμαίνεται περαιτέρω. Αποτέλεσμα του φαινομένου είναι η αύξηση της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας, γεγονός που καθιστά τη Γη κατοικήσιμη. Ωστόσο η αύξηση τα τελευταία 150 χρόνια της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας προκαλεί ένταση του φαινομένου με αποτέλεσμα την αύξηση της επιφανειακής θερμοκρασίας κατά 0.76 O C. Υλικά: 2 ψηφιακά ή απλά θερμόμετρα υδραργύρου k 1 διαφανές γυάλινο δοχείο 2-3 λαστιχάκια ή σελοτέιπ 1 ημερολόγιο 42 1 διαφανή πλαστική σακούλα

Μεθοδολογία: 1. Παίρνουμε ένα κομμάτι χαρτόνι και το διπλώνουμε στη μέση ώστε η μια πλευρά του να ακουμπά σε μια οριζόντια επιφάνεια και ή άλλη να είναι κάθετη σε αυτή. 2. Στηρίζουμε με ένα λαστιχάκι ή σελοτέιπ το ένα θερμόμετρο πάνω στο χαρτόνι ώστε να είναι κατακόρυφο. 3. Τοποθετούμε το άλλο θερμόμετρο μέσα στο γυάλινο δοχείο και σφραγίζουμε το στόμιό του με ένα κομμάτι πλαστικής σακούλας χρησιμοποιώντας ένα λαστιχάκι ή σελοτέιπ. 4. Αφήνουμε το γυάλινο δοχείο δύο λεπτά στον ήλιο και δίπλα του το άλλο θερμόμετρο, φροντίζοντας το φως του ήλιου να μη πέφτει κατευθείαν πάνω στα θερμόμετρα. 5. Παρατηρούμε και καταγράφουμε τις ενδείξεις των δύο θερμομέτρων στο ημερολόγιο. 6. Επαναλαμβάνουμε το πείραμα σε πέντε ηλιόλουστες μέρες και πέντε μέρες με συννεφιά. 7. Εξηγούμε τις διαφορετικές ενδείξεις των δύο θερμομέτρων σε κάθε πείραμα. 2. Ανιχνεύω τη Ρύπανση των Νερών Με μια ματιά: Οι μαθητές μαθαίνουν κάνοντας παρατηρήσεις και απλές μετρήσεις να βγάζουν συμπεράσματα για την ποιότητα των επιφανειακών νερών και να ανιχνεύουν ρυπάνσεις που προκαλούνται από ανθρώπινες δραστηριότητες. Πληροφορίες για τους Εκπαιδευτικούς: Ρύπανση της θάλασσας και γενικότερα των επιφανειακών νερών θεωρείται η άμεση ή έμμεση εισαγωγή ουσιών ή συγκεκριμένων μορφών ενέργειας που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στην ανθρώπινη υγεία και τους οργανισμούς που διαβιούν εκεί, να υποβαθμίσουν νόμιμες χρήσεις και αγαθά που εξαρτώνται από την ποιότητα του περιβάλλοντος. Το ph παίζει σπουδαίο ρόλο στο θαλάσσιο οικοσύστημα γιατί καθορίζει τη διαλυτότητα και τη χημική μορφή των περισσοτέρων ουσιών που βρίσκονται σ αυτό. Οι φυσιολογικές τιμές για τη θάλασσα κυμαίνονται από 6-9 (στην επιφάνειά της από 8.0-8.3) ενώ για το πόσιμο νερό από 6.5-8.5. Οι φυσιολογικές τιμές του διαλυτού οξυγόνου στη θάλασσα είναι πάνω από 7 mg/λίτρο ενώ μικρότερες συγκεντρώσεις σημαίνουν συνήθως έλλειψη οξυγόνου και δυσκολία διαβίωσης ψαριών και άλλων οργανισμών. 43

Υλικά: 1 σετ χρωματικών δεικτών μέτρησης ph και διαλυτού οξυγόνου 1 ψηφιακό ή απλό θερμόμετρο υδραργύρου 2 διαφανή γυάλινα δοχεία χωρητικότητας 250-500 ml 1 ημερολόγιο l Μεθοδολογία: 1. Η Ομάδα επιλέγει μια περιοχή με εύκολη πρόσβαση σε μια λίμνη, θάλασσα ή ποτάμι και σε χρονικό διάστημα 2 μηνών συλλέγει 4 δείγματα (ένα κάθε 15 ημέρες) νερού όγκου 250 ml περίπου. 2. Μετρά τη θερμοκρασία του νερού με βύθιση του θερμομέτρου για δύο λεπτά στο γυάλινο δοχείο. 3. Παρατηρεί την επιφάνεια και τη στήλη του νερού στο δείγμα για τυχόν αφρισμό, ίχνη ιριδισμού από πετρέλαιο και άλλα σωματίδια που μειώνουν τη διαφάνεια. 4. Μετρά το ph και το διαλυτό οξυγόνο φέρνοντας σε επαφή τους χρωματικούς δείκτες με το νερό του δείγματος. 5. Σημειώνει στο ημερολόγιο τις παρατηρήσεις και τις μετρήσεις. 6. Εξηγεί στο τέλος της δραστηριότητας τη σημασία κάθε μιας από τις παραπάνω παραμέτρους και τα αποτελέσματα της έρευνας. 3. Συνάντηση οικογένειας Πιγκουΐνων Με μια ματιά: Οι μαθητές θα βιώσουν πώς οι γονείς και τα μωρά πιγκουΐνοι μπορούν να βρίσκουν τις οικογένειές τους σε μεγάλες και θορυβώδεις αποικίες. Ένας διασκεδαστικός τρόπος να συγκεντρώνετε τους μαθητές για ομαδικές δραστηριότητες. 44