ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΚΤΟΓΡΑΜΜΕΣ ΛΟΓΩ ΥΔΡΟΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΛΛΟΙΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΡΕΜΑΤΩΝ Χρ. Αναγνώστου Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών ΕΛΚΕΘΕ 1
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ «Διαχείριση και αξιοποίηση ρεμάτων στο αστικό περιβάλλον. Προκλήσεις και προοπτικές» Βασικός προβληματισμός 2
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Βασικός προβληματισμός «Διαχείριση και αξιοποίηση ρεμάτων στο αστικό περιβάλλον. Προκλήσεις και προοπτικές»? 3
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Βασικός προβληματισμός «Διαχείριση και αξιοποίηση ρεμάτων στο αστικό περιβάλλον. Προκλήσεις και προοπτικές» Ανθρωποκεντρική η θεώρηση? 4
Παράδειγμα: Το λεκανοπέδιο της Αθήνας 5
Βασικά στοιχεία του ευρύτερου φυσικού συστήματος του Λεκανοπεδίου: -Οι ορεινοί όγκοι, -Οι πρόποδες των ορεινών όγκων -Το υδρογραφικό δίκτυο - Οι πεδινές εκτάσεις, -Οι ακτές, - Ο Σαρωνικός κόλπος 6
Αναζητώντας τα ρέματα 7
Αναζητώντας τα ρέματα 8
Αναζητώντας τα ρέματα 9
Αναζητώντας τα ρέματα 10
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Αυτό «Διαχείριση και αξιοποίηση ρεμάτων στο αστικό περιβάλλον. Προκλήσεις και προοπτικές» ή αυτό; «Διαχείριση του αστικού περιβάλλοντος ιστού για μια πλήρη αποκατάσταση των ρεμάτων - Μια επιτακτική ανάγκη» 11
Ποιά είναι η σημασία των ρεμάτων για το σύστημα των ακτών; 12
Πως ορίζουμε την παράκτια ζώνη; Είναι ο χώρος όπου αλληλεπιδρούν η υδρόσφαιρα, η λιθόσφαιρα, η ατμόσφαιρα, η εμπεριεχόμενη σε αυτές τις σφαίρες βιόσφαιρα και το διακριτό μέρος της βιόσφαιρας, η νοόσφαιρα [ο σκεπτόμενος άνθρωπος Homo sapiens, Άνθρωπος ο σώφρων]. 13
Πως ορίζουμε την παράκτια ζώνη; Ατμόσφαιρα Λιθόσφαιρα Υδρόσφαιρα Τα αβιοτικά υποσυστήματα του γήϊνου συστήματος 14
Βιόσφαιρα Ατμόσφαιρα Λιθόσφαιρα Υδρόσφαιρα Η ζωή: Ο έμβιος κόσμος του γήϊνου συστήματος 15
Νοόσφαιρα Βιόσφαιρα Ατμόσφαιρα Λιθόσφαιρα Υδρόσφαιρα Ο νούς: Ανιχνεύοντας την πολυπλοκότητα του γήϊνου συστήματος 16
Το Ινστιτούτο Ελληνικό Ωκεανογραφίας παράκτιο σύστημα Ένα ανοιχτό φυσικό σύστημα 17
18
Παράκτια συστήματα στην Ελλάδα Λεκάνες απορροής της Ελληνικής χερσονήσουa Παράκτια συστήματα της ελληνικής χερσονήσου Ποταμιο-Παράκτια συστήματα Ημίκλειστες θαλάσσιες περιοχές Υφαλοκρηπιδικά συστήματα, Νησιωτικά συμπλέγματα Greece: -coastline length approx. 18.000 km. -land area approx. 130.000 km 2 19
Rocky coasts 20
Lagoons Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Beaches Sand bariers 21
Deltaic Systems 22
Χρήσεις παράκτιων ζωνών στην Ελλάδα 23
Επιστροφή στο δομημένο παράκτιο σύστημα 24
Ι ΙΙ ΙΙΙ Το θαλάσσιο μέτωπο του δομημένου χώρου του Λεκανοπεδίου διακρίνεται σε τρία τμήματα (με τις ιδιαιτερότητες) 25
Το θαλάσσιο μέτωπο από το Φλοίσβο μέχρι την Βουλιαγμένη 26
Φάληρο - Άλιμος Ελληνικό - Γλυφάδα Βούλα - Βουλιαγμένη 27
Φάληρο - Άλιμος 28
29
30
Ελληνικό - Γλυφάδα 31
Βούλα Βουλιαγμένη 32
Χαρακτηριστικά Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Α Περιοχή Π. Φαλήρου - Αλίμου Β Περιοχή Ελληνικού - Γλυφάδας Γ Περιοχή Βούλας Βουλ/μένης Σύνολο Χαρακτηριστικά ακτών -Μήκος ακτής (γραμμή αέρος) -Μαρίνες -Λιμενίσκοι μικρών σκαφών -Τεχνητό μέτωπο με λιθορριπές -Λιμενικές εγκατ/σεις Ολ. Αγώνων -Περίφραξη (κυρίως ΓΓΑ) -Περίφραξη Αστέρια Γλυφάδας -Περ/ξη Καβούρι, Αστέρ. Βουλ/νης -Κλειστές πλάζ -Εγκαταστάσεις στις ακτές -Ακτές ελεύθερης πρόσβασης 4,6 km 35% 2% 15% 48% 6,7 km 10,5% 7,5% 15% 37% 15% 15% 6,3 km 3% 40% 13% 1% 43% 17,6 km 13,0% 4,5 % 4,0 % 5,5 % 14,0% 5,5% 14,0% 4,5% 0,5% 35,5% Χαρακτηριστικά χερσαίου παράκτιου χώρου -Άξονας παραλιακής οδού -Ρέμματα -Πλήρης δόμηση -Ελεύθεροι από την δόμηση χώροι Σ όλο το μήκος Ρέμα Πικρ/φνης ΝΑΙ Νεκρ/Μνημ. Ανύπαρκτοι Σ όλο το μήκος - ΝΑΙ Παλαιό αεροδρόμιο Γήπεδα Γκολφ Στο μισό μήκος ΝΑΙ Πράσινο Βουλ/μένης 33
Πρώτα Συμπεράσματα Για τα πέντε εκατομμύρια κατοίκων του Λεκανοπεδίου είναι ελεύθερο περίπου το 35% του μήκους των ακτών της ζώνης από το Φλοίσβο μέχρι την Βουλιαγμένη Ευνοούνται οι μειοψηφικές ομάδες που κατέχουν μεγάλα σκάφη αναψυχής (Μαρίνες) και εκμεταλλεύονται κλειστές περιοχές [Αστέρια Γλυφάδας, Καβούρι, Αστέρας Βουλ/μένης]. Αυτές οι δραστηριότητες καταλαμβάνουν περίπου το 33% της έκτασης των ακτών της ως άνω ζώνης. Οι αθλητικές εγκαταστάσεις έχουν δεσμεύσει σημαντικό τμήμα του μετώπου των ακτών, (14%). 34
Μπορεί κανείς σχετικά εύκολα να προβλέψει τις μελλοντικές συγκρούσεις των ομάδων που χρησιμοποιούν το παράκτιο μέτωπο της ζώνης από το Φλοίσβο μέχρι την Βουλιαγμένη. 35
-Ανάγκη για διαχείριση, για Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης; 36
-Πως ορίζεται η Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης; 37
Τι ολοκληρώνουμε; Ολοκληρώνουμε φυσικό και ανθρωπογενές σύστημα 38
Φυσικό σύστημα Χώρος, πόροι Παραπροϊόντα Ανθρωπογενές σύστημα 39
Ολοκληρώνουμε το φυσικό σύστημα με όλα τα επί μέρους υποσυστήματα, την αλληλεπίδρασή τους, την ροή ύλης και ενέργειας από το ένα υποσύστημα στο άλλο!!!!και πληροφορίας ΜΕΙ 40
Το φυσικό σύστημα: Όρια, δομή, διεργασίες 41
Ολοκληρώνουμε το ανθρωπογενές σύστημα με όλα τα χαρακτηριστικά του, της πολιτισμικής, της κοινωνικής και της οικονομικής του υπόστασης. 42
Το ανθρωπογενές σύστημα: Όρια, δομή, διεργασίες Επίπεδο πόλης Παγκόσμιο Επίπεδο Επίπεδο Ευρώπης Επίπεδο Χώρας Επίπεδο Περιφέρειας Επίπεδο Νομού Χρήση χώρου: Κατοικία, πολεοδόμηση Επιβίωση: Παραγωγή τροφής, χρήση υδάτινου πόρου Οικονομικές δραστηριότητες: Παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών Υποδομές υποστήριξης: μεταφορές, επεξεργασία αποβλήτων και παραπροϊόντων Κοινωνικές δραστηριότητες: μόρφωση, αναψυχή 43
Γιατί τα ολοκληρώνουμε; Τα ολοκληρώνουμε προκειμένου να τα διαχειριστούμε. Διαχείριση: Γιατί υπάρχει ανάγκη διαχείρισης; Επειδή υπάρχει χρήση του φυσικού συστήματος από τον άνθρωπο, επειδή υπάρχει μεταχείριση 44
Ενιαία θεώρηση -αστικό σύστημα -υδρογραφικό δίκτυο -ακτές 45
Ένα παράδειγμα: Το θαλάσσιο μέτωπο του Δήμου Παλαιού Φαλήρου 46
47
48
49
50
Χαρακτηριστικά Περιοχή Π. Φαλήρου Χαρακτηριστικά ακτών -Μήκος ακτής -Μαρίνα / λιμενικές εγκατ/σεις Όρμου Φαλήρου -Λιμενίσκοι μικρών σκαφών -Κρηπιδώματα, λιθορριπές, τσιμεντένιοι πρόβολοι -Βραχώδεις φυσικές ακτές -Αμμώδεις ακτές -Ελεύθερη πρόσβαση στις ακτές ως % ποσοστό 2.830 μ 880 μ 60 μ 600 μ 220 μ 1070 μ 31,0% 2,0% 21,0% 7,5% 38,5% 69,0% Χαρακτηριστικά χερσαίου παράκτιου χώρου -Άξονας παραλιακής οδού -Ρέματα -Πλήρης δόμηση -Ελεύθεροι από την δόμηση χώροι Σ όλο το μήκος Ρ. Πικροδαφνης ΝΑΙ Ανύπαρκτοι 51
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 52
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 53
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 54
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 55
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 56
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 57
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 58
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 59
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 60
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 61
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 62
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 63
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 64
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 65
Περίπατος στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου 66
Ο δομημένος χώρος του Π. Φαλήρου 67
Να σώσουμε κάποιες «μνήμες» του πολιτισμού μας 68
Να σώσουμε κάποιες «μνήμες» του πολιτισμού μας 69
Να σώσουμε κάποιες «μνήμες» του πολιτισμού μας 70
Η σημερινή α-αρχιτεκτονική 71
Η σημερινή α-αρχιτεκτονική 72
Η σημερινή α-αρχιτεκτονική 73
Η σημερινή α-αρχιτεκτονική 74
Η σημερινή α-αρχιτεκτονική 75
Η πόλη μας 76
Η πόλη μας 77
Η πόλη μας 78
Η πόλη μας 79
Η πόλη μας 80
Σύνοψη Προβληματισμός - Περίσκεψη 81
Ν ΑΤΤΙΚΗ Το ανθρωπογενές σύστημα Ανθρωπογενείς δραστηριότητες -Έντονη δόμηση Ας εστιάσουμε!!!!! Προβλήματα Επιπτώσεις -Χωρο-αταξία, Μείωση ζωτικού χώρου -Καταστροφή εδαφικού πόρου -Αλλοίωση θαλάσσιου μετώπου, παράκτιων γεωτόπων και γεωποικιλότητας -Διάβρωση ακτών -Διάθεση υγρών αποβλήτων -Διάθεση στερεών αποβλήτων 82
Είμαστε ευχαριστημένοι; Γιατί φτάσαμε εδώ; 83
Μπορούμε να αλλάξουμε κάτι; 84
Φυσικό σύστημα Χώρος, πόροι Παραπροϊόντα Ανθρωπογενές σύστημα 85
Το φυσικό και ανθρωπογενές σύστημα του Παλαιού Φαλήρου Ο χώρος: -Ο χερσαίος χώρος [όλος δομημένος] -Οι Ακτές -Η Θάλασσα Οι πόροι: -Τρόφιμα [απ έξω] -Νερό [απ έξω] -Ενέργεια [απ έξω] Τα παραπροϊόντα: -Αστικά λύματα [στην Ψυτάλλεια, αλλού] -Σκουπίδια [..αλλού] -Ποιότητα ατμόσφαρας 86
Back to the future Life Quality Equity Biodiversity Human Survival 87
Κλείστε καλά τη σακούλα των σκουπιδιών Οικονομία - economic development - economic growth Ανάπτυξη - sustainable development - sustainability - national and international competitiveness - cost-effectiveness analysis - cost-benefit analysis,. Αειφορία Ανταγωνισμός Ξένες επενδύσεις κλπ 88
Από την κοινωνία των αδιεξόδων σε μια αξιοβίωτη κοινωνία 2010-2100 Οι Στόχοι 89
Τι κάνουμε στο Παλαιό Φάληρο; Οι Σταθμοί 2020 2050 2100 90
Τι κάνουμε στο Παλαιό Φάληρο; -Ανάπλαση της παραλίας Οι Στόχοι για το 2020 -Εκτροπή της παραλιακής αρτηρίας -Μείωση του συντελεστή δόμησης -Αντί έργων αγορά οικοπέδων και δημιουργία ελεύθερου πρασίνου -Νερό δεύτερης ποιότητας από την Ψυτάλλεια -Διαχείριση σκουπιδιών στην πηγή -Σχεδιάζουμε και υλοποιούμε σταδιακά μια άλλη ενεργειακή συμπεριφορά -Διεκδικούμε μικρότερο χρόνο δουλειάς και μορφωνόμαστε διαρκώς -Δημιουργούμε τοπικό χρηματοπιστωτικό σύστημα Π. Φαλήρου 91
Εκτροπή της παραλιακής αρτηρίας 92
Τι κάνουμε στο Παλαιό Φάληρο; Οι Στόχοι για το 2050 -Κατοικίες βιοκλιματικές το πολύ διώροφες -Κάθε δυο τετράγωνα ένα τετράγωνο πράσινο -Όλο το νερό δεύτερης ποιότητας από την Ψυτάλλεια -Δεν εξάγουμε σκουπίδια -Ενεργειακή αυτάρκεια -Αποκαθιστούμε την ντροπή της Ψυτάλλειας με το άγαλμα της Ελευθερίας της Ευρώπης στο Π. Φάληρο 93
Σιτοβολώνας Θεά Δήμητρα Ελαιώνας Θεά Αθηνά Αμπελώνας Θεός Διόνυσος Ναυμαχία της Σαλαμίνας 94
SEAHELLARC SEismic and tsunami risk Assessment and mitigation scenarios in the western HELLenic ARC Ναυμαχία της Σαλαμίνας Ψυτάλλεια WWTP 95
SEAHELLARC SEismic and tsunami risk Assessment and mitigation scenarios in the western HELLenic ARC Ψυττάλεια Το μνημείο των νεοελλήνων για να θυμόμαστε την μάχη της Σαλαμίνας 96
Τι κάνουμε στο Παλαιό Φάληρο; Οι Στόχοι για το 2100 -Σημαντική μέριμνα ο υπερπληθυσμός του πλανήτη Γη -Η φέρουσα ικανότητα του Γήϊνου συστήματος 97
Τhe carrying capacity of the natural and human systems Η φέρουσα ικανότητα φυσικών και ανθρώπινων συστημάτων 98
Κάποιοι πρέπει να κατέβουν Δεν πάει άλλο 99