η αναγκαιοτητα εφαρμογησ ολοκληρωμενησ διαχειρισησ της παρακτιασ ζωνησ στο αστικο θαλασσιο μετωπο του λεκανοπεδιου της ευρυτερησ πολησ των αθηνων

Transcript

1 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume Ι η αναγκαιοτητα εφαρμογησ ολοκληρωμενησ διαχειρισησ της παρακτιασ ζωνησ στο αστικο θαλασσιο μετωπο του λεκανοπεδιου της ευρυτερησ πολησ των αθηνων Κουτσούμπα K. 1, Αναγνώστου Χρ. 2, Μέξα A. 3 1 Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Εύβοιας, nandiakouts@hotmail.com 2 Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, chanag@ath.hcmr.gr 3 Υπουργείο Ανάπτυξης, Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, amex@env.aegean.gr Περίληψη Οι παράκτιες αστικές περιοχές αποτελούν πόλους έλξης για μια σημαντική μερίδα του παγκόσμιου πληθυσμού. Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει την παράκτια ζώνη της Αττικής από το Π.Φάληρο μέχρι τη Βουλιαγμένη. Στη συγκεκριμένη περιοχή παρατηρείται έντονη οικιστική ανάπτυξη ένω καταγράφεται η ανάπτυξη πολλαπλών δραστηριοτήτων σε περιορισμένο παράκτιο χώρο. Στo πλαίσιο της παρούσας εργασίας έγινε η μελέτη της περιοχής και η καταγραφή με επιτόπια έρευνα των προβλημάτων και των συγκρούσεων μεταξύ των διαφόρων χρηστών του παράκτιου χώρου. Επιπλέον έγινε διάκριση της περιοχής σε ζώνες και διατυπώθηκαν εναλλακτικά σενάρια ανάπτυξης διαχείρισης περιβάλλοντος. Η εργασία αναδεικνύει την αναγκαιότητα της εφαρμογής ολοκληρωμένης διαχείρισης στον συγκεκριμένο παράκτιο αστικό χώρο. Λέξεις κλειδιά: παράκτια ζώνη, βιώσιμη ανάπτυξη. the need of applying INTEGRATED costal zone management in the urban coastal zone of athens Κoutsouba Κ. 1, Αnagnostou C. 2, Mexa A. 3 1 Perfecture of Evia, Chalkida, nandiakouts@hotmail.com 2 Institute of Oceanography, Hellenic Centre for Marine Research, chanag@ath.hcmr.gr 3 Ministry of Development, Department of Industry, amex@env.aegean.gr Abstract Urban coastal areas have attracted a significant proportion of the earth population. The study area includes the coastal zone of Attica from P. Faliro to Vouliagmeni. In the specific area is noticed an intensive urbanization and additionally in the specific area are gathered a significant number of different economic and leisure activities. The problems and the conflicts between the stakeholders are reported. The study area is separated in four zones and two scenarios of possible future development of the area are presented. The study confirms the need of applying integrated coastal zone management in the urban coastal area. Keywords: urban coastal areas, sustainable development. 1. Εισαγωγή Ο παράκτιος χώρος φιλοξενεί ένα σημαντικό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 65% των πόλεων με πληθυσμό άνω των 2,5 εκατομμυρίων κατοίκων εντοπίζεται στην παράκτια ζώνη (Vallega, 2001). Ο συνεχής ανταγωνισμός για εκμετάλλευση του διαθέσιμου παράκτιου χώρου, η υποβάθμιση του παράκτιου περιβάλλοντος ως αποτέλεσμα της ραγδαίας εξάπλωσης του αστικού χώρου, η καταστροφή παράκτιων οικοσυστημάτων για τις ανάγκες κατασκευής μεγάλων υποδομών που θα εξυπηρετούν τους κατοίκους της πόλης, η δυσχέρεια πρόσβασης των κατοίκων της πόλης στο παραλιακό μέτωπο, η μη ανάληψη πρωτοβουλιών από την τοπική διοίκηση με στόχο την ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης και η λήψη αποφάσεων από την κεντρική διοίκηση χωρίς την αναγκαία πάντα διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους στη διαχείριση της παράκτιας ζώνης είναι ορισμένα από τα κυριότερα προβλήματα που καταγράφονται -316-

2 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος Ι σε ένα παράκτιο αστικό περιβάλλον (Kullenberg, 2001, Evangelidou, 2003). Το παράκτιο αστικό μέτωπο του λεκανοπεδίου της ευρύτερης πόλης της Αθήνας αποτελεί μια τυπική περιοχή παράκτιου αστικού περιβάλλοντος καθώς εμφανίζει τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα προβλήματα. Στα πλαίσια της εργασίας έγινε ανάλυση του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος, καταγραφή των βασικών προβλημάτων που εντοπίζονται στην παράκτια αστική περιοχή του αστικού θαλάσσιου μετώπου του λεκανοπεδίου της ευρύτερης πόλης της Αθήνας, διάκριση της περιοχής σε ζώνες με διακριτά χαρακτηριστικά και προβλήματα, ενώ διατυπώθηκαν και εναλλακτικά σενάρια για την ανάπτυξη της περιοχής με στόχο τη διερεύνηση των επιπτώσεων στον παράκτιο χώρο. 2. Η περιοχή μελέτης - Μεθοδολογία Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει ένα σημαντικό κομμάτι του παραλιακού μετώπου της πόλης των Αθηνών και ορίζεται από τα διοικητικά όρια των Δήμων Π. Φαλήρου, Αλίμου, Ελληνικού, Γλυφάδας, Βούλας και Βουλιαγμένης (Εικ. 1). Εικ. 1: Η περιοχή μελέτης και οι χρήσεις του θαλάσσιου μετώπου της ευρύτερης πόλης της Αθήνας, από το Φάληρο μέχρι την Βουλιαγμένη. Στην περιοχή παρατηρείται έντονη οικιστική ανάπτυξη και συγκέντρωση σημαντικών δραστηριοτήτων και υποδομών. Στα πλαίσια της εργασίας 1 πραγματοποιήθηκε επιτόπια έρευνα πεδίου την περίοδο Αύγουστος-Δεκέμβριος 2003, ενώ συλλέχθηκε όλη η σχετική διαθέσιμη πληροφορία μέσα από βιβλιογραφικές αναφορές και υφιστάμενες μελέτες. Η περιοχή μελέτης διακρίθηκε σε 4 ζώνες διαχείρισης. Η διαμόρφωση ζωνών χρησιμοποιείται συχνά στον αστικό σχεδιασμό και συνήθως εξυπηρετεί στον καθορισμό των επιτρεπτών ορίων δόμησης ή άλλων περιοριστικών μεταβλητών (Wilson et al., 2003). Απώτερος στόχος της διάκρισης ζωνών στην παρούσα εργασία ήταν κυρίως η διάκριση των δήμων σε ομάδες με βάση κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους τα οποία αποτελούν και τα κριτήρια ζωνοποίησης της περιοχής. Για τη διερεύνηση των προοπτικών της περιοχής εφαρμόστηκε η μέθοδος των σεναρίων. Επισημαίνεται ότι η μέθοδος των σεναρίων αποσκοπεί στο να αντιμετωπιστεί η αβεβαιότητα του μέλλοντος μέσω της παρουσίασης πολλαπλών διαφορετικών καταστάσεων (states) οι οποίες μπορούν να προκύψουν στο μέλλον (Bood & Posta, 1998), αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τη μελέτη των επιπτώσεων από την εφαρμογή ή μη διαφόρων πολιτικών. Στη περίπτωση αυτή μιλάμε για κανονιστικά σενάρια (normative scenarios) σε αντίθεση με την πρώτη όπου πρόκειται για διερευνητικά σενάρια (explorative scenarios) (Μέξα, 2002). Για τη περιοχή μελέτης διατυπώθηκαν δύο κανονιστικά σενάρια. 1 Η συγκεκριμένη εργασία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο εκπόνησης διατριβής εξειδίκευσης για την ολοκλήρωση του διατμηματικού προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών «Διαχείριση Παράκτιων Πριοχών», Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

3 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume Ι 3. Αποτελέσματα Στην περιοχή μελέτης καταγράφονται μια σειρά διαφορετικών υποδομών (π.χ. ξενοδοχειακές μονάδες, μαρίνες σκαφών αναψυχής - είναι χαρακτηριστικό ότι η Μαρίνα Αλίμου είναι η μεγαλύτερη των Βαλκανίων - οργανωμένες πλαζ και χώροι αναψυχής, εμπορικά κέντρα και κέντρα διασκέδασης, χώροι αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος, εγκαταστάσεις ναυτικών ομίλων) που εξυπηρετούν τις οικονομικές δραστηριότητες, τις δραστηριότητες αναψυχής και την οικιστική ανάπτυξη όχι μόνο των κατοίκων της περιοχής αλλά των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής των Αθηνών. Πρόκειται δηλαδή για αστικό παραλιακό μέτωπο υπερτοπικής μάλλον παρά τοπικής σημασίας. Στη περιοχή μελέτης υπάρχει και πληθώρα νέων ολυμπιακών αθλητικών εγκαταστάσεων καθώς τρεις από τους έξι υπο μελέτη δήμους είχαν χαρακτηριστεί ως ολυμπιακοί δήμοι λόγω των αγωνισμάτων που φιλοξενούσαν στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων Ως ξεχωριστή οντότητα στα όρια της περιοχής μελέτης αντιμετωπίζεται ο χώρος των εγκαταστάσεων του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού (έκταση > στρεμμάτα), που προορίζεται ώς ο χώρος εγκατάστασης Μητροπολιτικού Πάρκου της Αττικής. Όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον στη περιοχή μελέτης εντοπίζεται μικρός αριθμός παράκτιων υγροτοπικών συστημάτων (εκβολές των ρεμμάτων Πικροδάφνης και Αγ. Νικολάου, λίμνη Βουλιαγμένης). Στην περιοχή παρατηρούνται μία σειρά προβλημάτων που σχετίζονται με την έντονη παρουσία ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και τα οποία συνοψίζονται στα εξής: α) αλλοίωση φυσικών χαρακτηριστικών της παράκτιας ζώνης λόγω σειράς έργων και τεχνικών παρεμβάσεων, β) υποβάθμιση φυσικών οικοσυστημάτων (π.χ. εκβολές των ρεμμάτων) ως αποτέλεσμα των έργων και παρεμβάσεων στον παράκτιο χώρο, αλλά και λόγω της ελλιπούς προστασίας και απουσίας μέτρων για τον καθαρισμό και τη διατήρηση τους, γ) επιβάρυνση της κρίσιμης παράκτιας ζώνης (αιγιαλός και παραλία έως και τον βασικό οδικό άξονα της Λεωφόρου Ποσειδώνος) από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, δ) αλλοίωση της αισθητικής αξίας του φυσικού περιβάλλοντος και αδυναμία οπτικής επαφής με τη θάλασσα σε πολλά σημεία και αποκοπή της κρίσιμης παράκτιας ζώνης από την ευρύτερη παράκτια περιοχή εξαιτίας της λειτουργίας του οδικού άξονα της Λεωφόρου Ποσειδώνος, ε) δυσχέρεια πρόσβασης προς την ακτή και σε συγκεκριμένα σημεία αποκλεισμός του κοινού από την παράκτια ζώνη, στ) περιορισμένη διαθεσιμότητα ελεύθερων χώρων για δραστηριότητες αναψυχής και κολύμβησης, ζ) πιέσεις για περαιτέρω οικονομική και τουριστική ανάπτυξη του χώρου με παράλληλη τάση αύξησης του πληθυσμού και περαιτέρω αστικοποίησης του χώρου. Η περιοχή διακρίθηκε σε 4 επιμέρους ζώνες. Η διάκριση αυτή πραγματοποιήθηκε με τη χρήση συγκεκριμένων κριτηρίων στα οποία περιλαμβάνονται η πληθυσμιακή πυκνότητα των περιοχών, η παρουσία εμπορικών δραστηριοτήτων και δραστηριοτήτων αναψυχής, ο βαθμός διατήρησης του φυσικού τοπίου, ο τοπικός ή υπερτοπικός χαρακτήρας κάθε περιοχής καθώς και οι δυνατότητες μελλοντικής ανάπτυξης. Με βάση τα προαναφερθέντα κριτήρια η περιοχή μελέτης διακρίθηκε σε τέσσερεις ζώνες: α) Ζώνη Α: Δήμοι Βούλας και Βουλιαγμένης, ως περιοχή με μικρότερη πληθυσμιακή πυκνότητα και μεγαλύτερης διατήρησης του φυσικού τοπίου β) Ζώνη Β: Δήμος Γλυφάδας, ζώνη περισσότερο υπερτοπικού χαρακτήρα με ανάπτυξη έντονων εμπορικών και οικονομικών δραστηριοτήτων γ) Ζώνη Γ: Δήμος Ελληνικού, ζώνη με τη μεγαλύτερη δυνατότητα μελλοντικής ανάπτυξης και δ) Ζώνη Δ: Δήμοι Αλίμου και Π.Φαλήρου, ζώνη με έντονη οικιστική ανάπτυξη και πιέσεις για ανάπτυξη δραστηριοτήτων αναψυχής. Η διάκριση αυτή των ζωνών χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια για την εφαρμογή δύο πιθανών σεναρίων ανάπτυξης της περιοχής μελέτης. Επισημαίνεται ότι για τις ανάγκες της ανάπτυξης σεναρίων επιλέχθηκε ως έτος αναφοράς στο μέλλον το 2020 καθώς το χρονικό διάστημα των 16 ετών έως τότε είναι στα όρια του διαστήματος που απαιτείται για την ολοκλήρωση ενός πλήρη κύκλου της διαδικασίας εφαρμογής της ολοκληρωμένης διαχείρισης (9-15 χρόνια εκτιμάται ότι το απαιτούμενο

4 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος Ι χρονικό διάστημα (Olsen et al., 1997), ενώ επιπρόσθετα το 2020 αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί τα έργα για την ανάπτυξη του συγκοινωνιακού δικτύου στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών. Σενάριο πρώτο: «Σενάριο έντονης Οικονομικής και Τουριστικής Ανάπτυξης: Η Αθηναϊκή Ριβιέρα» Το σενάριο αυτό έχει ως κύριο στόχο τη μέγιστη δυνατή οικονομική εκμετάλλευση της αξίας της παράκτιας ζώνης μέσω της ανάπτυξης του τουρισμού και της αναψυχής. Με βάση το σενάριο αυτό παραβλέπεται η σημασία του παραλιακού μετώπου για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο της Αθήνας, και ιδιαίτερα για τους δημότες της περιοχής μελέτης (π.χ. δυνατότητα πρόσβασης, δυνατότητα κολύμβησης και αναψυχής) και αντίθετα προωθούνται αποκλειστικά δράσεις που εξυπηρετούν τη προσέλκυση τουριστών και επισκεπτών υψηλών εισοδημάτων. Σενάριο δεύτερο: «Σενάριο ήπιας ανάπτυξης: Παράκτιος χώρος=χώρος Πρόσβασης για όλους Το σενάριο αυτό έχει ως κύριο στόχο τη διαμόρφωση ενός παραλιακού μετώπου το οποίο θα είναι διαθέσιμο για ελεύθερη πρόσβαση προς το κοινό και θα εξυπηρετεί σε σημαντικό βαθμό τις ανάγκες αναψυχής των κατοίκων της ευρύτερης αστικής περιοχής, καθώς η αύξηση των δυνατοτήτων πρόσβασης, κολύμβησης και αναψυχής αποτελούν κύριες συνιστώσες του σεναρίου αυτού. Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διαχείριση της περιοχής στα πλαίσια του σεναρίου αυτού υπερτερεί σαφέστατα έναντι του ρόλου ιδιωτικών φορέων. Επιπρόσθετα στο δεύτερο αυτό σενάριο οι κατασκευασθείσες ολυμπιακές εγκαταστάσεις μετά την ολοκλήρωση των αγώνων διατίθενται για την εξυπηρέτηση αθλητικών, πολιτιστικών, και εκπαιδευτικών σκοπών και τα οποιαδήποτε οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από τις δραστηριότητες αυτές διατίθενται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε δράσεις προστασίας και ανάδειξης της παράκτιας ζώνης στην περιοχή μελέτης. Τα δύο προαναφερθέντα σενάρια αντικατοπτρίζουν τη σύγκρουση στόχων και δραστηριοτήτων που καταγράφονται στην περιοχή, καθώς το πρώτο σενάριο επιδιώκει την μέγιστη οικονομική εκμετάλλευση της περιοχής μελέτης και προωθεί περαιτέρω την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων κυρίως τουρισμού, εμπορίου και αναψυχής σε αυτήν, ενώ το δεύτερο σενάριο στηρίζει το κοινωνικό αίτημα για μεγαλύτερη δυνατότητα πρόσβασης στο παραλιακό μέτωπο και οι κάτοικοι των παράκτιων δήμων αποτελούν τους βασικούς αποδέκτες της αξιοποίησης του παραλιακού μετώπου για δραστηριότητες κολύμβησης και αναψυχής. 4. Συζήτηση Η ανάλυση της περιοχής μελέτης ανέδειξε την σημασία και αναγκαιότητα ανάπτυξης ενός σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης στη περιοχή κεντρικοί άξονες του οποίου θα πρέπει να είναι: α) η αναζήτηση μίας μακροχρόνιας στρατηγικής για την ανάπτυξη της περιοχής, β) ο έλεγχος των παρεμβάσεων και έργων που πραγματοποιούνται στην περιοχή στο πλαίσιο προώθησης και ανάπτυξης της οικονομίας και ειδικότερα του τουρισμού και της αναψυχής ως βασικές δραστηριότητες, γ) η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και η λήψη μέτρων για την προστασία των ιδιαίτερα σημαντικών φυσικών συστημάτων, δ) η διασφάλιση ή και αύξηση της δυνατότητας πρόσβασης στην ακτή, ε) η συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων και η αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στ) η προώθηση διαδικασιών συμμετοχής και ενημέρωσης των πολιτών και τέλος η) η εκπαίδευση και κατάρτιση των υπαλλήλων των αρμόδιων υπηρεσιών σε θέματα που συνδέονται με την ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης. Η αναγκαιότητα της ανάπτυξης ενός σχεδίου δράσης για τη συγκεκριμένη περιοχή μελέτης, που θα αποσκοπεί στην αύξηση των δυνατοτήτων πρόσβασης του αστικού πληθυσμού στο παράκτιο μέτωπο, στη προώθηση δραστηριοτήτων αναψυχής και κολύμβησης και στη διασφάλιση και/ή δυνατόν βελτίωση της κατάστασης των περιβαλλοντικών συστημάτων της περιοχής έχει επισημανθεί και κατά το παρελθόν, παράλληλα με την υποβάθμιση της σημασίας του οδικού παραλιακού άξονα, κάτι που δεν έχει καταστεί δυνατό μέχρι σήμερα (Παναγιωτίδης κ.α., 1997)

5 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume Ι Στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου διαχειριστικού προγράμματος στο αστικό μέτωπο του ανατολικού Σαρωνικού είναι ήδη διαθέσιμα μια σειρά διαφορετικών γενικών ή ειδικότερων νομοθετικών εργαλείων. Ενδεικτικά αναφέρεται ο Ν. 2971/2001 περί «αιγιαλού και παραλίας» (ο οποίος αντικατέστησε μετα από 61 χρόνια το Ν.2344/1940) με τον οποίο ρυθμίζονται κύρια ζητήματα που αφορούν τον αιγιαλό και την παραλία και κατοχυρώνεται ο δημόσιος χαρακτήρας τους και το δικαίωμα οποιουδήποτε πολίτη για ελεύθερη πρόσβαση στις ακτές. Το Π.Δ. 254/2004 καθορίζει τις ζώνες προστασίας, τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης από το Φαληρικό Όρμο μέχρι την Αγία Μαρίνα Κρωπίας, ενώ ο Νόμος 3342/2005 προσδιορίζει τις χρήσεις των ολυμπιακών εγκαταστάσεων που κατασκευάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σχετικά πρόσφατα (Ιούνιος 2006) παρουσιάστηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ το σχέδιο ανάπλασης του Ελληνικού με τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου, ενώ την ίδια χρονιά παρουσιάστηκε ένα καινούργιο σχέδιο Νόμου για τον Αιγιαλό και την Παραλία από το ΥΠΕΘΟ που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση καθώς υπάρχει έντονος προβληματισμός (παρά το γεγονός ότι σε σχετικό μνημόνιο του Συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών αναγνωρίζονται και ορισμένα θετικά στοιχεία) για την αναγκαιότητα αντικατάστασης του ήδη υπάρχοντος Ν. 2971/2001. Ορισμένα από τα εργαλεία που προαναφέρθηκαν (π.χ. Π.Δ. 254/2004) έχουν ήδη αξιολογηθεί θετικά ως ένα πρώτο βήμα για τη θεσμική θωράκιση του παράκτιου χώρου (Ευαγγελίδου, 2006). Ως θετική (παρά το γεγονός της παραχώρησης 1000 στρ. για ήπια πολεοδομική ανάπτυξη) κρίνεται επίσης η πρόθεση από το ΥΠΕΧΩΔΕ της ανάδειξης του χώρου του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε μητροπολιτικό πάρκο και η αναγνώριση ότι πρόκειται για έργο υπερτοπικού χαρακτήρα καθώς υπάρχει σχεδιασμός για απευθείας σύνδεση του πάρκου με την παράκτια ζώνη του Άγιου Κοσμά μέσω των έργων υπογειοποίησης της Λ. Ποσειδώνος. Ωστόσο τόσο το Π.Δ. 254/2004 όσο και το σχέδιο ανάπλασης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού έχουν αμφισβητηθεί από διαφορετικές σκοπιές και από διαφορετικές ομάδες χρηστών του παράκτιου μετώπου γεγονός που αναδεικνύει την σύγκρουση συμφερόντων που είναι εμφανής στην περιοχή μελέτης. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το Π.Δ. 254/2004 προκάλεσε προσφυγές από τη μεριά επιχειρηματιών που θεωρούν ότι θίγονται οι οικονομικές τους δραστηριότητες (Ευαγγελίδου, 2006), ενώ έντονο προβληματισμό για την έκταση που θα παραχωρηθεί για ήπια οικιστική ανάπτυξη στο σχέδιο ανάπλασης του Ελληνικού έχουν εκφράσει οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις των δήμων Αλίμου, Αργυρούπολης, Γλυφάδας και Ελληνικού. Τα παραπάνω καταδεικνύουν την αναγκαιότητα της περαιτέρω ενεργοποίησης της πολιτείας και πολιτών προς την κατεύθυνση διαμόρφωσης ενός ισχυρού Νομοθετικού Πλαισίου και δράσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης που θα αφορούν τον παράκτιο αστικό χώρο. Σε αυτή την προσπάθεια βασική επιδίωξη θα πρέπει να είναι η ορθή συνεργασία εμπλεκόμενων φορέων και συγκεκριμένα η ορθή συνεργασία πολιτείας και πολιτών, πολιτών και ιδιωτικών φορέων, ιδιωτικών φορέων και πολιτείας. Η παρουσίαση των σεναρίων στα πλαίσια της εργασίας αναδεικνύει την σημασία της ολοκληρωμένης παράκτιας διαχείρισης και επιβεβαιώνει ότι η ολοκληρωμένη παράκτια διαχείριση είναι αυτή που θα πρέπει να δώσει απαντήσεις στα διλήμματα μεταξύ οικονομικών δραστηριοτήτων και διατήρησης των παράκτιων συστημάτων και η οποία περιλαμβάνει την παρέμβαση τόσο στα ανθρώπινα όσο και στα φυσικά συστήματα (Brown et al., 2002). 5. Ευχαριστίες Ευχαριστίες προς την κ. Μάρω Ευαγγελίδου από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου & Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας για τις χρήσιμες πληροφορίες και τον Δρ. Δρόσο Κουτσούμπα για την ηθική υποστήριξη και τις χρήσιμες επισημάνσεις του

6 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος Ι 6. Βιβλιογραφικές Αναφορές Bood, P.,R., Poatma, T. & J.B.M., Scenario analysis as a strategic management tool. Research Report No 98B05, University of Gronigen. Brown, K., Tompkins, E., L. & Adger, N., W., /Making waves, integrating coastal conservation and development/. Earthscan Publ. Evangelidou, M., The Athens Terra-Posidonia Project: Lessons learned and future directions in metropolitan coastal planning. Coastal Management, 31: Kullenberg, G., Contributions of marine and coastal area research and observations towards sustainable development of large coastal cities. Ocean and Coastal Management, 44 : Olsen, S., Tobey, J., Kerr, M., A common framework for learning from ICM experience, Ocean and Coastal Management, 37 : Vallega, A., Urban waterfront facing integrated coastal management. Ocean and Coastal Management, 44: Wilson, J., S., Clay, M., Μartin, E., Stuckey, D., Vedder-Risch, K., Evaluating environmental influences of zoning in urban ecosystems with remote sensing. Remote Sensing of the Environment, 86: Ευαγγελίδου, Μ., Ανατολική ακτή Σαρωνικού. Κρίσιμα θέματα σχεδιασμού και διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας. Αρχιτέκτονες, 59 : Μέξα, Α., Η μέθοδος των σεναρίων στο στρατηγικό περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Τόπος, 18-19: Παναγιωτίδης, Π., Βλαστός, Θ., Μαυρίδου, Μ., Καρύδης, Δ.. & Χατζημπίρος, Κ., Η οικολογική ποιότητα του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος ως ποσοτική παράμετρος του χωροταξικού σχεδιασμού. Πρακτικά 5 ου Συνεδρίου Παριβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας