Tοποθέτηση Αρχής κατά των Διακρίσεων σχετικά με την κράτηση τρανσέξουαλ σε αστυνομικά κρατητήρια

Αρ. Φακ.: AKΡ 3/2013 Αρ. Τηλ.: 22 405 537 Tοποθέτηση Αρχής κατά των Διακρίσεων σχετικά με την κράτηση τρανσέξουαλ σε αστυνομικά κρατητήρια Προϊστάμενος: Άριστος Τσιάρτας Ερευνών Λειτουργός: Ζηναΐδα Ονουφρίου 31 Ιανουαρίου 2013

Ι. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑΣ 1. H οργάνωση Accept-LGBT Cyprus, υπέβαλε στις 21 Ιανουαρίου 2013, καταγγελία αναφορικά με τη σύλληψη και κράτηση γυναίκας τρανσέξουαλ σε αστυνομικά κρατητήρια ανδρών. 2. Η συγκεκριμένη γυναίκα τρανσέξουαλ, συνελήφθη και τέθηκε υπό κράτηση την Παρασκευή 18 Ιανουαρίου 2013, με την κατηγορία της διατήρησης οίκου ανοχής. 3. Μετά από την υποβολή της καταγγελίας από την Accept, Λειτουργός του Γραφείου μου επιχείρησε να συναντήσει την κρατούμενη στα αστυνομικά κρατητήρια Λακατάμειας, αλλά εν τω μεταξύ είχε αφεθεί ελεύθερη. Από μετέπειτα επίσκεψη και συνάντηση με τον υπεύθυνο των κρατητηρίων, πληροφορήθηκα ότι η εν λόγω τρανσέξουαλ μεταφέρθηκε στα αστυνομικά κρατητήρια Λακατάμειας όπου κρατούνται μόνο άνδρες, επειδή το όνομα στην ταυτότητά της παρέμενε στο ανδρικό φύλο. Ελλείψει συγκεκριμένων οδηγιών, η γυναίκα κρατήθηκε στην πτέρυγα ανηλίκων, στην οποία δεν υπήρχαν, τη συγκεκριμένη περίοδο, άλλοι κρατούμενοι. 4. Η ταυτότητα φύλου (gender identity) αναφέρεται στον ατομικό και εσωτερικό τρόπο που βιώνεται το φύλο από κάθε άτομο και που μπορεί να συμπίπτει ή όχι με το αποδοθέν κατά τη γέννηση του φύλο, συμπεριλαμβανομένου του πώς βιώνει προσωπικά το σώμα του (που θα μπορούσε να συνεπάγεται τροποποίηση της εμφάνισης ή της λειτουργίας μέσω ιατρικών, χειρουργικών ή άλλου τύπου μέσων, πάντα με την προϋπόθεση της ελεύθερης επιλογής) και άλλες εκφράσεις φύλου, που περιλαμβάνουν την ένδυση, τον τρόπο ομιλίας και τη συμπεριφορά 1. 5. Ο όρος τρανς (διεμφυλικός) αναφέρεται στα άτομα που έχουν ταυτότητα φύλου διαφορετική από αυτή με την οποία γεννήθηκαν. Τα τρανς άτομα ενδέχεται να έχουν υποβληθεί σε επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου, χωρίς ωστόσο αυτό να είναι απαραίτητο. 6. Τα τρανς άτομα, λόγω της μετέπειτα διαφοροποίησης του φύλου τους από το αποδοθέν στη γέννηση, υπόκειντο ανέκαθεν σε ταπεινωτική μεταχείριση και χλευασμό, και υφίσταντο διακρίσεις και ιδιαίτερα βίαιες συμπεριφορές. Συνεπεία της κοινωνικής τους περιθωριοποίησης αλλά και του θεσμικού ρατσισμού που υφίστανται, στερούνται ισότητας ευκαιριών και επιλογών στην εργασία και συχνά καταφεύγουν στην πορνεία. 1 Αρχές της Yogyakarta για την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε σχέση με το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, προοίμιο 2

7. Ο λόγος της παρούσας τοποθέτησής μου είναι η ανάγκη για διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των τρανς ατόμων που τίθενται υπό κράτηση, η οποία προκύπτει από την ευάλωτη κατάσταση στην οποία βρίσκονται, σε συνδυασμό με την απουσία συγκεκριμένων καθοδηγητικών γραμμών και την αμηχανία χειρισμού των περιπτώσεων αυτών. Οι διακρίσεις που μπορούν να υποστούν τα άτομα αυτά δεν συνιστούν μόνο άνιση μεταχείριση, αλλά ενδέχεται να θέτουν σε κίνδυνο την αξιοπρέπεια, την προσωπική τους ασφάλεια και σωματική ακεραιότητα, ακόμα και την ίδια τους τη ζωή. ΙΙ. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 8. Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, δήλωσε ότι είναι καιρός να γίνει κατανοητό ότι η προστασία των δικαιωμάτων των ΛΟΑΔ (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι, Διεμφυλικοί) ατόμων δεν συνεπάγεται δημιουργία νέων, ειδικών, δικαιωμάτων για τα άτομα αυτά. Τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτά είναι κατοχυρωμένα στο διεθνές δίκαιο, εφαρμόζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο για τα ΛΟΑΔ άτομα, χωρίς καμία διάκριση 2. 9. Συγχρόνως, ο Επίτροπος σημείωσε ότι τα τρανς άτομα υπόκεινται σε συνεχή παρενόχληση, διακρίσεις και ακραίες εκδηλώσεις βίας. Αναγνωρίζοντας αυτή την πραγματικότητα, τόνισε ότι τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης πρέπει να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα ώστε να αντιμετωπιστούν άμεσα και αποτελεσματικά τα φαινόμενα της τρανσφοβίας και τα διεμφυλικά άτομα να απολαμβάνουν με ίσους όρους τα ανθρώπινά τους δικαιώματα 3. 10. Οι Αρχές της Yogyakarta (2006) για την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε σχέση με το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, επισημαίνουν και κωδικοποιούν τις υποχρεώσεις των κρατών να σέβονται και να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των ατόμων, ανεξάρτητα από το σεξουαλικό τους προσανατολισμό ή την ταυτότητα του φύλου τους. 11. Οι Αρχές υιοθετήθηκαν ομόφωνα από 29 ανεξάρτητους ειδικούς σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι περισσότεροι από τους οποίους υπήρξαν μέλη επιτροπών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ή ειδικοί 2 «Time to recognize that human rights principles apply also to sexual orientation and gender identity, Thomas Hammamberg, Viewpoint, 14 Μαΐου 2008 3 «Discrimination against transgender persons must no longer be tolerated, Thomas Hammamberg, Viewpoint, 5 Ιανουαρίου 2009 3

διαμεσολαβητές. Στην εισαγωγή του κειμένου, διευκρινίζεται ότι με τις Αρχές δεν εισάγονται νέοι κανόνες δικαίου αλλά υπογραμμίζεται η ανάγκη σεβασμού των υπαρχόντων προς τον σκοπό της προστασίας των δικαιωμάτων όλων των ατόμων στη βάση της ισότητας και της αρχής της μη-διάκρισης. 12. Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι ότι το κείμενο της Yogyakarta, προχωρώντας ένα βήμα πέρα από την επισήμανση αρχών, καλεί τα κράτη μέλη για τη λήψη νομοθετικών και άλλων μέτρων για την καταπολέμηση των διακρίσεων στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας του φύλου. Ορίζεται συγκεκριμένα ότι, κάθε νομοθεσία ή σχέδιο δράσης ενάντια στις διακρίσεις θα πρέπει να περιλαμβάνει και τους συγκεκριμένους λόγους διάκρισης. 13. Οι Αρχές της Yogyakarta δεν αποτελούν νομοθετικό κείμενο, αλλά συνιστούν μια κωδικοποιημένη βέλτιστη πρακτική σχετικά με την εφαρμογή των ανθρώπινων δικαιωμάτων όσον αφορά τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, στη βάση του διεθνούς δικαίου. Παρόλο λοιπόν που ως κείμενο δεν έχει αυτοτελή νομική ισχύ, δεσμεύει εντούτοις εμμέσως την Κύπρο, καθώς η χώρα μας δεσμεύεται ούτως ή άλλως από το διεθνές δίκαιο το οποίο κωδικοποιείται στις Αρχές. 14. Πέραν της ανωτέρω έμμεσης δεσμευτικότητας των Αρχών, ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης συνέστησε σε όλα τα κράτη μέλη να μελετήσουν τις Αρχές της Yogyakarta και να τις ενσωματώσουν στις πολιτικές τους, επισημαίνοντας ότι κάποιες χώρες το έχουν ήδη κάνει 4. 15. Σχετικές, για τους σκοπούς της παρούσας τοποθέτησης, είναι οι Αρχές 9 και 10, τις οποίες θεωρώ χρήσιμο να παραθέσω αυτούσιες: 4 Βλ. υποσημ. 2 ΑΡΧΗ 9. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΡΑΤΗΣΗ Κάθε πρόσωπο που στερείται την ελευθερία του θα πρέπει να τυγχάνει ανθρώπινης µεταχείρισης, µε σεβασµό για την αξιοπρέπειά του ως ανθρώπου. Ο σεξουαλικός προσανατολισµός και η ταυτότητα φύλου αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της αξιοπρέπειας του προσώπου. ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΠΡΕΠΕΙ: Α. Να διασφαλίζουν ότι oι συνθήκες κράτησης δεν περιορίζουν περαιτέρω τα πρόσωπα λόγω του σεξουαλικού 4

τους προσανατολισµού, ούτε τα εκθέτουν σε βία, απαράδεκτη µεταχείριση ή σωµατική, ψυχική ή σεξουαλική κατάχρηση, Β. Να παρέχουν επαρκή πρόσβαση στην ιατρική φροντίδα και κατάλληλες συμβουλές για τις ανάγκες όσων βρίσκονται υπό κράτηση, αναγνωρίζοντας κάθε ιδιαίτερη ανάγκη των προσώπων που συνδέεται µε τον σεξουαλικό τους προσανατολισµό ή την ταυτότητα φύλου, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν την αναπαραγωγική ικανότητα, την πρόσβαση στις πληροφορίες και τη θεραπεία σχετικά µε τον ΗΙV/AIDS και την πρόσβαση σε ορµονική ή άλλη θεραπεία, όπως και σε διαδικασία διόρθωσης φύλου, όταν είναι επιθυµητή, Γ. Να διασφαλίζουν, κατά το µέτρο του δυνατού, ότι όλοι οι φυλακισµένοι συµµετέχουν στις αποφάσεις σχετικά µε τις συνθήκες της κράτησής τους, ώστε να είναι συµβατές µε τον σεξουαλικό τους προσανατολισµό και την ταυτότητα του φύλου τους, Δ. Να λάβουν προστατευτικά µέτρα για όλους τους φυλακισµένους που είναι ευάλωτοι σε βίαιη µεταχείριση ή κατάχρηση λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισµού, της ταυτότητας φύλου ή της εκδήλωσης του φύλου και να διασφαλίζουν, στο µέτρο του πρακτικώς εφικτού, ότι τέτοια προστατευτικά µέτρα δεν συνεπάγονται ευρύτερους περιορισµούς των δικαιωµάτων τους από εκείνους που βιώνει ο γενικός πληθυσµός στη φυλακή, Ε. Να διασφαλίζουν ότι οι συζυγικές επισκέψεις, όταν επιτρέπονται, αφορούν σε ίση βάση, όλους τους φυλακισµένους και κρατούµενους, άσχετα από το φύλο του συντρόφου τους, ΣΤ. Να παρέχουν διευκόλυνση για την ανεξάρτητη εποπτεία της κράτησης από το κράτος, καθώς και από τις µη κυβερνητικές οργανώσεις, συµπεριλαµβανοµένων των οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην σφαίρα του σεξουαλικού προσανατολισµού και της ταυτότητας φύλου, Ζ. Να οργανώσουν προγράµµατα εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης για το προσωπικό των φυλακών και όλους τους λειτουργούς στον δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα που εργάζονται στον τοµέα της κράτησης, αναφορικά µε τα διεθνή πρότυπα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και τις αρχές της ισότητας και της απαγόρευσης διακρίσεων, συµπεριλαµβανοµένου του σεξουαλικού προσανατολισµού και της ταυτότητας φύλου. 5

ΑΡΧΗ 10. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ, ΣΚΛΗΡΗΣ, ΑΠΑΝΘΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΕΞΕΥΤΕΛΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ή ΤΙΜΩΡΙΑΣ Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωµα να µην υποβληθεί σε βασανιστήρια και σε σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική συµπεριφορά ή τιµωρία, συµπεριλαµβανοµένων των περιπτώσεων που οφείλονται στο σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΠΡΕΠΕΙ: Α. Να λάβουν όλα τα απαραίτητα νοµοθετικά, διοικητικά και άλλα µέτρα για την πρόληψη και την προστασία από τα βασανιστήρια και την σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική συµπεριφορά ή τιµωρία, Β. Να προβούν σε όλα τα εύλογα βήµατα για να εντοπιστούν τα θύµατα των βασανιστηρίων και της σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής µεταχείρισης ή τιµωρίας, που έχει διαπραχθεί για λόγους που συνδέονται µε τον σεξουαλικό προσανατολισµό ή την ταυτότητα φύλου και να παρέχουν τα απαραίτητα ένδικα βοηθήµατα που περιλαµβάνουν την αποκατάσταση και αποζηµίωση, ενώ, όπου χρειάζεται, να παρέχουν ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη, Γ. Να οργανώσουν προγράµµατα επιµόρφωσης και ευαισθητοποίησης για τους αστυνοµικούς, το προσωπικό των φυλακών και άλλους υπαλλήλους στον δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα που βρίσκονται σε θέσεις που µπορούν να διαπράξουν ή να αποτρέψουν τέτοιες πράξεις. 16. Οι Ελάχιστοι Κανόνες των Ηνωμένων Εθνών για τη Μεταχείριση των Φυλακισμένων ορίζουν ότι οι άνδρες και οι γυναίκες θα πρέπει να κρατούνται σε χωριστές δομές 5 ενώ oι Βασικές Αρχές για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων 6 διαλαμβάνουν ότι: 1. Όλοι οι κρατούμενοι πρέπει να αντιμετωπίζονται με τον οφειλόμενο σεβασμό στην εγγενή τους αξιοπρέπεια και αξία ως ανθρώπινων υπάρξεων. 2. Ουδεμία διάκριση επιτρέπεται λόγω φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, περιουσίας, γέννησης ή άλλης κατάστασης. 5 Ψηφίσματα Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου 663c(XXIV) 31 Ιουλίου 1957, 2076 (LXII), 13 Μαΐου 1977 6 Απόφαση Γενικής Συνέλευσης ΟΗΕ 45/111, 14 Δεκεμβρίου 1990 6

17. Οι προαναφερόμενες γενικές αρχές μεταχείρισης των κρατουμένων δεν περιέχουν ορισμό των όρων «άνδρας» και «γυναίκα». Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην Van Kuck v. Germany, μια εξαιρετικά σημαντική, για τα δικαιώματα των διεμφυλικών ατόμων, υπόθεση, διευκρίνισε ότι η ελευθερία της αιτούσας να ορίσει τον εαυτό της ως γυναίκα συνιστά αναπόσπαστο στοιχείο της ελευθερίας κάθε ατόμου στον αυτοκαθορισμό (selfdetermination). Το Δικαστήριο παράλληλα υπογράμμισε ότι δεδομένου ότι η ουσία της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ) συνίσταται στο σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ελευθερίας, παρέχεται προστασία στο δικαίωμα των διεμφυλικών ατόμων στην προσωπική ανάπτυξη και τη σωματική και ψυχική ασφάλεια 7. 18. Επιπρόσθετα, το άρθρο 2 (1) της Σύμβασης Κατά των Βασανιστηρίων και Άλλων Μορφών Σκληρής, Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης η Τιμωρίας υποχρεώνει τα συμβαλλόμενα κράτη μέλη να λαμβάνουν αποτελεσματικά νομοθετικά, διοικητικά, δικαστικά ή άλλα μέτρα για να προλαμβάνει πράξεις βασανιστηρίων στην επικράτειά του. Η Επιτροπή του ΟΗΕ κατά των Βασανιστηρίων, στο Γενικό Σχόλιο 2 αναφορικά με την εφαρμογή του πιο πάνω άρθρου, υπογραμμίζει ότι η προστασία συγκεκριμένων ευάλωτων και περιθωριοποιημένων ομάδων του πληθυσμού, ανάμεσα στις οποίες και τα διεμφυλικά άτομα, αποτελεί μέρος της υποχρέωσης των κρατών μελών να προλαμβάνουν τα βασανιστήρια ή την απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση. Οι αναφερόμενες ως ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να υποστούν βασανιστήρια και τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν την προστασία τους εφαρμόζοντας, μεταξύ άλλων, θετικά και προληπτικά μέτρα δράσης 8. ΙΙΙ. ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ 19. Από την ανωτέρω ανάλυση, προκύπτει ξεκάθαρα ότι οι τρανσέξουαλ κρατούμενοι πρέπει να τυγχάνουν του ίδιου σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους όπως κάθε πολίτης. Ωστόσο, λόγω της ευάλωτής τους θέσης και του αυξημένου κινδύνου παραβίασης των δικαιωμάτων τους, είναι απαραίτητο να τεθούν σε εφαρμογή ορισμένες διαδικαστικές εγγυήσεις που να διασφαλίζουν την αξιοπρέπεια και την προσωπική τους ασφάλεια σε περιπτώσεις προσωρινής τους κράτησης ή φυλάκισης. 20. Η συγκεκριμένη περίπτωση, που έδωσε έρεισμα για την παρούσα τοποθέτησή μου, κατέδειξε μια αμηχανία χειρισμού παρόμοιων 7 Van Kuck v. Germany, App. No. 35968/97, Απόφαση 12 Ιουνίου 2003 8 Committee Against Torture, General Comment 2, Implementation of article 2 by States Parties, U.N. Doc. CAT/C/GC/2/CRP. 1/Rev.4 (2007) 7

περιπτώσεων καθώς ελλείψει συγκεκριμένων οδηγιών, μοναδικό κριτήριο για την αντιμετώπισή της συλληφθείσας ως άνδρα, ήταν η κατοχή ταυτότητας στην οποία αναγράφεται το ανδρικό φύλο. Παρά το ότι κατά τη διερεύνηση της συγκεκριμένης καταγγελίας φάνηκε ότι, υπό τις περιστάσεις, ο υπεύθυνος του αστυνομικού σταθμού Λακατάμειας επέλεξε την καλύτερη δυνατή διευθέτηση, θεωρώ εξαιρετικά σημαντική, την εκπόνηση αστυνομικής διαταγής με την οποία θα παρέχονται σαφείς οδηγίες, σε όλα τα μέλη της αστυνομίας, αναφορικά με το χειρισμό περιπτώσεων διεμφυλικών ατόμων που τίθενται υπό κράτηση ώστε να διασφαλίζεται ο πλήρης σεβασμός των δικαιωμάτων τους. 21. Αρχικά, για να εξακριβωθεί κατά πόσο ένα άτομο πρέπει να τύχει μεταχείρισης ως άνδρας ή γυναίκα για το σκοπό της διενέργειας σωματικών και άλλων ελέγχων και της τοποθέτησής τους σε πτέρυγες, είναι σκόπιμο να ακολουθείται η παρακάτω διαδικασία: Α) Εν πρώτοις, εάν το άτομο έχει υποβληθεί σε επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου, είναι προφανές ότι το άτομο υποβάλλεται στις σχετικές διαδικασίες στη βάση του νέου του φύλου. Β) Σε περίπτωση που υπάρχει αμφιβολία για το κατά πόσο ένα άτομο πρέπει να τύχει μεταχείρισης ως άνδρας ή ως γυναίκα, το εν λόγω άτομο πρέπει να ερωτάται για το πώς το ίδιο εκλαμβάνει την ταυτότητα του φύλου του και να βεβαιώνει την απόφασή του αυτή υπογράφοντας το έγγραφο προσαγωγής του στα κρατητήρια. Γ) Εάν, το άτομο δεν είναι πρόθυμο να εκφράσει προτίμηση για την ταυτότητα του φύλου του, τότε πρέπει να γίνονται προσπάθειες διακρίβωσης του επικρατούντος τρόπου ζωής του και να τυγχάνει αντίστοιχης μεταχείρισης. Εφόσον π.χ. ένα άτομο φαίνεται ότι ζει κατά κύριο λόγο ως γυναίκα (στην επαγγελματική του ζωή, κοινωνικές συναναστροφές) τότε θα πρέπει να τυγχάνει χειρισμού ως γυναίκα. Η αξιολόγηση αυτών των περιπτώσεων συνεπάγεται συνεργασία με εξειδικευμένους γιατρούς ή ψυχολόγους. Δ) Σε κάθε άλλη περίπτωση, εφόσον δηλαδή δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής τίποτα από τα παραπάνω, τότε το άτομο θα υποβάλλεται στις σχετικές διαδικασίες στη βάση του βιολογικού του φύλου. Ε) Μόλις ληφθεί απόφαση για το φύλο βάσει του οποίου θα τύχει μεταχείρισης ένα τρανς άτομο, ο 8

αστυνομικός ή το μέλος του προσωπικού των Φυλακών που θα διενεργήσει το σωματικό ή άλλο έλεγχο, θα πρέπει να ενημερωθεί σχετικά ώστε να διασφαλιστεί ότι και η δική του αξιοπρέπεια θα είναι σεβαστή. ΣΤ) Σχετικά με την τοποθέτησή τους στους χώρους κράτησης, τα τρανς άτομα θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να μένουν σε ατομικό κελί, ακόμα και αν βρίσκονται σε κρατητήρια όπου κρατούνται άτομα του νέου ή του επιλεγέντος φύλου τους, βάσει και της προαναφερόμενης διαδικασίας. Ωστόσο, θα πρέπει με κάθε τρόπο να αποφεύγεται η κράτηση των τρανς ατόμων υπό συνθήκες απομόνωσης και περιθωριοποίησης με το πρόσχημα της προστασίας της ασφάλειάς τους. Ζ) Παράλληλα, ζωτικής σημασίας είναι η απρόσκοπτη πρόσβαση των τρανς ατόμων στις υπηρεσίες υγείας, στη βάση των ιδιαίτερών τους αναγκών. 22. Πέραν των πιο πάνω, ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στη γενικότερη συμπεριφορά των αστυνομικών που έρχονται σε επαφή με διεμφυλικά άτομα. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι το κάθε μέλος της αστυνομίας οφείλει να γνωρίζει, να σέβεται και να προστατεύει τα ατοµικά και κοινωνικά δικαιώµατα όλων των πολιτών, τα ειδικά δικαιώµατα όλων των ευάλωτων κοινωνικών οµάδων και να παρέχει κάθε δυνατή βοήθεια και µέριµνα σε πρόσωπα που έχουν ανάγκη. 23. Συνεπώς, η προτεινόμενη διαταγή θα πρέπει να διαλαμβάνει ότι ο σεβασμός της αξίας του ανθρώπου και η προστασία των δικαιωμάτων του ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου, αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση και διαρκή μέριμνα του κάθε αστυνομικού. Ειδικότερα, η προσέγγιση των ιδιαίτερων αναγκών των διεμφυλικών ατόμων, ενόψει της ευάλωτής τους θέσης, πρέπει να γίνεται με ανθρωπισμό και κοινωνική ευαισθησία και η αστυνομία οφείλει να παρεμποδίζει την άσκηση κάθε μορφής σωματικής, ψυχολογικής ή σεξουαλικής βίας εις βάρος τους. Για το λόγο αυτό, επιβάλλεται η τακτική και αυστηρή επίβλεψη των συνθηκών κράτησης των ατόμων αυτών και θα πρέπει να απαγορεύεται ρητώς οποιαδήποτε προσβλητική συμπεριφορά ή ταπεινωτική μεταχείριση εις βάρος τους. 24. Σε αυτά τα πλαίσια, υποβάλω την παρούσα τοποθέτησή μου στον Αρχηγό της Αστυνομίας, εισηγούμενη την εκπόνηση σχετικής 9

διαταγής. Βρίσκομαι στη διάθεση της Αστυνομίας για συνεργασία και συνεισφορά στην επεξεργασία της προτεινόμενης διαταγής. Ελίζα Σαββίδου Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Αρχή κατά των Διακρίσεων 10