Review by Anda Dialla http://avgi anagnoseis.blogspot.com/2009/06/blog post_1723.html

Σχετικά έγγραφα
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΝΗΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Η ελληνική και η ευρωπαϊκή ταυτότητα

ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ

Β ΕΞΑΜΗΝΟ Δ ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟ Η ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΠΙ ΠΤΥΧΙΩ. 12Ι-4_8 Αρχαία Ιστορία: Ρωμαϊκοί Χρόνοι Στ Εξαμήνου ΘΚ Ιστ. και ΔΠΑ κ. Σαββίδης ΓΡΑΦΕΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ, ΤΡΙΤΗ, ΤΕΤΑΡΤΗ, ΠΕΜΠΤΗ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Κ20: Κλασική. 12Κ31: Κλασική Αρχαιολογία: 12ΕΙ-30

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΔΕΥΤΕΡΑ, ΤΡΙΤΗ, ΤΕΤΑΡΤΗ, ΠΕΜΠΤΗ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Κ20: Κλασική. 12Κ31: Κλασική Αρχαιολογία: 12ΕΙ-30

21 Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Δρ. Νάσια Δακοπούλου

II29 Θεωρία της Ιστορίας

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΔΠΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Νεοελληνικός Πολιτισμός

Συντάχθηκε απο τον/την Άννα Φραγκουδάκη - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 26 Σεπτέμβριος :28

186 Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνειων Χωρών Θράκης (Κομοτηνή)

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΑΡΙΝΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ

Βασικές Θεωρίες Αστικής Κοινωνιολογίας. Σημειώσεις της Μαρίας Βασιλείου

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ:

Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας. Πανεπιστήμιο Πατρών. Πρόγραμμα Σπουδών ακαδημαϊκού έτους

«Όταν η περιφέρεια ερμηνεύει το κέντρο» Έλληνες Ιστορικοί Ευρωπαϊκής Ιστορίας

Ας μελετήσουμε. Ιστορία Γ τάξης. Ιωάννης Ε. Βρεττός Επιμέλεια: Ερμιόνη Δελή

ΒΟΓΛΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ. Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΤΙΚΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ

ΤΑΞΗ Α ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Οι ενότητες 2,3,5,6,7,8,10,11,12,13,14,16,18,19,21,22,23,24,25,29,30,37.

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΤΙΑΔΠΑ

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/2030(INI)

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΤΙΑΔΠΑ

Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία τους για τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 5/10/2015

ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ EΝΙΑΙΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΥΕΣ ΥΕΣ, ΥΕΣ,

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός Α Λυκείου. Δεμοιράκου Μαρία

1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα

ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος

«Η ευρωπαϊκή ταυτότητα του μέλλοντος»

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

European Doctorate in Social History

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες)

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ15 / Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Τέχνη

Νικόλαος Γύζης, "Ιστορία" (1892)

Κοινωνικός µετασχηµατισµός:...

186 (ΑΕΙ)-Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνειων Χωρών (Κομοτηνή)

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΕΙΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΛΑΙΟΥ. ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΛΑΙΟΥ ΟΔΗΓΟΥ ΣΠΟΥΔΩΝ Κ3: Εισαγωγή στην Επιστήμη της Αρχαιολογίας.

ΙΑ119 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος

5 Φεβρουαρίου «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις

Πρόγραµµα εξεταστικής Σεπτεµβρίου 2013 ανά ηµέρα ευτέρα, 2/9/2013 ιδακτική της Ιστορίας ΠΑΛΗΚΙ ΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ 09:00-12:00 ΑΙΘΟΥΣΑ Α

ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ Γ έτος: 1. Εισαγωγικά στο μάθημα. Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΘΡΗΣΚΕΊΑΣ

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ - Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΗΣ

Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Τ.Ι.Α.Δ.Π.Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

Το μουσείο τέχνης στη μετανεωτερικότητα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Kεφάλαιο Τρίτο. Θεωρητική θεμελίωση. Έννοιες, Ορισμοί, Πεδίο. Το πρόβλημα της επιστημονικής ταυτότητας της ΣΕ

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΘΝΟΛΟΓΙΑΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2018

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ 2015 Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Διδακτική πρόταση 2 1 : Οι μετακινήσεις ανθρώπων σε άλλες περιοχές της γης κατά την Αρχαϊκή Εποχή

«Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα. 1. Το Σύνταγμα ως αντικείμενο των πολιτειακών επιστημών

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

Πρόγραµµα εξεταστικής Σεπτεµβρίου 2013 ανά διδάσκοντα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων

Ιστορία της μετάφρασης

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Το Δυτικό 'Παράδειγμα' ως Ιδεολογία Οργάνωσης Μουσείων. Σχεδιασμός Μουσείων και Εκθέσεων

Η ΑΛΛΗ ΟΨΗ ΜΕ ΑΠΟΨΗ #163. THE CATASTROPHE THEORY H εικαστική ανάγνωση της πολιτικής

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΤΙΑΔΠΑ

ΔΕΥΤΕΡΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΤΙΑΔΠΑ CULTTECH 09:00-12:00 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚ Ο ΤΙΑΔΠΑ Δ.Α.Π.Α.Π. ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΤΙΑΔΠΑ ΝΣΙ του ΤΙΑΔΠΑ

Transcript:

June 13, 2009 Avgi Anagnoseis Review by Anda Dialla http://avgi anagnoseis.blogspot.com/2009/06/blog post_1723.html 13/6/2009 Κριτική του µονοδιάστατου «Ελληνισµού» Τι είδους εννοιολογική κατηγορία είναι ο Ελληνισµός; Πρέπει να τον εννοούµε στον ενικό ή στον πληθυντικό αριθµό; Η εθνική (εθνικιστική) ρητορεία (ακαδηµαϊκή και δηµόσια) θα απαντούσε αυθορµήτως ότι είναι µια εθνική κατηγορία, ότι ο Ελληνισµός είναι ένας και αδιαίρετος ΤΗΣ ΑΝΤΑΣ ΔΙΑΛΛΑ KATERINA ZACHARIA (ed), Hellenisms. Culture, Identity, and Ethnicity from Antiquity to Modernity, Aldershot, Ashgate Variorum, 2008. σελ. 474 Παρά το γεγονός ότι είναι πλέον κοινός τόπος (τουλάχιστον µεταξύ των ειδικών) ότι ο εθνικιστικός λόγος µεταβάλλεται και µετασχηµατίζεται, ο λόγος περί συνέχειας των νέων Ελλήνων -ως κατ ευθείαν απογόνων των αρχαίων Ελλήνων, ως συνεχιστών του έργου τους και κατ εξοχήν κληρονόµων του πολιτισµού τους- θεωρείται αναµφισβήτητη αλήθεια, ενώ η όποια αντίρρηση συχνά παράγει έντονες δηµόσιες αντιπαραθέσεις. Διαβάζοντας το βιβλίο που επιµελείται η Κατερίνα Ζαχαρία, µε τίτλο Ελληνισµοί: Κουλτούρα, ταυτότητα και εθνοτική ταυτότητα από την αρχαιότητα µέχρι τη νεωτερικότητα, είχα την αίσθηση ενός προκλητικού ταξιδιού σε ποικίλους τόπους και χρόνους, µε προορισµό την πολυπρισµατική κατανόηση της έννοιας του Ελληνισµού. Είναι ένα ταξίδι που κλονίζει, σε εγχώριο/εθνικό, τουλάχιστον, επίπεδο τις έως σήµερα µονοδιάστατες αναγνώσεις του Ελληνισµού, οι οποίες είναι (εν πολλοίς) προϊόν των ιδρυτικών µύθων του ελληνικού κράτους και των εθνικών ιδεολογηµάτων που εξ αρχής το συνόδευσαν και συνέβαλαν τόσο στην δηµιουργία του όσο και στην σύµπηξή του. Ο υπό συζήτηση τόµος, καρπός διεπιστηµονικών προσεγγίσεων, απαρτίζεται από µια σειρά κειµένων που εξετάζουν την αρχαιοελληνική κληρονοµιά και τις διαφορετικές εκδοχές της

2 ελληνικής εθνοτικής και πολιτισµικής ταυτότητας, από την αρχαιότητα έως σήµερα. Συγγραφείς από διαφορετικά πεδία, όπως ιστορία, ανθρωπολογία, εθνογραφία, πολιτισµικές σπουδές και συγκριτική λογοτεχνία επιχειρούν να απαντήσουν στο ερώτηµα ποιους και µε τι τρόπο εξέφραζε και εκφράζει η κατηγορία ελληνικός/ελληνισµός σε διαφορετικές περιόδους. Τα δεκατέσσερα κεφάλαια του τόµου κατανέµονται σε τρία µέρη. Στο πρώτο εξετάζεται η ελληνική κουλτούρα και ταυτότητα, από την αρχαϊκή έως την βυζαντινή περίοδο. Εδώ συζητούνται θέµατα όπως η ρευστή διχοτοµία Έλληνες vs βάρβαροι, που εννοεί ότι τα σύνορα µεταξύ των δύο είναι διαπερατά. Εξετάζεται η διαπραγµάτευση των ταυτοτήτων, η ελληνικότητα των Μακεδόνων, µε βάση τα κριτήρια του Ηροδότου (Katerina Zacharia, Simon Hornblower) η ελληνική ταυτότητα κατά την ελληνιστική περίοδο, όταν ελληνική γλώσσα και πολιτισµός επεκτάθηκαν πέρα από τα όρια των ελληνικών πόλεων-κρατών (Stanley Burstein) η ελληνική και ρωµαϊκή ταυτότητα (Ronald Mellor) τέλος, το ερώτηµα Χριστιανοί vs βάρβαροι και παγανιστές/έλληνες κατά τη Βυζαντινή περίοδο (Claudia Rapp). Το δεύτερο µέρος, µε τίτλο «Πολιτισµικές κληρονοµιές. Οι Ελληνισµοί που ταξιδεύουν: Μεσογειακή αρχαιότητα, ευρωπαϊκές κληρονοµιές και η Νεώτερη Ελλάδα», καλύπτει την µεταβυζαντινή περίοδο έως τον πρώιµο 20ό αιώνα. Εδώ, οι συµβολές εστιάζουν στις πολιτισµικές κληρονοµιές του Ελληνισµού για την Ευρώπη και τη σύγχρονη Ελλάδα. Πιο συγκεκριµένα, εξετάζεται ο γερµανικός φιλελληνισµός (Glenn Most) ο ευρωπαϊκός φιλελληνισµός και το πρόγραµµα των «πολιτισµικών µεταφορών» του Κοραή (Olga Augustinos) η δηµιουργία ελληνικής εθνικής συνείδησης και η κατασκευή του αφηγήµατος περί της «συνέχειας» του ελληνικού έθνους από την Αρχαιότητα ως παρόν (Antonis Liakos) η αναζήτηση του ελληνισµού στις συλλογικές ταυτότητες ελίτ και χωρικών κατά την µακρά περίοδο 1453-1913 (Dimitris Livanios). Στο τρίτο µέρος, «Εθνοτική ταυτότητα. Τόποι, συµφραζόµενα, κίνηση. Όψεις του Ελληνισµού: Ελλάδα, Ευρώπη, Σύγχρονη Ελλάδα, Διασπορά», εξετάζονται η σύγχρονη ελληνική ταυτότητα και οι χρήσεις του αρχαιοελληνικού παρελθόντος στην Ελλάδα (Charles Stewart, Peter Mackridge, Κατερίνα Ζαχαρία) και τη Διασπορά της Αµερικής (Yiorgos Anagnostou, Artemis Leontis) υπό την οπτική της ιστορίας των

3 αναπαραστάσεων και της κουλτούρας ως επιτέλεσης. Μολονότι η λογική παράθεσης των κειµένων υπακούει σε χρονική ακολουθία, αυτό που ουσιαστικά συνδέει τις διαφορετικές προσεγγίσεις σε τέτοιο βάθος χρόνου δεν είναι η ιδέα µιας γραµµικής και τελεολογικής εξέλιξης της ελληνικής ταυτότητας. Εξάλλου, η κατηγορία της ταυτότητας (σύµφωνα µε τους εγκυρότερους µελετητές) δεν σηµαίνει ένα σταθερό πυρήνα του εαυτού, που ξεδιπλώνεται δίχως αλλαγές και µετασχηµατισµούς κατά τις µεταστροφές της ιστορίας. Οι ταυτότητες δεν είναι ενιαίες και ουσιοκρατικές, αλλά εξαρτώνται από καταστάσεις και στρατηγικές των υποκειµένων. Παρά το γεγονός ότι οι διαφορετικές κατασκευές της ταυτότητας/των ταυτοτήτων φαίνεται ότι εδράζονται γερά στο ιστορικό παρελθόν, στην πραγµατικότητα οι κατασκευές αυτές αφορούν το ζήτηµα του πώς χρησιµοποιούνται στα αφηγήµατα περί ταυτότητας µιας δεδοµένης κοινότητας οι δεξαµενές της ιστορίας, της γλώσσας και της κουλτούρας. Διερευνώντας το θέµα της διαχρονικότητας του Ελληνισµού, η επιµελήτρια προτείνει να τον αντιληφθούµε ως εθνοτική και πολιτισµική κατηγορία. Η εθνοτικότητα (ehnicity) είναι διαφορετική αναλυτική κατηγορία από την εθνικότητα (nationality). Η σηµαντικότερη διαφορά τους εντοπίζεται συνήθως και σχηµατικά από τους ειδικούς στο ότι τα έθνη είναι ένα µοντέρνο φαινόµενο που συνδέεται µε τη δηµιουργία του σύγχρονου κράτους (ως αίτηµα ή ως κατάσταση). Η εθνοτικότητα είναι µια µορφή ταυτότητας που όλες οι κοινωνίες µοιράζονται και εννοούν συνδέσεις µεταξύ των µελών µιας κοινότητας, µε βάση ορισµένες κοινές κληρονοµιές. Οι έννοιες της εθνοτικότητας και της πολιτισµικής ταυτότητας, και όχι της εθνικότητας, καθιστούν δυνατό τον διάλογο για την κατηγορία ελληνικός, από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη χρήση της εντός της Ελλάδας και στη διασπορά. Βεβαίως, θα πρέπει να έχουµε υπόψη µας ότι στην ελληνική περίπτωση η δηµιουργία κράτους και κυρίαρχων εθνικών αφηγηµάτων περί της ταυτότητας έχουν αναδροµικά εθνοποιήσει το παρελθόν («retrospective ethnicization») και αντιστρόφως, πιθανόν δίχως την εθνικοποίηση του εθνοτικού δεν θα ήταν δυνατό να φανταστούµε εφικτή τη σύνδεση µεταξύ του Ηροδότου και των διασπορικών ελληνικών κοινοτήτων της Αµερικής. Ο Ελληνισµός, όπως εξετάζεται στο δεύτερο µέρος του βιβλίου, είναι και µια πολιτισµική κατασκευή

4 του δυτικού πολιτισµού οι αρχαιελληνικές κληρονοµιές αποτέλεσαν τον θεµέλιο λίθο της δυτικής νεωτερικότητας. Η κλασσική παιδεία διαµόρφωσε τον ευρωπαϊκό κοσµοπολιτισµό αλλά και εθνικισµό. Η ιδεολογική χρήση του Ελληνισµού συνέβαλε και στην αντίληψη περί µιας εξαιρετικής Ευρώπης (Δύσης) που από την αρχαιότητα έως σήµερα µάχεται υπέρ της ελευθερίας και εναντίον της δουλείας, καθώς και στη θεµελίωση του αποικιοκρατικού λόγου. Χάριν παραδείγµατος, η µάχη των Θερµοπυλών συχνά παρουσιάζεται ως µια καµπή στην παγκόσµιο ιστορία, ως η αιώνια σύγκρουση ανάµεσα στην πολιτισµένη Δύση και τη βάρβαρη Ανατολή. Μια Ανατολή που από τον 18ο αιώνα «επινοείται» και στο εσωτερικό της Ευρώπης, στις χώρες της λεγόµενης Ανατολικής Ευρώπης, της Ελλάδας συµπεριλαµβανοµένης. Στο σηµείο αυτό, η ιστορική εµπειρία της Ρωσίας κατ εξοχήν ανατολικευρωπαϊκής χώρας - µπορεί να είναι γόνιµη. Στο ρωσικό περιβάλλον, οι αρχαιοελληνικές κληρονοµιές καθώς και ο φιλελληνισµός που εκδηλώθηκε στη δεκαετία του 1820, διαµόρφωσαν πολιτειακές ιδέες µε επίκεντρο την έννοια της ελευθερίας, συνδέθηκαν στην πορεία του 19ου αιώνα µε τη βυζαντινή ορθόδοξη κληρονοµιά, διαµέσου της οποίας πολλοί Ρώσοι διανοούµενοι οδηγήθηκαν στο σλαβισµό. Ο τελευταίος, σε ορισµένες περιστάσεις και για ορισµένους διανοούµενους αποτέλεσε µια µη δυτική εκδοχή του µοντέρνου, που προβλήθηκε και ως όχηµα αντίστασης στο κυρίαρχο δυτικό. Οι ρωσικές χρήσεις της αρχαιότητας αναδεικνύουν το ζήτηµα ότι η ανατολική πλευρά της Ευρώπης δεν ήταν απλώς καταναλωτής δυτικών ιδεών, αλλά ανέπτυσσε και δικές της εκδοχές του µοντέρνου. Ίσως η ανατολικοευρωπαϊκή µατιά στις πολιτισµικές κατασκευές της αρχαιότητας να προσφέρεται για περαιτέρω γόνιµες σκέψεις και αναγνώσεις της πολυφωνίας του Ελληνισµού. Η συζήτηση µπορεί να συνεχιστεί, εµπλουτίζοντας τις θεµατικές και τους προβληµατισµούς. Οι προσεγγίσεις του Ελληνισµού που µας προτείνει ο συλλογικός αυτός τόµος, ως ρευστής, υβριδικής και πολυφωνικής ταυτότητας, συµβάλλουν στην κριτική ανάγνωση της αρχαιότητας και προσκαλούν σε έναν επιστηµονικό και δηµόσιο διάλογο στο εγχώριο περιβάλλον. Θα άξιζε να µεταφραστεί στα ελληνικά.

5 Η Άντα Διάλλα είναι διευθύντρια του Ιστορικού Αρχείου του Πανεπιστηµίου Αθηνών και διδάσκει Ευρωπαϊκή Ιστορία στο τµήµα Ιστορίας και Θεωρίας της Τέχνης της ΑΣΚΤ ΑΝΑΡΤΉΘΗΚΕ ΑΠΌ ΑΝΑΓΝΏΣΕΙΣ ΣΤΙΣ 2:49 ΜΜ