ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος

Transcript

1 ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης Δημήτρης Πλάντζος

2 Δομή του Σεμιναρίου: Εισαγωγικά (10.10) Τι είναι θεωρία; Σε τι χρησιμεύει; (17.10) Εύρημα / έργο / έκθεμα / δημιουργός (24.10) Εικόνα / πρόθεση / διασπορά (31.10) Σώματα / υλικότητα / ταυτότητες (7.11) Σώμα και κλασική τέχνη (14.11) Διάλεξη (21.11) Διάλεξη (28.11) Παρουσιάσεις εργασιών

3 Δομή του Σεμιναρίου: Εισαγωγικά (10.10) Τι είναι θεωρία; Σε τι χρησιμεύει; (17.10) Εύρημα / έργο / έκθεμα / δημιουργός (24.10) Εικόνα / πρόθεση / διασπορά (31.10) Σώματα / υλικότητα / ταυτότητες (7.11) Σώμα και κλασική τέχνη (14.11) Διάλεξη (21.11) Διάλεξη (28.11) Παρουσιάσεις εργασιών

4 Διαλέξεις: 21/11: Παναγιώτης Ελ Γκεντί (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), Ένας νέος ποιητής στο μουσείο: ριζοσπαστικές πρακτικές συγκρότησης της υποκειμενικότητας στη νεοελληνική ποίηση των αρχών του 20ού αι. 28/11: Γεωργία Γκότση (Πανεπιστήμιο Πατρών), Έμψυχες αρχαιότητες στη νεοελληνική λογοτεχνία.

5 Αρχαία ελληνική τέχνη:

6 Αρχαία ελληνική τέχνη: Επινοημένη πνευματική γενεαλογία των δυτικών ελίτ

7 Daniel Mytens, O Λόρδος Arundel, 1618.

8 Αρχαία ελληνική τέχνη: Επινοημένη πνευματική γενεαλογία των δυτικών ελίτ Σύνολο αντικειμένων, βιογραφιών, αντιλήψεων και διαθέσεων που μπορούν να ανασυγκροτηθούν με βάση το υλικό αποτύπωμα του κλασικού πολιτισμού, όπως αυτό επεβίωσε μετά το τέλος της αρχαιότητας, και με άξονα ένα εμπειρικό επιστημολογικό πρόγραμμα που βασίζεται στις τεχνικές της φιλολογικής κριτικής και τον μεθοδολογικό εξοπλισμό της ιστορίας της τέχνης

9

10 Αρχαία ελληνική τέχνη: Επινοημένη πνευματική γενεαλογία των δυτικών ελίτ Σύνολο αντικειμένων, βιογραφιών, αντιλήψεων και διαθέσεων που μπορούν να ανασυγκροτηθούν με βάση το υλικό αποτύπωμα του κλασικού πολιτισμού, όπως αυτό επεβίωσε μετά το τέλος της αρχαιότητας, και με άξονα ένα εμπειρικό επιστημολογικό πρόγραμμα που βασίζεται στις τεχνικές της φιλολογικής κριτικής και τον μεθοδολογικό εξοπλισμό της ιστορίας της τέχνης Αναπαραστατικός μηχανισμός νεωτερικών αξιών και ιδεολογικών σχημάτων

11

12 Πώς μελετάμε την αρχαία ελληνική τέχνη:

13 Πώς μελετάμε την αρχαία ελληνική τέχνη: Η τέχνη είναι αισθητική

14 Erwin Panofski ( ): «περιεχόμενο ενός έργου τέχνης, σε αντίθεση με το θέμα του, είναι αυτό που υπάρχει, αλλά δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά» Πώς μελετάμε την αρχαία ελληνική τέχνη: Η τέχνη είναι αισθητική Η τέχνη είναι γλώσσα

15 Πώς μελετάμε την αρχαία ελληνική τέχνη: Η τέχνη είναι αισθητική Η τέχνη είναι γλώσσα Η τέχνη είναι κοινωνική διάδραση

16 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης;

17 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας

18 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας

19 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία

20 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία Λατρευτική

21 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία Λατρευτική Τελετουργική

22 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία Λατρευτική Τελετουργική Πολιτική

23 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία Λατρευτική Τελετουργική Πολιτική Χρηστική

24

25

26 Τι είναι έργο;

27 Τι είναι έργο; Μεθοδολογικό εργαλείο που επινοεί ο μελετητής με βάση εμπειρικές κατά κανόνα παρατηρήσεις, ώστε να οργανώσει την μελέτη ενός πολιτισμικού φαινομένου, μιας εποχής ή μιας ανθρώπινης κοινωνίας Ως εκ τούτου, ως «έργο» μπορεί να νοείται και ένα τέτοιο φαινόμενο, μια εποχή ή μια κοινωνία

28 artifaction

29

30

31

32

33 Sir William Hamilton ( )

34

35 1798

36

37

38

39

40 Η τέχνη είναι αισθητική;

41 Τεχνοτροπική προσέγγιση: Η ερμηνεία ενός πολιτισμού μέσω της αισθητικής του «Δημιουργός» / «έργο»: ιδιοφυείς, αυθεντικοί, έγκυροι εκφραστές της εποχής τους. Η ιστορία του κλασικού πολιτισμού διαρθρώνεται μέσα από τη μελέτη του αυτόνομου έργου-δημιουργήματος και την αναζήτηση-αξιολόγηση του ανεξάρτητου δημιουργού

42

43 Δημιουργός Ο «δημιουργός» στον οποίο αναφερόμαστε ως ιστορικοί και αρχαιολόγοι είναι μια ταξινομική μηχανή, ένα εργαλείο καταγραφής και αποδελτίωσης, ένας πυρήνας έκφρασης συγκεκριμένων ιδεών και αντιλήψεων. Ο «δημιουργός» είναι ιδιοφυής εκφραστής του καιρού του και ηγέτης των συγχρόνων του, έχει προκατόχους, μαθητές, ακολούθους και μιμητές, διαδόχους και επιγόνους που εμπνέονται από τις ιδέες του και εφαρμόζουν το παράδειγμά του. Ως βιολογική και πνευματική οντότητα, λειτουργεί ως μοχλός εξομάλυνσης αποκλίσεων και ανομοιογενειών, μηχανισμός εξοβελισμού της εξαίρεσης, του μη τυπικού.

44 Δημιουργός Επομένως, ο νεωτερικός «δημιουργός» είναι εγγυητής της γραμμικότητας, της προβλεψιμότητας, και της συντελεσμένης απολυτότητας του νεωτερικού μεθοδολογικού παραδείγματος. Μελετώντας αποκλειστικά τον «δημιουργό» περιορίζουμε την έρευνα στο στάδιο της δημιουργικής διαδικασίας, στη στιγμή που η αυθεντία ενός ανθρώπου, του καλλιτέχνη, εκφράζει με τρόπο ιδιοφυή μια άχρονη ιδέα. Ως εκ τούτου, στρέφουμε την προσοχή μακριά από τον «θόρυβο» της κοινωνίας που περιβάλλει τον «δημιουργό» και το «έργο» του, τη διαδικασία πρόσληψης, ανάγνωσης και παρανάγνωσής του, της οποίας εμείς είμαστε το τελευταίο (αλλά όχι το τελικό) στάδιο.