ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΧΙΟΝΟΔΡ. ΚΕΝΤΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΥΛΗΣ

1 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΧΙΟΝΟΔΡ. ΚΕΝΤΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΥΛΗΣ του ΝΙΚ. ΜΠΛΑΝΑ ΚΑΘΗΓ. ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚ. ΕΠΙΧΕΙΡ. Ο χειμερινός τουρισμός περιλαμβάνει ένα πλήθος τουριστικών δραστηριοτήτων, με σημαντικότερη και μάλιστα μακράν όλων των άλλων, αυτή της χιονοδρομ. Η διεξαγωγή των αθλημάτων χιονιού απαιτεί την ύπαρξη κατάλληλης υποδομής (χιονοδρομικά κέντρα). Η πλειοψηφία των χιονοδρομικών κέντρων της χώρας αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υποδομής που σχετίζονται με το μηχανολογικό εξοπλισμό, τις οδικές συνδέσεις, το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό, την αύξηση του ανταγωνισμού, την διαφοροποίηση των καταναλωτικών απαιτήσεων, την βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, την προώθηση και προβολή και άλλα. Τέλος, οι κλιματικές ιδιαιτερότητες της χώρας μας και γενικότερα η κλιματική αλλαγή δημιουργούν ερωτηματικά για την διάρκεια χιονοκάλυψης των χιονοδρομικών κέντρων Στη χώρα μας δεν υπάρχει ακόμα, αυτό που ονομάζουμε «πολιτική βουνού», δηλαδή μια πολιτική για την ανάπτυξη των ορεινών όγκων. Στην Ελλάδα η δημιουργία των χιονοδρομικών κέντρων χωρίζεται σε 2 μεγάλες χρονικές περιόδους. Την προ ένταξης στην ΕΕ και την μετά. Στην πρώτη περίοδο και συγκεκριμένα από την μεταπολίτευση και μέχρι την ένταξη στην ΕΕ. μια σειρά συρόμενων αναβατήρων, θα εγκατασταθούν σε ανύποπτο χρόνο σε διάφορα βουνά, μάλιστα σε μέρη με πολύ μεγάλη δυσκολία προσπελασιμότητας. Είναι η εποχή που πρώτα τοποθετούνται αναβατήρες σε μέρη που δεν υπάρχει υποδομή, μερικές φορές δε ούτε δρόμος. Η περίοδος πριν την μεταπολίτευση είναι εύκολη ως προς την δημιουργία χιονοδρομικών κέντρων. Καταρχάς ήταν λίγα και είχαν δημιουργηθεί, είτε από κάποιους τοπικούς ανθρώπους που είχαν σχέση με την χιονοδρομία και είχαν πολιτικές προσβάσεις στην εξουσία, είτε κατευθείαν από

2 πολιτικούς οι οποίοι ήθελαν να δημιουργήσουν υποδομή στον τόπο τους σύμφωνα με την διεθνή εμπειρία. Τα χιονοδρομικά κέντρα αυτής της περιόδου εξυπηρετούσαν κυρίως χιονοδρόμους αθλητές και δευτερευόντως τον χιονοδρόμοεπισκέπτη. Είναι προφανές και δεν χρειάζεται κανείς εμπειρία να καταλάβει ότι η δημιουργία εκείνων των χιονοδρομικών κέντρων δεν είχε κανένα επιστημονικό υπόβαθρο, καμία μελέτη, καμία σοβαρή επιλογή θέσης. Στο Σημερινό Χωροταξικό Σχέδιο για την ανάπτυξη του τουρισμού γίνεται μνεία για την μη δημιουργία νέων χιονοδρομικών αλλά μόνο για την αναβάθμιση επέκταση των υφισταμένων, χωρίς καμία αποτύπωση της μέχρι σήμερα κατάστασης από την δημιουργία των υφιστάμενων χιονοδρομικών κέντρων. Θεωρούμε ότι υπάρχουν πολλές περιοχές με συγκριτικά καλύτερα πλεονεκτήματα για την δημιουργία χιονοδρομικών κέντρων σε αντίθεση με άλλες που δεν έχουν τα ίδια πλεονεκτήματα, μάλιστα σε κάποιες, μάλλον αρκετές περιπτώσεις, η χιονοκάλυψη είναι προβληματική. Σε πολλές επιλογές θέσεων δημιουργ ΧΚ δεν υπάρχουν μετρήσεις ή μετεωρολογικά δεδομένα, τα οποία να δικαιολογούν την επιλογή των θέσεων, παρά μόνο αναφορές ντόπιων ή «ειδικών». Η 2η περίοδος δημιουργ ΧΚ ξεκινά από την ένταξη της χώρας στην ΕΕ και μέχρι την έναρξη της οικονομικής κρίσης (2010). Στη χρυσή εποχή των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης δεν θα μπορούσε να λείπει η εκμετάλλευση των ορεινών όγκων. Πολλές σωστές πολιτικές της ΕΕ για την ανάπτυξη των ορεινών αλλά και γενικότερα των αγροτικών χώρων γίνονται εργαλείο ψηφοθηρ από τοπικούς παράγοντες και πολιτικούς. Θα λέγαμε ότι είναι οι εποχές όπου δεν υπάρχουν ιδιαίτερα περιβαλλοντικά προβλήματα, ούτε επιλεξιμότητας των δαπανών για την κατασκευή χιονοδρομικών κέντρων. Η εποχή αυτή των παχυλών επιδοτήσεων χαρακτηρίζεται από μια άναρχη και χωρίς προδιαγραφές εξάπλωση των χιονοδρομικών κέντρων. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία πρόκειται για μικρά τοπικά χιονοδρομικά, μικρής δυναμικότητας, χωρίς δυνατότητες επέκτασης και αρκετές φορές χωρίς ικανοποιητική χιονοκάλυψη.

3 Επιπλέον, οι προδιαγραφές αλλά και οι προσφερόμενες υπηρεσίες δεν ανταποκρίνονται στα κοστολόγια των υπηρεσιών αυτών. Ένα άλλο χαρακτηριστικό επίσης είναι η συμπληρωματικότητα των επενδύσεων και των αναπτυξιακών δράσεων στη γύρω από το χιονοδρομικό περιοχή. Δεν υπάρχει πολιτική, δεν υπάρχει σχεδιασμός, με αποτέλεσμα η περιοχή να μην έχει την ανάπτυξη που επιφέρει ένα χιονοδρομικό. Αν σε αυτό προσθέσουμε τον μεγάλο νεοπλουτισμό της εποχής, δυστυχώς οι άνθρωποι αντί να πάνε στις ορεινές περιοχές ανακαλύπτοντας τες, θέλουν και μάλιστα με πολύ βάρβαρο τρόπο να αστικοποιούσουν τα ορεινά και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις το καταφέρνουν. Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών των υπαρχόντων χιονοδρομικών κέντρων. Τα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας δεν χαρακτηρίζονται για το ικανοποιητικό τους υψόμετρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, με εξαίρεση τον Όλυμπο, τα περισσότερα βουνά μας είναι χαμηλά. Στα 14 σημαντικότερα χιονοδρομικά που μελετούμε, το χαμηλότερο υψόμετρο είναι στα 1.175 μέτρα και το υψηλότερο στα 2.379 μ, με μέσο υψόμετρο στο σύνολο των 14 ΧΚ τα 1.717 μ. Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις για τα χιονοδρομικά χαμηλού υψομέτρου. Σύμφωνα με μελέτη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για τα χιονοδρομικά κέντρα και το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη, πολλά χιονοδρομικά κέντρα που βρίσκονται σε χαμηλό υψόμετρο θα αντιμετωπίσουν οικονομικά προβλήματα και ενδεχομένως να βάλουν ακόμα και «λουκέτο». Ειδικοί του πανεπιστημίου της Ζυρίχης εκτιμούν ότι η περίοδος χιονόπτωσης στα χαμηλά βουνά θα είναι ολοένα και πιο απρόβλεπτη στις επόμενες δεκαετίες. «Πολλά παραδοσιακά ευρωπαϊκά χιονοδρομικά κέντρα χαμηλού υψομέτρου θα αναγκαστούν να κλείσουν είτε λόγω έλλειψης χιονιού είτε λόγω των επιβαρύνσεων που θα προκύψουν από το επιπλέον κόστος, συμπεριλαμβανομένου του τεχνητού χιονιού. Παράλληλα θα αυξάνονται οι πιέσεις για δημιουργία νέων εγκαταστάσεων σε ιδιαίτερα ευαίσθητες οικολογικά περιοχές μεγαλύτερων υψομέτρων

4 Ο προβληματισμός και οι διαφωνίες των περισσότερων ορειβατικών και οικολογικών συλλόγων της χώρας δεν έχει στόχο τα σπορ του χιονιού (όπως π.χ. το σκί, το ορειβατικό σκί, το σνόουμπορντ), αφού όλοι θεωρούν ότι έστω και κατά τη διάρκεια των 3 4 μηνών με χιόνι μπορούν να αναπτυχθούν τέτοιου είδους δραστηριότητες στη χώρα μας. Απλώς πιστεύουν ότι τα υπάρχοντα χιονοδρομικά διάσπαρτα όπως είναι στη χώρα, είναι αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες του χιονοδρομικού τουρισμού. Αυτό που κυρίως χρειάζεται είναι καλύτερες υπηρεσίες, βελτιωμένες υποδομές και συντήρηση των υφισταμένων ώστε να μπορέσουν να ανταγωνισθούν τα Χ.Κ. των Αλπεων και κυρίως της γειτονιάς μας, Βουλγαρ, Σκοπίων και Ρουμαν που αναπτύσσονται ραγδαία. Σε Γενική Συνέλευση της Ένωσης Χιονοδρομικών Κέντρων Ελλάδος το 2010, ο τότε πρόεδρος του ΕΟΤ Νίκος Κανελλόπουλος, ανέφερε «Το παραδοσιακό τουριστικό μοντέλο «ήλιος, θάλασσα» θα συνεχίσει να παίζει το ρόλο του, διέξοδος όμως στην ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος θα επιδιωχθεί μέσα από τα χιονοδρομικά κέντρα που θα κληθούν να λειτουργήσουν υπό καλύτερους όρους, με ενισχυμένες υποδομές και παράλληλες δραστηριότητες που θα τους εξασφαλίζουν επισκεψιμότητα υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες». 1. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1.1. Συνολικές ημέρες λειτουργ εναέριων αναβατήρων. Από την επεξεργασία των δεδομένων με την άθροιση όλων των ημερών λειτουργ της τελευτα ενδεκαετ των επιλεγέντων αναβατήρων προκύπτει ότι τις περισσότερες ημέρες λειτουργ κατέγραψε ο αναβατήρας «Πάνω καρεκλάκι» του Χιονοδρομικού Κέντρου Πισοδερίου Φλώρινας. Στις πρώτες θέσεις συναντούμε ΧΚ τα οποία παραδοσιακά θεωρούνται ως τα καλύτερα οργανωμένα και με μεγάλη χιονοκάλυψη.(πίνακας Νο 6 Α/Α Χιονοδρομικό ΑΝΑΒΑΤΗΡΑΣ 1 ΠΙΣΟΔΕΡΙ Συνολικές ημέρες λειτ. 11ετ μέσος όρος μήνες Πάνω καρεκλάκι (Διθέσιος Εναέριος) 1188 108 3,6

2 3 4 5 6 ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ ΒΑΣΙΛΙΤΣΑ 3 5 ΠΗΓΑΔΙΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ 7 ΣΕΛΙ 8 9 10 11 12 13 14 5 Αίολος (Διθέσιος Εναέριος) 1078 98 3,3 Φίλιππος (Τριθέσιος Εναέριος) 1063 97 3,2 Κεντρική (Διθέσιος Εναέριος) 972 88 2,9 Αχιλλέας (Τριθέσιος Εναέριος) 929 84 2,8 Εναέριο (Διθέσιος Εναέριος) 924 84 2,8 Φίλιππος (Διθέσιος Εναέριος) 912 83 2,8 ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ Τάκης Φλέγκας (μικρό από καταφύγιο) 849 77 2,6 ΑΝΗΛΙΟ 142 69 2,3 Σαραντόβρυση 1 ΚΑΙΜΑΚΤΣΑΛΑΝ (Διθέσιος Εναέριος) 698 63 2,1 Πήλιο 1 (Μονοθέσιος ΠΗΛΙΟ Εναέριος πάνω) 656 60 2,0 Εναέριο διθέσιο ΠΕΡΤΟΥΛΙ (Διθέσιος Εναέριος) 418 38 1,3 4θέσιο (Τετραθέσιος ΦΑΛΑΚΡΟ Εναέριος) 315 29 1,0 ΚΑΡ Εναέριος ΜΕΤΣΟΒΟ (Μονοθέσιος Εναέριος) 225 20 0,7 Πίνακας Νο 6: Συνολικές ημέρες λειτουργ εναέριων αναβατήρων Χιονοδρομικών κέντρων Ελλάδας για την 11ετή περίοδο 2003/04 έως 2013/14. Να διευκρινίσουμε ότι η κατάταξη με βάση τις ημέρες λειτουργ δεν αντικατοπρίζει αποκλειστικά και μόνο την χιονοκάλυψη ενός ΧΚ, καθότι γνωρίζουμε ότι σε κάποια χιονοδρομικά υπάρχουν προβλήματα λειτουργ, διαχείρισης και κάλυψης του οικονομικού προϋπολογισμού αυτών. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει ο προσανατολισμός των πιστών καθώς επίσης η ύπαρξη δάσους η οποία συμβάλλει σημαντικά στην επιμήκυνση της χιονοκάλυψης. Ωστόσο δεν πρέπει να παραμελούμε και 2 άλλους παράγοντες που επιδρούν καταλυτικά στην λειτουργία των ΧΚ. Ο ένας αφορά στην δραστηριότητα που επιδεικνύει ο φορέας λειτουργ του ΧΚ. Υπάρχουν ΧΚ στα οποία ο φορέας λειτουργ επιδεικνύει ιδιαίτερη κινητικότητα σε τεχνικά θέματα που αφορούν στην συντήρηση της χιονοκάλυψης

6 και διατήρησης του χιονιού. Ο άλλος παράγοντας αφορά σε σημαντικά τεχνικά λάθη που έχουν γίνει στην εγκατάσταση των αναβατήρων ή στην διαμόρφωση των πιστών. Σε κάθε περίπτωση εκείνο που αποφέρει οικονομικά αποτελέσματα στα ΧΚ είναι η λειτουργία τους και επομένως από αυτό κρίνεται ο βαθμός βιωσιμότητας του. Α/Α Στον παρακάτω πίνακα Νο 7 τα ΧΚ έχουν καταταχθεί με βάση τις ημέρες λειτουργ και με το μέσο υψόμετρο του επιλεγέντος αντίστοιχου εναέριου αναβατήρα. Παρατηρούμε ότι το ΧΚ Φαλακρού 3 ο σε κατάταξη με βάση το υψόμετρο, ένα ΧΚ στα Βόρεια σύνορα της χώρας μας σε μια περιοχή όπου τα αντίστοιχα ΧΚ της Βουλγαρ από τη άλλη πλευρά των συνόρων ξεπερνούν σε λειτουργία τις 110 ημέρες, λόγω των σημαντικών προβλημάτων λειτουργ του φορέα, κατατάσσεται στην προτελευταία θέση με βάση τις ημέρες λειτουργ, γεγονός που δεν αντικατοπτρίζει την πραγματική κατάσταση από πλευράς κλιματικών συνθηκών, αλλά αντικατοπτρίζει την ρεαλιστική κατάσταση των προβλημάτων επιβίωσης των φορέων λειτουργ. Αντίθετα το ΧΚ 3 5 Πηγάδια 9 Ο σε κατάταξη με βάση το μέσο υψόμετρο, εντούτοις χάρη στην όρεξη και εντατική διαχείριση των ανθρώπων του, αλλά και στο σύστημα τεχνητής χιόνωσης που διαθέτει κατατάσσεται στην 4 Η θέση από πλευράς ημερών λειτουργ, ψηλότερα από μεγάλα χιονοδρομικά όπως των Καλαβρύτων και του Καρπενησίου. Η πρώτη θέση του Πισοδερίου πάνω από τον Παρνασσό φαίνεται να εκπλήσσει. Ωστόσο για τους μυημένους, η εξαιρετική δουλειά των ανθρώπων που διαχειρίζονται τον χώρο, η προνομιακή του γεωγραφική του θέση, ο προσανατολισμός και το πυκνό δάσος του δίνουν την πρώτη θέση. Χιονοδρομικό μέσος όρος ημ. Λειτ κατάταξη με βάση το μέσο υψόμετρο Ύψος βάσης Ύψος κορυφής Μέσο Ύψος 1 ΠΙΣΟΔΕΡΙ 108 5 1.650 2.000 1.825 2 ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ 98 2 1.950 2.100 2.025 3 ΒΑΣΙΛΙΤΣΑ 97 8 1.642 1.825 1.734 4 3 5 ΠΗΓΑΔΙΑ 88 9 1.430 2.005 1.718

7 5 ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ 84 11 1.400 1.700 1.550 6 ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 84 6 1.700 1.856 1.778 7 ΣΕΛΙ 83 10 1.520 1.620 1.570 8 ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ 77 4 1.813 1.865 1.839 9 ΑΝΗΛΙΟ 69 7 1.680 1.850 1.765 10 ΚΑΙΜΑΚΤΣΑΛΑΝ 63 1 2.069 2.379 2.224 11 ΠΗΛΙΟ 60 13 1.350 1.450 1.400 12 ΠΕΡΤΟΥΛΙ 38 14 1.175 1.360 1.268 13 ΦΑΛΑΚΡΟ 29 3 1.730 2.110 1.920 14 ΜΕΤΣΟΒΟ 20 12 1.340 1.520 1.430 Πίνακας Νο 7: Σχέση κατάταξης εναέριων αναβατήρων μέσου υψομέτρου και ημερών λειτουργ. Με την αντιστοίχιση του μέσου όρου των ημερών λειτουργ ανά ΧΚ σε μήνες προκύπτουν 3 μεγάλες κατηγορίες ΧΚ. Η πρώτη περιλαμβάνει 3 ΧΚ που ξεπερνούν τους 3 μήνες λειτουργ (90ημέρες), Πισοδέρι, Παρνασσός, Βασιλίτσα. Η δεύτερη περιλαμβάνει εκείνα που κυμαίνονται μεταξύ 2 και 3 μηνών (60 90 ημέρες). Η συγκεκριμένη κλάση περιλαμβάνει την σημαντική πλειοψηφία των ΧΚ της χώρας, οκτώ τον αριθμό, ενώ στην τελευταία κλάση υπάρχουν 3 ΧΚ τα οποία παρουσιάζουν μέσο όρο λειτουργ λιγότερο των 2 μηνών, πρακτικά με μόνο 1 μήνα. Αυτά είναι, το Μέτσοβο, το Περτούλι και το Φαλακρό. Τα 2 πρώτα πραγματικά βρίσκονται σε ιδιαίτερα χαμηλό υψόμετρο ενώ για το ΧΚ Φαλακρού το πρόβλημα όπως εξηγήσαμε δεν έχει σχέση με την χιονοκάλυψη. 1.2. Ημέρες λειτουργ ανά έτος Παρατηρούμε ότι τα 3 πρώτα ΧΚ (Πισοδέρι, Παρνασσός, Βασιλίτσα) μονοπωλούν τις λεγόμενες καλύτερες χρονιές, ενώ στις 11 χρονιές 6 φορές την πρώτη θέση κατέχει το ΧΚ Πισοδερίου (Πίνακας Νο 8). Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι αυτά τα 3 ΧΚ παρά τις κλιματολογικές μεταβολές παρουσιάζουν χιονοπτώσεις που τα επιτρέπουν να έχουν σχετικά σταθερές ημέρες λειτουργ, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για τον προγραμματισμό λειτουργ και ενδεχόμενες επενδύσεις.

Α/ Α Χιονοδρομικό 2013 14 2012 13 2011 12 8 2010 11 2009 10 2008 09 2007 08 2006 07 2005 06 2004 05 2003 04 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 ΠΙΣΟΔΕΡΙ 104 106 112 107 126 115 84 106 119 108 101 2 ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ 89 108 105 104 110 122 102 55 87 91 105 3 ΒΑΣΙΛΙΤΣΑ 117 117 98 92 84 99 89 88 104 93 82 4 3 5 ΠΗΓΑΔΙΑ 99 79 76 75 98 95 91 53 103 94 109 5 ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 89 90 94 74 72 90 96 63 86 88 87 6 ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ 47 86 89 59 98 95 83 52 119 94 102 7 ΣΕΛΙ 46 78 92 66 86 91 74 89 101 93 96 8 ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ 73 83 67 50 73 101 85 88 82 61 86 9 ΑΝΗΛΙΟ 66 72 0 0 0 0 0 0 0 2 2 10 ΚΑΙΜΑΚΤΣΑΛΑΝ 100 29 44 57 61 76 90 60 51 43 87 11 ΠΗΛΙΟ 10 64 81 49 37 77 68 41 76 68 85 12 ΠΕΡΤΟΥΛΙ 35 34 49 25 49 40 36 33 46 44 27 13 ΦΑΛΑΚΡΟ 31 21 20 0 26 28 36 28 36 44 45 14 ΜΕΤΣΟΒΟ 4 26 36 13 42 36 9 0 3 39 17 Μέσος όρος χώρας 65 71 74 59 74 82 73 58 78 74 79 Πίνακας Νο 8: Ημέρες λειτουργ ανά έτος Από την άλλη μεριά το ΧΚ Μετσόβου εμφανίζει σε 6 από τις 11 χρονιές τις λιγότερες ημέρες λειτουργ, μαζί με το Φαλακρό. Αν θελήσουμε να έχουμε και μια εικόνα σε επίπεδο χώρας διαπιστώνουμε ότι ο μέσος όρος λειτουργ κυμαίνεται από 59 ημέρες τη περίοδο 2010 2011 έως 79 ημέρες την περίοδο 2003 2004. Ανεξάρτητα από τις διακυμάνσεις, καθόλα αναμενόμενο προκύπτει ότι συνήθως ο μέσος όρος ημερών λειτουργ σε επίπεδο χώρας κυμαίνεται στις 75 ημέρες (2,5 μήνες) από Ιανουάριο έως μέσα Μαρτίου. 1.3. Ημέρες λειτουργ ανά Χιονοδρομικό Κέντρο

9 Στην παρακάτω επεξεργασία (Πίνακας 9) παρουσιάζουμε την καλύτερη και χειρότερη χρονιά ανά Χιονοδρομικό Κέντρο. Ο μεγαλύτερος αριθμός ημερών λειτουργ της τελευτα ενδεκαετ εμφανίζεται στο ΧΚ Πισοδερίου με 126 ημέρες την περίοδο 2009 2010. Παρατηρούμε επίσης ότι η δεύτερη ομάδα χιονοδρομικών και η πλέον πολυπληθής παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις από χρονιά σε χρονιά γεγονός που εξηγείται από τις κλιματικές μεταβολές και τις μεγάλες επιπτώσεις του καιρού στην λειτουργία αυτής της ομάδας Χιονοδρομικών Κέντρων. Αντιθέτως η πρώτη κατηγορία με τα 3 πρώτα ΧΚ εμφανίζει μια σχετική σταθερότητα ημερών λειτουργ με μικρότερες διακυμάνσεις. Μία άλλη σημαντική παρατήρηση ότι κάθε έτος κάποιο ή κάποια ΧΚ κάνουν την καλύτερη ή χειρότερη χρονιά της ενδεκαετ. Αν θεωρήσουμε ότι δεν υφίσταται κάποιος άλλος λόγος πλήν της χιονοκάλυψης, δηλαδή των χιονοπτώσεων αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κάθε χρονιά έχουμε διαφορετικές κλιματικές συνθήκες τουλάχιστον χιονόπτωσης ανά περιοχή. Μόνο μια χρονιά την περίοδο 2004 2005 δεν είχαμε κάποιο μέγιστο ή ελάχιστο, ενώ την περίοδο 2009 2010 έχουμε 4 Χκ να εμφανίζουν το μέγιστο της 11ετ τους και μάλιστα την ίδια περίοδο έχουμε και την καλύτερη απόλυτη τιμή των 126 ημερών λειτουργ στο Πισοδέρι. Α/ Α 1 2 3 4 5 6 Χιονοδρομικό ειτ/ γ 201 3 14 2012 13 2011 12 2010 11 2009 10 ει τ/γ 2008 09 2007 08 2006 07 ε ιτ/γία ς 2005 06 2004 05 ε ιτ/γία ς 2003 04 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ΠΙΣΟΔΕΡΙ 104 106 112 107 126 115 84 106 119 108 101 ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ 89 108 105 104 110 122 102 55 87 91 105 ΒΑΣΙΛΙΤΣΑ 117 117 98 92 84 99 89 88 104 93 82 3 5 ΠΗΓΑΔΙΑ 99 79 76 75 98 95 91 53 103 94 109 ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 89 90 94 74 72 90 96 63 86 88 87 ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ 47 86 89 59 98 95 83 52 119 94 102 7 ΣΕΛΙ 46 78 92 66 86 91 74 89 101 93 96

10 8 ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ 73 83 67 50 73 101 85 88 82 61 86 9 ΑΝΗΛΙΟ 66 72 0 0 0 0 0 0 0 2 2 10 ΚΑΙΜΑΚΤΣΑΛΑΝ 100 29 44 57 61 76 90 60 51 43 87 11 ΠΗΛΙΟ 10 64 81 49 37 77 68 41 76 68 85 12 ΠΕΡΤΟΥΛΙ 35 34 49 25 49 40 36 33 46 44 27 13 ΦΑΛΑΚΡΟ 31 21 20 0 26 28 36 28 36 44 45 14 ΜΕΤΣΟΒΟ 4 26 36 13 42 36 9 0 3 39 17 Αριθμός ΧΚ με ελάχιστες τιμές 3 1 1 2 1 3 1 1 Αριθμός ΧΚ με μέγιστες τιμές 2 2 2 4 1 1 2 2 Συν.ημέρες λειτ. 910 993 963 771 962 1.065 943 756 1.013 962 1.031 Πίνακας Νο 9: Ημέρες λειτουργ ανά χιονοδρομικό κέντρο (μέγιστα ελάχιστα)

11

12 Λίγα λόγια για το ΧΚ Περτουλίου και ενδεχόμενη επέκταση σε Μαρόσα ή/και Αυγό. Το χκ Περτουλίου χιονοδρομικά είναι κορεσμένο και μη επεκτάσιμο Έχουν αναπτυχθεί παράπλευρες δραστηριότητες και υπάρχουν σχετικά μικρά περιθώρια περαιτέρω επαύξησης. Υπάρχει σημαντική υποδομή φιλοξεν και εστίασης στην ευρύτερη περιοχή. Η δημιουργία της λίμνης της Μεσοχώρας αργά ή γρήγορα θα δώσει νέα αναπτυξιακή δυναμική.

13 Αν υπάρξει πολιτική βούληση σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο για επέκταση της χιονοδρομικής περιόδου αυτό συνεπάγεται την δημιουργία ΧΚ στην Μαρόσα ή/και στο Αυγό. Αν υπάρχει αυτή η βούληση θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα η συλλογή μετεωρολογικών δεδομένων και στοιχείων χιονοκάλυψης για τεκμηρίωση των θέσεων εγκατάστασης αναβατήρων και δημιουργ πιστών. Δυστυχώς, ενώ έχουμε εξαιρετικούς ορεινούς όγκους, μόνοι μας θέλουμε να τους χαλάσουμε, μόνοι μας θέλουμε να αποδομήσουμε το εξαιρετικό αυτό άθλημα της χιονοδρομ. Σήμερα τα χιονοδρομικά μας κέντρα δεν είναι ανταγωνιστικά και δεν πρόκειται να είναι, αν δεν μπούν κανόνες, προδιαγραφές και πάνω από όλα να αναδειχθεί το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον των περιοχών αυτών, εκπαιδεύοντας χιονοδρόμους που σέβονται τον χώρο και τους ανθρώπους. Η αιρετή περιφέρεια πολύ σωστά προωθεί την έννοια της ενια Θεσσαλικής συνείδησης και κατ επέκταση της ολοκληρωμένης Θεσσαλικής αναπτυξιακής προσέγγισης σε όλους τους τομείς. Κατά συνέπεια, η συνολική τουριστική διαχείριση του Θεσσαλικού χώρου δεν μπορεί παρά να αποτελεί κρίκο της ανωτέρω προσέγγισης. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλ, το τμήμα χωροταξ και περιφερειακής ανάπτυξης θα μπορούσε να εκπονήσει ένα Επιχειρησιακό πρόγραμμα δράσεων για την ανάπτυξη των ορεινών όγκων με συγκεκριμένα έργα, προϋπολογισμό και χρόνο υλοποίησης. Πηγαίνοντας και λίγο παραπέρα, θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε κάτι σαν το Θεσσαλικό ορεινό καλεντάρι όπου σε κάθε βουνό ο επισκέπτης να μπορεί να εξασκεί συγκεκριμένες δραστηριότητες σε συνδυασμό με πολιτιστικές τοπικές δραστηριότητες, γαστρονομία, δικτυώσεις κ.α. Ας τα προσδιορίσουν οι ειδικοί. Μέσα από ένα τέτοιο πρόγραμμα δράσεων θα αποφεύγαμε άναρχες και ευκαιριακές δράσεις στα βουνά μας που δεν προσφέρουν κανένα σοβαρό αναπτυξιακό αποτέλεσμα.