ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ» ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Β : ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ- ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2012-2013 ΜΑΘΗΜΑ: «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ» ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΚΑΡΡΑ Α.Μ. 40039 ΣΗΜΕΙΑΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ: ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΚΑΙ Ο ΥΠΑΡΧΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΣΗΜΕΡΑ- ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ (Γ.Π.Σ. ΚΑΙ Ρ.Σ.) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ: ΠΟΙΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ: ΠΩΣ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ- ΕΠΕΚΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΗΓΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ O σχεδιασμός των πόλεων στην Ελλάδα οφείλει να πραγματοποιείται με άξονα τα διαφορετικά χωρικά επίπεδα γιατί είναι σημαντικό να επιλέγονται πολιτικές για τον αστικό χώρο εντάσσοντάς τον σε μια ευρύτερη χωρική ενότητα, σε εκείνη που ανήκει και ταυτόχρονα τα κατώτερα επίπεδα αναφοράς να δίνουν πληροφορίες και αιτήματα προς τα ανώτερα ώστε στη συνέχεια αυτά να μεταφραστούν σε φυσικά μεγέθη. Ξεκινώντας από το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης το οποίο θέτει γενικούς στόχους και κατευθύνσεις για το σύνολο της χώρας και καταλήγουμε στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της κάθε πόλης όπου οι πλέον πιο συγκεκριμενοποιημένοι στόχοι μεταφράζονται σε παρεμβάσεις στο χώρο. Όλη αυτή η προσπάθεια γίνεται με τη βοήθεια Σχεδίων που πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή επανέλγχο και να συσχετίζονται. Στην πράξη όμως η διαδοχικότητα αυτή συχνά καταστρατηγείται με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας ατέρμονος κύκλος σχεδιασμού και προθέσεων οι οποίοι πολλές φορές δεν επικοινωνούν και δεν αποτελούν το ένα συνέχεια του άλλου. Τα τελευταία δυο χρόνια στην Πάτρα έχουν τελεσθεί πολλές και σημαντικές αλλαγές σε πολεοδομικό και αστικό επίπεδο. Οι παρεμβάσεις αυτές πηγάζουν από μια ευρύτερη λογική αναβάθμισης του αστικού χώρου που προέρχεται από όλα τα επίπεδα σχεδιασμού. Η πραγματοποίηση όμως αυτών των σχεδιαστικών προτάσεων δεν γίνεται απαραίτητα με τον προβλεπόμενο τρόπο, κυρίως λόγω έλλειψης των απαραιτήτων κονδυλίων αλλά και πολιτικής βούλησης. Αποτέλεσμα είναι μια πόλη με πολλές σημειακές αλλά και μεγαλύτερες παρεμβάσεις με ουσιαστικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή. Στην εργασία αυτή ερευνάται η συσχέτιση των αλλαγών αυτών με τον προυπάρχοντα σχεδιασμό όπως και κατά πόσο οι κινήσεις αυτές είναι έως τώρα επιτυχημένες ως προς τους στόχους που είχαν τεθεί στα ανώτερα σχεδιαστικά επίπεδα. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια σύντομη παρουσίαση της υπό μελέτης πόλη και μια ανασκόπηση των σύγχρονων στρατηγικών κατευθύνσεων όλων των σχεδιαστικών επιπέδων. Στο δεύτερο κεφάλαιο επιδιώκεται μια ανάλυση των πραγματοποιημένων παρεμβάσεων. Αρχικά, καταγράφονται και αποτυπώνονται, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί μια προσπάθεια αποτίμησης τους και σύγκρισης τους με τον προυπάρχοντα σχεδιασμό. Τέλος, ακολουθούν τα συμπεράσματα και οι νέες κατευθύνσεις του σχεδιασμού, με αφορμή το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας που θέτει στόχους ως προς το μέλλον των σύγχρονων πόλεων.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ & Ο ΥΠΑΡΧΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΣΗΜΕΡΑ- ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΧΑΡΤΗΣ Π1: Βασικές Λειτουργίες Πάτρας Από την άποψη της γενικής σημασίας των λειτουργιών της, η Πάτρα θεωρείται το τρίτο μητροπολιτικό κέντρο της Ελλάδας και πύλη προς Ευρώπη ενώ είναι το δεύτερο σε σημασία επιβατικό λιμάνι της Ελλάδας. Η σημερινή κεντρική περιοχή βρίσκεται εκτός παλιάς πόλης. Έχει μικτές χρήσεις με έμφαση, στο ένα τμήμα της, στις λιμενικές χρήσεις οι οποίες έχουν καλύψει το παραλιακό μέτωπο της πόλης. Το κέντρο της Πάτρας συγκεντρώνει και άλλες χρήσεις που συνδέονται με την ιστορία και την φυσιογνωμία της πόλης όπως εμπορικές, διοικητικές, τουριστικές (ξενοδοχειακές μονάδες, καταστήματα, εισιτήρια) ή ειδικότερες χρήσεις (επαγγελματικά εργαστήρια, βιοτεχνίες χαμηλής όχλησης, συνεργεία, αποθήκες χονδρεμπορίου) αλλά και κατοικία. Στο σύνολό της, η κεντρική αυτή περιοχή αναπτύσσεται χωρικά ακολουθώντας τους άξονες διέλευσης δηλαδή παράλληλα με την ακτογραμμή προς τις εισόδους βόρεια, νότια, της πόλης και προς την ενδοχώρα, την τρίτη είσοδο της πόλης.
Η μορφή του πολεοδομικού συγκροτήματος της Πάτρας χαρακτηρίζεται, στη γεωγραφική κλίμακα, από ένα παραλιακό οικιστικό σχηματισμό με βόρεια ανάπτυξη σχετικά πυκνοδομημένου ιστού και με νότια ανάπτυξη αραιότερου ιστού. Ο κύριος συμπαγής όγκος του οικιστικού σχηματισμού περιλαμβάνει το κέντρο και την παλιά πόλη, και αναπτύσσεται επίσης, ανατολικά στην ενδοχώρα. Γενικό χαρακτηριστικό της δομημένης περιοχής της Πάτρας είναι ο αραιός ιστός της, ο οποίος, σε συνδυασμό με το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, τείνει να δώσει έναν ακαθόριστο και άμορφο χαρακτήρα σε όλη την ευρύτερη πεδινή περιοχή μέχρι τους λοφώδεις όγκους της Πάτρας. Στις 20 Οκτωβρίου 1828 ο Κυβερνήτης της Ελλάδας Ι. Καποδίστριας δίνει εντολή στο µηχανικό του γαλλικού στρατού Σταµάτιο Βούλγαρη, Κερκυραίο στην καταγωγή, να προχωρήσει στην σύνταξη του Σχεδίου Πόλεως των Πατρών Έκτοτε η ανάπτυξη της πόλης ακολούθησε συνεχώς θετικούς ρυθµούς, ακόµα και τις δύσκολες περιόδους του Ελληνικού κράτους ή της Ελληνικής επαρχίας. Όµως η ανάπτυξη της πόλης δεν υπήρξε προγραµµατισµένη. Από έκτακτες συνθήκες εισροής πληθυσµού δηµιουργήθηκαν νέες συνοικίες (Κρητικά, Προσφυγικά), ενώ οι επεκτάσεις της πόλης απλώς νοµιµοποιούν αυθαίρετες κατασκευές χωρίς πρόβλεψη για τις δηµιουργούµενες νέες ανάγκες.
Τα προβλήµατα των συνεχών και τµηµατικών επεκτάσεων και του προσανατολισµού του σχεδιασµού σε εκείνες τις περιοχές που διαµορφώθηκαν ανεξέλεγκτα, χαρακτηρίζουν ολόκληρη τη µεταπολεµική ιστορία του σχεδιασµού της οικιστικής ανάπτυξης της πόλης χωρίς ουσιαστικά κανένα σχεδιαστικό ή λειτουργικό όφελος. Η εξέλιξη / επέκταση του Σχεδίου Πόλεως, από το 1879 µέχρι σήµερα δεν συµπίπτει µε την αντίστοιχη πληθυσµιακή εξέλιξη της πόλης. Το µέγεθος του Σ.Π. το 1858 αριθµούσε 64 εκτάρια και εξυπηρετούσε πληθυσµό 20.000 περίπου κατοίκων, ενώ το 1996 ανέρχετο στα 2.500 εκτάρια περίπου για ένα πληθυσµό της τάξης των 160.000 κατοίκων. Χάρτης Π3: Η εξέλιξη του σχεδίου πόλης 1900 1950 1980 2000
Σήµερα η πόλη διαθέτει ένα αρκετά ισχυρό και πυκνοδοµηµένο κέντρο (παρατηρούνται περιοχές µε πληθυσµιακή πυκνότητα µεγαλύτερη των 400 ατόµων ανά εκτάριο), σε αντίθεση µε το γεγονός ότι η έκταση που καταλαµβάνει το Σχέδιο Πόλεως σε συνδυασµό µε τον πληθυσµό της είναι δυσανάλογα µεγάλη.το σύστηµα δόµησης, µε το οποίο οικοδοµείται όλος ο πυρήνας, είναι το συνεχές, µε κύριο χαρακτηριστικό τον υψηλό συντελεστή δόµησης (κυρίως στο κέντρο, όπου στο παρελθόν ίσχυε ως ανώτατος επιτρεπόµενος Σ.. το 4.9) και τους µικρού πλάτους δρόµους. Η υλοποίηση του Σχεδίου Πόλεως καθυστερεί σηµαντικά και η πόλη ποτέ δεν αποκτά ολοκληρωµένο σχέδιο, ενώ περιαστικά του πυρήνα συνεχώς εδηµιουργείτο η πλαστή ανάγκη για επέκτασή του, µε στόχο την ένταξη των νεοδηµιουργούµενων περιοχών, µε σκοπό την εκ των υστέρων προσπάθεια οργάνωσής τους και δηµιουργίας των απαραίτητων υποδοµών και εξοπλισµού. Το µέγεθος του Σ.Π. καθώς και το µεγάλο ποσοστό µη υλοποίησής του, καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη τη διαδικασία διαχείρισης, σχεδιασµού και παρακολούθησής του αλλά και αυτής καθ αυτής της διαδικασίας υλοποίησής του. ΧΑΡΤΗΣ Π4: Διοικητική Διαίρεση Πάτρας
Ο αστικός χώρος: Βασικά χαρακτηριστικά και προβλήματα Η πόλη βρίσκεται ήδη σε μια διαδικασία ανάπτυξης και επέκτασης του αστικού της ιστού η οποία βάσει του ρυθμού ανάπτυξής της αναμένεται να ενταθεί. Προκύπτει λοιπόν μια διεύρυνση- διάχυση της αστικής πυκνότητας στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα μετατρέποντας τον περιαστικό χώρο σε αστικό. Η επέκταση και εντατική ανάπτυξη του πολεοδομικού ιστού εκτείνεται προς όλες τις κατευθύνσεις, ακολουθώντας κυρίως τους οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες προς τις πύλες εισόδου της πόλης. Μάλιστα αυτό συμβαίνει με διαφορετικό τρόπο για κάθε χρήση γης, καθώς για παράδειγμα η κατοικία τείνει να εξαπλωθεί προς τον Β-Α άξονα (Ρίο, Καστελόκαμπος) ενώ η βιομηχανία κινείται στον Ν-Δ άξονα (Πύργος, Αμαλιάδα, Κάτω Αχαία). Η επέκταση του αστικού χώρου προς τις παραθαλάσσιες περιοχές αμιγούς κατοικίας για την αναζήτηση ενός άλλου τρόπου ζωής πιο κοντά στη φύση και στη γειτονιά σήμανε την αύξηση του ποσοστού μονοκατοικιών στο σύνολο του οικιστικού αποθέματος άρα και την αύξηση της ιδιοκτησίας αυτοκινήτου καθώς οι ανάγκες μετακινήσεων πολλαπλασιάστηκαν από και προς το κέντρο μιας και όπως είδαμε αυτό συσπειρώνει τις διοικητικές και εμπορικές χρήσεις. Έτσι, όπως ήταν αναμενόμενο, η κυκλοφορία και η στάθμευση που είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής αστικής έκτασης εμφανίζονται ως θέματα προς επίλυση. Παράλληλα, η προαστικοποίηση του πληθυσμού αποδυνάμωσε το κέντρο και άφησε κενά εμπορικά κελύφη, καθώς με την μετακίνηση του πληθυσμού ακολούθησε και μια ανάλογη μετακίνηση της εμπορικής δραστηριότητας στο ήσσονος σημασίας κέντρο πόλης του Ρίου. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί ξανά ότι από τα σοβαρότερα προβλήματα της πόλης είναι η αδυναμία εφαρμογής οποιουδήποτε σχεδιασμού λόγω κόστους και έλλειψης πολιτικής βούλησης.
ΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Οι σύγχρονες κατευθύνσεις σχεδιασμού για την πόλη της Πάτρας προέρχονται από όλα τα διοικητικά και σχεδιαστικά επίπεδα, αν και δυστυχώς δεν ακολουθούν την προκαθορισμένη σειρά. Για παράδειγμα, το Γενικό πολεοδομικό Σχέδιο Πατρών ολοκληρώθηκε ήδη μέσα στο 2011, ενώ το πρώτο Ρυθμιστικό Σχέδιο για την πόλη είναι υπό θεσμοθέτηση από το 2011. Παρακάτω ακολουθεί μια σύντομη ανασκόπηση των εκάστοτε στόχων από το αντίστοιχο σχεδιαστικό επίπεδο. Α. Οι στόχοι για την πόλη της Πάτρας βάσει του υπό διαβούλευση Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΓΠΧΣΑΑ) 1. Ανάδειξη της Πάτρας σε εθνικό πόλο-πύλη στον Αδριατικό διάδρομο. 2. Ενίσχυσή της πόλης στους τομείς της ανώτατης εκπαίδευσης, της έρευνας-τεχνολογίας, των μεταφορών (ιδίως ενίσχυσή της ως διαμετακομιστικού εμπορευματικού κέντρου), του τουρισμού και της υγείας. 3. Αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της θέσης της στη συνάρθρωση των δύο εθνικών αξόνων ανάπτυξης ΠΑΘΕ και Δυτικού (Ιόνιας οδού) και ενίσχυση του ρόλου της στον ευρύτερο χώρο της Πελοποννήσου, της Δυτικής Ελλάδας και των Ιονίων Νήσων (Κεφαλονιά, Ζάκυνθος).
Β. Οι στόχοι για την πόλη βάσει του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Δ. Ελλάδας (ΠΠΧΣΑΑ) 1. Ισχυροποίηση της υπάρχουσας εξειδίκευσης του Νομού στις Νέες Τεχνολογίες Πληροφορική με εστίες το Πανεπιστήμιο και το Τεχνολογικό Πάρκο Πατρών. 2. Aνάπτυξη των διεθνών εμπορευματικών ροών και μεταφορών, με πλήρη αξιοποίηση του λιμένα Πατρών και της σιδηροδρομικής γραμμής υψηλών ταχυτήτων Αθηνών Κορίνθου Πάτρας σε συνδυασμό με τη δημιουργία διεθνούς εμπορευματικού πάρκου στην Ευρύτερη Περιοχή Πατρών, αναβαθμίζοντας το Νομό σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. 3. Αναβάθμιση, εκσυγχρονισμός και συμπλήρωση της τουριστικής προσφοράς (καταλύματα, γενική τεχνική και ειδική τουριστική υποδομή, υπηρεσίες στήριξης) με έμφαση στον αστικό και το θαλάσσιο τουρισμό, οργάνωση μαζικού τουρισμού στην περιοχή Πατρών, καθώς και με ενθάρρυνση των θεματικών μορφών τουρισμού και με ανάπτυξη ολοκληρωμένων συμπλεγμάτων ειδικών μορφών τουρισμού στις ορεινές περιοχές. 4. Ενδυνάμωση της βιώσιμης ανάπτυξης του οικιστικού δικτύου με έμφαση στα οικιστικά κέντρα 1 ου επιπέδου (Πάτρα), με προώθηση ολοκληρωμένων αστικών παρεμβάσεων και αναπλάσεων, εισαγωγή νέων τεχνολογιών, προώθηση των υπηρεσιών στήριξης των επιχειρήσεων, τέλος δε με αναβάθμιση και επέκταση του κοινωνικού εξοπλισμού. 5. Ρύθμιση των συγκρούσεων χρήσεων γης Α και Β κατοικίας στην ευρύτερη περιοχή Πατρών, έλεγχος και οργανωμένη ανάπτυξη σε όλη την παράκτια ζώνη. 6. Πρόληψη και οργάνωση των αναμενόμενων πιέσεων στην ευρύτερη περιοχή αξόνων και κόμβων μεταφορών (ΠΑΘΕ, Πατρών Πύργου, Πάτρα, Αίγιο, Ρίο).
Γ. Στόχοι για την πόλη της Πάτρας βάσει του Ρυθμιστικού Σχεδίου Πατρών 1) Η βελτίωση και η αξιοποίηση της διεθνούς αναγνωσιμότητας και της γεωπολιτικής θέσης της Πάτρας (ως περιοχή), σε όφελος της τοπικής κοινωνίας και της οικονομίας, δεδομένου ότι η σημαντική αυτή θέση, σήμερα, αξιοποιείται μόνο προς όφελος εθνικών και υπερτοπικών αναγκών, ενώ τα οφέλη για την τοπική οικονομία είναι ελάχιστα. 2) Η ενεργοποίηση των κατάλληλων μηχανισμών, που θα προωθήσουν την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής εξασφαλίζοντας την συμπληρωματικότητα (χωρική, θεματική και λειτουργική) των προτεινόμενων παρεμβάσεων και την προώθηση της ισορροπίας και βιώσιμης ανά-πτυξης της περιοχής. 3) Η ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής μέσα από την αξιοποίηση των πόρων του χωρικού συστήματος και του ανθρώπινου δυναμικού. 4) Ο εκσυγχρονισμός της βιομηχανίας και η σύνδεσή της με την έρευνα και την καινοτομία, αποσκοπώντας στην ενίσχυση της ενδογενούς συνιστώσας της ανάπτυξης. 5) Ο εμπλουτισμός του τριτογενούς τομέα μέσα από τη στοχευμένη ενίσχυση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, όπως η σύνδεση του ερευνητικού έργου του Πανεπιστημίου με δράσεις ενίσχυσης του αστικού- συνεδριακού τουρισμού. 6) Η ενίσχυση του διεθνούς και εθνικού ρόλου της Πάτρας μέσα από την αξιοποίηση των νέων υποδομών (που εξελίσσονται) και τη διοικητική αναδιάρθρωση που επίκειται, με έμφαση στην ενίσχυση των ενδογενών και τοπικών αναπτυξιακών δράσεων, στην προοπτική διαμόρφωσης ενός νότιου μητροπολιτικού πόλου εμβέλειας έως τη Νότια Ήπειρο (σε συνδυασμό με τα Γιάννενα στο Βορρά) 7) Η ισόρροπη ανάπτυξη των χωρικών ενοτήτων (Χ.Ε) της περιοχής, μέσα από την άρση των μεγάλων αποκλίσεων, που διαπιστώνονται μεταξύ του συνεχώς εκτεινόμενου αστικού χώρου και της ραγδαία συρρικνωμένης αγροτικής (και ορεινής) ενδοχώρας. 8) Η ορθολογική οικιστική ανάπτυξη, η ενίσχυση του ρόλου των οικισμών της περιοχής, ο περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης και η ορθολογική χωροθέτηση οργανωμένων υποδοχέων των παραγωγικών δραστηριοτήτων. 9) Η προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και του πολιτισμικού κεφαλαίου της περιοχής, ώστε να μετατραπούν σε ενεργό παράγοντα εναλλακτικής οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής.
Δ. Γενικοί Στρατηγικοί Στόχοι Ανάπτυξης και Οργάνωσης βάσει του Γενικού πολεοδομικού σχεδίου Πάτρας Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Δημοτικής Ενότητας Πατρέων του Δήμου Πατρέων στοχεύει στη διαμόρφωση συνθηκών για την: Ι. Ανάδειξη του Διεθνούς και Διαπεριφερειακού ρόλου του ΠΣΠ. Αξιοποίηση των δυναμικών που αναπτύσσονται στον άμεσα ευρύτερο χώρο του ΠΣΠ εκτός του ορίου της Δημοτικής Ενότητας (ανάπτυξης παραλιακής ζώνης Β κατοικίας, νέες σχέσεις του ΠΣΠ με Αντίρριο και Ναύπακτο λόγω της γέφυρας κ.λπ.). Τα σημεία αναφοράς που θα προσδιορίσουν και θα ενδυναμώσουν τον ρόλο αυτό είναι: α. Ιστορία πολιτισμός τουρισμός. β. Δυτική Πύλη (λιμάνι, συγκοινωνιακός κόμβος). γ. Ανώτατη Εκπαίδευση Νέα τεχνολογία. ΙΙ. Αξιοποίηση των νέων προοπτικών που ανοίγονται για την βιώσιμη ανάπτυξη της πόλης λόγω της επίδρασης των μεγάλων έργων: α. Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου. β. Ιόνια Οδός. γ. Αναβάθμιση του άξονα της ΠΑΘΕ [Πάτρα Αθήνα Θεσσαλονίκη Εύζωνοι] στο Τμήμα Κορίνθου Πατρών. δ. Δυτικός Σιδηροδρομικός Διευρωπαϊκός Άξονας. ε. Αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου (Αθήνα Πάτρα Πύργος Καλαμάτα). στ. Ενίσχυση δυνατότητας αεροπορικής επικοινωνίας (αναβάθμιση αεροδρομίου Άραξου ή Ανδραβίδας). ζ. Οδική παράκαμψη του ΠΣΑ. η. Δημιουργία της «Διαγωνίου» (Πάτρα Αντίρριο Ναύπακτος Άμφισσα Λαμία Βόλος). θ. Αγωγός Φυσικού αερίου στην Πάτρα και σε όλο το Δυτικό διαμέρισμα της χώρας.
ΙΙΙ. Προσδιορισμός νέου αναπτυξιακού προσανατολισμού και οικονομικής ανασυγκρότησης του Δήμου με την ανάπτυξη και εξυγίανση των τομέων παραγωγής και με ιδιαίτερη έμφαση στον τριτογενή τομέα και ιδιαίτερα σε ότι αφορά: (ΧΑΡΤΗΣ Γ.Π.Σ. 2) α. τις μεταφορές, β. την τεχνολογία, γ. την εκπαίδευση, δ. τον ειδικό τουρισμό. ΙV. Προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων. V. Αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος. α. αναπλάσεις ιστορικού κέντρου β. αναπλάσεις υποβαθμισμένων αστικών γειτονιών& αποβιομηχανοποιημένων εκτάσεων γ. εξυγίανση των περιαστικών και αστικών εκτάσεων δ. εξυγίανση ανάδειξη των παρόχθιων εκτάσεων ε. εξυγίανση ανάδειξη της Σιδηροδρομικής Γραμμής και των όμορων Κοινόχρηστων Χώρων στ. Αναμόρφωση, αναβάθμιση κι εξυγίανση του θαλάσσιου μετώπου άνοιγμα της πόλης προς τη θάλασσα ανάδειξη των παρόχθιων εκτάσεων VI. Δημιουργία πολυκεντρικής πόλης και ανασυγκρότηση της αστικής δομής της Πάτρας. (ΧΑΡΤΗΣ Γ.Π.Σ. 1) α. Πολυκεντρική πόλη β. Συνοικίες γειτονιές γ. Όρια σχεδίου πόλης δ. Αναβάθμιση και συμπλήρωση κοινωνικής υποδομής VII. Κυκλοφοριακή οργάνωση και εξυγίανση του ΠΣΠ. α. Βασικές υποδομές το σημερινό και υπό κατασκευή δίκτυο αρτηριών συλλεκτηρίων β. Πρόταση σχετικά με το νέο και το σημερινό λιμένα γ. Αναβάθμιση σιδηροδρομικής σύνδεσης Πάτρας δ. Αποθάρρυνση συρρίκνωση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων Ιδιωτικής Χρήσης (ΙΧ) / Συγκοινωνιακές εξυπηρετήσεις.
ΧΑΡΤΗΣ Γ.Π.Σ. 1: Πολεοδομική οργάνωση Πολεοδομικού συγκροτήματος Πάτρας Συνοικίες- Γειτονιές- Κέντρα- Υπερτοπικές χρήσεις- Μέσος Συντ. Δόμησης- Μέση πυκνότητα Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ρίου Αυτοκινητοδρόμιο Πάτρας Πανεπιστήμιο Περιφερειακός- παράκαμψη Πατρών ΤΕΙ Προαστιακός Κέντρο Πόλης Παλιό λιμάνι- νέα ζώνη τουρισμού-αναψυχής Επιχειρηματικό κέντρο Νέο Λιμάνι
ΧΑΡΤΗΣ Γ.Π.Σ. 2: Χρήσεις γης- Θεσμικό πλαίσιο
ΧΑΡΤΗΣ Γ.Π.Σ. 3: Χρήσεις γης
ΧΑΡΤΗΣ Γ.Π.Σ. 4: Χρήσεις γης στο κέντρο πόλης
ΧΑΡΤΗΣ Γ.Π.Σ. 5: Αστικές υποδομές κυκλοφοριακό δίκτυο
ΧΑΡΤΗΣ Γ.Π.Σ. 6: Αστικές υποδομές κυκλοφοριακό δίκτυο Παλιά πόλη- Βλατερό Προαστιακός Πολεοδομικό Κέντρο προς εξυγίανση Παλιό λιμάνι- Νέο κέντρο αναψυχής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ: ΠΟΙΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΟΣ Η αρχή των παρεμβάσεων μπορεί να θεωρηθεί ο προαστιακός της Πάτρας που ξεκίνησε να λειτουργεί τον Ιούλιο του 2010, με αρχικό στόχο να λειτουργεί ως «προαστιακός», με αραιές στάσεις και δυνατότητα γρήγορης σύνδεσης της πόλης με το βασικότερο προάστιο της, το Ρίο. Η εξέλιξη όμως του τρένου αυτού είναι ραγδαία, καθώς οι μετρήσεις δείχνουν ότι ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο οι επιβάτες που κινήθηκαν με τον προαστιακό σιδηρόδρομο της Πάτρας το 2011, ενώ στα ίδια υψηλά επίπεδα καταγράφεται η κίνηση και στο 2012, αφού οι επιβάτες σε μηνιαία βάση φθάνουν τους 80.000. Η μεγάλη αυτή αύξηση της κίνησης, που ουσιαστικά φθάνει σε διπλάσιο αριθμό συγκριτικά με το 2010, δείχνει την προτίμηση των κατοίκων της Πάτρας, του Ρίου και του Αγίου Βασιλείου στο συγκεκριμένο μέσο μεταφοράς. Αλλωστε το γεγονός ότι όλο και περισσότερες περιοχές διεκδικούν τη δημιουργία νέων στάσεων, δείχνει όχι μόνο την ανταπόκριση που έχει ο προαστιακός, αλλά και τις δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξής του οι οποίες είναι ήδη υπό συζήτηση. ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΣΕΙΣ Στους λίγους κεντρικούς πεζοδρόμους της Πάτρας ήρθαν να προστεθούν την ίδια περίπου εποχή και νέοι πεζόδρομοι στο ζωντανό εμπορικό κέντρο μαζί με τον ανάλογο αστικό εξοπλισμό. Πρώτη η οδός Παντανάσσης, ένας μικρός δρόμος ο οποίος προβλεπόταν ως πεζόδρομος και στο Γ.Π.Σ., και στη συνέχεια ακολούθησε η πεζοδρόμηση της οδού Ρήγα Φερραίου, ενός κεντρικού δρόμου με σημαντικό κυκλοφοριακό φόρτο και ρόλο. Καταρχάς, εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η πεζοδρόμηση δεν προβλεπόταν από κανένα σχεδιασμό, αντίθετα υπήρχε πρόθεση να πεζοδρομηθεί η οδός Μαιζώνος, που είναι μια γειτονική παράλληλη οδός. Μάλιστα, προκειμένου να μην επιβαρυνθεί ο ήδη έντονος κυκλοφοριακός φόρτος του κέντρου, η πεζοδρόμηση αυτή θα γινόταν μετά το μεγάλο έργο της διάνοιξης της οδού Κανακάρη, με στόχο να διοχετευθεί εκεί η κίνηση των οχημάτων. Η διάνοιξη αυτή είναι τώρα σε διαδικασία ανάθεσης...
ΠΟΔΗΛΑΤΟΔΡΟΜΟΣ Μια ακόμα σημαντική αλλαγή είναι η αρχή της δημιουργίας ποδηλατοδρόμου, προς το παρών σε ένα πολύ περιορισμένο κομμάτι και με τον αποκλεισμό 2 επιπλέον δρόμων από την κίνηση των αυτοκινήτων. Η πρόσφατη αυτή αλλαγή επίσης δεν είναι προκαθορισμένη από το Γ.Π.Σ αλλά από μια μελέτη της Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού και Εφαρμογών η οποία προβλέπει ένα διερυμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Τέλος έχουν γίνει κάποιες χαμηλού κόστους κυκλοφοριακής φύσεως παρεμβάσεις από το Δήμο Πατρέων, όπως κολωνάκια διαχωρισμού κυκλοφορίας με στόχο την αποτροπή της στάθμευσης και η δημιουργία ζώνης ελεγχόμενης στάθμευσης. ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΕΡΓΑ Τα μεγάλα έργα βρίσκονται σε διαδικασία εξέλιξης. - Η μεγάλη περιμετρική παράκαμψη της Πάτρας στο κομμάτι του Γλαύκου ολοκληρώνεται με καθυστερήσεις. - Το νέο λιμάνι έχει ολοκληρωθεί και λειτουργεί προς το παρόν ως εμπορικό λιμάνι μόνο. - Όπως προαναφέρθηκε, η διάνοιξη της οδού Κανακάρη μόλις αποφασίστηκε οριστικά και θα ξεκινήσουν οι εργασίες. - Η ανάπλαση του παλιού λιμένα και το αυτοκινητοδρόμιο της Χαλανδρίτσας δεν έχουν τελειώσει ακόμα το διαδικαστικό κομμάτι των εγκρίσεων. - Επιπρόσθετα, εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Αστικών Αναπλάσεων του ΕΣΠΑ μια υποβαθμισμένη περιοχή της Πάτρας, το Βλατερό.
ΧΑΡΤΗΣ Π5 ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ Γ.Π.Σ. ΧΑΡΤΗΣ Π6 ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΟΔΗΛΑΤΟΔΡΟΜΩΝ ΑΠΟ ΔΗΜΟ ΠΑΤΡΕΩΝ
ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ: ΠΩΣ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ Οι παρεμβάσεις είχαν άμεσο αντίκτυπο τόσο στην κυκλοφορία όσο και στην λειτουργία του κέντρου πόλης αλλάζοντας σημαντικά την καθημερινή ζωή και τους ρυθμούς. Καταρχάς ο προαστιακός απορρόφησε ένα μεγάλο ποσοστό των μετακινήσεων από και προς το κέντρο πόλης, οι οποίες όπως είδαμε παραπάνω πολλαπλασιάστηκαν τα τελευταία χρόνια λόγω της προαστικοποίησης, ανακουφίζοντας αρκετά το κυκλοφοριακό πρόβλημα που προυπήρχε. Επίσης, οι νέες στάσεις που δημιουργήθηκαν συσπειρώνουν όλο και περισσοτερο τον κόσμο γύρω από αυτό το μέσο σταθερής τροχιάς. Δεδομένου μάλιστα του γεγονότος ότι ο προαστιακός πλέον εξυπηρετεί και τις μετακινήσεις προς το πανεπιστήμιο η χρήση του απέκτησε μεγάλη αξία για τους φοιτητές, που αποτελούν σημαντικό ποσοστό των κατοίκων της πόλης. (165.000 κάτοικοι το 2001 και 24.300 φοιτητές). Με αυτόν τον τρόπο, το μέσο σταθερής τροχιάς αποτελεί μοχλό ανάπτυξης της περιοχής, ελκύοντας χρήσεις και κατοικία από φοιτητές. Η επιτυχία του είναι τόση ώστε να μελετώνται ήδη διάφορες επεκτάσεις του.
Οι πεζοί είναι οι κύριοι παράγοντες της ζωντάνιας μιας πόλης. Ο σχεδιασμός κατά τρόπο ώστε το μέγιστο δυνατό ποσοστό των μετακινήσεων να γίνεται με τα πόδια είναι ένας από τους μεγάλους στόχους για τη βιωσιμότητα της πόλης. Η πεζοδρόμηση περιοχών του κέντρου μιας πόλης απέδειξε ότι έχει πολλά θετικά. Η ύπαρξη πεζοδρόμων τόσο στο κέντρο της πόλης όσο και στο επίπεδο γειτονιάς, καθιστούν την πόλη προσιτή και φιλική για όλους εκείνους που διατίθενται να περπατήσουν. Το πιο βασικό πλεονέκτημά τους, αναφορικά με τις μετακινήσεις με τα πόδια, είναι ότι διαχωρίζουν την κίνηση του κάθε μέσου και καθορίζουν συνθήκες αποκλειστικής κίνησης των πεζών. Πέρα απ αυτό, η κατασκευή πεζοδρόμων αναβαθμίζει ποιοτικά τον χώρο, τον βελτιώνει λειτουργικά και τον ανακουφίζει από πλευράς κυκλοφορίας οχημάτων. Η δημιουργία ενός πεζόδρομου συνεπάγεται αλλαγές και σε άλλες παραμέτρους, όπως είναι οι χρήσεις γης και η κυκλοφορία της γύρω περιοχής, καθώς μια ροή οχημάτων παύει πλέον να υφίσταται και διοχετεύεται σε γειτονικούς δρόμους. Για να είναι λοιπόν αποτελεσματική, δίνοντας τα επιθυμητά αποτελέσματα, πρέπει η μελέτη πεζοδρόμησης να αποτελεί μέρος μιας γενικότερης κυκλοφοριακής μελέτης και να συμβιβάζεται με το υπάρχον σύστημα χρήσεων γης. Μία μελέτη από μόνη της όμως ποτέ δεν είναι αρκετή. Θα πρέπει και οι ίδιοι οι κάτοικοι να ευαισθητοποιηθούν και να σέβονται τους κανόνες ρύθμισης της κυκλοφορίας. Ωστόσο, μία απλή βόλτα στο κέντρο της πόλης είναι αρκετή για να διαπιστώσουμε πως δεν υπάρχει κανένας σεβασμός προς τον πεζό, από τη στιγμή που ακόμη και οι πεζόδρομοι χρησιμοποιούνται σαν χώροι στάθμευσης και κίνησης των οχημάτων, θέτοντας σε κίνδυνο την κίνηση των πεζών. Οι πεζοδρομήσεις έγιναν σταδιακά αποδεκτές από την κοινή γνώμη. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, άνοιξαν νέα καταστήματα εστίασης, καφέ αλλά και εμπορικά τα οποία αποτελούν πόλο έλξης, καθιστώντας τους νέους πεζοδρόμους ζωντανούς, ευχάριστους και σαφώς επιτυχημένους. Επίσης, από την πρώτη μέρα λειτουργίας του νέου δικτύου πεζού, πολλαπλασιάστηκε εκθετικά η χρήση ποδηλάτου μέσα στο κέντρο, μειώνοντας ακόμα περισσότερο το αυτοκίνητο. Τέλος, ακόμα και οι κυκλοφορικές παρεμβάσεις δείχνουν να λειτουργούν θετικά, μιας και έχει μειωθεί αρκετά το παράνομο παρκάρισμα, σύμφωνα τουλάχιστον με την δημοτική αστυνομία της περιοχής.
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ- ΕΠΕΚΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Οι παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν όπως είδαμε θεωρητικά βασίζονται στους σχεδιασμούς που είχαν προηγηθεί. Στην πραγματικότητα ενώ βαδίζουν προς την ίδια λογική, δεν έχουν εφαρμοστεί επακριβώς. Το πρόβλημα που ανακύπτει είναι ότι η «μη οργανωμένη»- «αναχρονισμένη» αυτή διαδικασία δημιουργεί θέματα όσον αφορά στην πιθανότητα επέκτασης της. Για παράδειγμα η πεζοδρόμηση ενός διαφορετικού κεντρικού δρόμου σε σχέση με αυτόν που προβλεπόταν στο αντίστοιχο Γ.Π.Σ. προκαλεί προβληματισμό σε σχέση με την δυνατότητα ή μη του υπόλοιπου οδικού δικτύου να απορροφήσει την μηχανοκίνητη κυκλοφορία, δεδομένης της έλλειψης συγκοινωνιολογικής μελέτης. Παρολ αυτά σε επίπεδο πολεοδομικών στόχων βάσει του Ρυθμιστικού Σχεδίου Πάτρας και του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, οι παρεμβάσεις αυτές κρίνονται προς το παρόν θετικές, καθώς το κέντρο πόλης ενδυναμώνεται, η χρήση του αυτοκινήτου μειώνεται ενώ παράλληλα ενισχύεται η κίνηση με δημόσια μέσα μεταφοράς και με εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης όπως το περπάτημα και το ποδήλατο. Το περιβάλλον της πόλης είναι πλέον σημαντικά πιο καθαρό και φυσικά πιο φιλικό προς τον πεζό, γεγονός που αυξάνει την πυκνότητα των εμπορικών χρήσεων καθιστώντας το ταυτόχρονα και πιο ασφαλές. Έτσι, οι συνέπειες των παρεμβάσεων φαίνεται να συγκλίνουν προς την κατεύθυνση που πρότειναν τα επίπεδα σχεδιασμού, προς μια την αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος, την κυκλοφοριακή οργάνωση και εξυγίανση του ΠΣΠ και την ανασυγκρότηση της αστικής δομής της Πάτρας. Για να είναι βιώσιμες αυτές οι αλλαγές θα πρέπει να επεκταθούν, να ξεφύγουν από τον σημειακό τους χαρακτήρα και να αποκτήσουν οργανικό ρόλο στην ζωή της πόλης. Οι ποδηλατόδρομοι δύναται να επεκταθούν με συνδυασμό με τους πεζοδρόμους, αν και στην προκειμένη περίπτωση προκύπτει ένας προβληματισμός σχετικά με την έλλειψη παιδείας και σεβασμού των ποδηλατοδρόμων από την πλευρά των πεζών αλλά και των αυτοκινήτων/ μοτοσυκλετών, οπότε τίθεται ζήτημα σχετικά με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού με οργανωμένο τρόπο από το επίπεδο του Δήμου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Μια σύντομη μελέτη του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας το οποίο προχωράει αυτόν τον καιρό, δείχνει την κατέθυνση του μέλλοντος προς την συνεκτική πόλη και την βιώσιμη ανάπτυξη. Η συνεκτική πόλη (ως αντίθεση προς την αστική εξάπλωση) επιδιώκεται ως μορφή περισσότερο αποδοτική επειδή απαιτείται λιγότερη κατανάλωση ενέργειας για καύσιμα, θέρμανση, ηλεκτρισμό, νερό, οικονομίες κλίμακας στη διαχείριση των υποδομών και φυσικά ο βασικότερος λόγος έιναι οι μεταφορές καθώς επιτυγχάνεται μείωση των αναγκών μετακινήσεων, καλύτερες δυνατότητες εφαρμογής ΜΜΜ και χρήσης των ήπιων μέσων μετακίνησης. Βέβαια, οι πολιτικές αυτές πρέπει να ασκούνται με ιδιαίτερη προσοχή έτσι ώστε να μην ενέχουν τον κίνδυνο μείωσης ζωτικών ανοικτών χώρων, τη στιγμή που η αύξηση του πληθυσμού που επιφέρει η αυξημένη πυκνότητα θέτει νέες ανάγκες σε ανοικτούς χώρους. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι ουσιαστικά η ανάγκη διαχείρισης της αστικής ανάπτυξης με τρόπο που να είναι ταυτοχρόνως οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμος. Από τη σκοπιά της βιώσιμης ανάπτυξης, ο σχεδιασμός των χρήσεων γης επανέρχεται στην επικαιρότητα ως εργαλείο με πολλαπλά και σημαντικά αποτελέσματα στο αστικό περιβάλλον, καθώς και για την επίτευξη του μακροπρόθεσμου στόχου της βιώσιμης πόλης. Επίσης στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης, το περιβάλλον και η προστασία του αποτελούν οργανικό στοιχείο και αναγκαία συνθήκη των αναπτυξιακών επιλογών. Στην ίδια λογική εντάσσονται και οι πολιτικές ενίσχυσης των κέντρων πόλεων και των λοιπών κεντρικών περιοχών, της μίξης των χρήσεων γης σε αυτές, καθώς και της επανάχρησης και χωροθέτησης νέων δραστηριοτήτων σε περιοχές εγκαταλελειμμένων και παλαιότερα δομημένων εκτάσεων, όπως και ο Αστικός σχεδιασμός και οι κανόνες δόμησης που συμβάλλουν καθοριστικά στη δημιουργία ενός φιλικού μικρο-περιβάλλοντος με καλή ποιότητα δημοσίων χώρων και κτιρίων και με σοβαρές δυνατότητες αποδοτικότητας της χρήσης των φυσικών και ενεργειακών πόρων. Η Πάτρα δείχνει να κινείται σε αυτά τα πλαίσια με τις αλλαγές που επιδιώκει. Τα μεγαλύτερα προβλήματα που παρουσιάζονται και πρέπει να επιλυθούν άμεσα είναι η συνεχής επέκταση της πόλης όπως είδαμε και παραπάνω, με αυστηρούς κανονισμούς αλλά και κίνητρα για επανακατοίκιση και επαναχρησιμοποίηση των κενών κελυφών στο κέντρο, αλλά και η αδυναμία επιβολής του οποιουδήποτε σχεδιασμού, γεγονός που απαιτεί ένα ισχυρό πολιτικό πρόσωπο με γνώσεις που θα προβεί σε ενέργειες παρά τις πιθανές πιέσεις από και προς όλες τις κατευθύνσεις.
Θα μπορούσε μάλιστα κάποιος να ισχυριστεί ότι δεν υπάρχει σημαντική ανάγκη για περαιτέρω μελέτες και σχεδιασμούς καθώς υπάρχει ήδη μια πληθώρα προτάσεων για την πόλη (με αφορμή τα μεγάλα έργα,όπως η κατασκευή του νέου λιμένα και της περιφερειακής παρακαμπτήριας οδού), αυτό που έχει σημασία όμως είναι να εφαρμοστεί έστω και σταδιακά το νέο και αρκετά καινοτόμο πολεοδομικό σχέδιο.
ΠΗΓΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Γοσποδίνη & Μπεριάτος, (2006), Τα Νέα Αστικά Τοπία καιη Ελληνική πόλη, Κριτική, Αθήνα. Καρύδης, Δημήτριος, (2006), Τα επτά βιβλία της πολεοδομίας, Παπασωτηρίου, Αθήνα Παπαδάτου, Γιαννοπούλου, (1991),Εξέλιξη του ΣχεδίουΠόλεως των Πατρών, Πάτρα, Αχαϊκές Εκδόσεις Συνοδινός, Πέτρος, (1990), Πάτρα: Πολιτισμός. Ανάπτυξη. Πολεοδομία, Πάτρα, Αχαϊκές Εκδόσεις Τσονάκας, Βασίλειος, (1997), Η Πολιτιστική Φυσιογνωµία της Πάτρας, Εκδόσεις Πανεπιστηµίου Πατρών, Πάτρα ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΟΛΥΔΩΡΙΔΗΣ, Ν. (1986): Μεθοδολογική Προσέγγιση στην ανάλυση προβληματικής, προοπτικής και διαδικασίας σχεδιασμού για το ελληνικό αστικό κέντρο. Ειδική Εφαρμογή: Πολεοδομική Αναβάθμιση Πάτρας, Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών- Πολυτεχνική σχολή ΥΠΕΧΩΔΕ - ΔΙΕΥΘ. ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ (1984): Νομός Αχαϊας. Προτάσεις Χωροταξικής Οργάνωσης (συνοπτικό σχέδιο δομικών παρεμβάσεων), Αθήνα Δ. Πατρεών, (2007), Αναθεώρηση και Επέκταση του ΓΠΣ Πατρών, Β Στάδιο: Πρόταση, Φίλων ΑΕ & Βακαλοπούλου, Αθήνα. ΥΠΕΧΩΔΕ, (2007), Μελέτη Ρυθμιστικού Σχεδίου Οικιστικού Συγκροτήματος Πάτρας, Α Φάση, Θεώρημα ΑΕ, Αθήνα. ΥΠΕΧΩΔΕ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, (2003), Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Πελοποννήσου ΤΕΕ ΤΜΗΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, (2010), Θέσεις για το Ρυθμιστικό Σχέδιο Πάτρας, ΤΕΕ, Πάτρα
ΦΕΚ ΦΕΚ 207Α ν. 2742/99 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» ΦΕΚ 358/ΑΑΠ/30-12-2011 Εγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Δημοτικής Ενότητας Πατρέων Δήμου Πατρέων Νομού Αχαΐας ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ http://www.e-patras.gr/portal/web/municipality/61 Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού και Εφαρμογών http://www.e-patras.gr/portal/web/common/538 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ http://www.e-patras.gr/portal/web/common/526 Αποτελέσματα Δημοσκοπήσεων