ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΤΕΡΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟ 2016-2017 ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ Η ΜΗ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΟΥΣ Προπτυχιακή Διπλωματική Εργασία του Γεώργιου Γεωργιάδη Επιβλέπων καθηγητής: Θωμάς Μεταξάς Θεσσαλονίκη, Ιανουάριος 2019 1

2018 Γεώργιος Γεωργιάδης ALL RIGHTS DESERVED 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να διαπιστωθεί: α) αν η πρωταθλήτρια ομάδα ποδοσφαίρου στην ανώτερη κατηγορία της Ελλάδας το 2016-2017 ανέπτυξε αυτοματισμούς για να γίνει πιο αποτελεσματική στην επίτευξη των τερμάτων, β) σε περίπτωση ύπαρξης αυτοματισμών μελετήθηκε η ποικιλία τους, γ) πραγματοποιήθηκε ανάλυση των τερμάτων που επετεύχθησαν με βάση τον τρόπο ανάπτυξης (οργανωμένη επίθεση, αντεπίθεση, στατική φάση) που προηγήθηκε και δ) αναλύθηκαν τα τέρματα σε σχέση με το χρόνο επίτευξής τους. Το δείγμα αποτέλεσαν οι 30 αγώνες της πρωταθλήτριας ομάδας και τα 57 τέρματα που σημείωσε. Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της συστηματικής παρατήρησης και ανάλυσης των βίντεο των αγώνων με τη χρήση του προγράμματος sport scout. Για τη στατιστική ανάλυση εφαρμόστηκε η ανάλυση Lag sequential με το λογισμικό SDIS-GSEQ και το Χ 2 τεστ καλής προσαρμογής με το λογισμικό SPSS 16. Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι η πρωταθλήτρια ομάδα στην Α κατηγορία της Ελλάδας τη χρονιά 2016-2017 εμφάνισε τρία κινητικά μοτίβα επίτευξης τερμάτων από ανοιχτό παιχνίδι. Επίσης ο αριθμός των τερμάτων που σημειώθηκαν από οργανωμένη επίθεση διέφερε σημαντικά από τον αριθμό των τερμάτων που σημειώθηκαν από τις άλλες δυο κατηγορίες (από αντεπίθεση και στατική φάση) (Χ 2 =22,132, p<0,05). Τέλος, σε σχέση με τη χρονική περίοδο που επετεύχθησαν τα τέρματα της πρωταθλήτριας ομάδας, διαφορές εμφανίστηκαν μόνο μεταξύ της 6 ης χρονικής περιόδου (61-75 λεπτό) με την όγδοη χρονική περίοδο (καθυστερήσεις 2 ου ημιχρόνου-90 + ) (Χ 2 = 8,600, p<0,05). Η πρωταθλήτρια ομάδα φάνηκε ότι ανέπτυξε τρία μοτίβα σκοραρίσματος ωστόσο στη διάρκεια του πρωταθλήματος κατάφερε να σκοράρει με ακόμη 11 διαφορετικούς τρόπους γεγονός που της έδινε τη δυνατότητα να μην είναι προβλέψιμος ο τρόπος σκοραρίσματος από την αντίπαλη ομάδα. Επίσης αν εξαιρεθούν οι καθυστερήσεις των ημιχρόνων η ομάδα σκόραρε με παρόμοια συχνότητα σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Λέξεις κλειδιά: ανάλυση, τέρματα, πρωταθλήτρια ομάδα, αυτοματισμοί, τρόπος ανάπτυξης, χρονικά διαστήματα. i

ABSTRACT The aim of this study was to investigate: a) if the winner football team of the Greek Super League in the 2016-2017 season, developed goal scoring patterns to become more effective in scoring, b) the variety of the (if any) goal scoring patterns, c) the goals achieved based on the type of offense concerned (organized offence, counterattack, set pieces) and d) the goals in relation to the time they were scored. The sample was the 30 games of the winner team and the 57 goals this team scored. The method used was the systematic observation and analysis of the videos of the games, using the Sport Scout program. For the statistical analysis, the Lag sequential analysis, with the SDIS-GSEQ software, and the SPSS chi-square independence test with the SPSS 16 software were applied. Results revealed that the winner team of the Greek Super League in the 2016-2017 season, showed three patterns of play of scoring open-play goals. Also, the number of goals scored by organized offence differed significantly from the number of goals scored by the other two categories (counterattack and set pieces) (X 2 = 22,132, p <0,05). Finally, as far as the time when the goals were scored is concerned, differences occurred only between the 6 th time period (61-75 minutes) with the 8 th time period (second half-time delays 90 + ) (X 2 = 8,600, p<0,05). The champions of Greek Super League in 2016-2017 season, seemed to have developed three scoring patterns, but during the championship they managed to score in 11 different ways, as a result to be unpredictable on scoring against the opposing team. Also, excluding the half-time delays, the team scored with a similar frequency throughout the game. Keywords: analysis, goals, winner team, patterns of play, type of offence, time period. ii

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ i. ABSTRACT ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ. ii iii iv I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 II. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ.. 5 ΙΙΙ. ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. 12 Δείγμα... 12 Τρόπος παρατήρησης 12 Στόχος μελέτης 12 Ανάλυση δεδομένων.. 12 Στατιστική ανάλυση. 13 ΙV. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 14 V. ΣΥΖΗΤΗΣΗ. 18 VI. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.. 20 iii

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1. Είδος επίθεσης που προηγήθηκε του τέρματος. *Υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των τερμάτων που σημειώθηκαν από οργανωμένη επίθεση σε σύγκριση με τις άλλες δυο κατηγορίες (από αντεπίθεση και στατική φάση), p<0,05.... 14 Σχήμα 2. Σύγκριση αριθμού τερμάτων που επιτεύχθηκαν ανά δεκαπεντάλεπτες χρονικές περιόδους. *Υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ της 6ηςχρονικής περιόδου (61-75 λεπτό) με τις υπόλοιπες χρονικές περιόδους, p<0,05.... 15 Σχήμα 3. Πρώτο κινητικό μοτίβο. Κάθετη πάσα σε παίκτη στις πτέρυγες (1), όπου εκείνος με τη σειρά του έκανε πάσα ή σέντρα μέσα στην περιοχή (2) και ακολουθούσε τελείωμα σε πρώτο ή δεύτερο χρόνο.... 16 Σχήμα 4. Δεύτερο κινητικό μοτίβο. Παίκτης του άξονα στο επιθετικό τρίτο εκτελούσε σέντρα σε παίκτη μέσα στην περιοχή όπου εκείνος είτε έκανε τελείωμα σε πρώτο χρόνο είτε έσπαγε την μπάλα σε τρίτο παίκτη για να κάνει εκείνος το τελείωμα.... 16 Σχήμα 5. Τρίτο κινητικό μοτίβο. Παίκτης της πτέρυγας εκτελούσε πάσα ή σέντρα σε παίκτη μέσα στην περιοχή όπου εκείνος είτε έκανε τελείωμα σε πρώτο χρόνο είτε έσπαγε την μπάλα σε τρίτο παίκτη για να κάνει εκείνος το τελείωμα.... 17 iv

Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια η ανάλυση της απόδοσης στον τομέα της τακτικής έχει αποκτήσει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στον χώρο του αθλητισμού και ιδιαίτερα του ποδοσφαίρου. Παρόλο που οι πρώτες έρευνες πάνω στην ανάλυση εκδόθηκαν το 1910 από τον Hugh Fullerton, η επιστημονική έρευνα που ακολούθησε τις επόμενες δεκαετίες, ιδιαίτερα σε αυτόν τον τομέα, ήταν μηδαμινή. Από το 1990 όμως και μετά την ίδρυση παγκόσμιων επιστημονικών οργανισμών, την έκδοση ειδικών επιστημονικών περιοδικών και την εμφάνιση των παγκοσμίων συνεδρίων πάνω στην ανάλυση, η τελευταία εμφανίζει πλήθος αναφορών στην επιστημονική βιβλιογραφία. Τα είδη της ανάλυσης της απόδοσης στο ποδόσφαιρο είναι συγκεκριμένα και διακρίνονται στην ανάλυση τεχνικών ενεργειών, στην ανάλυση της φυσικής απόδοσης και στην ανάλυση τακτικών ενεργειών. Με βάση τα παραπάνω είδη οι αναλυτές μελετούν είτε τον αντίπαλο, είτε την δική τους ομάδα. Ωστόσο, παρόλο τον μεγάλο αριθμό μελετών που ασχολούνται με την ανάλυση της απόδοσης, τον ικανοποιητικό αριθμό επιστημονικών άρθρων και ερευνών, υπάρχουν λίγες συστηματικές ανασκοπήσεις στο θέμα της ανάλυσης της τακτικής και των αυτοματισμών, ειδικά στo ποδόσφαιρο. Οι πρώτες προσπάθειες συστηματικής παρακολούθησης της συμπεριφοράς παικτών και ομάδων κατά τη διάρκεια του αγώνα έγιναν πριν τη δεκαετία του 50 στις Αγγλοσαξονικές χώρες. Οι προσπάθειες αυτές στηρίζονταν στη μέθοδο της γραπτής παρατήρησης αγώνα βάσει της οποίας καταγράφονταν τα δεδομένα σε πίνακες καταγραφής (Hohmann & Rommel, 1994). Η απόδοση στο ποδόσφαιρο εξαρτάται από τις φυσικές, πνευματικές, ψυχολογικές και τεχνικοτακτικές ικανότητες των ποδοσφαιριστών. Η ανάγκη για συνεχή καταγραφή και αξιολόγηση των παραπάνω παραμέτρων στο τέλος κάθε αγωνιστικής περιόδου, ιδιαίτερα σε αγώνες υψηλού επιπέδου, είναι αναγνωρισμένη, καθώς με αυτόν τον τρόπο παρακολουθείται η εξέλιξη που παρουσιάζει το ποδόσφαιρο στην τακτική αλλά και στον τρόπο παιχνιδιού γενικότερα (Lottermann, 2000; Theis, 2000). Είναι χαρακτηριστικό ότι η UEFA (Union 1

of European Football Associations) και ηfifa (Fédération Internationale de Football Association) εκδίδουν στο τέλος κάθε μεγάλης διοργάνωσης που διοργανώνουν ένα technical report έτσι ώστε να διαπιστωθούν νέες τάσεις στο ποδόσφαιρο. Η αξιολόγηση τέτοιων πληροφοριών αποτελεί τη βάση για την δημιουργία των προπονητικών προγραμμάτων, τα οποία διορθώνουν τα λάθη που υπάρχουν και βελτιώνουν την απόδοση των ποδοσφαιριστών και της ομάδας. Αρκετοί ερευνητές (Czwalina, 1992; Lames 1994; Singer & Willimczik, 2002) αναφέρουν ότι η συστηματική παρακολούθηση και ανάλυση αγώνα με τη χρήση του βίντεο και του κατάλληλου λογισμικού αποτελεί τα τελευταία χρόνια βασική μέθοδο για τον αντικειμενικό έλεγχο της απόδοσης της αγωνιστικής συμπεριφοράς των παικτών και των ομάδων. Κατά τον Czwalina (1992) διακρίνονται στα ομαδικά αθλήματα δύο είδη συστηματικής παρατήρησης: α) η παρατήρηση παικτών, όταν πρόκειται για τον έλεγχο της μεμονωμένης αγωνιστικής συμπεριφοράς επιλεγμένων παικτών (π.χ. έλεγχος των τεχνικών, των τακτικών στοιχείων ή των καλυπτόμενων δρομικών αποστάσεων στον αγώνα) και β) η παρατήρηση παιχνιδιού, όταν πρόκειται για τον έλεγχο του αγώνα(π.χ. πραγματικός χρόνος παιχνιδιού, επιτυχία τερμάτων κλπ.) ή της ομαδικής συμπεριφοράς των παικτών της ομάδας (ομαδική τακτική, υπόομαδική τακτική). Αυτή η συστηματική παρατήρηση όταν γίνεται στην ομάδα του παρατηρητή, γίνεται με στόχο την εύρεση δυνατών σημείων όπου θέλει να τα ενισχύσει ακόμη περισσότερο(π.χ. καλή επιθετική λειτουργία της ομάδας του στις πτέρυγες) και την εύρεση αδύνατων σημείων με στόχο τη βελτίωσή τους (π.χ. αδυναμία ανάπτυξης από τον άξονα). Σύμφωνα με τους Sarmento και συνεργάτες (2014) η απόδοση μιας ομάδας μπορεί να οριστεί ως αλληλεπίδραση τεχνικών, τακτικών, πνευματικών και φυσιολογικών παραγόντων. Στο ποδόσφαιρο η τακτική είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση της ομάδας και πολλές φορές την έκβαση του αγώνα. Μια από τις μεταβλητές που έχει μελετηθεί περισσότερο από όλες στους αγώνες ποδοσφαίρου είναι το τέρμα (Delgado-Bordonau, Domenech-Monforte, Guzman & Mendez-Villanueva, 2013; Garganta, Maia & Basto, 1997; Michailidis, Michailidis & Primpa 2013; Yiannakos & Armatas 2006). Είναι γεγονός πως η 2

επίτευξη τερμάτων είναι το κλειδί για την επιτυχία των ομάδων και επομένως η ανάλυση τους μας οδηγεί συνεχώς σε πολλαπλά και χρήσιμα συμπεράσματα. Επιπροσθέτως, ένας άλλος σημαντικός παράγοντας μελέτης είναι η ανάλυση της προσπάθειας που προηγείται της επίτευξης του τέρματος (Garganta, et al., 1997). Η κατοχή της μπάλας αποτελεί τακτική ενέργεια στην οποία αρκετοί προπονητές δίνουν μεγάλη σημασία καθώς πιστεύουν ότι μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητές της ομάδας τους για να πετύχουν κάποιο τέρμα. Ωστόσο ερευνητές σε μελέτες τους αναφέρουν ότι μεγάλα διαστήματα κατοχής δεν οδηγούν στην επιτυχία και ενστερνίζονται έναν άμεσο τρόπο παιχνιδιού με περισσότερες επιθέσεις μικρότερης διάρκειας για επίτευξη περισσότερων τερμάτων (Bate 1988; Garganta etal., 1997; Reep & Benjamin 1968). Παρόλα αυτά υπάρχουν και μελέτες που αναφέρουν ότι η μεγαλύτερη διάρκεια κατοχής της μπάλας είναι χαρακτηριστικό των επιτυχημένων ομάδων (Hughes 1998; Hughes & Franks, 2005). Μεγάλη έμφαση έχει δοθεί στην ανάλυση των τερμάτων ως προς το είδος της επίθεσης που προηγήθηκε του τέρματος (οργανωμένη, αντεπίθεση, στατική φάση). Η ανάλυση ενός αγώνα μπορεί να προσφέρει πολλά στοιχεία για την ομάδα που μελετάται. Το σκοράρισμα, το οποίο είναι και ο κύριος στόχος κάθε ομάδας, αποτελεί μια σημαντική μεταβλητή (Michailidis, Michailidis, Papaiakovou&Papaiakovou,2004), η ενέργεια όμως που προηγήθηκε του τέρματος είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο στοιχείο στα χέρια του κάθε προπονητή (Garganta, etal., 1997). Έχει γίνει αντικείμενο έρευνας αρκετές φορές η χρονική στιγμή ή τα χρονικά διαστήματα που σκοράρει μία ομάδα (Michailidis, etal., 2013), καθώς είναι μία από της σημαντικότερες παραμέτρους που λαμβάνουν υπόψη προπονητές και αναλυτές σε ότι αφορά την ανάλυση των τερμάτων, είτε της ομάδας τους με σκοπό την βελτίωση, είτε της αντίπαλης ομάδας με σκοπό την αντιμετώπιση. Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει την επίτευξη των τερμάτων είναι η περιοχή από την οποία ξεκινάει η επίθεση. Αναφέρεται ότι οι επιθέσεις που ξεκινούν στο κεντρικό τρίτο καταλήγουν πιο συχνά σε τέρμα (Armatas, Yiannakos, Ampatis & Sileloglou, 2005). Θέτοντας έτσι, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία, την γρήγορη ανάκτηση της μπάλας στην κεντρική ζώνη. Επίσης και άλλοι ερευνητές αναφέρουν ότι η ανάκτηση και γρήγορη μεταβίβαση της μπάλας από την 3

κεντρική ζώνη και πίσω προς την επιθετική ζώνη κατέληγε σε επιθετικές ενέργειες με μεγαλύτερη επιτυχία ( Barreira, Garganta, Machado & Anguera, 2013). Πιθανώς η επίτευξη των τερμάτων να επηρεάζεται από τον αριθμό των τελικών προσπαθειών που πραγματοποιεί μια ομάδα (Delgado-Bordonau, et al., 2013) καθώς και από το ποσοστό ευστοχίας αυτών(horn, Williams & Grant, 2000; Low, Taylor & Williams, 2002). Ιδιαίτερα σημαντική στο ποδόσφαιρο είναι η ανάπτυξη των αυτοματισμών και η ανάλυση τους κρίνεται αναγκαία καθώς βοηθούν τους παίκτες στην επιλογή ορθών αποφάσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα χωρίς να είναι εύκολα προβλέψιμοι από τον αντίπαλο. Επίσης, η ανάλυση τους βοηθά στην αντιμετώπιση του αντιπάλου. Όπως αναφέρουν ερευνητές (Sarmento, Anguera, Pereira, Marques, Campaniço & Leitão, 2014), παρά το γεγονός ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα απρόβλεπτο άθλημα και πολλές φορές κρίνεται στην λεπτομέρεια, αυτό το είδος ανάλυσης, όταν εστιάζει σε μια αλληλουχία γεγονότων, επιτρέπει την ανίχνευση τέτοιων αυτοματισμών. Αναφέρει επίσης πως πρόκληση για τους αναλυτές είναι να καταφέρουν να προβλέψουν μελλοντικούς αυτοματισμούς και κατ επέκταση μελλοντικές αποδόσεις βάση των προηγουμένων. Τις τελευταίες δεκαετίες ένας παράγοντας που μελετάται είναι η ύπαρξη ή μη αυτοματοποιημένων κινήσεων πριν την επίτευξη ενός τέρματος. Αυτό το είδος ανάλυσης είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά των επιθέσεων της ομάδας που κατέληξαν σε τέρμα (Yiannakos & Armatas, 2006). Ο στόχος της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη των τερμάτων της πρωταθλήτριας ομάδας ποδοσφαίρου στην ανώτερη κατηγορία της Ελλάδας (SuperLeague) την αγωνιστική περίοδο 2016-2017 για τη διαπίστωση της ύπαρξης ή μη αυτοματισμών κατά την επίτευξη των τερμάτων. Πιο συγκεκριμένα θα διαπιστωθεί: α) αν η πρωταθλήτρια ομάδα ανέπτυξε αυτοματισμούς για να γίνει πιο αποτελεσματική στην επίτευξη των τερμάτων, β) σε περίπτωση ύπαρξης αυτοματισμών να μελετηθεί η ποικιλία τους, γ) θα γίνει ανάλυση των τερμάτων που επετεύχθησαν με βάση τον τρόπο ανάπτυξης(οργανωμένη επίθεση, αντεπίθεση, στατική φάση) που προηγήθηκε και δ) θα αναλυθούν τα τέρματα σε σχέση με το χρόνο επίτευξής τους. 4

ΙΙ. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Οι Reep και Benjamin έκαναν την πρώτη καταγραφή και ανάλυση αγώνων ποδοσφαίρου το 1968, στην οποία κατέγραψαν συνολικά 578 αγώνες της περιόδου 1953-1967 συμπεριλαμβανομένων και των 48 αγώνων των Παγκοσμίων Κυπέλλων του 1954, του 1958, του 1962 και του 1966 και κατέγραψαν όλες τις φάσεις και την κατοχή της μπάλας. Οι Pollard, Reep και Hartley, (1988), καταγράφοντας και αναλύοντας το στυλ παιχνιδιού των ομάδων στους αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Ισπανίας το 1982 αλλά και αγώνες του Αγγλικού πρωταθλήματος της ίδιας περιόδου διαπίστωσαν ότι για να μπορούν να ολοκληρωθούν οι επιθέσεις η μπάλα θα πρέπει να προωθείται με φορά προς την αντίπαλη εστία. Ο Jones, James και Mellalieu το 2004 μελέτησαν 24 παιχνίδια από τρεις πετυχημένες και τρεις αποτυχημένες ομάδες σε σχέση με τη θέση που τερμάτισαν στην Premier League τη χρονιά 2001-2002, βρέθηκε ότι οι πετυχημένες ομάδες είχαν μεγαλύτερης διάρκειας κατοχή της μπάλας ανάλογα με την πορεία του αγώνα, ενώ και οι δύο είχαν μεγαλύτερης διάρκειας κατοχή όταν έχαναν σε σχέση με όταν κέρδιζαν. Το 2009 ο Lago μελέτησε την επιρροή της τοποθεσίας του αγώνα, της ποιότητας του αντιπάλου και της κατάστασης του αγώνα πάνω στις στρατηγικές κατοχής των ομάδων. Οι Armatas, Giannakos, Ampatis και Sileloglou το 2005 σε έρευνά τους είχαν σκοπό να μελετήσουν τις επιτυχημένες αντεπιθέσεις ομάδων υψηλού επιπέδου. Ο Yiannakos και Armatas το 2006 ανέλυσαν τα χαρακτηριστικά των τερμάτων που επετεύχθησαν στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Euro 2004. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν τριάντα δύο (32) αγώνες. Από τα αποτελέσματα της έρευνας παρατηρήθηκε, ότι τα περισσότερα τέρματα επετεύχθησαν στο δεύτερο μισό της αναμέτρησης. Οι περισσότερες ομάδες σκόραραν το 42,6% των τερμάτων στο πρώτο ημίχρονο, ενώ το 57,4% των τερμάτων στο δεύτερο ημίχρονο. Το 44,1% των τερμάτων επιτεύχθηκαν με οργανωμένη επίθεση, το 20,3% με αντεπίθεση και το 35,6% από στατική φάση, όσο αφορά την ενέργεια που προηγήθηκε του τέρματος, το 34,1% των τερμάτων επιτεύχθηκαν μετά από μεγάλη μεταβίβαση, το 29,3% μετά από συνδυαστικό παιχνίδι, το 17,1% μετά από ατομική ενέργεια, το 14,6% μετά από 5

απευθείας σουτ και το 4,9% με αυτογκόλ. Από τα γκολ που επιτεύχθηκαν από στατικές φάσεις, το 40% προήλθε μετά από κόρνερ, το 30% μετά από φάουλ, το 25% μετά από πέναλτι και το 5% μετά από πλάγιο άουτ. Τέλος όσον αφορά την περιοχή της τελικής ενέργειας, το 44,4% προήλθε από την μεγάλη περιοχή, το 35,2% από τη μικρή περιοχή και το 20,4% έξω από την περιοχή. Οι Michailidis, Michailidis και Primpa το 2013 σε έρευνα τους μελέτησαν τα χαρακτηριστικά των τερμάτων που επιτεύχθηκαν στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 2012. Το δείγμα αποτελούνταν από όλα τα παιχνίδια της τελικής φάσης της διοργάνωσης (31 αγώνες). Οι παράμετροι που μελετήθηκαν ήταν ο αριθμός των τερμάτων που επιτεύχθηκαν σε κάθε ημίχρονο, ο αριθμός των τερμάτων που επιτεύχθηκαν σε περιόδους των 15 λεπτών, ο τρόπος με τον οποίο επιτεύχθηκαν τα τέρματα. Εξετάστηκε ακόμη αν το πρώτο τέρμα είχε επιρροή στο τελικό αποτέλεσμα του παιχνιδιού, το ποια ήταν η ενέργεια που προηγήθηκε του τέρματος και ποια ήταν η περιοχή από την οποία επιτεύχθηκε το τέρμα. Η έρευνα έδειξε ότι στο δεύτερο ημίχρονο οι ομάδες σκόραραν περισσότερα τέρματα από ότι στο πρώτο αλλά δεν παρατηρήθηκε μεγάλη στατιστική διαφορά (42,1% στο πρώτο ημίχρονο, 57,9% στο δεύτερο, p>0,05). Στην ανάλυση των τερμάτων που επιτεύχθηκαν ανά δεκαπεντάλεπτη περίοδο αποδείχθηκε ότι ομάδες σκόραραν παρόμοιο ποσοστό τερμάτων με εξαίρεση τις περιόδους που υπήρχε έξτρα χρόνος σε κάθε ημίχρονο και τα πρώτα 15 λεπτά του αγώνα. Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης για τον τρόπο με τον οποίον επιτεύχθηκαν τα τέρματα φάνηκαν σημαντικές διαφορές. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 40,8% των τερμάτων προήλθε μετά από σουτ, το 27,6% των τερμάτων προήλθε μετά από σουτ με το εσωτερικό μέρος του ποδιού, το 21,1% μετά από κεφαλιά το 5,3% με άλλο μέρος του σώματος το 1,3% με αυτογκόλ και το 3,9% από πέναλτι. Όσο αφορά την περιοχή από την οποία επιτεύχθηκε το τέρμα τα ευρήματα δείχνουν ότι το 71,1% των τερμάτων επιτεύχθηκαν από τη μεγάλη περιοχή, το 21,1% επιτεύχθηκαν από τη μικρή περιοχή και το 7,9% έξω από τη μεγάλη περιοχή. Τέλος μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι τα περισσότερα τέρματα επιτεύχθηκαν μετά από μεγάλη μεταβίβαση σε ποσοστό 18,4%. Αμέσως μετά είναι τα τέρματα που προήλθαν μετά από κοντινή μεταβίβαση σε ποσοστό 17,1% και ακολουθούν τα τέρματα που επιτεύχθηκαν μετά από ατομική ενέργεια σε ποσοστό 14,5%. Τέλος το αμέσως μεγαλύτερο ποσοστό έχουν τα τέρματα που 6

επιτεύχθηκαν μετά από σέντρα στο 11,8%. Όλες οι άλλες ενέργειες που προηγήθηκαν των τερμάτων είναι σε ποσοστό 7%. Στο ερώτημα αν το πρώτο τέρμα επηρεάζει την τελική εξέλιξη του αγώνα η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι η ομάδα που σκοράρει το πρώτο τέρμα κερδίζει το ματς το 70,97% των περιπτώσεων. Οι Smith και Lyons το 2017,έκαναν μια στρατηγική ανάλυση στα τέρματα που σημειώθηκαν σε τέσσερα Παγκόσμια Κύπελλα από το 2002 μέχρι το 2014. Σε αυτή την έρευνα ανέλυσαν κινήσεις του παιχνιδιού οι οποίες κατέληξαν σε τέρμα κατά τη διάρκεια τεσσάρων Παγκοσμίων Κυπέλλων (2002-2014). Παρουσιάστηκαν τρεις κατηγορίες επίτευξης τερμάτων: α) όταν επιθετικός δέχεται την μπάλα στην πλάτη της άμυνας και στην ίδια ευθεία με την τελευταία γραμμή άμυνας, β) όταν επιθετικός δέχεται την μπάλα με πρόσωπο στην τελευταία γραμμή άμυνας, γ) όταν επιθετικός δέχεται την μπάλα από σέντρα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πιο επιτυχημένη μέθοδος σκοραρίσματος σε ανοιχτό παιχνίδι σε κάθε τουρνουά ήταν η κατηγορία (α), δηλαδή όταν ο επιθετικός δεχόταν την μπάλα στην πλάτη της άμυνας ή στην ίδια ευθεία με την τελευταία γραμμή άμυνας, σε ποσοστό 43% με 51%. Η κατηγορία (β) από τις υπόλοιπες κατηγορίες ήταν η πιο πετυχημένη καθώς κυμαινόταν από 29% μέχρι 39%, με την κατηγορία (γ) δηλαδή τα τέρματα από σέντρα να έρχεται τρίτη στη σειρά καθώς κυμαινόταν από 13% μέχρι 28%. Επίσης η έρευνα έδειξε ότι η επανάκτηση της κατοχής στο κεντρικό τρίτο παρήγαγε τα περισσότερα τέρματα σε όλες τις κατηγορίες σε κάθε Παγκόσμιο Κύπελλο. Τέλος τα πιο πολλά τέρματα που ανήκουν στην κατηγορία (α) ήρθαν από επανάκτηση κατοχής στο μισό της ομάδας που σκόραρε. Οι Amatria, Lapresa, Arana, Anguera και Jonsson το 2017 πραγματοποίησαν μια έρευνα με σκοπό να επιλέξουν και να ερμηνεύσουν μοτίβα επιθετικής συμπεριφοράς ώστε στη συνέχεια αυτά να χρησιμοποιηθούν για να καταλήξουν στο συμπέρασμα, αν νεαροί ποδοσφαιριστές ηλικίας 7-8 χρόνων είναι καλύτερο να παίζουν παιχνίδι της μορφής 7 εναντίον 7 ή 8 εναντίον 8, για την καλύτερη ανάπτυξη των ποδοσφαιρικών δεξιοτήτων τους. Χρησιμοποιήθηκε δείγμα παικτών από τρεις αναγνωρισμένες ομάδες του τοπικού Ισπανικού πρωταθλήματος στο τέλος της σεζόν. Για να συλλεχθούν δεδομένα ώστε να επιτευχθεί η ανάλυση διοργανώθηκε ένα τριγωνικό τουρνουά στο οποίο η κάθε ομάδα έπαιζε αντίπαλη με τις άλλες δύο χρησιμοποιώντας και τους δύο τύπους παιχνιδιού, δηλαδή 7 εναντίον 7

7 και 8 εναντίον 8. Κανένας από τους συμμετέχοντες δεν είχε προηγούμενη εμπειρία. Τέλος η μόνη οδηγία που δόθηκε στους εκπαιδευτές ήταν να χρησιμοποιούν σύστημα 1-2-3-1 όταν έπρεπε να χρησιμοποιήσουν 7 παίχτες και 1-3-3-1 όταν έπρεπε να χρησιμοποιήσουν 8 παίχτες. Οι διαστάσεις του γηπέδου ήταν 65 μ. μήκος και 45 μ. πλάτος με μέγεθος μπάλας 4. Συνολικά έξι αγώνες καταγράφηκαν σε βίντεο, τα τρία από αυτά, 7 εναντίον 7 και τα τρία 8 εναντίον 8. Η ανάλυση των δεδομένων παρείχε 6 σετ δεδομένων ένα για την επιθετική συμπεριφορά της κάθε ομάδας σε κάθε αγώνα. Το δείγμα τελικά αποτελούνταν από 324 ακολουθίες ενεργειών και 947 επαφές με την μπάλα για το παιχνίδι 7 εναντίον 7 και 346 ακολουθίες ενεργειών και 953 επαφές με την μπάλα για το παιχνίδι 8 εναντίον 8. Το κάθε σετ δεδομένων αναλύθηκε έτσι ώστε να βρεθούν μοτίβα επιθετικής ανάπτυξης. Η έρευνα είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν 6 διαστάσεις, 51 κατηγορίες και 358 είδη ενεργειών στην κατηγορία παιχνιδιού 7 εναντίον 7. Υπήρχαν 1789 ακολουθίες ενεργειών, από τις οποίες κατά προσέγγιση άνηκαν σε κάθε κατηγορία 4,99. Βρέθηκαν 184 μοτίβα που ικανοποιούσαν τα κριτήρια που είχαν καθοριστεί. Από αυτά, 145 μοτίβα αποτελούνταν από δύο ενέργειες, 38 από 3 ενέργειες και μόνο 1 από 4. Στην κατηγορία παιχνιδιού 8 εναντίον 8 η έρευνα είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν 6 διαστάσεις, 52 κατηγορίες και 364 είδη ενεργειών. Υπήρχαν 1865 ακολουθίες ενεργειών, από τις οποίες κατά προσέγγιση άνηκαν σε κάθε κατηγορία 5,12. Βρέθηκαν 203 μοτίβα που ικανοποιούσαν τα κριτήρια που είχαν καθοριστεί. Από αυτά, 160 μοτίβα αποτελούνταν από 2 ενέργειες, 42 από 3 ενέργειες και μόνο 1 από 4. Στην επόμενη φάση οι ερευνητές έκαναν επιλογή των καταλληλότερων μοτίβων, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για περεταίρω έρευνα. Έτσι, η επιλογή των μοτίβων έγινε με 3 ποσοτικά γενικά κριτήρια (μήκος, συχνότητα, διάρκεια) και 3 ποιοτικά που ανταποκρίνονταν στο στόχο της συγκεκριμένης μελέτης. Μετά από αυτή τη διεργασία οι ερευνητές κατέληξαν ότι και τα δύο είδη παιχνιδιού είναι κατάλληλα για τις ηλικίες 7 με 8 χρονών, με την διαφορά ότι στο παιχνίδι 7 εναντίον 7 υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για την ανάπτυξη επίθεσης, λόγο της μεγαλύτερης τακτικής και αμυντικής ισορροπίας που υπάρχει στο παιχνίδι 8 εναντίον 8. Οι Sarmento, Anguera, Pereira, Marques, Campaniço και Leitão το 2014 πραγματοποίησαν μια έρευνα με σκοπό να βρουν και να αναλύσουν 8

επαναλαμβανόμενα μοτίβα επιθετικής ανάπτυξης. Το δείγμα το οποίο αναλύθηκε αποτελούνταν από 36 αγώνες των ομάδων F.C. Barcelona, Internazionalle Milano και Manchester United, 12 αγώνες της κάθε ομάδας, και ημί-δομημένες συνεντεύξεις ελίτ πορτογάλων προπονητών. Οι αγώνες αναλύθηκαν μετά από συστηματική παρακολούθηση, χρησιμοποιώντας ένα συγκεκριμένο εργαλείο παρακολούθησης της επιθετικής συμπεριφοράς των ομάδων. Τα κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: 1) ο τύπος της επίθεσης, 2) το πώς ξεκίνησε η επίθεση, 3) το πώς τελείωσε η επίθεση, 4) ο χώρος στον οποίο πραγματοποιήθηκε η επίθεση (12 ζώνες και 4 τομείς τους οποίους καθόρισαν οι ερευνητές), 5) το πλαίσιο αλληλεπίδρασης στο κέντρο του παιχνιδιού (το οποίο αφορά κυρίως υπεραριθμίες και υποαριθμίες της επιτιθέμενης ομάδας σε συγκεκριμένους χώρους). Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι στους 36 αγώνες που αναλύθηκαν, πραγματοποιήθηκαν 245 αντεπιθέσεις. Η Manchester United πραγματοποίησε τις 126, η Barcelona τις 65 και η Internazionalle Milano τις 54. Η Αγγλική ομάδα πραγματοποίησε παραπάνω αντεπιθέσεις από ότι οι άλλες δύο στο σύνολο. Τα συνδυαστικά αποτελέσματα στα οποία κατέληξαν οι ερευνητές σχετικά με την έναρξη της επιθετικής διαδικασίας έδειξαν ότι η ομάδα της Manchester United ξεκινάει τις περισσότερες επιθέσεις της από την αμυντική κεντρική ζώνη και πιο συγκεκριμένα από τον τερματοφύλακα και από τις δύο ζώνες της πλευράς που βρίσκονται στο δικό της μισό του γηπέδου. Η ομάδα της Barcelona έδειξε ότι αναπτύσσει τις επιθέσεις της περισσότερο από τον άξονα στο αμυντικό και κεντρικό τρίτο του γηπέδου και από τη δεξιά πλευρά του κεντρικού τρίτου, κυρίως με διάφορες τεχνικές ενέργειες και προώθηση της μπάλας προς τα μπροστά. Αντίθετα από τους άλλους δύο η Internazionalle Milano με την ανάκτηση της μπάλας έπαιζε γρήγορα με μεγάλη μεταβίβαση της μπάλας από τον τερματοφύλακα στο αντίπαλο αμυντικό τρίτο έτσι ώστε να εκμεταλλευτεί την έλλειψη οργάνωσης της αντίπαλης ομάδας και τους κενούς χώρους που έχουν αφήσει. Οι Machado, Barreira και Garganta το 2014 μελέτησαν τους 7 αγώνες που έδωσε κάθε μία από τις εθνικές ομάδες που έφτασαν στα ημιτελικά της διοργάνωσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2010 (Ισπανία, Γερμανία, Ολλανδία, Ουρουγουάη) (συνολικός αριθμός = 28). Παρατηρήθηκαν 1938 ακολουθίες επιθέσεων που χωρίστηκαν με βάση την κατάσταση του αγώνα την στιγμή της 9

επίθεσης (νίκη: 671, ισοπαλία: 1117 και ήττα: 150) και της ομάδας η οποία πραγματοποίησε την επίθεση (Γερμανία: 442, Ισπανία: 511, Ολλανδία: 481 και Ουρουγουάη: 504). Οι επιθετικές αλληλουχίες κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού παρατηρήθηκαν και αναλύθηκαν και όλες οι καταστάσεις με ελλιπή παρατήρηση αποκλείστηκαν. Η περίοδος παρατήρησης σταματούσε κάθε φορά που μία από τις ομάδες έμενε μόνιμα σε υποαριθμία, δεδομένου ότι επηρέαζε αρνητικά την αποτελεσματική εμφάνιση των μοτίβων επιθετικής ενέργειας. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι, όταν οι εθνικές ομάδες της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Ουρουγουάης βρισκόταν πίσω στο σκορ κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού προσπάθησαν να επιτεθούν κάνοντας σέντρες έτσι ώστε να διεισδύσουν στο επιθετικό τρίτο με στόχο να δημιουργήσουν ευκαιρίες για να σκοράρουν. Η ομάδα της Ισπανίας δεν σκόραρε ενώ βρισκόταν πίσω στο σκορ σε κάποιο από τα παιχνίδια. Στην περίπτωση κατά την οποία το ματς ήταν ισόπαλο, τα τέρματα που σκόραρε η ομάδα της Γερμανίας προήλθαν από παρέμβαση του αντίπαλου τερματοφύλακα, από στατική φάση και από μη επιτυχημένη παρέμβαση του αντιπάλου. Η εθνική ομάδα της Ολλανδίας κατάφερε να σκοράρει από την κεντρική ζώνη του επιθετικού τρίτου και σε κατάσταση ισαριθμίας χωρίς μαρκάρισμα, τα γκολ επιτεύχθηκαν μετά από σουτ στο στόχο ή ντρίμπλα σε κατάσταση μετάβασης από την άμυνα στην επίθεση μετά από λανθασμένη παρέμβαση της αντίπαλης ομάδας. Όταν οι αγώνες βρισκόταν στην ισοπαλία η εθνική ομάδα της Ουρουγουάης σκόραρε μετά από σέντρα ή μετά από κούρσες των παικτών της με την μπάλα σε κατάσταση μετάβασης από την άμυνα στην επίθεση. Η εθνική ομάδα της Ισπανίας από την άλλη σκόραρε με σουτ από την κεντρική ζώνη του επιθετικού τρίτου. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτά τα σουτ προέρχονταν μετά από επιτυχημένες μικρές μεταβιβάσεις ή μετά από ντρίμπλα, και στις δύο περιπτώσεις σε κατάσταση ανάπτυξης με κατοχή της μπάλας. Στην περίπτωση που η εθνική ομάδα της Γερμανίας σκόραρε ενώ το σκορ ήταν υπέρ της, το κατάφερνε αυτό συνήθως με καταστάσεις ένας εναντίον ενός του επιθετικού με τον αντίπαλο τερματοφύλακα. Παρατηρήθηκε όμως στην ίδια κατάσταση να σκοράρει και με κούρσες με την μπάλα, σε κατάσταση μετάβασης από την άμυνα στην επίθεση αλλά και μετά από κατοχή της μπάλας, καθώς επίσης και με σέντρα μετά από ντρίμπλα. Από την άλλη οι Ολλανδοί όταν το σκορ ήταν υπέρ τους σκόραραν μετά από 10

επιτυχημένες μικρές μεταβιβάσεις στην κεντρική ζώνη του επιθετικού τρίτου. Όμως παρατηρήθηκαν και επιθετικά μοτίβα ανάπτυξης στα οποία οι Ολλανδοί σκόραραν με σουτ μετά από αποτυχημένη παρέμβαση του αντίπαλου τερματοφύλακα. Η Ουρουγουάη σκόραρε ενώ ήδη βρισκόταν μπροστά στο σκορ σε κατάσταση αριθμητικής ισορροπίας, από την κεντρική ζώνη του επιθετικού τρίτου, με καταστάσεις ένας εναντίον ενός του επιθετικού και του αντίπαλου τερματοφύλακα. Παρατηρήθηκαν όμως και επιθετικοί συνδυασμοί που κατέληξαν σε τέρμα μετά από στατικές φάσεις, σέντρες ή ακόμα και ατομικές ενέργειες χρησιμοποιώντας ντρίμπλα. Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, η εθνική ομάδα της Ισπανίας σκόραρε μετά από επιτυχημένες μικρές μεταβιβάσεις και ντρίμπλα στην κεντρική ζώνη του επιθετικού τρίτου και στις τρεις περιπτώσεις (όταν κέρδιζε, όταν ο αγώνας ήταν ισόπαλος και όταν έχανε). 11

III. ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Δείγμα Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν οι τριάντα (30) αγώνες που έδωσε η πρωταθλήτρια ομάδα (Ολυμπιακός) στην διοργάνωση του Ελληνικού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου (Super League) της περιόδου 2016-2017. Καταγράφηκαν και αναλύθηκαν όλα τα τέρματα, πενήντα-επτά (57) στον αριθμό, που πέτυχε στην συγκεκριμένη διοργάνωση η πρωταθλήτρια ομάδα. Τρόπος παρατήρησης Ο τρόπος με τον οποίο χωρίστηκαν τα τέρματα σε κατηγόριες έχει να κάνει, με τον τρόπο ανάπτυξης που προηγήθηκε, την κατάληξη της προσπάθειας και των αριθμητικών σχέσεων, καθώς επίσης και την χρονική στιγμή της επίτευξης του τέρματος. Στόχος της μελέτης Ο στόχος της συγκεκριμένης μελέτης ήταν να διαπιστωθεί αν η πρωταθλήτρια ομάδα ανέπτυξε αυτοματισμούς για να γίνει πιο αποτελεσματική στην επίτευξη των τερμάτων, σε περίπτωση ύπαρξης αυτοματισμών να μελετηθεί η ποικιλία τους. Επίσης μελετήθηκε το είδος της επίθεσης που προηγήθηκε του τέρματος (οργανωμένη, αντεπίθεση, στατική φάση) και η χρονική στιγμή επίτευξης των τερμάτων. Ανάλυση δεδομένων Για την συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της συστηματικής παρατήρησης και ανάλυσης του αγώνα, με τη χρήση των βίντεο των αγώνων. Για την επεξεργασία και χρήση των βίντεο χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Sport Scout. 12

Στατιστική ανάλυση Χρησιμοποιήθηκαν περιγραφικά στατιστικά, όπως η συχνότητα, ο μέσος όρος και η τυπική απόκλιση. Για τη σύγκριση της συχνότητας των κατανομών των διαφόρων ανεξάρτητων μεταβλητών εφαρμόστηκε το Χ 2 -τεστ. Πιο συγκεκριμένα το Χ 2 -τεστ καλής προσαρμογής εφαρμόστηκε για τη μεταβλητή του χρονικού σημείου επίτευξης των τερμάτων και τον τρόπο επίτευξης των τερμάτων (οργανωμένη επίθεση, αντεπίθεση και στατικές φάσεις). Το επίπεδο σημαντικότητας ορίστηκε στο p<0.05. Χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 16. Για τον έλεγχο της ύπαρξης κινητικών μοτίβων στην επίτευξη των τερμάτων χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση Lag sequential με το λογισμικό SDIS-GSEQ (Version 5.1, 2011) (Bakeman & Quera, 1995). Αυτή η τεχνική επιτρέπει την έρευνα της ύπαρξης σταθερότητας στην εμφάνιση ενός γεγονότος μέσα από τυχαία γεγονότα (Anguera, 1992) χρησιμοποιώντας τα z-score (z>1.96; p<0.05). Η ανάλυση των 8 τρόπων επίτευξης των τερμάτων από ανοιχτό παιχνίδι χρησιμοποιήθηκε για να διαπιστωθεί η ύπαρξη πιθανών σταθερών μοτίβων επίτευξης τερμάτων, δείχνοντας ότι όσο υψηλότερη η τιμή z, τόσο πιο ισχυρό το κινητικό μοτίβο. Από τη στατιστική εξαιρέθηκαν εκτός από τα τέρματα μετά από στατική φάση και τα τέρματα από αυτογκόλ. Ο έλεγχος της αξιοπιστίας του πρωτοκόλλου καταγραφής στηρίχθηκε στη μέθοδο της ζευγαρωτής παρατήρησης και της σύγκρισης της συμφωνίας (δείκτης συμφωνίας Cohen s Kappa) των δεδομένων των δυο παρατηρητών (Lames, 1991; Singer & Willimczik, 2002). Τα αποτελέσματα έδειξαν απόλυτη συμφωνία (100%) για τις εξεταζόμενες μεταβλητές (Cohen s Kappa=1). 13

IV. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης φάνηκε ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ των τερμάτων που σημειώθηκαν από οργανωμένη επίθεση σε σύγκριση με τις άλλες δυο κατηγορίες (από αντεπίθεση και στατική φάση) (Σχήμα 1). (Χ 2 =22,132, p<0,05). Συγκεκριμένα, 26 από τα 57 τέρματα, δηλαδή το 46% σημειώθηκε ύστερα από οργανωμένη επίθεση, το 30% έπειτα από αντεπίθεση και το 24% μετά από στατική φάση. Μεταξύ των άλλων δυο κατηγοριών (αντεπίθεση και στατική φάση) δεν υπήρχαν διαφορές μεταξύ τους (Χ 2 =4,105, p>0,05). Σχήμα 1. Είδος επίθεσης που προηγήθηκε του τέρματος. *Υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των τερμάτων που σημειώθηκαν από 14

οργανωμένη επίθεση σε σύγκριση με τις άλλες δυο κατηγορίες (από αντεπίθεση και στατική φάση), p<0,05. Από τα αποτελέσματα διαπιστώθηκε ότι σε σχέση με τη χρονική περίοδο που επετεύχθησαν τα τέρματα της πρωταθλήτριας ομάδας, διαφορές εντοπίστηκαν μόνο μεταξύ της 6 ης χρονικής περιόδου (61-75 λεπτό) με την όγδοη χρονική περίοδο (καθυστερήσεις 2 ου ημιχρόνου-90+) (Χ 2 = 8,600, p<0,05). Πιο συγκεκριμένα τα περισσότερα τέρματα επετεύχθησαν στο δεκαπεντάλεπτο 61-75 (12 τέρματα) και τα λιγότερα στις καθυστερήσεις του 2 ου ημιχρόνου (4 τέρματα). Στις υπόλοιπες χρονικές περιόδους δεν εμφανίστηκαν διαφορές (Χ 2 =4,281, p>0,05)(σχήμα 2). Σχήμα 2. Σύγκριση αριθμού τερμάτων που επιτεύχθηκαν ανά δεκαπεντάλεπτες χρονικές περιόδους. *Υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ της 6ηςχρονικής περιόδου (61-75 λεπτό) με τις υπόλοιπες χρονικές περιόδους, p<0,05. Από τη στατιστική ανάλυση φάνηκε ότι η πρωταθλήτρια ομάδα στην Α κατηγορία της Ελλάδας τη χρονιά 2016-2017 εμφάνισε τρία κινητικά μοτίβα 15

επίτευξης τερμάτων από ανοιχτό παιχνίδι. Πιο συγκεκριμένα τα περισσότερα τέρματα του Ολυμπιακού προήλθαν μετά από κάθετη πάσα σε παίκτη στις πτέρυγες, όπου εκείνος με τη σειρά του έκανε πάσα ή σέντρα μέσα στην περιοχή και ακολουθούσε τελείωμα σε πρώτο ή δεύτερο χρόνο (z=13,98) (Σχήμα 3). Το δεύτερο κινητικό μοτίβο που εμφανίστηκε ήταν αυτό κατά το οποίο παίκτης του άξονα στο επιθετικό τρίτο εκτελούσε σέντρα σε παίκτη μέσα στην περιοχή όπου εκείνος είτε έκανε τελείωμα σε πρώτο χρόνο είτε έσπαγε την μπάλα σε τρίτο παίκτη για να κάνει εκείνος το τελείωμα (z=9,98) (Σχήμα 4). Τέλος στο τρίτο κινητικό μοτίβο παίκτης της πτέρυγας εκτελούσε πάσα ή σέντρα σε παίκτη μέσα στην περιοχή όπου εκείνος είτε έκανε τελείωμα σε πρώτο χρόνο είτε έσπαγε την μπάλα σε τρίτο παίκτη για να κάνει εκείνος το τελείωμα (z=7,98) (Σχήμα 5). Σχήμα 3. Πρώτο κινητικό μοτίβο. Κάθετη πάσα σε παίκτη στις πτέρυγες (1), όπου εκείνος με τη σειρά του έκανε πάσα ή σέντρα μέσα στην περιοχή (2) και ακολουθούσε τελείωμα σε πρώτο ή δεύτερο χρόνο. Σχήμα 4. Δεύτερο κινητικό μοτίβο. Παίκτης του άξονα στο επιθετικό τρίτο εκτελούσε σέντρα σε παίκτη μέσα στην περιοχή όπου εκείνος είτε έκανε τελείωμα 16

σε πρώτο χρόνο είτε έσπαγε την μπάλα σε τρίτο παίκτη για να κάνει εκείνος το τελείωμα. Σχήμα 5. Τρίτο κινητικό μοτίβο. Παίκτης της πτέρυγας εκτελούσε πάσα ή σέντρα σε παίκτη μέσα στην περιοχή όπου εκείνος είτε έκανε τελείωμα σε πρώτο χρόνο είτε έσπαγε την μπάλα σε τρίτο παίκτη για να κάνει εκείνος το τελείωμα. 17

V. ΣΥΖΗΤΗΣΗ Στην παρούσα έρευνα καταγράφηκαν και αναλύθηκαν τα τέρματα που κατάφερε να πετύχει η πρωταθλήτρια ομάδα ποδοσφαίρου στην ανώτερη κατηγορία της Ελλάδας (Super League) την αγωνιστική περίοδο 2016-2017,ως προς το είδος της επίθεσης που προηγήθηκε του τέρματος (οργανωμένη, αντεπίθεση, στατική φάση) και το χρονικό διάστημα επίτευξης του τέρματος. Επίσης ο βασικός στόχος ήταν να διερευνηθεί αν η συγκεκριμένη ομάδα ανέπτυξε αυτοματισμούς για να γίνει πιο αποτελεσματική στην επίτευξη των τερμάτων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που πήραμε από τη στατιστική ανάλυση τα περισσότερα τέρματα επιτεύχθηκαν μετά από οργανωμένη επίθεση, πιο συγκεκριμένα το 46% του συνόλου των τερμάτων, και μόνο το 30% των τερμάτων επιτεύχθηκαν μετά από αντεπίθεση. Το παραπάνω γεγονός αποδεικνύει ότι, η πρωταθλήτρια ομάδα ποδοσφαίρου στην ανώτερη κατηγορία της Ελλάδας (Super League) την αγωνιστική περίοδο 2016-2017 είχε την τάση να κυριαρχεί στους αγώνες που έδινε, προσπαθώντας να σκοράρει τις περισσότερες φορές μετά από οργανωμένες επιθέσεις και λιγότερο μετά από αντεπιθέσεις. Πολλοί ερευνητές έχουν καταλήξει στην άποψη πως οι πετυχημένες ομάδες(πρωταθλήτριες ομάδες ή στις πρώτες τρεις θέσεις των πρωταθλημάτων τους) ανά τον κόσμο προτιμούν να υιοθετούν ένα κυριαρχικό στυλ παιχνιδιού διατηρώντας την κατοχή και τον έλεγχο της μπάλας σε όλη την διάρκεια του αγώνα (Bloomfield, Polman & O Donoghue, 2005; Hughes & Franks 2005; Jones et al., 2004; Lago & Martin 2007; Taylor, Mellalieu & James, 2005) Η στατιστική ανάλυση για τη σύγκριση των γκολ από οργανωμένη επίθεση και από στατικές φάσεις έδειξε ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στα τέρματα που σημειώθηκαν με αυτούς τους δύο τρόπους. Το ποσοστό που αναλογούσε στα τέρματα που επιτεύχθηκαν μετά από στατική φάση ήταν το 24% ενώ το 46% του συνόλου των τερμάτων επιτεύχθηκε μετά από οργανωμένη επίθεση. Από τα ευρήματα άλλων ερευνών φαίνεται πως υπάρχει η τάση να σημειώνονται περισσότερα γκολ από ανοιχτό παιχνίδι παρά από στατικές φάσεις. Αυτό μπορεί να συμβαίνει λόγω της σωστής οργάνωσης της αμυντικής λειτουργίας, 18

των κακών εκτελέσεων των στατικών φάσεων και επίσης της έλλειψης φαντασίας και συγκέντρωσης των επιτιθέμενων κατά την εκτέλεση των στατικών φάσεων (Njororai, 2014; Roxburgh, 1996). Δεν υπήρχε στατιστική διαφορά ανάμεσα στα τέρματα που επιτεύχθηκαν μετά από αντεπίθεση και σε αυτά που επιτεύχθηκαν μετά από στατική φάση. Όσο αφορά τη χρονική περίοδο επίτευξης των γκολ της πρωταθλήτριας ομάδας ποδοσφαίρου στην ανώτερη κατηγορία της Ελλάδας (Super League) την αγωνιστική περίοδο 2016-2017 παρατηρήθηκαν στατιστικές διαφορές μεταξύ της 6 ης χρονικής περιόδου (61-75 λεπτό) με την όγδοη χρονική περίοδο (καθυστερήσεις 2 ου ημιχρόνου-90+). Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι επιτεύχθηκε παρόμοιο ποσοστό τερμάτων σε όλες τις περιόδους, με εξαίρεση τις περιόδους που αποτελούσαν τις καθυστερήσεις κάθε ημιχρόνου. Άλλοι ερευνητές, στην ανάλυση των τερμάτων που επιτεύχθηκαν ανά δεκαπεντάλεπτη περίοδο, παρατήρησαν και αυτοί ότι οι ομάδες σκόραραν παρόμοιο ποσοστό τερμάτων, με εξαίρεση τις περιόδους που υπήρχε έξτρα χρόνος. Σε αντίθεση όμως με τα δικά μας ευρήματα, παρατηρήθηκε διαφορά και τα πρώτα 15 λεπτά του αγώνα (Michailidis et al., 2013). Από τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης, για την ύπαρξη αυτοματισμών, προέκυψε ότι παρουσιάστηκαν τρία (3) κινητικά μοτίβα στην απαραίτητη συχνότητα ώστε να θεωρηθούν ως τέτοιοι. Η πιο συχνά εμφανιζόμενη ακολουθία εμφανίστηκε δεκαπέντε (15) φορές και οι δύο αμέσως επόμενες από έντεκα (11) και εννιά (9) φορές αντίστοιχα. Παρατηρούμε ότι, και στις τρεις περιπτώσεις, η μπάλα κατέληγε μέσα στην περιοχή ώστε η επίθεση να καταλήξει σε τέρμα. Επίσης, παρατηρούμε πως η επιθέσεις που κατέληξαν σε τέρμα μετά από ανοιχτό παιχνίδι διαδραματίστηκαν τόσο από τις πτέρυγες όσο και από τον άξονα και ήταν εξίσου αποτελεσματικές. Η συγκεκριμένη ομάδα, αν εξαιρέσουμε τα τρία αυτά κινητικά μοτίβα, κατάφερε να πετύχει τέρμα με ακόμα έντεκα (11) διαφορετικούς τρόπους, κάτι που δείχνει μεγάλη ποικιλία στον τρόπο σκοραρίσματος, κάτι που μπορεί να οφείλεται στην ποιότητα, την εφευρετικότητα αλλά και την φαντασία των παικτών που διέθετε. 19

VI. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Amatria Μ., Lapresa D., Arana J., Anguera M.T. & Jonsson G.K. (2017). Detection andselection of Behavioral Patterns Using Theme: A Concrete Example in Grassroots Soccer. Armatas V., Giannakos A., Ampatis D. & Sileloglou P. (2005). Analysis of the Successful Counter-Attacks in High-Standard Soccer Games. Laboratory of Coaching. Department of Physical Education & Sport Science. Anguera MT. Metodologia de la observacion en las ciencias humanas. Madrid:Ediciones Catedra; 1992. Bakeman R. & Quera V. (1995). Analyzing Interaction: Sequential Analysis with SDIS and GSEQ. Cambridge, UK: Cambridge University Press. Bate R. (1988). Footballchance: Tactics and strategy. InT. Reilly, A. Lees, K. Davids, & W. J. Murphy (Eds.), Scienceandfootball (pp. 293 301). London: E & FN Spon. Barreira D., Garganta J., Machado J. & Anguera M.T. (2013). Effects of ball recovery on top-level soccer attacking patterns of play. Revista Brasileira de Cineantropometria e Desempenho Humano. DOI: http://dx.doi.org/10.5007/1980-0037.2014v16n1p36. Bloomfield, Polman & O Donoghue. (2005). Analysis of age, stature, body mass, BMI and quality of elite soccer players from 4 European Leagues. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 45(1):58-67. Cohen J. A coefficient of agreement for nominal scales. Education and Psychological Measurement, 20:37-46. Czwalina C. (1992). Gutekriterien in derbeobachtenden Sportspielforschung. In: Hagedorn G. & Heymen N. (Hrsg.). Methodologieder Sportspielforschung (S. 61-72). Ahrensburg: Czwalina. Delgado-Bordonau J.L., Domenech-Monforte C., Guzmán J.F. & Mendez- Villanueva A. (2013). Offensive and defensive team performance: relation to successful and unsuccessful participation in the 2010 Soccer World Cup. Journal of Human Sport and Exercise 8(4), pp.894-904. 20

Fullerton H. (2010). The Cooperstown Symposium on Baseball and American Culture, 2009 2010. Garganta, J., Maia, J., Basto, F.(1997). Analysis of goal-scoring patterns in European top leveled soccer teams. In T. Reilly, J. Bangsbo, M. Hughes (Eds.). Science and Football III (pp. 246-250). London: E. & F.Spon. Horn R., Williams A.M. & Grant A. (2000). Analysis of France in World Cup 1998 And Euro 2000. Insight, 1, pp.40-43. Hohmann A., & Rommel G. (1994). Spielbeobachtungim Fußball. In: Leistungssport 24, 6, S. 41-46. Hughes C. (1998). Executive function in preschoolers: Links with theory of mind and verbal ability. British Journal of Developmental Psychology, 16(2), 233 253. Hughes M. & Franks, I. (2005). Analysis of passing sequences, shots and goals in soccer. Journal of Sports Sciences, 23(5), 509 514. doi:10.1080/02640410410001716779. Jones P. D., James N. & Mellalieu S. D. (2004). Possession as a Performance Indicator in Soccer. International Journal of Performance Analysis in Sport,4(1):98-102. Lago C. (2009). The influence of match location, quality of opposition, and match status on possession strategies in professional association football. Journal of Sports Sciences, 27:13, 1463-1469. DOI:10.1080/02640410903131681 Lago C., Dellal A. (2010). Ball Possession Strategies in Elite Soccer According to the Evolution of the Match-Score: The Influence of Situational Variables. Journal of Human Kinetics, volume 25 2010, 93-100. DOI: 10.2478/v10078-010-0036-z. Lago C. & Martin R. (2007). Determinants of possession of the ball in soccer. Journal of Sports Sciences, 25, 969-974. doi:10.1080/02640410600944626 Lames M. (1991). Leistungs diagnostik durch Computersimulation. Frankfurt/Main: Thun. Lames M. (1994). Systematische Spielbeobachtung (Trainerbibliothek, 31). Münster: Philippka. Lottermann S. (2000). Tore machen wie Kluivert und Co. In: Fußballtraining, 22, 10, S. 6-17. 21

Low D., Taylor S. & Williams M. (2002). Analysis of the Successful and Unsuccessful Teams of the 2002 World Cup. Insight, 1, pp.32-34. Machado J.C., Barreira D. & Garganta J. (2014).The influence of match status on attacking patterns of play in elite soccer teams. Revista Brasileira de Cineantropometria e Desempenho Humano, 16(5):545-554. http://dx.doi.org/10.5007/1980-0037.2014v16n5p545 Michailidis C., Michailidis I., Papaiakovou G. & Papaiakovou I. (2004). Analysis and evaluation of way and place that goals were achieved during the European Champions League of Football 2002-2003. Sports Organization, 2(1), 48-54. Skill and Chance in Association Football. Michaildis Y., Michaildis C., Primpa E. (2012). Analysis of goals scored in European Championship. Journal of Human Sport and Exercise, Vol. 8, No. 2, pp. 367-375. DOI:10.4100/jhse.2012.82.05. Njororai W. W. S. (2014). Analysis of goals scored in the 2010 world cup soccer tournament held in South Africa. Journal of Physical Education and Sport,13(1):6-13. DOI:10.7752/jpes.2013.01002. Pollard D., Reep C. & Hartley S. (1988). The quantitative comparison of playing styles in soccer. In T.Reilly, A.Lees, K.Davids & W.J.Murphy (Eds), Science and football, 309-313. E & F.N. Spoon. Reep C. & Benjamin B. (1968). Journal of the Royal Statistical Society. Series A (General), Vol. 131, No. 4. pp. 581-585. Published by: Wiley for the Royal Statistical Society. Roxburgh, A. (1996). Euro 96 Technical Report. Nyon: UEFA. Sarmento H., Anguera M.T., Pereira A., Marques A., Campaniço J. & Leitão J. (2014).Patterns of Play in the Counterattack of Elite Football Teams - A Mixed Method Approach. International Journal of Performance Analysis in Sport, 14(2), 411-427. Singer R. & Willimczik K. (Hrsg.). (2002). Sozialwissenschaftliche Forschungsmethoden in der Sportwissenschaft Eine Einführung. Hamburg: Czwalina. 22

Smith R. A., Lyons K. (2017). A strategic analysis of goals scored in open play in four FIFA World Cup football championships between 2002 and 2014. International Journal of Sports Science & Coaching, Vol. 12(3) 398 403. Theis R. (2000). Torchancenerarbeitung im Spitzenfußball. In: Lange, P. (Hrsg.). Leistungsdiagnostik und Coaching im Fußball (S. 59-67). Schriften der Deutschen Vereinigung für Sportwissenschaft, Bd. 123. Hamburg: Czwalina. Yiannakos A., Armatas V. (2006). Evaluation of the goal scoring patterns in European Championship in Portugal 2004. International Journal of Performance Analysis in Sport, 6(1):178-188. 23