ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Φλεβαρης 2013 ΤΘ 56 Χίος 82100 ΘΕΜΑ : Φωτιές 1981-2012 - Η επόμενη μέρα. Στα τελευταία 32 χρόνια σχεδόν κάθε καλοκαίρι γινόμαστε μάρτυρες μιας επαναλαμβανόμενης φρικτής καταστροφής του δασικού μας πλούτου. Η κύρια αιτία : Ο άνθρωπος. Τρόπος καταστροφής: Η φωτιά γενικότερα. Ο συνειδητός εμπρησμός ειδικότερα. Με αυτόν θα ασχοληθούμε. Κίνητρα: Πολλά. Εμείς εστιάζομαι την προσοχή μας στην αλλαγή χρήση Γης. Αποτέλεσμα : Το δάσος, το σύνολο δηλαδή φυτών και δένδρων που συνυπάρχουν αρμονικά, με το πλήθος των ζώων και εντόμων, στο μικροκλίμα που έχουν διαμορφώσει,,εξαφανίζεται. Το τοπίο παραμορφώνεται.. Το κλίμα αλλάζει. Ο τουρισμός πλήττεται. Η ποιότητα ζωής υποβαθμίζεται. Η οικονομία βάλλεται αφού μαζί με το δάσος καταστρέφεται γεωργική Γη και καλλιέργειες Μαστιχόδενδρα, ελιές, αμπέλια κλπ εξαφανίζονται Η κατάσταση και μόνο αν κοιτάξαμε το νησί μας εμφανίζεται απελπιστική. Στα τελευταία 32 χρονια, το νησί του Ομήρου έχει απανθρακωθεί από την μια άκρη μέχρι την άλλη. Μπορούμε πλέον με υπερηφάνεια να μιλάμε για 100% αποτέφρωσης όλου του δάσους που προϋπήρχε του 1981 ( φωτ 1),έτους αναφοράς, αφού τότε ξεκίνησε η μεγάλη καταστροφή που έκαψε το κεντρικό δάσος της Χίου από Ελίντα μέχρι του Αγγέλου τα Νερά, από Βολισσο μέχρι Ρετσιναδικα και Δάσος του Γιαννάκη. Η καταστροφή έφτασε στο αποκορύφωμα της το καλοκαίρι του 1988,όπου την ίδια μέρα από διαφορετικές εμπρηστικές προσπάθειες,το
Βόρειο, το Κεντρικό και το Νότιο κομμάτι του νησιού παραδινόταν στην κυριολεξία στις φλόγες. Ακολουθησαν τα τμήματα Νέας Μονής, Αμάδων,Βικίου,Καμπιών, περιοχών ιδιαίτερης σημασίας για το νησί, Ολύμπων- Ελάττας, αυτό της Κλειδους. Κάθε χρόνο και κάτι, μέχρι να ολοκληρωθεί το πάζλ. Στο Βυκη είχαμε το μοναδικό φαινόμενο κάθε καλοκαίρι να μπαίνουν την δεκαετία του 90 δεκάδες φωτιές, μέχρι που τελικά το έκαψαν. Και έκαψαν ένα από τα ωραιότερα κομμάτια του νησιού μας. Ακριβώς το ίδιο σενάριο έλαβε χώρα τελευταία και στην περιοχή των Καρυών όπου μετά από προσπάθειες δυο χρονών και 5 εμπρησμούς τελικά πέρσι τον ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΚΑΨΑΝΕ ΤΟ ΜΙΣΟ ΝΗΣΙ. Και στις δυο περιπτώσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις καιρικές συνθήκες και τους ισχυρότατους ανέμους,η προφύλαξης ήταν τραγικά ελλιπέστατη. Τέλος, όλα αυτά τα χρονια είχαμε αλλεπάλληλες φωτιές και στην Αμανη με κορύφωση του δράματος την πυρκαγιά στις 28 Ιουλίου 1999, όπου βρίσκουν τραγικό θάνατο δυο νέα παιδιά,δυο νέοι εποχιακοί πυροσβέστες. Η Ιωάννα Τασοπούλου και ο Σταύρος Καρβουνιάρης που έπεσαν εκτελώντας το καθήκον τους (φωτ 2) Κάτι που πρέπει να τονίσουμε είναι πως πολλές περιοχές από αυτές μέσα στα 30 αυτά χρονια έχουν καεί 2 και 3 φορές Τι έχει μείνει άκοφτο; Κάτι κάτι τούφες στα Πάρπαντα,στην Κέραμο, στον Άγιο Σίδερο προς Πιτυός, πάνω από τα Καμπιά και τα λιγοστά πεύκα του Δημοτικού μας Κήπου. Την επομένη μέρα; Όλα αυτά τα χρονια έχουμε βιώσει, μετά την ένταση και την κινητοποίηση μέσα στον χρόνο που λαμβάνει χώρα η καταστροφή,μια πορεία σταδιακά φθίνουσα όσο αφορά το ενδιαφέρον της Πολιτείας και των πολιτών ευτυχώς όχι όλων- για την καμένη περιοχή. Μέχρι την εκδήλωση πάλι μιας νέας καταστροφής. Γενικά έχουμε βιώσει αδιαφορία, σπασμωδικές κινήσεις αναδάσωσης, αποχαρακτηρισμούς αναδασωτέων, κυριαρχία, του δευτέρου μετά τον άνθρωπο εχθρού του υπό αναδάσωση τμήματος, του κατσικιού,πλήθος από διανοίξεις παράνομων δρόμων σε εναπομείναντα δάση και αναδασωτέα, με πρόσχημα την πυροφυλαξη. ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ: Συνήθως παρατηρούμε:
Α. Αποχαρακτηρισμό περιοχών από αναδασωτέες. Αναφέρουμε ενδεικτικά τον αποχαρακτηρισμό δυο περιοχών στον Γιώσωνα Καρδαμύλλων πριν από χρονια που με απόφαση των τότε Νομαρχών κου Γυφτουλα και Βασιλακου και παρά την αρνητική εισήγηση του Δασάρχη Κατσικατσου στην μια εξ αυτών, από αναδασωτέες γίνηκαν ωραία οικόπεδα. Σήμερα έχουν μετεξελιχτεί και φιλοξενούν τρεις τέσσερεις υπέροχες βίλες. Αποτελούν δε παράδειγμα προς μίμηση Πάντως πριν να καεί η περιοχή δεν είχε εκδηλωθεί κανένα ενδιαφέρον για αποχαρακτηρισμό Αναφέρουμε επίσης την μοναδική περίπτωση του Κορακαρη όπου παρά τις τρεις προηγούμενες αποφάσεις του Ελληνικού κράτους από το 1961 που τον όριζαν σαν αναδασωτέα περιοχή και ιδιωτικό δάσος, σε μια νύκτα, παραμονές Πρωτοχρονιάς του 2000 μχ μοναδική περίπτωση για τα δημόσια Ελληνικά δεδομένα - άλλαξε χρήση Γης και από περιοχή δασικού χαρακτήρα, χαρακτηρίστηκε ως χορτολιβαδικη εκτός. Κόστισε στον Σύλλογο μας πολλές εργατοώρες και χιλιάδες Ευρώ και την συνδρομή πολιτών για να κερδηθεί η υπόθεση στο ΣΤΕ. Η ιστορία έχει και συνέχεια. Μια άλλη περίπτωση ήταν η εκπληκτική ιστορία του αποχαρακτηρισμού περιοχής στην θέση Κοπριές για να γίνει το νεκροταφείο της πόλης της Χίου και ο αγώνας των κατοίκων και του Συλλόγου Σιφη Κοφινά για να την κερδίσουν.. Τελειώνουμε με την υπενθύμιση της πρόσφατης ιστορίας των ανεμογεννητριών Εδώ με πολύ ευκολία και γαλαντομία και το Δημοτικό Συμβούλιο Ομηρούπολης αλλά και το Περιφερειακό, δώσανε-χαρίσανε στην Ισπανική IBERDROLA πάνω από το 12% του εδάφους του νησιού μας (φωτ 3).Περιοχή υποτίθεται αναδασωτέα στην οποία πλέον όμως συντελείτε τελεσίδικα αλλαγή χρήση Γης (Μέσα σε μπετό έκτασης γηπέδου ποδοσφαίρου, σε εκσκαφές και μπάζα, δένδρα δεν φύονται Εδώ, ο αγώνας συνεχίζεται.) Β. Την αλλαγή χρήσης Γης με την τραγική εγκατάσταση ποιμνιοστασίων σε περιοχές που πριν δεν υπήρχαν. Σε περιοχές
αναδασωτέες. ( Ανοίγουμε παρένθεση τονίζοντας ότι δεν είμαστε κατά των ποιμένων, αντιθέτως είμαστε εναντίον των πολιτικών που για ευνόητους λόγους συμπεριφέρονται αναίσχυντα, βάζοντας πολίτες και συλλόγους εναντίον ποιμένων για ψηφοθηρικούς λόγους αφού εδώ και χρονια δεν προχώρησαν στο ελάχιστο ένα υποτυπώδες χωροταξικό). Αυτό το είδαμε να γίνεται, μετά από τις φωτιές και την παρέλευση λίγων χρόνων στην Σιδερουντα και στις Αμάδες. Τελευταία το είδαμε να επαναλαμβάνεται στο Βίκυ και στα Καμπια με την εγκατάσταση 1500 κατσικιών μέσα στα αναδασωτέα, παρά την σθεναρά αντίδραση κατοίκων, συλλόγων και φορέων. (η φωτ 4 δειχνει την προηγούμενη στάνη,στην Σφηκουντα, ) Αυτή την στιγμή ήδη η περιοχή των Καμπιών, με το μοναδικό μεικτό δάσος που βρίσκεται σε φυσική αναγέννηση,παρουσιάζει τρομακτικά σημάδια υποβάθμισης αφού δεν πρόλαβε να ανακάμψει όχι μόνο από την υπερβόσκηση αλλα και από το ποδοπάτημα χιλιάδων οπλών κατσικιών Το τραγικότερο όμως είναι πως το ποιμνιοστάσιο εγκαταστάθηκε μέσα στην αναδασωτέα περιοχή, στην Σφηκουντα χάρη του δασικού δρόμου Πλάκες -Καρβουνόλακο που άνοιξε το Δασαρχείο για προφύλαξη που όμως δεν χρησιμοποιήθηκε στην φωτιά του Βικιου (φωτ.5) Ο ΑΓΩΝΑΣ ΕΔΩ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ( Στα αναδασωτέα βέβαια, έτσι κι αλλιώς,τις περισσότερες φορές από την επομένη μέρα της φωτιάς τα κατσίκια ελεύθερα βόσκουν Αυτός είναι ο κανόνας. Βλεπε Ελιντα, Σιδερουνα, Κηπουριες κλπ.) Γ. Γίναμε θεατές σε μετάλλαξη των περιοχών που πριν από την φωτιά ήταν δάσος και μετά ως εκ θαύματος συρματοπλέγματα, εκσκαφές, τσιμέντα, αποψιλώσεις, χωράφια,δρόμοι, σπίτια, βίλες, σκουπίδια, ανατέλλουν σαν μανιτάρια. Βλυχαδα, Γιωσωνας, Σιδερουντα, Παραλία Παπαλιά, Πραστια, Καμπιά, Ποταμοί και Διδυμες Μεστών, Κλειδου, Καρδαμυλα, Περιβολάκι,Τραχηλι Λιθιού, Λιθι, Κατω Λάκκος κλπ κλπ. Από την στιγμή όμως που αφήνουμε να συμβαίνουν αυτά, κάνουμε γνωστό σε όλους, πως από την στιγμή που θα εξαφανιστεί το δάσος τα πάντα μπορεί να
συμβούν Όποτε όσοι έχουν συμφέρον κάνουν ότι περνά από το χέρι τους για να αλλάξουν την χρήση Γης, βρίζοντας πάντα την εκαστοτε κακή υπηρεσία που αντιστέκεται. Στην προκειμένη περίπτωση το Δασαρχείο. Δ. Την ίδια στιγμή βλέπουμε ν ανοίγονται δρόμοι, ανεξέλεγκτοι, αφύλακτοι,παράνομοι αφού δεν πυροφυλασονται όπως ο νόμος και η λογική ορίζει, φορές με πρόσχημα την δασοπροστασία Στην ουσία με αντίθετο αποτέλεσμα Πολλές φορές οι δρόμοι χρησιμοποιούνται από τους εμπρηστές, όπως στα Καμπια το 92, από λαθροθήρες,για την χρησιμοποίηση δολωμάτων ενάντια της άγριας πανίδας ( όπως στο Καμπαναρι -φωτ 6), λαθροϋλοτόμους, καταπατητές, για την δημιουργία χωραφιών και εν δυνάμει οικοπέδων,, από πολίτες που εποφθαλμιούν την περιοχή, για την εγκατάσταση ποιμνιοστασίων, βλέπε Σφηκουντα Εδώ θέλουμε να υπενθυμίσουμε εκείνο τον περίφημο δρομάκο από την δεκαετία 90, όπου η Τοπική αυτοδιοίκηση διάνοιξε στο Ναγό, με πρόσχημα την πυροπροστασία. Στην ουσία όμως άνοιξε τον δρόμο της οικοπεδοποίησης και ο Ναγόςς μέσα σε λίγα χρόνια, από Άλσος Ιερόν Πατρώου Διός, να μετατραπεί σε άλσος πολυκατοικιών. Κάτι άλλο που επίσης καταθέτουμε είναι ότι από την στιγμή που ανοίγονται δρόμοι ή γίνονται έργα, ειδικά σε παρθένες περιοχές, δίχως λαίσιο προστασίας, ανοίγονται ορέξεις και μπαίνουν φωτιές. Κλειδου, Καμπιά, Βυκη, Πάρπαντα,Περιβολάκι κλπ. Εμείς πάντα είχαμε προβλέψει και προειδοποιήσει έγκαιρα και δημόσια γι αυτό τον κίνδυνο, και ποτέ δεν πέσαμε έξω. Από την άλλη καταθέτουμε οτι κανείς δασικός δρόμος δεν σταματά εύκολα την φωτιά. Με 8-9 μποφόρ,80-100 χιλιόμετρα την ώρα τίποτα δεν σταματάει την πύρινη κόλαση Οι κάφτρες ταξιδεύουν και πέρα των 500 μέτρων.αυτό το είδαμε στο καμένο νησάκι του Αγίου Στεφάνου στα Μεστά, (φωτ. 7) Οι παράνομοι αφύλακτοι δρόμοι ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ πρόσχημα μόνο για εργολαβικά οφέλη και την χρήση τους από οποιανδήποτε. Έτσι κι αλλιώς το οδικό δίκτυο του νησιού υπερβαίνει κάθε φαντασία
Ε. Έχουμε βιώσει την αδιαφορία των υπηρεσιών σε συγκεκριμένες καταγγελίες πολιτών και συλλόγων. Αναφέρω ενδεικτικά το γεγονός της απραξίας τους όταν καταγγέλλαμε δημόσια σαν υπεύθυνο και ηθικό αυτουργό εμπρησμού συγκεκριμένο πρόεδρο χωριού, ο οποίος σε τρία μέλη του Συλλόγου μας, και σε διαφορετικές στιγμές είχε απειλήσει τότε, πως αν δεν τον αφήναν ν ανοίξει συγκεκριμένο δρόμο, θα έκαιγε την περιοχή. Η περιοχή κάηκε. Και όμως κανείς δεν κινήθηκε εναντίον του Ούτε για επίπληξη. Αντιμετωπίσαμε την απροθυμία της πολιτείας για κήρυξη περιοχών προστασίας της Φύσης, βλέπε Κλειδου, (φωτ 8 -Η ΚΛΕΙΔΟΥ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΦΩΤΙΑ), Βίκυ, Καμπιά, ακόμα και όταν γι αυτό συνηγορούσαν Ευρωπαϊκοί και Διεθνείς κανονισμοί και νόμοι, όπως αυτοί που διέπουν την προστασία βιοτόπων απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών (Αετογερακίνας-Σπηζαετού κλπ. Αλλά και όπου αυτές οι κηρύξεις έγιναν, σήμερα οι τόποι αυτοί έχουνε μπει στο στόχαστρο των πολιτευτών.βλέπε περιοχές NATURA και υδροβιότοπους (φωτ 9 ). Με αλλα λογια από τα λιγα και μονο αυτά παραδείγματα ο κάθε ένας μας αντιλαμβάνεσαι πως οι ίδιοι οπλίζουμε τα χέρια των εμπρηστών, αφού αυτοί καλά γνωρίζουν πως όταν το δάσος καεί έπειτα από λίγο καιρό, εκεί, τα πάντα μπορεί να γίνουν Άρα, για να σταματήσουν οι συνειδητοί εμπρησμοί και να μην επαναλαμβάνεται το ίδιο σενάριο, να θρηνούμε κάθε δεκαετία πάνω από το καμένο σώμα του νησιού μας θα πρέπει να εκλείψουν οι αιτίες που τις προκαλούν (καταπατήσεις γης, αλλαγή χρήσης γης, άναρχες επεκτάσεις οικισμών, άναρχη τουριστική ανάπτυξη, οικιστική πίεση εκτός σχεδίου πόλεως, άναρχη γενικά οικοδόμηση κτλ ) Οι αιτιες όμως αυτές εδώ και δεκαετιες στην Ελλαδα μας παραμενουν αλυτες αφου απ ότι φαινεται είναι
αυτές που τρεφουν το πολιτικο μας συστημα αλλα και την κοινωνικη μας υποσταση, αφου τιποτα δεν εχει αλλαξει ή γινει Εμείς για άλλη μια φορά επαναλαμβάνομαι τις ίδιες θέσεις που διατυπώσαμε και πριν από 23 χρόνια.. 1. Να συνταχθεί επιτέλους εθνικό δασολόγιο δίχως ταλαντεύσεις. 2. Να γίνει γενικά χωροταξικός σχεδιασμός (όπως ισχύει σε όλα τα κράτη της Ευρώπης) 3. Να οριστούν συγκεκριμένοι βοσκότοποι μια δια παντός και να προτιμηθεί το Χιάκο πρόβατο, όπου είναι εφικτό άλλα και φυσικά να διευρυνθούν τα καταφύγια θηραμάτων άλλα και να προστατευτούν περιοχές προστασίας της Φύσης περιοχές NATURA- ιδιαίτερου φυσικού κάλους, βιότοποι και φυσικά υδροβιότοποι, που σήμερα απειλούνται να αποχαρακτηριστούν. 4. Να μην αλλάζουν τα άρθρα του συντάγματος που προστατεύουν τα δάση. Κάπου το 2000 μχ ο Όρος δάσος έφτασε να παραπέμπει τον αναγνώστη στα σουρεαλιστικά κινήματα τέχνης. Όπλισε δε τα χέρια χιλιάδων εμπρηστών να κατακάψουν την Ελλάδα. 5. Να καταργηθεί ο νόμος γάγγραινα που επιτρέπει την εκτός οικισμού και εκτός σχεδίου πόλεως οικοδόμηση. Κύρια αιτία για εμπρησμούς και μοχλός για αλλαγή χρήση Γης. 6. Να συσταθεί αυτόνομο τμήμα χαρτογράφησης και δορυφορικής εποπτείας δασικών εκτάσεων 7. Να δοθούν εθνικά κεφάλαια για πυροφύλαξη και δασοφύλαξη σε εικοσιτετράωρη και συνεχή βάση.. Εννοούμε κατασκευή μεγάλου αριθμού επίγειων παρατηρητήριων για επαρκέστατη άμεση οπτική κάλυψη των αναδασωτέων περιοχών που θα καλύπτουν όπως κάποτε οι Βίγλες όλες τις δασικές εκτάσεις Πριν από 500 χρόνια ήταν εφικτό από τους παππούδες μας αλλά σήμερα ανέφικτο. Συνεχή και εικοσιτετράωρη περιπολία δασοπυροσβεστικών και περιπολικών οχημάτων στους δασικούς
δρόμους και στις κεντρικές αρτηρίες και αυστηρό έλεγχο διερχόμενων. ( Ποτέ κανείς δεν μας σταμάτησε και έλεγξε νύκτα ή μέρα όταν περνάμε δασικές εκτάσεις ακόμα και με 10 μποφόρ Μόνο κάποιον Φωτεινό εκεί στο Βίκυ θυμόμαστε να κατεβαίνει και να ελέγχει...) Να κλείσουν οι παράνομοι δασικοί δρόμοι για τους επιτήδειους Γενικά φρονούμε ότι η πρόληψη θα πρέπει να προτιμάται της θεραπείας. 8. Να στελεχωθούν τα δασαρχεία και οι πυροσβεστικές δυνάμεις με ικανό αριθμό ατόμων. 9. Να μην ανοίγονται παράνομοι δρόμοι εντός των δασικών εκτάσεων που σημαίνει, ότι, δρόμοι ανοίγονται μόνο όταν υπάρχει πυροφύλαξη και δασοφύλαξη. Οι υπόλοιποι να κλείνονται 10.Να δίνεται βαρύτητα στην αποψίλωση και την καλλιέργεια των χωραφιών γύρω από τα χωριά και πόλεις. Έτσι δημιουργούνται αντιπυρικές ζώνες δίχως καταστροφή του τοπίου. 11. Να μην αλλάζουν οι χρήσεις Γης. 12. Να τύχουν της κρατικής μέριμνας οι εθελοντικές ομάδες για τα δάση γενικότερα, όσο αφορά εξοπλισμό και εκπαίδευση. Τελειώνοντας: Μεταφέραμε την πικρή εμπειρία μας από όσα συνέβησαν τα τελευταία 30 χρόνια στο νησί μας όσο αφορά τις φωτιές, όχι για να κάμψουμε το ηθικό των εθελοντών και όσων παλεύουν με αγάπη για τα δάση, αλλά τουναντίον, για να αποφύγουν τα ίδια λάθη Και το ότι σήμερα υπάρχουν περισσότερες ομάδες, πολυπληθέστερες, καλύτερα οργανωμένες και εξοπλισμένες και άνθρωποι με αγάπη, φρόνηση και πείσμα για να παλεύουν με τις φωτιές και με την ανάκαμψη των δασών, αυτό για μας αποτελεί την μεγαλύτερη νίκη Ελπίζω η περσινή τραγωδία να αποτελέσει σταθμό για αφύπνιση συνειδήσεων των πολιτικών και για αποφάσεις πραγματικής προστασίας του δάσους. Ελπίζουμε οι νέοι άνθρωποι να αντιμετωπίσουν την φύση και το δάσος καλύτερα από ότι έπραξε η γενιά μας. Έχουμε ελπίδα πως αυτοί πλέον που ασχολούνται εθελοντικά με την
δασοπυρόσβεση και την δασοπροστασία θα συνεχίσουν με το ίδιο ταμάχι να αγωνίζονται Όπως και ελπίζω κάποια μέρα να δουν το νησί πράσινο ξανά όπως ήταν πριν από το 1981. Εμείς έτσι κι αλλιώς πλέον δεν προλαβαίνουμε. Η Γενική Συνέλευση του Συλλόγου ΥΓ. 1. Κάτι που θα πρέπει να αναφέρουμε είναι ότι ο Σύλλογος Οικολογίας, πέρα από την ενεργή συμμετοχή του στην πυρασφάλεια και αναδάσωση, ήταν από τους πρώτους που ίδρυσε οργανωμένη ομάδα πυρόσβεσης την δεκαετία 90, με συμμετοχή μελών και φίλων, κάπου 50 ατόμων με υπεύθυνους τον Γιώργο Κοτσακα και Νικολή Φρασκο, με άμεση επικοινωνία με ΠΣΕΑ μέσω ασύρματου τηλεφώνου παραχωρημένου τότε από την Νομαρχία και δυνατότητα επικοινωνίας με το δασαρχείο και τους πιλότους των πυροσβεστικών αεροπλάνων για καλύτερο συντονισμό ΥΓ. 2. Το παρών κείμενο αποτέλεσε την εισήγηση του Συλλόγου στην επιτυχημένη ημερίδα του ΚΠΕ Ομηρούπολης, με τίτλο <<Δασοπροστασία- Εθελοντισμός- Δράση πολιτών>>.