«Αναδιάρθρωση της καλλιέργειας του καπνού µε άλλες ανταγωνιστικές καλλιέργειες» Τεχνικοοικονοµική Ανάλυση (Κοµοτηνή) 1 www.agribusiness.uoi.gr Υπεύθυνος έργου: Φωτόπουλος Χρήστος: Καθηγητής Marketing Management Τροφίµων του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Εισηγητής: Παππά Χριστίνα Οικονοµολόγος, Υποψήφια ιδάκτωρ Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων
1. Σκοποί και στόχοι της έρευνας Στόχοι της έρευνας είναι: 1. Ανάλυση κόστους παραγωγής και οικονοµικών αποτελεσµάτων της καλλιέργειας του καπνού και εναλλακτικών γεωργικών προϊόντων, 2. ιερεύνηση της πιθανότητας αντικατάστασης του καπνού 2
2. Μεθοδολογία 3 Πρωτογενής έρευνα πεδίου. 1.500 ερωτηµατολόγια σε παραγωγούς καπνού. Σε 8 νοµούς (Αιτωλοακαρνανίας, Φθιώτιδας, Καρδίτσας, Πέλλας, Πιερίας, Ροδόπης, Ξάνθης και Σερρών). Επιπλέον, 1.500 ερωτηµατολόγια σε παραγωγούς άλλων προϊόντων.
3. Προφίλ Αρχηγού της Γεωργικής εκµετάλλευσης (Ν=341) 4 1. Ηλικία αρχηγού εκµετάλλευσης <25 26-35 36-45 46-55 56-65 >66 9,50% 30,50% 16,60% 21,40% 19,50% 2,60% 2. Φύλο Αρχηγού εκµετάλλευσης Άρρεν Θήλυ 100,00% - 3. Μορφωτικό Επίπεδο εν πήγε σχολείο ηµοτικό Γυµνάσιο-Λύκειο Ανώτατη 24,90% 48,40% 26,70% - 4. Απασχόληση στην εκµετάλλευση η Αποκλειστική Κύρια ευτερευόντως απασχόλη 84,80% 9,40% 5,90% - 5. Καταγωγή από αγροτική οικογένεια Ναι Όχι 97,90% 2,10% 6. Έτη απασχόλησης στην εκµετάλλευση Ως 11 Νοε-20 21-31 31-41 >42 δ.α 24,34% 19,94% 17,60% 19,35% 17,30% 1,47% 7. ιαδοχή Ναι Όχι 0,30% 99,70%
4. Προφίλ Γεωργικής Εκµετάλλευσης (Ν=341) 1. Μέσος Όρος στρεµµάτων: 2. Τάξεις στρεµµάτων καπνού 1-10 στρέµµατα 11-20 στρέµµατα 21-50 στρέµµατα >51 στρέµµατα 21,7 12,96 ιδιόκτητη γη συνολική γη Ιδιόκτητα στρ. Συνολικά στρ. 59,37% 62,35% 29,21% 27,06% 9,84% 9,12% 1,59% 1,47% Άλλες, (σιτάρι, βαµβάκι) 21,41% Κυρίως άλλες, (σιτάρι) 7,33% 5 Πάνω από 50%, (σιτάρι) 2,35% Κυρίως καπνός (σιτάρι) 3,81% Μονοκαλλιεργ ητές καπνού 65,10%
5α. Τεχνικοοικονοµικά στοιχεία καπνού Κόστος παραγωγής Με επιδοτήσεις Χωρίς επιδοτήσεις Οικονοµικά αποτελέσµατα Γεωργικό εισόδηµα Κέρδος 6
5β. απάνες Ενοίκιο Εργασία Οικογενειακή Ξένη Κεφάλαιο Αναλώσιµα (λίπασµα, φάρµακα, κοπριά, κλπ) Αποσβέσεις Ασφάλιστρα, Συντήρηση, Τόκοι (µονίµου, ηµιµονίµου, κλπ) 7
6α. Κύριες απάνες Καπνού 8 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΠΝΟΣ ΚΑΠΝΟΣ VIRGINIA ΑΠΑΝΕΣ ΜΠΑΣΜ. ΠΟΤ. ΜΠΑΣΜ. ΞΗΡ. Α) ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΑΠΑΝΕΣ ( /Στρ.) 1. Σπόροι 2. Λιπάσµατα 11,08 11,08 14,96 3. Γεωργικά Φάρµακα - Ζιζανιοκτόνα 47,90 47,90 47,90 4. Μηχανική συλλογή 5. ιάφορα (αρδευτικά τέλη, κ.λ.π) 6. Θέρµανση 7. Ετήσια επιβάρυνση πλαστικού 18,56 9,58 77,83 Β) ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΡΓΑΣΙΑ ( /Στρ.) Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. 1. Ξηρικές καλλιέργειες 1200 210 2. Ποτιστικές µε βαρύτητα 1400 210 500 233,1 3. Ποτιστικές µε άντληση & κατάκλυση ή τεχνητή βροχή 1440 336 560 504 4. Ποτιστικές µε άντληση & καρούλι 5. Ποτιστικές µε άντληση και & σταγόνες 1540 567 600 714 6. Ποτιστικές µε δίκτυο
6β. Παραγωγικές απάνες Καπνού 9 ΑΠΑΝΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ευρώ/Στρ. 1. Ε ΑΦΟΣ 29,00 α. Ενοίκιο τεκµαρτό 29,00 β. Ενοίκιο πληρωνόµενο 29,00 2. ΕΡΓΑΣΙΑ 1.847,94 3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 220,53 Ι. Αναλώσιµα 102,84 α. Λίπασµα 30,81 β. Γεωργικά φάρµακα 58,62 γ. Καύσιµα & Λιπαντικά 13,41 ΙΙα. Ετήσιες απάνες Ηµιµόνιµου Κεφαλαίου (Μηχανηµάτων) 49,45 ΙΙβ. Ετήσιες απάνες Εξοπλισµού καπνού 1,71 ΙΙI. Ετήσιες απάνες Παγίου Κεφαλαίου 0,00 IV Τόκοι Κυκλοφοριακού Κεφαλαίου 50,61 V. Λοιπά 15,91 ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΑΠΑΝΩΝ 2.097,47 ΕΜΦΑΝΕΙΣ ΑΠΑΝΕΣ 696,51 ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΕΙΣΟ ΗΜΑ (ευρώ/στρ.) 285,51
7. Παραγωγικές απάνες Σιτηρών 10 ΣΙΤΗΡΑ ΣΙΤΑΡΙ ΜΑΛΑΚΟ ΣΚΛΗΡΟ ΣΚΛΗΡΟ ΑΡ. ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ ΑΡ ΕΥΟΜ. ΑΠΑΝΕΣ Α) ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΑΠΑΝΕΣ ( /Στρ.) 1. Σπόροι 2. Λιπάσµατα 3. Γεωργικά Φάρµακα - Ζιζανιοκτόνα 4. Μηχανική συλλογή 5. ιάφορα (αρδευτικά τέλη, κ.λ.π) 6. Θέρµανση 7. Ετήσια επιβάρυνση πλαστικού 6,3 9,6 4,5 6,3 0,7 7,2 9,6 4,5 5,6 0,7 10,5 10,8 4,5 12,1 6,7 16,5 16,8 15,0 15,0 11,4 Β) ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΡΓΑΣΙΑ ( /Στρ.) Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. 1. Ξηρικές καλλιέργειες 10 36 10 36 2. Ποτιστικές µε βαρύτητα 10 36 48 90,3 3. Ποτιστικές µε άντληση & κατάκλυση ή τ. βροχή 18 78 60 189 4. Ποτιστικές µε άντληση & καρούλι 48 189 5. Ποτιστικές µε άντληση και & σταγόνες 60 315 6. Ποτιστικές µε δίκτυο 48 90,3
8. Παραγωγικές απάνες Θερµοκηπιακών Κηπευτικών - Φρούτα ΑΓΓΟΥΡΙ ΚΟΛΟΚΥΘ. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΜΑΡΟΥΛΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΕΣ ΤΟΜΑΤΕΣ ΠΙΠΕΡΙΕΣ ΦΑΣΟΛΑΚΙΑ ΝΩΠΑ ΦΡΟΥΤΑ ΑΚΤΙΝΙ ΙΑ 11 ΑΠΑΝΕΣ Α) ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΑΠΑΝΕΣ ( /Στρ.) 1. Σπόροι 2. Λιπάσµατα 3. Γεωργικά Φάρµακα - Ζιζανιοκτόνα 4. Μηχανική συλλογή 5. ιάφορα (αρδευτικά τέλη, κ.λ.π) 6. Θέρµανση 7. Ετήσια επιβάρυνση πλαστικού ΠΡΩΙΜΟ ΟΨΙΜΟ 523,8 523,8 74,8 16,5 60,5 226,3 226,3 254,4 209,5 25,1 21,6 188,6 249,1 196,7 359,2 284,4 37,7 18,4 30,5 252,3 217,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 194,6 194,6 34,1 24,8 52,1 108,7 84,4 1.000,0 650,0 320,0 270,0 800,0 1.000,0 650,0 778,3 778,3 778,3 778,3 778,3 778,3 778,3 778,3 778,3 Β) ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΡΓΑΣΙΑ ( /Στρ.) Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. Ανθ. Μηχ. 1. Ξηρικές καλλιέργειες 2. Ποτιστικές µε βαρύτητα 880 168 3080 189 2880 189 1344 189 1000 147 400 161,7 3. Ποτιστικές µε άντληση & κατάκλυση ή τ. βροχή 2880 349 2480 349 520 298 1200 218,4 920 378 3120 357 2920 357 1360 378 1120 336 460 308,7 4. Ποτιστικές µε άντληση & καρούλι 5. Ποτιστικές µε άντληση και & σταγόνες 2960 483 2520 483 560 382 1240 336 960 504 3160 462 2960 462 1400 504 1200 420 500 518,7 6. Ποτιστικές µε δίκτυο ΠΡΩΙΜ. ΟΨΙΜ. 69,5 56,6 97,1 63,5 33,6 71,3 0,0 0,0 31,1 26,8 778,3 299,3 41,9 58,4 25,4
9. Παραγωγικές απάνες Αρωµατικών Καλλιεργειών ΑΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΛΕΒΑΝΤΑ ΡΙΓΑΝΗ ΜΕΝΤΑ ΓΛΥΚΑΝΙΣΟ ΑΠΑΝΕΣ Α) ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΑΠΑΝΕΣ ( /Στρ) 1. Σπόροι 26,4 1,2 2. Λιπάσµατα 13,2 20,5 21,6 2,0 3. Γεωργικά Φάρµακα - Ζιζανιοκτόνα 4. Μηχανική συλλογή 5. ιάφορα (αρδευτικά τέλη, κ.λ.π) 6. Θέρµανση 7. Ετήσια επιβάρυνση πλαστικού Β) ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΡΓΑΣΙΑ ( /Στρ.) Ανθ. 2,6 1,2 Μηχ. Ανθ. 24,5 1,3 Μηχ. Ανθ. 102,3 2,6 Μηχ. Ανθ. 1,9 18,0 6,1 Μηχ. 1. Ξηρικές καλλιέργειες 88,8 69,3 140 73,5 92 65,1 2. Ποτιστικές µε βαρύτητα 3. Ποτιστικές µε άντληση & κατάκλυση ή τεχνητή βροχή 157,6 302,4 4. Ποτιστικές µε άντληση & αυτόµατα 5. Ποτιστικές µε άντληση και & σταγόνες 6. Ποτιστικές µε δίκτυο 12 Ενδεικτικά Προϊόντα: ενδρολίβανο, θυµάρι, λεβάντα, µαντζουράνα, ρίγανη, ροδή, τσάιτουβουνούκαι φασκόµηλο.
10. Συγκριτικά Οικονοµικά Αποτελέσµατα Καπνός - Καλαµπόκι 13 ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΟ ΟΣ Μέσος Όρος Καλαµπόκι 1. Απόδοση καπνού (κιλά/στρ.) 134,44 1.509,11 2. Τιµή καπνού (ευρώ/κιλό) 3,36 0,18 3. Αξία καπνού (ευρώ/στρ.) 451,72 268,06 4. Μέση επιδότηση καπνού (ευρώ/στρ.) 0,00 45,15 5. Αποζηµειώσεις (ευρώ/στρ) 0,00 0,00 ΣΥΝΟΛΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΟ ΟΥ 451,72 313,21 ΑΠΑΝΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ευρώ/Στρ. Ευρώ/Στρ. 1. Ε ΑΦΟΣ 29,00 32,67 α. Ενοίκιο τεκµαρτό 29,00 32,67 β. Ενοίκιο πληρωνόµενο 29,00 32,67 2. ΕΡΓΑΣΙΑ 1.847,94 267,00 3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 220,53 222,27 Ι. Αναλώσιµα 102,84 36,73 α. Λίπασµα 30,81 6,27 β. Γεωργικά φάρµακα 58,62 4,21 γ. Καύσιµα & Λιπαντικά 13,41 0,00 ΙΙα. Ετήσιες απάνες Ηµιµόνιµου Κεφαλαίου (Μηχανηµάτων) 49,45 120,08 ΙΙβ. Ετήσιες απάνες Εξοπλισµού καπνού 1,71 - ΙΙI. Ετήσιες απάνες Παγίου Κεφαλαίου 0,00 42,21 IV Τόκοι Κυκλοφοριακού Κεφαλαίου 50,61 1,75 V. Λοιπά 15,91 21,50 ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΑΠΑΝΩΝ 2.097,47 521,94 ΕΜΦΑΝΕΙΣ ΑΠΑΝΕΣ 696,51 255,06 ΚΕΡ ΟΣ Η ΖΗΜΙΑ (ευρώ/στρ.) -1.645,75-208,73 ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΕΙΣΟ ΗΜΑ (ευρώ/στρ.) -244,79 58,15
11. Αποτελέσµατα 14 Η αντικατάσταση του καπνού ανατολικού τύπου (µπασµάς) µε µικρό µέγεθος κλήρου (<10 στρέµµατα) έχει λίγες εναλλακτικές λύσεις Η αντικατάσταση άλλων τύπων καπνού (virginia) είναι εφικτή, και συµφέρουσα ιδιαίτερα µετά την κατάργηση εισοδηµατικής ενίσχυσης (επιδοτήσεις) Καλλιέργειες όπως αρωµατικά φυτά, θερµοκηπιακά κηπευτικά, και υπό προϋποθέσεις αιγοπροβατοτροφία & βοοτροφία µπορούν να δώσουν ικανοποιητικά αποτελέσµατα σε σύγκριση µε τακαπνά µπασµάς