ΛΑΟΥΡ ΕΚΗ ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΦΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΝΑ Α.Μ:3840 Α.Μ:3904 ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Π.Τ..Ε. ΠΑΤΡΑ 2005 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή 3 Βιβλιογραφική Ανασκόπηση.4 Ερευνητικό Ερώτηµα.5
Υπόθεση Εργασίας.5 Εννοιολογικοί Προσδιορισµοί...6 Μεθοδολογία.6 Παρουσίαση Αποτελεσµάτων...7 Σχολιασµός Αποτελεσµάτων 12 Συµπεράσµατα..14 Βιβλιογραφία....15 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το σχολείο οφείλει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας, ως δη- µιούργηµα αυτής και να διατηρεί σχέσεις αντιστοιχίας µεταξύ των κοινωνικών συνθηκών και της εκπαίδευσης. Η σηµερινή κοινωνία της γνώσης ή κοινωνία της πληροφορίας χαρακτηρίζεται από ραγδαία εξέλιξη της επιστήµης και της τεχνολογίας και παγκοσµιοποιηµένες οικονοµικές και κοινωνικές σχέσεις. Η προσαρµογή του σχολείου στα νέα αυτά δεδοµένα είναι λοιπόν αναγκαία και γι αυτό το λόγο τα τελευταία χρόνια είναι έντονες οι απαιτήσεις για ριζική αναµόρφωση του εκπαιδευτικού συστήµατος µε αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης, στα περιεχόµενα σπουδών και στις διαδικασίες µάθησης και διδασκαλίας, µε την ένταξη νέων γνωστικών αντικειµένων και διδακτικών µέσων και τη δηµιουργία σύγχρονων υποδοµών. Ευελιξία, προσαρµοστικότητα, εύρος, αναβάθµιση και καινοτοµία είναι οι κύριοι άξονες πάνω στους οποίους πρέπει να κινείται το σύγχρονο σχολείο. Οι προσπάθειες για ολική αναµόρφωση είναι εµφανείς και στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα το οποίο προσπαθεί να εξελιχθεί, να ακολουθήσει τα διεθνή πρότυπα και να ξεφύγει απ τις αδυναµίες του παρελθόντος. Στα πλαίσια των αναγκών αυτών το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευµάτων θέσπισε για το επίπεδο της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης µε το άρθρο 4 του Νόµου 2525/97 την λειτουργία του Ολοήµερου Σχολείου, ενός θεσµού αρκετά καινοτόµου για την ελληνική εκπαίδευση, που επιδιώκει να γίνει ένα σχολείο στο οποίο οι µαθητές θα αναπτύσσουν και θα καλλιεργούν δεξιότητες, ιδιαίτερες κλίσεις και ικανότητες και συγχρόνως θα διαµορφώνουν µια αυτόνοµη, υπεύθυνη και δηµιουργική προσωπικότητα που θα τους επιτρέψει να ανταποκριθούν στις επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας. Με λίγα λόγια το ολοήµερο προσπαθεί να γίνει σχολείο ζωής, σχολείο του µέλλοντος. Επίσης ο θεσµός αυτός, εφόσον εφαρ- µοστεί σωστά, µπορεί να συντελέσει σηµαντικά στην άµβλυνση των ανισοτήτων στην εκπαίδευση καθώς προσφέρει σε όλα τα παιδιά που το επιθυµούν υποστηρικτική βοήθεια από τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς χωρίς να επιβαρύνεται το εισόδηµα της οικογένειας. 1 Το αναβαθµισµένο αυτό σχολικό πρόγραµµα περιλαµβάνει την προετοιµασία των µαθητών για τα µαθήµατα της επόµενης ηµέρας αλλά και την παρακολούθηση ελεύθερων δραστηριοτήτων όπως η Ξένη Γλώσσα, η Μουσική, ο Χορός, ο Αθλητισµός, η Πληροφορική και τα Εικαστικά που διαµορφώνουν συνθήκες ανοικτού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος και ελκυστικότερης µάθησης. (Φ.50/57/26650/Γ1, www.ypepth.gr) Το πιο δηµοφιλές από τα µαθήµατα επιλογής 2 και ίσως και το πιο σηµαντικό για τους µαθητές, αν λάβουµε υπ όψη µας τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας, είναι το µάθηµα της Πληροφορικής. Το συγκεκριµένο µάθηµα εντάχθηκε στο πρόγραµµα σπουδών του Ολοήµερου µε στόχο τα παιδιά να γνωρίσουν τον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή ως εργαλείο επικοινωνίας και µέσο αναζήτησης πληροφοριών στο πλαίσιο των καθηµερινών σχολικών εργασιών τους και συγχρόνως να 1 Το 1998-99 λειτούργησαν 28 πιλοτικά ολοήµερα σχολεία και το 2003-4 έφτασαν τα 3.611 σε όλη την Ελλάδα από 2.600 που ήταν το 2002-3. (www.ypepth.gr) 2 Από τα 28 πιλοτικά ολοήµερα σχολεία στα 27 εντάχθηκε το 2000-1 η ελεύθερη δραστηριότητα της Πληροφορικής και ακολουθούσαν τα υπόλοιπα µαθήµατα. (www.pi-schools.gr) 3
αποκτήσουν τις απαραίτητες κοινωνικές, γνωστικές και κριτικές δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν µια συνεχή πρόσβαση στη γνώση µέσω του ερευνητικού τρόπου µάθησης. Ο Η.Υ. δηλαδή καθίσταται διεπιστηµονικό εργαλείο προσέγγισης της γνώσης (Φ.50/76/121153/Γ1, www.ypepth.gr). Έχοντας επίγνωση του πόσο σηµαντικό εφόδιο είναι η γνώση της χρήσης Υπολογιστή για την περαιτέρω πορεία κάθε µαθητή, γονείς και εκπαιδευτικοί δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια για την εκπαίδευση των παιδιών στον τοµέα αυτό. Το σπουδαιότερο όµως, κατά τη γνώµη µας, είναι ότι τα ίδια τα παιδιά δίνουν πλέον στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή µια σηµαντική θέση στην καθηµερινή τους ζωή αφού όχι µόνο τον χρησιµοποιούν για τα µαθήµατα του σχολείου αλλά ξοδεύουν και ένα σηµαντικό κοµµάτι των ελεύθερων ωρών της ηµέρας τους µπροστά στην οθόνη. Οι παραδοσιακές, θα λέγαµε, δραστηριότητες των παιδιών όπως τα σπορ, το διάβασµα εξωσχολικών βιβλίων ή το παιχνίδι δίνουν τη θέση τους στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, στο Ίντερνετ και στις άλλες ασχολίες που τα κοµπιούτερ προσφέρουν ως νέες δυνατότητες. Έχοντας ως αφετηρία τα παραπάνω θεωρήσαµε ενδιαφέρον να ερευνήσουµε αν τα παιδιά που επιλέγουν να παρακολουθήσουν το µάθηµα της Πληροφορικής στο Ολοήµερο Σχολείο δείχνουν αυξηµένο ενδιαφέρον για την ενασχόληση µε τις νέες τεχνολογίες σε σχέση µε τα παιδιά που επιλέγουν κάποιο απ τα υπόλοιπα µαθήµατα επιλογής. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Για την εισαγωγή του θεσµού του Ολοήµερου Σχολείου στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση ο. Τσουρέκης (1987) αναφέρει: «Γίνεται αποδεκτό από πολλούς υποστηρικτές του ολοήµερου ότι ο σκοπός του σχολείου αυτού δεν είναι απλώς να δώσει µια παράταση στο προµεσηµβρινό σχολείο, αλλά να αποτελέσει ένα ίδρυµα µε χαρακτηριστικά ενός ζωντανού κοινωνικού οργανισµού στον οποίο οι διαπροσωπικές σχέσεις και η εξασφάλιση ευχάριστων συναισθηµάτων κατά τη διάρκεια της εργασίας είναι ο πρωταρχικός σκοπός.» Σύµφωνα µε τους Χ. Κωνσταντίνου, Α. Λεοντάρη, Σ. Μόραλη και Κ. ιαµαντή πέραν της υποχρεωτικής συµµετοχής, στους µαθητές πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα της αυτόνοµης επιλογής κάποιων δραστηριοτήτων που βρίσκονται κοντά στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους και, εποµένως, θα καλύπτουν περιοχές όπως η δη- µιουργική απασχόληση, η ανάπτυξη των κοινωνικών και διαπροσωπικών σχέσεων, οι νέες εµπειρίες και τα νέα βιώµατα, η ανάπτυξη δεξιοτήτων (www.pi-schools.gr ) Σχετικά µε τον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή στη Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση ο Παπάς Γ. γράφει: «Η διδακτικά ωφέλιµη χρήση των Η.Υ. στα δηµοτικά σχολεία θα συµβάλει στην εξοικείωση των παιδιών σχετικά µε ένα πολυδύναµο εργαλείο της σύγχρονης τεχνολογίας που εξωσχολική επίδραση στη ζωή όλων είναι σηµαντική. Επίσης η χρήση Η.Υ. στο σχολείο δηµιουργεί µια θετική παρακίνηση για άνετη µάθηση, αφού ο υπολογιστής λειτουργεί ως ένας ευχάριστος συνεχιστής των ηλεκτρονικών παιχνιδιών που παίζουν στο σπίτι τους.» 4
Ακόµα ο Ηλεκτρονικός Υπολογιστής σύµφωνα µε τον Τάσο Ανθουλιά (1989) είναι ένα πολύ ισχυρό και αποτελεσµατικό εργαλείο µε τεράστιο εύρος εφαρµογών. Στόχος, λοιπόν, της γενικής εκπαίδευσης πρέπει να είναι η εξοικείωση των µαθητών µε τη χρήση αυτού του εργαλείου και η γνώση των τοµέων εφαρµογής Αλλά ο υπολογιστής είναι και εκπαιδευτικό µέσο που δίνει µάλιστα νέες παιδαγωγικές δυνατότητες και διαφορετική οπτική στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ακόµα ο Κ. Χαλβατζάκης σε άρθρο του στην εφηµερίδα Το Βήµα (9-12-2001) αναφέρει: «Σηµαντικό ρόλο στη διάδοση της Πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών στις νεαρές και παιδικές ηλικίες διαδραµατίζει η εκτίµηση που έχουν οι ηλικιακές αυτές οµάδες για τα αγαθά που µπορεί να προσφέρει η ενασχόλησή τους µε αυτές. Η έρευνα κατέδειξε ότι το 43% των νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης πιστεύει ότι η κοινωνία της πληροφορίας και τα τεχνολογικά επιτεύγµατα στο συγκεκριµένο τοµέα είναι πολύ χρήσιµα εφόδια στην αναζήτηση εργασίας.» ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Το ερευνητικό ερώτηµα στο οποίο θα προσπαθήσουµε στη συνέχεια, µε την ανάλυση των αποτελεσµάτων της µικρής έρευνάς µας, να δώσουµε απάντηση είναι: «Οι µαθητές της Ε ηµοτικού του ολοήµερου σχολείου που έχουν επιλέξει να παρακολουθούν το µάθηµα επιλογής Εισαγωγή στην Πληροφορική ασχολούνται ή έχουν τη διάθεση να ασχοληθούν µε τους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές και εκτός σχολείου περισσότερο από τους συµµαθητές τους που έχουν επιλέξει κάποιο άλλο µάθηµα επιλογής;» ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ξεκινώντας την εργασία µας υποθέσαµε ότι πράγµατι οι µαθητές που έχουν επιλέξει να παρακολουθούν το µάθηµα της Πληροφορικής στο ολοήµερο σχολείο ασχολούνται µε τους Υπολογιστές και στον ελεύθερο χρόνο τους περισσότερο από τους µαθητές που παρακολουθούν κάποια άλλη ελεύθερη δραστηριότητα. Με την επεξεργασία των στοιχείων που πήραµε από τα ερωτηµατολόγια των παιδιών θα προσπαθήσουµε να διαπιστώσουµε αν αυτή η υπόθεσή µας ισχύει στην πραγµατικότητα. 5
ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΙ µάθηµα επιλογής : Εννοούµε τις ελεύθερες δραστηριότητες που εντάσσονται στο πρόγραµµα του ολοήµερου όπως είναι η Μουσική, ο Χορός, η Ξένη Γλώσσα, τα Εικαστικά, η Πληροφορική, ο Αθλητισµός κ. α. έχουν επιλέξει : Εννοούµε κάθε είδους ενασχόληση των παιδιών µε τον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή στον ελεύθερο χρόνο τους, είτε σχετίζεται µε τα µαθήµατα του σχολείου είτε γίνεται µε σκοπό την ψυχαγωγία. εκτός σχολείου : Εννοούµε κάθε πιθανό µέρος εκτός της σχολικής αίθουσας στο οποίο θα µπορούσε ένα παιδί να βρει διαθέσιµο υπολογιστή και να ασχοληθεί µ αυτόν. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Αφού επιλέξαµε τη θεµατική του ολοήµερου σχολείου και το συγκεκριµένο θέµα των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών στο ολοήµερο, αναζητήσαµε από διάφορες πηγές( κυρίως από ηλεκτρονικές διευθύνσεις στο ιαδίκτυο) οτιδήποτε θα µας βοηθούσε να κατανοήσουµε τη λειτουργία του ολοήµερου σχολείου. Κυρίως επικεντρωθήκαµε στη δραστηριότητα της Πληροφορικής για την οποία βρήκαµε κάποια στοιχεία σε σχετικά βιβλία. Αφού µελετήσαµε όσα βρήκαµε για το θέµα µας, κατασκευάσαµε το ερευνητικό µας εργαλείο. Το µεθοδολογικό εργαλείο που χρησιµοποιήσαµε ήταν ένα ερωτηµατολόγιο µε 19 ερωτήσεις που κατασκευάστηκε µε σκοπό να δοθεί σε όλους τους µαθητές της Ε ηµοτικού που παρακολουθούν το ολοήµερο σχολείο. Για να διεξάγουµε λοιπόν την έρευνά µας αναζητήσαµε δηµοτικά σχολεία που λειτουργούν και ως ολοήµερα στην πόλη της Πάτρας. Στην αναζήτησή µας αυτή αντιµετωπίσαµε κάποιες µικρές δυσκολίες, κυρίως γιατί η έρευνά µας απαιτούσε να διδάσκεται το µάθηµα της Πληροφορικής στο σχολείο που θα επισκεπτόµασταν, κάτι που δεν συνέβαινε σε όλα τα ολοήµερα στα οποία είχαµε εύκολη πρόσβαση. Βέβαια, συναντήσαµε, ευτυχώς µόνο σε µία περίπτωση, και απροθυµία από τους υπεύθυνους να µας εξυπηρετήσουν. Τελικά, εξασφαλίσαµε την άδεια των διευθυντών και των δασκάλων των ολοήµερων τµηµάτων από 3 σχολεία της Πάτρας, στα οποία διδάσκεται η Πληροφορική και ορίσαµε συγκεκριµένη ώρα και ηµέρα για την επίσκεψή µας στο κάθε σχολείο. Οι επισκέψεις έγιναν στις 20 και 21 Απριλίου. Τα ερωτηµατολόγια συµπληρώθηκαν την ώρα του διαλείµµατος από τους µαθητές υπό την επίβλεψή µας, ώστε να λύνονται οι απορίες που δηµιουργούνταν, ενώ στο ένα µόνο σχολείο ήταν παρών και ο υπεύθυνος δάσκαλος. Το δείγµα µας αποτελείται συνολικά από 14 µαθητές της Ε ηµοτικού του ολοήµερου. Οφείλουµε να αναφέρου- µε ότι η συνεργασία µας και µε τα παιδιά και µε τους εκπαιδευτικούς ήταν πάρα πολύ καλή και πήραµε σχετικά εύκολα τα στοιχεία που χρειαζόµασταν. 6
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Ακολουθεί η παρουσίαση των ερευνητικών δεδοµένων µας για καθεµία από τις 19 ερωτήσεις του ερωτηµατολογίου χωριστά. Ερώτηση 1: Από τα 14 παιδιά του δείγµατός µας τα 4 (28,6%) είναι αγόρια και τα υπόλοιπα 10 κορίτσια (71,4%). Ερώτηση 4: Από τα 14 παιδιά τα 7 (50%) έχουν έναν αδερφό/ή, τα 5 (35,7%) έχουν 2 αδέρφια, το 1 (7,14%) έχει 3 αδέρφια ενώ άλλο ένα (7,14%) είναι µοναχοπαίδι. Ερώτηση 5: Στην ερώτηση ποιο µάθηµα επιλογής παρακολουθούν στο ολοήµερο, οι 6 απ τους 14 µαθητές (42,86%) έχουν επιλέξει το µάθηµα της Πληροφορικής, οι 6 (42,86%) έχουν επιλέξει τον Αθλητισµό, 1 µαθητής (7,14%) έχει επιλέξει το µάθηµα του Χορού και 1 µαθητής (7,14%) έχει επιλέξει τη Μουσική. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 7% 7% 43% 43% 1 2 3 4 Ερώτηση 6: Οι απαντήσεις των µαθητών στην ερώτηση για ποιο λόγο επέλεξαν το συγκεκριµένο µάθηµα παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: ΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΕΠΕΛΕΞΑΝ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ 1. Οι γονείς µου µού το πρότειναν 0 (0%) 2. Μου αρέσει αυτή η δραστηριότητα 8 (57,2%) 3. Το επέλεξαν και οι φίλοι µου 2 (14,3%) 4. Το έχω ως χόµπι και εκτός σχολείου 4 (28,6%) 7
Από τα 8 παιδιά που επέλεξαν το µάθηµα που παρακολουθούν επειδή τους α- ρέσει η συγκεκριµένη δραστηριότητα τα 6 έχουν επιλέξει Πληροφορική και 2 µόνο έχουν επιλέξει κάποιο άλλο µάθηµα. Και τα 4 παιδιά που έδωσαν την τέταρτη απάντηση, παρακολουθούν το µάθη- µα επιλογής του Αθλητισµού. Τα 2 παιδιά που επέλεξαν το µάθηµα επειδή το επέλεξαν και οι φίλοι τους έχουν επιλέξει άλλο µάθηµα εκτός της Πληροφορικής. Ερώτηση 7: Από τα 14 ερευνητικά υποκείµενα µόνο τα 5 (35,7%) έχουν Ηλεκτρονικό Υπολογιστή στο σπίτι τους ενώ τα 3 από αυτά παρακολουθούν στο ολοήµερο Πληροφορική. Ερώτηση 8: Στην ερώτηση ποιο µέλος της οικογένειας έχει τον Υπολογιστή, τα 5 παιδιά που απάντησαν ότι έχουν Υπολογιστή στο σπίτι έδωσαν τις εξής απαντήσεις: ΕΓΩ Ο ΜΠΑΜΠΑΣ ΤΑ Α ΕΡΦΙΑ Υποκείµενο 1 + + Υποκείµενο 2 + Υποκείµενο 3 + Υποκείµενο 4 + + Υποκείµενο 5 + Ερώτηση 9: Στην ερώτηση αν ξέρουν να χρησιµοποιούν τον Υπολογιστή, από τους 14 µαθητές οι 4 (28,6%) έδωσαν την απάντηση ΛΙΓΟ, οι 5 (35,7%) έδωσαν την απάντηση ΑΡΚΕΤΑ ΚΑΛΑ και οι υπόλοιποι 5 (35,7%) έδωσαν την απάντηση ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ενώ κανένας δεν έδωσε την απάντηση ΚΑΘΟΛΟΥ. Τα ποσοστά απεικονίζονται στη συνέχεια µε τη µορφή πίτας : 36% 29% 1 2 3 35% 8
Τα 4 από τα 5 υποκείµενα που απάντησαν ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ έχουν επιλέξει το µάθηµα της Πληροφορικής. Τα 4 από τα 5 υποκείµενα που απάντησαν ΑΡΚΕΤΑ ΚΑΛΑ έχουν επιλέξει άλλο µάθηµα εκτός της Πληροφορικής. Τα 3 από τα 4 υποκείµενα που απάντησαν ΛΙΓΟ έχουν επιλέξει άλλο µάθηµα εκτός της Πληροφορικής. Ερώτηση 10: Από τα 6 παιδιά που παρακολουθούν την Πληροφορική, στη ερώτηση αν βελτιώθηκαν µε τα µαθήµατα του ολοήµερου στον τρόπο που χειρίζονται τον Υπολογιστή, τα 4 απάντησαν ότι βελτιώθηκαν ΠΟΛΥ και τα υπόλοιπα 2 απάντησαν ότι βελτιώθηκαν ΛΙΓΟ ενώ κανένα δεν έδωσε τις απαντήσεις ΚΑΘΟΛΟΥ και ΑΡΚΕ- ΤΑ. Ερώτηση 11: Από τα 14 υποκείµενα του δείγµατος µόνο τα 3 (21,4%) δήλωσαν ότι παρακολουθούν µαθήµατα Πληροφορικής σε κάποια σχολή ή φροντιστήριο. Τα 2 από αυτά έχουν επιλέξει να παρακολουθούν Πληροφορική και στο σχολείο. Από τα 11 παιδιά που δεν πηγαίνουν σε σχολή Πληροφορικής τα 7 δήλωσαν ότι θα ήθελαν να ξεκινήσουν τέτοια µαθήµατα. Τα 4 από τα 11 παιδιά που δεν πηγαίνουν σε σχολή ή φροντιστήριο έχουν επιλέξει το µάθηµα της Πληροφορικής απ τα οποία τα 3 (το 75%) θα επιθυµούσαν να γραφτούν σε κάποια σχολή Υπολογιστών. Τα 7 από τα 11 παιδιά που δεν πηγαίνουν σε σχολή ή φροντιστήριο έχουν επιλέξει άλλο µάθηµα εκτός της Πληροφορικής απ τα οποία τα 4 (το 57,1%) θα ε- πιθυµούσαν να γραφτούν σε κάποια σχολή Υπολογιστών. Ερώτηση 12: Τα 6 παιδιά που παρακολουθούν την Πληροφορική στο ολοήµερο δήλωσαν ότι γνωρίζουν να κάνουν στον Υπολογιστή τα εξής: (Α= µορφοποίηση κειµένου, Β= χειρισµός ποντικιού, Γ= δηµιουργία σχηµάτων, = αποθήκευση και εκτύπωση αρχείων, Ε= ζωγραφική, ΣΤ= Ίντερνετ, Ζ= κάτι άλλο) Α Β Γ Ε ΣΤ Ζ Υποκ. 1 + + + + + + Υποκ. 2 + + + Υποκ. 3 + + Υποκ. 4 + Υποκ. 5 + + + + + + Υποκ.6 + + + + Ο αντίστοιχος πίνακας για τα 8 παιδιά που παρακολουθούν άλλο µάθηµα εκτός της Πληροφορικής: Α Β Γ Ε ΣΤ Ζ 9
Υποκ. 1 + + + Υποκ. 2 + + + + Υποκ. 3 + Υποκ. 4 + + + + + + Υποκ. 5 + + + + + Υποκ. 6 + + + Υποκ. 7 + Υποκ. 8 + + + + + + Εποµένως, από τα 6 παιδιά που παρακολουθούν Πληροφορική: Το 66,6% ξέρει να µορφοποιεί κείµενο (4 υποκείµενα) Το 83,3% ξέρει να χρησιµοποιεί καλά το ποντίκι (5 υποκείµενα) Το 50% µπορεί να δηµιουργεί γεωµετρικά σχήµατα (3 υποκείµενα) Το 33,3% γνωρίζει να αποθηκεύει και να εκτυπώνει (2 υποκείµενα) Το 83,3% µπορεί να ζωγραφίζει στον υπολογιστή (5 υποκείµενα) Το 33,3% ξέρει να χρησιµοποιεί το Ίντερνετ (2 υποκείµενα) Το 16,6%, δηλαδή ένα παιδί, συµπλήρωσε ότι µπορεί να παίζει παιχνίδια στον Η.Υ. και να ψάχνει πληροφορίες. Από τα 8 παιδιά που παρακολουθούν άλλο µάθηµα: Το 50% γνωρίζει να µορφοποιεί κείµενο (4 υποκείµενα) Το 87,5% χρησιµοποιεί καλά το ποντίκι (7 υποκείµενα) Το 37,5% µπορεί να δηµιουργεί γεωµετρικά σχήµατα (3 υποκείµενα) Το 50% γνωρίζει να αποθηκεύει και να εκτυπώνει (4 υποκείµενα) Το 87,5% ξέρει να ζωγραφίζει στον Η.Υ. (7 υποκείµενα) Το 50% µπορεί να χρησιµοποιεί το Ίντερνετ (4 υποκείµενα) Ερώτηση 13: Από τους 14 µαθητές οι 6 απάντησαν ότι παίζουν ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ παιχνίδια στον υπολογιστή, οι 8 απάντησαν ΣΥΧΝΑ ενώ κανένας δεν έδωσε την απάντηση ΚΑΘΟΛΟΥ. Από τα 6 παιδιά που έχουν επιλέξει Πληροφορική τα 4 έχουν απαντήσει ΣΥΧΝΑ και τα 2 ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ (66,6% µε 33,3%). Από τα 8 παιδιά που έχουν επιλέξει άλλο µάθηµα τα 4 έχουν απαντήσει ΣΥΧΝΑ και τα υπόλοιπα 4 ΜΕΡΙ- ΚΕΣ ΦΟΡΕΣ (50% µε 50%) Ερώτηση 14: Από τα 14 παιδιά τα 6 (42,86%) δήλωσαν ότι ΝΑΙ, χρησιµοποιούν τον υπολογιστή για τα µαθήµατα του σχολείου τους ενώ τα 8 (57,14%) απάντησαν ότι δεν τον χρησιµοποιούν. Από τα 6 παιδιά που απάντησαν θετικά τα µισά παρακολουθούν την Πληροφορική και τα άλλα µισά παρακολουθούν άλλο µάθηµα. Ερώτηση 15: Στην ερώτηση πόσες ώρες ηµερησίως ασχολούνται µε τον υπολογιστή εκτός σχολείου, τα 9 από τα 14 υποκείµενα απάντησαν 0-1 ώρες (64,28%), τα 4 απάντησαν 2-3 ώρες (28,57%) και ένα παιδί (7,14%) απάντησε πάνω από 3 ώρες. Από τα 9 που έδωσαν την απάντηση 1, τα 7 δεν έχουν επιλέξει Πληροφορική. Από τα 4 που έδωσαν την απάντηση 2, τα 3 έχουν επιλέξει Πληροφορική ενώ και το παιδί που έδωσε την απάντηση 3, έχει επιλέξει την Πληροφορική. 10
Ωρες απασχόλησης 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 1 2 3 Σειρά1 Ερώτηση 16: Οι 7 από τους 14 (50%) µαθητές δήλωσαν ότι τις ελεύθερες ώρες τους προτιµούν να ασχολούνται µε τον Η.Υ. ενώ οι υπόλοιποι 7 προτιµούν να περνούν την ώρα τους µε κάτι άλλο. Από τους 7 που έδωσαν την πρώτη απάντηση, οι 5 έχουν επιλέξει την Πληροφορική στο σχολείο. Από τους 7 που έδωσαν τη δεύτερη απάντηση, οι 6 έχουν επιλέξει άλλο µάθηµα εκτός της Πληροφορικής. Ερώτηση 17: Στην ερώτηση αν θα ήθελαν να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να απασχολούνται µε το κοµπιούτερ, οι 10 (71,4%) από τους 14 µαθητές απάντησαν ΝΑΙ και οι 4 (28,6%) απάντησαν ΟΧΙ. (Και τα 6 παιδιά που επέλεξαν την Πληροφορική απάντησαν ΝΑΙ) Ερώτηση 18: Τα 9 από τα 14 παιδιά δήλωσαν πως δεν επιδιώκουν να ενηµερώνονται σχετικά µε ό,τι καινούριο βγαίνει για τους Η.Υ. Από τα 5 που δήλωσαν ότι ενδιαφέρονται γι αυτά τα θέµατα, τα 4 παρακολουθούν Πληροφορική στο ολοήµερο. Ερώτηση 19: Στην ερώτηση αν πιστεύουν ότι η γνώση της χρήσης υπολογιστή θα τους είναι χρήσιµη στη ζωή τους, οι 9 (64,28%) µαθητές απάντησαν ΠΟΛΥ, οι 3 (21,43%) ΑΡΚΕΤΑ και οι 2 (14,29%) ΛΙΓΟ. 11
14% 21% 65% 1 2 3 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Οι τέσσερις πρώτες ερωτήσεις του ερωτηµατολογίου µας αφορούν σε προσωπικά στοιχεία των παιδιών, δηλαδή το φύλο τους, το επάγγελµα των γονιών τους και τον αριθµό των αδερφών τους. Είναι, λοιπόν, ερωτήσεις γνωριµίας και επειδή δε σχετίζονται άµεσα µε το ερευνητικό µας ερώτηµα δεν θα τις χρησιµοποιήσουµε στην ερµηνεία µας. Αρχικά παρατηρούµε ότι τα πιο δηµοφιλή µαθήµατα επιλογής στα σχολεία που επισκεφτήκαµε είναι ο Αθλητισµός και η Πληροφορική. Άρα η Πληροφορική όντως κατέχει την πιο σηµαντική θέση ανάµεσα στις ελεύθερες δραστηριότητες του ολοήµερου, όπως είδαµε και στις πηγές µας. Πρέπει να αναφέρουµε ότι ο Αθλητισµός είναι το πιο δηµοφιλές µάθηµα στα αγόρια, αφού και τα 4 αγόρια του δείγµατός µας έχουν επιλέξει αυτό το µάθηµα. Η πλειοψηφία των µαθητών (8 απ τους 14) έχει επιλέξει να παρακολουθεί την ελεύθερη δραστηριότητα µε βάση τις προσωπικές τους προτιµήσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι και για τα 6 παιδιά που επέλεξαν Πληροφορική, βασικό κριτήριο είναι καθαρά το τι τους αρέσει. Βλέπουµε λοιπόν ότι πράγµατι τα παιδιά αυτά ενδιαφέρονται για το µάθηµα των Υπολογιστών σε σχέση µε τα υπόλοιπα για τα οποία βασικοί λόγοι επιλογής είναι οι ε- πιλογές των φίλων τους ή τα χόµπι τους. Από τα στοιχεία που συλλέξαµε, βλέπουµε ότι λίγα παιδιά διαθέτουν υπολογιστή στο σπίτι τους (το 35,7%). Σηµαντικό είναι το γεγονός ότι ο υπολογιστής δεν ανήκει µόνο στους γονείς, αλλά και στα ίδια τα παιδιά. Αυτό σηµαίνει ότι οι γονείς δίνουν στα παιδιά τους τη δυνατότητα να έχουν άµεση πρόσβαση στον Η.Υ. Επίσης, φαίνεται ότι η ύπαρξη του υπολογιστή στο σπίτι επηρεάζει τη διάθεση των παιδιών να ασχολούνται µε το αντι- 12
κείµενο αφού τα 3 από τα 5 παιδιά που έχουν κοµπιούτερ, παρακολουθούν Πληροφορική στο ολοήµερο. Τα 4 από τα 5 παιδιά που έχουν επιλέξει Πληροφορική κρίνουν ότι µπορούν να χειρίζονται τον υπολογιστή ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ενώ τα παιδιά που έ- χουν επιλέξει άλλα µαθήµατα επιλογής κρίνουν τον εαυτό τους λιγότερο ικανό από τα άλλα στη χρήση Η.Υ. Επίσης, διαπιστώνουµε ότι ένα σηµαντικό ποσοστό των παιδιών που παρακολουθούν Πληροφορική στο ολοήµερο (66,6%) δηλώνουν ότι µε τα µαθήµατα του ολοήµερου βελτιώθηκαν πολύ στη χρήση του υπολογιστή. Αν και ο αριθµός των παιδιών που παρακολουθούν Πληροφορική σε κάποια σχολή είναι αρκετά µικρός (3 από τα 14), τα 2 απ αυτά παρακολουθούν Πληροφορική και στο σχολείο, γεγονός που δείχνει ότι αυτά τα παιδιά επιδιώκουν µια επιπλέον ενασχόληση µε τον Η.Υ. και εκτός σχολείου. Η διαπίστωση αυτή ενισχύεται και απ το ότι το 75% των παιδιών που παρακολουθούν Πληροφορική στο ολοήµερο και δεν πηγαίνουν σε φροντιστήριο θα επιθυµούσαν να αρχίσουν µαθήµατα ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα παιδιά που έχουν άλλο µάθηµα επιλογής είναι 57,1%. Σχετικά µε τις δυνατότητές τους στη χρήση του Η.Υ., παρατηρούµε ότι σε κάποιες απλές δραστηριότητες όπως η ζωγραφική και ο χειρισµός του ποντικιού, οι διαφορές µεταξύ των παιδιών που παρακολουθούν Πληροφορική και των υπολοίπων είναι αµελητέες. Αντίθετα σε δραστηριότητες ό- πως η µορφοποίηση κειµένου και η κατασκευή γεωµετρικών σχηµάτων, τα παιδιά που έχουν επιλέξει Πληροφορική φαίνονται πιο εξοικειωµένα από τα υπόλοιπα. Βέβαια, πρέπει να επισηµάνουµε ότι σε κάποιες περιπτώσεις έχουµε τα αντίθετα αποτελέσµατα γιατί σίγουρα ένας σηµαντικός παράγοντας που επηρεάζει τις δυνατότητες των παιδιών είναι η ύπαρξη του υπολογιστή στο σπίτι. Γενικά όλα τα παιδιά παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή αφού είναι γνωστό ότι είναι µια αγαπηµένη τους δραστηριότητα. Όµως κι εδώ παρατηρούµε µια εντονότερη διάθεση από µέρους των παιδιών που κάνουν το µάθηµα της Πληροφορικής για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια σε σχέση µε τα υπόλοιπα παιδιά.(66,6% έναντι 33,3%) Βλέπουµε ότι µόνο το 42,2% των µαθητών χρησιµοποιούν τον Η.Υ. για τα µαθήµατα του σχολείου και µάλιστα ανάµεσα στην κατηγορία των παιδιών που παρακολουθούν Πληροφορική και σ αυτών που δεν παρακολουθούν δεν υπάρχει κάποια διαφορά. Μία από τις σπουδαιότερες διαπιστώσεις µας είναι η παρακάτω: Από τα 5 παιδιά που απάντησαν ότι ασχολούνται πολλές ώρες µε τον Η.Υ. εκτός σχολείου (2-3 ώρες, πάνω από 3), τα 4 έχουν επιλέξει την Πληροφορική ενώ τα παιδιά που απάντησαν ότι ασχολούνται µε τον Η.Υ. καθόλου έως µια ώρα, έχουν ως επί το πλείστον επιλέξει κάποιο άλλο µάθηµα. Άρα, τα παιδιά που έχουν επιλέξει Πληροφορική περνούν σηµαντικό µέρος του χρόνου τους µπροστά στην οθόνη. Από τις απαντήσεις των µαθητών στην ερώτηση µε τι θέλουν να απασχολούνται τις ελεύθερες ώρες τους, µε τον υπολογιστή ή µε κάτι άλλο, συ- µπεραίνουµε ότι τα περισσότερα απ τα παιδιά που έχουν επιλέξει Πλη- 13
ροφορική (5 από τα 7) θέλουν να ασχολούνται µε τον Η.Υ. στον ελεύθερό τους χρόνο ενώ τα περισσότερα απ τα παιδιά που έχουν επιλέξει κάποιο άλλο µάθηµα (6 από τα 7) προτιµούν να ασχολούνται µε κάτι άλλο. ιαπιστώνεται δηλαδή µια σαφής προτίµηση των πρώτων να ασχολούνται µε τον Η.Υ. και εκτός σχολείου. Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι επίσης ότι το 71,4% των υποκειµένων απάντησαν θετικά στην ερώτηση αν θα ήθελαν να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να ασχολούνται µε τον υπολογιστή. Χαρακτηριστικό είναι ότι και οι 6 µαθητές που παρακολουθούν Πληροφορική απάντησαν ΝΑΙ στη συγκεκριµένη ερώτηση. Η πλειοψηφία των υποκειµένων δεν ενηµερώνεται για τα καινούρια πράγµατα που βγαίνουν σε σχέση µε τους Η.Υ., κάτι που είναι λογικό λόγω της µικρής ηλικίας τους. Παρ όλα αυτά τα 4 απ τα 5 παιδιά που δήλωσαν ότι ενηµερώνονται, έχουν επιλέξει ως ελεύθερο µάθηµα την Πληροφορική, κάτι που επιβεβαιώνει για µια ακόµη φορά το αυξηµένο ενδιαφέρον τους για το αντικείµενο. Τέλος, θελήσαµε να καταλάβουµε αν τα ίδια τα παιδιά θεωρούν σηµαντικό εφόδιο για τη ζωή τους τη γνώση των Η.Υ. και διαπιστώσαµε ότι τα περισσότερα έ- χουν ήδη κατανοήσει την τεράστια σηµασία της τεχνολογίας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συνοψίζοντας, αν και η έρευνά µας ήταν µικρής έκτασης και οπωσδήποτε τα αποτελέσµατα δεν είναι δυνατόν να γενικευτούν, µπορούµε να πούµε ότι η αρχική µας υπόθεση επιβεβαιώνεται, δηλαδή τα παιδιά που έχουν επιλέξει να κάνουν Πληροφορική στο ολοήµερο, είναι περισσότερο εξοικειωµένα και δείχνουν µεγαλύτερο ενδιαφέρον και διάθεση για την ενασχόληση µε τις νέες τεχνολογίες σε σχέση µε τα παιδιά που έχουν επιλέξει κάποιο απ τα υπόλοιπα µαθήµατα. Πιο συγκεκριµένα, τα παιδιά αυτά: 1. ήλωσαν σαφώς ότι προτίµησαν αυτό το µάθηµα επειδή τους αρέσει πολύ και σε γενικές γραµµές ξέρουν να χειρίζονται πολύ καλά τον υπολογιστή και εκφράζουν πιο έντονα την επιθυµία να παρακολουθήσουν επιπλέον µαθήµατα Πληροφορικής. 2. Χρησιµοποιούν τον Η.Υ. και για τις σχολικές τους εργασίες και για να παίζουν και είναι εκείνα τα παιδιά που θα επιλέξουν να ξοδέψουν τις ε- λεύθερες ώρες τους µπροστά στο κοµπιούτερ. 14
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ανθουλιάς Τ., (1989), Πληροφορική και Εκπαίδευση, Gutenberg, Aθήνα. Παπάς Γ., (1989), Πληροφορική στο Σχολείο-Υλικό, Λογισµικό, Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών, Αθήνα. Τσουρέκης.,(1987), Σύγχρονη Παιδαγωγική,.Β. Πατρών. Χαλβατζάκης Κ. (9-12-2001), http://tovima.dolnet.gr Κωνσταντίνου Χ., Λεοντάρης Α., Μόραλη Σ., ιαµαντής Κ., Ολοήµερο-Λειτουργία και Προοπτικές, www.pi-schools.gr Φ.50/76/121153/Γ1 (13-11-2002), www.ypepth.gr Φ.50/57/26650/Γ1 (17-3-2003), www.ypepth.gr 15