ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Μάθηµα: Θέµατα Eπιχειρησιακής Πολιτικής και Στρατηγικής (ΘΕΠΣ) ιδάσκοντες: Bασίλης Παπαδάκης, Καθηγητής, Πρόεδρος Τµήµατος Ο Ε Γραφείο: εριγνύ 12 και Πατησίων, 7ος όροφος. Τηλ: 8203 471 Email: vpap@aueb.gr Ώρες Γραφείου: Τρίτη 12-1 και Πέµπτη 12-1 Internet Site: www.aueb.gr/users/papadakis Αντώνης Ιωαννίδης, Επίκουρος Καθηγητής, Γραφείο: εριγνύ 12 και Πατησίων, 6 ος όροφος. Τηλ: 210-8203 457 Email: ai@aueb.gr Ώρες Γραφείου: Τετάρτη 1-3 µµ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Στο Τµήµα Οργάνωσης και ιοίκησης Επιχειρήσεων, πιστεύουµε ότι ένα από τα πιο σηµαντικά εφόδια που µπορούµε να προσφέρουµε στους φοιτητές µας είναι να τους βοηθήσουµε να αναπτύξουν τη στρατηγική τους σκέψη. Να βλέπουν µακριά, να κατανοούν τις εξελίξεις και να προσαρµόζονται σ αυτές ή/και ιδανικά να τις επηρεάζουν. Για τούτο εδώ και περισσότερο από µια δεκαετία υπάρχει στο πρόγραµµα της κατεύθυνσης ιοίκησης Επιχειρήσεων υποχρεωτικό το µάθηµα των Θεµάτων Επιχειρησιακής Πολιτικής και Στρατηγικής (ΘΕΠΣ), ένα προχωρηµένο µάθηµα στρατηγικής, το οποίο φιλοδοξεί να δώσει στους φοιτητές που θα το παρακολουθήσουν θεωρητική και πρακτική γνώση σε µια σειρά επίκαιρων θεµάτων στρατηγικής. ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΛΥΦΘΟΥΝ Το µάθηµα θα προσπαθήσει να προσεγγίσει µια πληθώρα στρατηγικών θεµάτων που απασχολούν κάθε επιχείρηση. Ενδεικτικά θα αναπτύξουµε: 1. Nεότερες απόψεις για τη Στρατηγική. Τι δηµιουργήθηκε µετά τον Michael Porter; Στο πλαίσιο αυτό συζητούνται µερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες θεωρίες που αναπτύχθηκαν. Χαρακτηριστικά αναλύονται: η στρατηγική των γαλάζιων ωκεανών, το διαµάντι της στρατηγικής, η στρατηγική Τζούντο, ο συν-ανταγωνισµός και πολλά άλλα. 2. πως διαµορφώνεται η στρατηγική και γιατί ακόµα και οι πιο αξιοθαύµαστες επιχειρήσεις και τα πιο ικανά στελέχη συχνά λαµβάνουν καταστροφικές αποφάσεις στρατηγικής; Τι µπορούν να κάνουν οι επιχειρήσεις µας για να αποφύγουν τις παγίδες στη στρατηγική σκέψη; 3. Πολλές φορές οι επιχειρήσεις µας επινοούν εξαιρετικές στρατηγικές. Και όµως συχνά η στρατηγική αποτυγχάνει. Εδώ τα προβλήµατα συνήθως εντοπίζονται όχι στη σύλληψη της στρατηγικής αλλά στην υλοποίησή της. Αυτό ακριβώς είναι και το επίκεντρο της συγκεκριµένης ενότητας. Πως µπορούν οι επιχειρήσεις µας να διαχειριστούν τις αλλαγές και να υλοποιήσουν αποτελεσµατικά τις στρατηγικές αποφάσεις που λαµβάνουν. 4. Συχνά ακούµε και διαβάζουµε ότι οι επιχειρήσεις µας θα πρέπει να καινοτοµούν στρατηγικά, να αλλάζουν τους κανόνες του παιχνιδιού. Πως όµως γίνεται αυτό; Πως µπορεί µια επιχείρηση να

2 καινοτοµήσει στρατηγικά; Οι στρατηγικοί καινοτόµοι πετυχαίνουν ή αποτυγχάνουν; Πως αντιδρούν οι υφιστάµενες µεγάλες επιχειρήσεις; 5. Γνωρίζετε ότι µερικές από τις πιο επιτυχηµένες επιχειρήσεις δεν είναι πραγµατικοί καινοτόµοι αλλά µιµητές; Βεβαίως η µίµηση συνήθως έχει µια αρνητική χροιά, όµως η δηµιουργική µίµηση µπορεί να προσδώσει σηµαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα σε µια επιχείρηση. Όµως, πως µπορεί µια επιχείρηση να γίνει ένας δηµιουργικός µιµητής; Ποια η διαδικασία; Ποια τα προβλήµατα; 6. Ta τελευταία τριάντα χρόνια έχουν δηµιουργηθεί δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις µε πολλαπλές δραστηριότητες. Υπάρχει λοιπόν µεγάλη ανάγκη για ξεκαθάρισµα του πως το εταιρικό κέντρο ή στρατηγείο θα ελέγξει, θα καθοδηγήσει και θα προσθέσει αξία στη λειτουργία των θυγατρικών του επιχειρήσεων. Ακόµα και στην πατρίδα µας παρατηρούµε τη δηµιουργία µεγάλων οµίλων επιχειρήσεων οι οποίες ελέγχουν πολλές θυγατρικές εντός και εκτός συνόρων. Κλασσικό παράδειγµα αποτελούν οι µεγάλοι ελληνικοί τραπεζικοί όµιλοι αλλά και πολλές εγχώριες επιχειρήσεις σε όλους τους τοµείς. 7. Κλαδικές Συναθροίσεις (Industry Clusters): Πως δηµιουργούνται οι µηχανισµοί αυτοί ενίσχυσης της επιχειρηµατικότητας αλλά και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων που εντάσσονται σ αυτές; Ποια είναι τα κριτήρια σύστασης-δηµιουργίας µιας κλαδικής συνάθροισης; Ποιες είναι οι πιο επιτυχηµένες κλαδικές συναθροίσεις διεθνώς; Υπάρχουν παραδείγµατα κλαδικών συναθροίσεων στην Ελλάδα; 8. Κλάδος των Συµβούλων Επιχειρήσεων (Management Consulting Industry): Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του και πως τµηµατοποιείται; Ποιες είναι οι βέλτιστες πρακτικές του διεθνώς και στην Ελλάδα; Ποιες είναι οι σηµαντικότερες επιχειρήσεις διεθνώς και στην Ελλάδα; Πως µπορείτε να σταδιοδροµήσετε στον κλάδο αυτό; 9. Σύγχρονες µεθοδολογίες, εργαλεία και πρακτικές οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων: Συγκριτική αξιολόγηση, έλεγχος αποτελεσµατικότητας, χρήση αυτών στην Ελλάδα και διεθνώς. 10. Συµπράξεις δηµόσιου-ιδιωτικού τοµέα (Public-Private Partnerships): Ποια είναι η σκοπιµότητα αυτών; Ποιες είναι οι µορφές που λαµβάνουν στην Ελλάδα και διεθνώς; Με ποιους τρόπους αξιολογείται η αποτελεσµατικότητα αυτών; 11. Στρατηγικές ανάπτυξης των επιχειρήσεων: Είναι προτιµότερη η οργανική ανάπτυξη (organic growth) µέσω της ανάπτυξης νέων προϊόντων και υπηρεσιών από την εξωτερική ανάπτυξη (external growth) µέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων και γιατί; Τι είναι αυτό που δηµιουργεί αξία σε µια επιχείρηση; Ποιοι είναι οι πυλώνες πάνω στους οποίους µπορεί να αναπτυχθεί η σύγχρονη επιχείρηση; Ποια είναι η µέχρι σήµερα αναπτυξιακή πορεία αλλά και οι προοπτικές των ελληνικών επιχειρήσεων; 12. ιαχείριση Εταιρικής Φήµης (Reputation Management): Ποιο είναι το σήµερα το σηµαντικότερο περιουσιακό στοιχεία µιας επιχείρησης και γιατί; Ποιοι είναι οι πυλώνες της εταιρικής φήµης; Πως µπορούµε να µετρήσουµε τη φήµη µιας επιχείρησης ή ενός κλάδου; 13. ιαχείριση Επιχειρησιακών ιαδικασιών (Process Management): Γιατί είναι περισσότερο από ποτέ σήµερα απαραίτητη η καταγραφή και η απλοποίηση όλων των επιχειρησιακών διαδικασιών µιας επιχείρησης; Ποια είναι η σηµασία των Ολοκληρωµένων Πληροφορικών Συστηµάτων ιοίκησης για µια επιχείρηση; Πως συνδέεται η αποτελεσµατικότητα αυτών µε το έργο της καταγραφής και βελτιστοποίησης των επιχειρησιακών διαδικασιών; TΡΟΠΟΣ ΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το µάθηµα των Θεµάτων Επιχειρησιακής Πολιτικής και Στρατηγικής δεν βασίζεται σε αδιάκοπη παράδοση εννοιών από την πλευρά των διδασκόντων και παρακολούθηση και τήρηση σηµειώσεων από τον φοιτητή. Τις περισσότερες φορές το µάθηµα θα εξελίσσεται σαν µια συζήτηση που συνήθως θα βασίζεται σε συγκεκριµένες µελέτες περιπτώσεων (case studies). Αυτές θα σας δίνονται συνήθως εκ των προτέρων έτσι ώστε να έχετε την δυνατότητα να τις µελετάτε πριν από το µάθηµα στο οποίο και θα συζητηθούν.

3 Οι πιο αξιοµνηµόνευτες από αυτές είναι η KPMG και η Enron. H Enron αποτελεί πιθανότατα µια από τις πιο εκκωφαντικές καταρρεύσεις εταιρειών στην ιστορία της παγκόσµιας επιχειρηµατικότητας. Μια αξιοθαύµαστη εταιρεία η οποία απέτυχε εν µια νυκτί. Τα διδάγµατα από τη µελέτη της Enron είναι πάρα πολλά για όλους µας. Η KPMG αποτελεί µια εξαιρετική περίπτωση µιας ιδιαίτερα επιτυχηµένης επιχείρησης στο χώρο των συµβουλευτικών-ελεγκτικών υπηρεσιών η οποία αποφάσισε να εισάγει στρατηγικές αλλαγές ενώ ήταν ιδιαίτερα επιτυχηµένη. Αυτό από µόνο του αποτελεί µια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση καθώς οι επιχειρήσεις µας συνήθως αλλάζουν όταν είναι αναγκασµένες να το πράξουν. Πως λοιπόν µια πολύ επιτυχηµένη επιχείρηση ξεκινά σηµαντικές αλλαγές. Πως πείθει τους ανθρώπους της να αλλάξουν; Πως µαζί µε τη στρατηγική είναι απαραίτητο να αλλάξει τα συστήµατα, την οργάνωση, το στυλ διοίκησης µε απώτερο στόχο να αλλάξει τη συµπεριφορά των ανθρώπων της; Σε τι βαθµό οι αλλαγές αυτές είναι επιτυχηµένες; Αυτά είναι µερικά από τα ερωτήµατα που πραγµατεύεται η συγκεκριµένη µελέτη περίπτωσης. ΕΡΓΑΣΙΕΣ Η εργασία του µαθήµατος είναι προαιρετική και µετράει για το 40% του τελικού βαθµού. Η εργασία µπορεί να εκπονηθεί από οµάδα έως τριών φοιτητών. Η σχετική αίτηση συµµετοχής στην εργασία έχει αναρτηθεί στη σελίδα του µαθήµατος στο eclass. Οι οµάδες που θα εκπονήσουν εργασία θα πρέπει να παρουσιάσουν την επιτελική σύνοψη αυτής (executive summary) διάρκειας 10 λεπτών σε µία από τις τελευταίες συναντήσεις του µαθήµατος (11/01 και 15/01) και να παραδώσουν την ολοκληρωµένη εργασία κατά την ηµέρα της εξέτασης. Η θεµατολογία και το προτεινόµενο περίγραµµα της εργασίας έχουν αναρτηθεί στο eclass. Στη περίπτωση που επιλέξετε να µην εκπονήσετε εργασία, η αξιολόγησή σας θα βασιστεί εξ ολοκλήρου στην τελική εξέταση. Ως βασικά βιβλία του µαθήµατος προτείνονται τα: ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ-ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ 1. Παπαδάκης Βασίλης, Επίκαιρα Θέµατα Στρατηγικής των Επιχειρήσεων: Εκδόσεις Μπένου, 2009. 2. Ιωαννίδης, Αντώνης, Εργαλεία και Μεθοδολογίες στη ιοικητική Συµβουλευτική, Εκδόσεις Σταµούλη, 2009. Τα βιβλία καλύπτουν τις απαιτήσεις του µαθήµατος, δίνοντας ταυτόχρονα την ιεθνή αλλά και την Ελληνική διάσταση στα Επίκαιρα θέµατα της Επιχειρησιακής Στρατηγικής. Επιπλέον, µέρος της ύλης καλύπτεται από τις σηµειώσεις του µαθήµατος οι οποίες υπάρχουν στη σελίδα του µαθήµατος στο eclass. Επίσης οι διαφάνειες των διαλέξεων του κ. Παπαδάκη υπάρχουν στην ιστοσελίδα του (www.aueb.gr/users/papadakis). ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Στην ιστοσελίδα του Β. Παπαδάκη (aueb.gr/users/papadakis) καθώς και στο e-class του µαθήµατος µπορείτε να βρείτε σηµαντικό υλικό για: 1) τις εργασίες, 2) διαφάνειες του µαθήµατος, 3) υλικό που µπορείτε να κατεβάσετε, 4) συµβουλές για την καλύτερη µελέτη του µαθήµατος κ.α. ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Τα θέµατα των εξετάσεων θα απαιτούν κριτική σκέψη και όχι αποστήθιση. Επίσης απαιτείται γνώση της ύλης του βιβλίου και του υλικού που βρίσκεται στο eclass, καθώς και παρακολούθηση των µαθηµάτων. Συνήθως στις εξετάσεις του µαθήµατος δίνονται 3-4 ερωτήσεις κρίσεως, στις οποίες καλείστε να απαντήσετε.

4 ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2009-10 Β., & Α. - ΕΥΤΕΡΑ 1-3, & ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 3-5 No ΗΜΕΡΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι ΑΣΚΩΝ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 23 Παρασκευή 9 Οκτωβρίου ευτέρα 12 Οκτωβρίου Παρασκευή 16 Οκτωβρίου ευτέρα 19 Οκτωβρίου Παρασκευή 23 Οκτωβρίου ευτέρα 26 Οκτωβρίου Παρασκευή 30 Οκτωβρίου ευτέρα 2 Νοεµβρίου Παρασκευή 6 Νοεµβρίου ευτέρα 9 Νοεµβρίου Παρασκευή 13 Νοεµβρίου ευτέρα 16 Νοεµβρίου Παρασκευή 20 Νοεµβρίου ευτέρα 23 Νοεµβρίου Παρασκευή 27 Νοεµβρίου ευτέρα 30 Νοεµβρίου Παρασκευή 4 εκεµβρίου ευτέρα 7 εκεµβρίου Παρασκευή 11 εκεµβρίου ευτέρα 14 εκεµβρίου Παρασκευή 18 εκεµβρίου Παρασκευή 8 Ιανουαρίου ευτέρα 11 Ιανανουαρίου Παρασκευή 15 Ιανουαρίου Εισαγωγή Παπαδάκης Κεφ 1 Παπαδάκης Κεφ. 2 (Blue Ocean Strategy) + ιαµάντι της Στρατηγικής Παπαδάκης Κεφ. 3- Γιατί Ικανές Επιχειρήσεις Συχνά Παίρνουν Λανθασµένες Αποφάσεις Στρατηγικής Νοητικά Μοντέλα (υνανταγωνισµός, Στρατηγικές Εξωστρέφειας των Ελληνικών Επιχειρήσεων Στρατηγικές Εξωστρέφειας: Περιπτώσεις ΟΤΕ, INTRALOT, Eurobank Ο Κλάδος των Συµβούλων Επιχειρήσεων (Management Consulting) Ο Κλάδος των Συµβούλων Επιχειρήσεων (Management Consulting) Κλαδικές Συναθροίσεις (Industry Clusters) ιοίκηση Στρατηγικών Αλλαγών Μελέτη Περίπτωσης KPMG ιοίκηση Στρατηγικών Αλλαγών Μελέτη Περίπτωσης KPMG Ολοκλήρωση του KPMG + βίντεο Κλαδικές Συναθροίσεις: Περιπτώσεις Κλάδων Ναυτιλίας, Πληροφορικής στην Ελλάδα - ιαχείριση Εταιρικής Φήµης (Reputation Management) Οργανωσιακή Κουλτούρα (Organizational Culture) Ανοικτά Επιχειρησιακά Μοντέλα (Open Business Models) Μετανάστευση Αξίας (Value Migration) Πυλώνες Ανάπτυξης των Επιχειρήσεων (Granularity of Growth) ιαχείριση Επιχειρησιακών ιαδικασιών (Process Management) & Ολοκληρωµένα Πληροφοριακά Συστήµατα ιοίκησης (Enterprise Resource Planning Systems) Επιχειρησιακή Αρχιτεκτονική (Enterprise Architecture) Εταιρική ιακυβέρνηση και Στρατηγική Mελέτη περίπτωσης ENRON Στρατηγική Καινοτοµία Στρατηγική Μίµησης Ανάπτυξη Σεναρίων (Scenario Planning) Συµπράξεις ηµόσιου- Ιδιωτικού Τοµέα (Public-Private Partnerships) Παρουσιάσεις Οµαδικών Εργασιών Παρουσιάσεις Οµαδικών Εργασιών ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 1. ΥΛΗ: Παπαδάκης, Επίκαιρα Θέµατα Στρατηγικής Επιχειρήσεων, Εκδόσεις Μπένου 2009. ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1,2,3,4, 7 - Μελέτες Περιπτώσεων ENRON, KPMG. 2. Ιωαννίδης, Αντώνης, Εργαλεία και Μεθοδολογίες στη ιοικητική Συµβουλευτική, Εκδόσεις Σταµούλη, 2009. κεφάλαια 1-7. 3. Υλικό e-class µαθήµατος

5 Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών Ακαδηµαϊκό Έτος 2009-2010 Ύλη του Μαθήµατος Θέµατα Επιχειρησιακής Πολιτικής και Στρατηγικής για το Τµήµα Ο Ε ιδάσκοντες: Bασίλης Παπαδάκης & Αντώνης Ιωαννίδης Βιβλίο 1 Β. Παπαδάκης, Επίκαιρα Θέµατα Στρατηγικής Στρατηγική των Επιχειρήσεων: Eκδόσεις Μπένου, Αθήνα Μάιος 2009. Στην εξεταστέα ύλη περιλαµβάνονται τα εξής κεφάλαια του βιβλίου: Κεφάλαιο 1 (Νεότερες Αντιλήψεις για τη Στρατηγική) Κεφάλαιο 2 ( ιαµόρφωση Στρατηγικής και Εµπόδια στη Στρατηγική Σκέψη) κεφάλαιο 3 ( ιοίκηση Στρατηγικών Αλλαγών) κεφάλαιο 4 (Στρατηγική Καινοτοµία) κεφάλαιο 7 (Εταιρική ιακυβέρνηση και Στρατηγική) Μελέτη Περίπτωσης 1: Mάνατζµεντ Στρατηγικών αλλαγών στην KPMG Μελέτη Περίπτωσης 2: Enron: Η Κατάρρευση του Γίγαντα της Ενέργειας Τις δύο µελέτες περιπτώσεων (KPMG και Enron) οι φοιτητές οφείλουν να τις γνωρίζουν σε γενικό επίπεδο. Αν υπάρξει θέµα εξετάσεων βασισµένο σ αυτές δεν θα έχουν µπροστά τους το βιβλίο. Όµως το όποιο θέµα εξετάσεων δεν θα ζητάει τίποτα το εξεζητηµένο αλλά γνώση των µελετών περιπτώσεων σε γενικές γραµµές. Βιβλίο 2 Ιωαννίδης, Αντώνης, Εργαλεία και Μεθοδολογίες στη ιοικητική Συµβουλευτική, Εκδόσεις Σταµούλη, 2009. ΥΛΗ: Κεφάλαια 1-7 Καλή επιτυχία στις εξετάσεις Βασίλης Παπαδάκης Αντώνης Ιωαννίδης Σηµείωση 1: H ύλη αυτή αναφέρεται στο Φθινοπωρινό εξάµηνο του ακαδηµαϊκού έτους 2009-2010. Ενδέχεται στο µέλλον να τροποποιηθεί. Σηµείωση 2: Στην εξεταστέα ύλη συµπεριλαµβάνονται και τα παραρτήµατα των κεφαλαίων.