Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Τετάρτη 4 Ιουλίου Ελληνική Οικονοµία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Τετάρτη 4 Ιουλίου 2012 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονοµία ηµοσιονοµική Προσαρµογή: Ικανοποιητική ήταν η εκτέλεση του Προϋπολογισµού της Γενικής Κυβέρνησης (ΓΚ) στο 1 ο 5µηνο του 2012. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει τις εκτιµήσεις για µηδενισµό του πρωτογενούς ελλείµµατος της ΓΚ το 2012, έναντι πρωτογενούς ελλείµµατος 2,05 δις που προβλέπει το 2 ο Μνηµόνιο. Ειδικότερα: Από τα στοιχεία που ανακοίνωσε το Υπ. Οικονοµικών εκτιµάται ότι το πρωτογενές έλλειµµα της Γενικής Κυβέρνησης σε ενοποιηµένη βάση περιορίστηκε σηµαντικά στα 28 εκατ. στο 1 ο 5µηνο του 2012, από 2,57 δις στο 1 ο 5µηνο. 11. Αυτή η πολύ ικανοποιητική επίδοση επιτεύχθηκε: α) Με αύξηση των εσόδων της ΓΚ σε ενοποιηµένη βάση κατά 4,0%, όταν το Πρόγραµµα Προσαρµογής του Μαρτίου 2012 προβλέπει µείωση των εσόδων αυτών το 2012 ως σύνολο κατά -2,6%. Σηµειώνεται ότι η αύξηση των εσόδων της ΓΚ στο 1 ο 5µηνο του 2012 επιτεύχθηκε παρά την πτώση των καθαρών εσόδων του Τ.Π. κατά -1,0% ως αποτέλεσµα των αρνητικών επιπτώσεων από το προεκλογικό κλίµα και την αβεβαιότητα που επικράτησε µετά τις εκλογές της 6 ης Μαΐου 2012 και παρά το ότι στο 1 ο 5µηνο. 12 δεν είχαν ακόµη ισχύ τα πιο σηµαντικά από τα µέτρα που έχουν ληφθεί για αύξηση των εσόδων αυτών το 2012. Αξιοσηµείωτη είναι η αύξηση των εσόδων των Οργανισµών Κοινωνικής Ασφάλισης και των Νοσοκοµείων, εκτός των εσόδων τους από τον Τ.Π., κατά 1,9% στο 1 ο 5µηνο. 12. β) Με µείωση των πρωτογενών δαπανών της ΓΚ κατά -3,9%, όταν το Πρόγραµµα Προσαρµογής προβλέπει µείωση αυτών των δαπανών κατά -5,7% το 2012 ως σύνολο. Το αποτέλεσµα στο 1 ο 5µηνο. 12 επηρεάστηκε από την αύξηση των πρωτογενών δαπανών των ΟΤΑ κατά 550 εκατ. στο 1 ο 5µηνο. 12. Ο µηδενισµός του ελλείµµατος του πρωτογενούς ισοζυγίου της ΓΚ από το 2012 και η δηµιουργία πρωτογενούς πλεονάσµατος από το 2013 και µετά και η δραστική µείωση του ελλείµµατος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ΙΤΣ της χώρας, στο εκτιµώµενο 5,5% του ΑΕΠ το 2012 και περί το 1,0% του ΑΕΠ το 2014, θα αποτελέσουν την πιο σταθερή βάση για την ανάκτηση της αναγκαίας αξιοπιστίας και της οικονοµικής ανεξαρτησίας της χώρας. Το πλεόνασµα στο πρωτογενές ισοζύγιο της ΓΚ από το 2013 θα συµβάλλει στην οµαλή εξυπηρέτηση των ήδη σηµαντικά µειωµένων χρεών της, ξαναχτίζοντας έτσι µε επιµονή και συνέπεια τη χαµένη σήµερα αξιοπιστία της, µε εξαιρετικά σηµαντικές ευνοϊκές συνέπειες για την τρέχουσα και τη µελλοντική αναπτυξιακή πορεία της οικονοµίας της. Ανάπτυξη: Τα βασικά στοιχεία της Συγκυρίας, όσον αφορά τις εξελίξεις στην πραγµατική οικονοµία της χώρας, δείχνουν περαιτέρω εµβάθυνση της ύφεσης και στο 2 ο 3µηνο του 2012. Ειδικότερα, αναφέρεται η µεγάλη πτώση του όγκου των πωλήσεων στο λιανικό εµπόριο κατά -14,0% σε ετήσια βάση τον Απρ. 12, µετά την πτώση του κατά -7,8% και τον Απρ. 11, ενώ η αβεβαιότητα της µετεκλογικής περιόδου και τελικά η είσοδος σε νέα προεκλογική περίοδο τον Μάιο του 2012 δεν σηµατοδοτούν βελτίωση της κατάστασης στην αγορά και στο 2µηνο Μαϊου-Ιουνίου. 2012. Αυτό επιβεβαιώνεται ήδη από τη νέα µεγάλη πτώση του δείκτη οικονοµικού κλήµατος στη χώρα τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2012 µε το σχετικό δείκτη του ΙΟΒΕ να µειώνεται στο 74,1 τον περασµένο (εκλογικό) µήνα, από 76 τον Μάιο του 2012 και 77,3 τον Απρίλιο του 2012 (όταν ο δείκτης είχε κινηθεί ανοδικά λόγω της επιτυχούς ολοκλήρωσης του PSI Plus). Στην πραγµατικότητα, η εκτίναξη στα ύψη της αβεβαιότητας και των δυσµενών προσδοκιών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων τον Μάιο και στο 1 ο 15ήµερο του Ιουνίου συνέβαλε στη νέα σηµαντική εκροή καταθέσεων από το τραπεζικό σύστηµα της χώρας, οι οποίες µειώθηκαν στα 157,5 δις στο τέλος Μαΐου 2012 και ακόµη χαµηλότερα έως την 15 η Ιουνίου 2012. Ωστόσο, οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ανέκαµψαν ικανοποιητικά (σύµφωνα µε όλες τις ενδείξεις) στο 2 ο 15ήµερο του Ιουνίου 2012 και στις αρχές του Ιουλίου 2012, µετά τον σχηµατισµό της νέα Κυβέρνησης Συνεργασίας, που έχει ως βασικό της πρόγραµµα την συνέχιση της υλοποίησης του προγράµµατος δηµοσιονοµικής προσαρµογής και διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων, µε κύριο στόχο τώρα την διόρθωση, σε απόλυτη συνεργασία µε την Τρόικα, των πολιτικών που δεν έχουν φέρει τα αναµενόµενα αποτελέσµατα και, οπωσδήποτε την επίσπευση της ανάκαµψης της ελληνικής οικονοµίας. Η ανάκαµψη της ελληνικής οικονοµίας µπορεί να επισπευσθεί: Πρώτον, µε την αναµενόµενη σηµαντική βελτίωση του οικονοµικού κλίµατος στη χώρα από τον Ιούλιο του 2012 µετά: (1) την πολύ ικανοποιητική πορεία υλοποίησης του Π2012 στο 1 ο 5µηνο. 12, που αναµένεται να βελτιωθεί περαιτέρω στους επόµενους µήνες, (2) τον σχηµατισµό ισχυρής Κυβέρνησης που προγραµµατίζει την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων και των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων - µε εντατικοποίηση της πολιτικής εξυγίανσης και ενίσχυσης της παραγωγικότητας και της λειτουργικότητας του δηµόσιου τοµέα και (3) την διακοπή κάθε συζήτησης περί µη εφαρµογής του Μνηµονίου και περί εξόδου της χώρας από το Ευρώ. εύτερο, µε την επιτάχυνση των διαδικασιών για την οµαλή επαν-ενεργοποίηση και ταχεία υλοποίηση των επενδυτικών προγραµµάτων που εξαρτώνται από το κράτος και από την απορρόφηση των διαθεσίµων χρηµατοδοτήσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, καθώς και από την αποτελεσµατικότερη προώθηση των αποκρατικοποιήσεων. Τρίτο, µε την ήδη επιτευχθείσα σηµαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονοµίας, που σε συνδυασµό µε τη βελτίωση του οικονοµικού κλίµατος και της δηµοσιονοµικής

κατάστασης της χώρας θα συµβάλλουν σταδιακά σε αύξηση και των ιδιωτικών επενδύσεων (εγχώριων και ξένων) από τα εξαιρετικά χαµηλά επίπεδα στα οποία διαµορφώθηκαν αυτές οι επενδύσεις στο 1 ο 6µηνο. 12. Τέταρτο, µε την επαν-ενεργοποίηση του τραπεζικού συστήµατος της χώρας µε την έγκαιρη ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησής του που προϋποθέτει έγκαιρη ολοκλήρωση των διαπραγµατεύσεων µε την Τρόικα, τόσο για την αποδέσµευση σης επόµενης σηµαντικής δόσης της χρηµατοδοτικής βοήθειας προς τη χώρα όσο και για την πλήρη εξειδίκευση των βασικών όρων της ανακεφαλαιοποίησης. Παγκόσµια Οικονοµία Θετικά υποδέχθηκαν οι αγορές τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ της 29 ης Ιουνίου 2012 οι οποίες συνίστανται στα ακόλουθα: Πρώτον, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισµός Σταθεροποίησης (ESM) θα έχει τη δυνατότητα να προβαίνει σε απευθείας (και όχι µε τη διαµεσολάβηση κρατικών Οργανισµών στις χώρες µέλη) ενίσχυση των κεφαλαίων των τραπεζών των χωρών της Ζώνης του Ευρώ, όταν αυτές έχουν ανάγκη πρόσθετων ιδίων κεφαλαίων και είναι αποκλεισµένες από τις αγορές. Η δυνατότητα αυτή θα γίνει πραγµατικότητα έως το τέλος του 2012 και προϋποθέτει τη δηµιουργία του αναγκαίου θεσµικού και οργανωτικού πλαισίου για την ενιαία-κεντρική εποπτεία των τραπεζών της Ζώνης του Ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). εύτερον, το ESM θα µπορεί τώρα, υπό όρους (µε την συµφωνία κάποιου Μνηµονίου Συνεννόησης και µε τη σύµφωνη γνώµη των κρατών µελών της Ζώνης του Ευρώ) να αγοράζει κρατικά οµόλογα χωρών που αντιµετωπίζουν προβλήµατα στις δευτερογενείς αγορές δηµοσίου χρέους τους (όπως η Ισπανία και η Ιταλία στην τρέχουσα περίοδο), µε στόχο την οµαλοποίηση αυτών των αγορών και την διατήρηση των αποδόσεων των οµολόγων αυτών των χωρών σε σχετικά χαµηλά επίπεδα. Τρίτον, τουλάχιστον όσον αφορά τον δανεισµό που παρέχεται για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών στην Ισπανία, το ESM δεν θα προτεραιότητα στην κάλυψη των απαιτήσεών του σε περίπτωση χρεοκοπίας της χώρας. Η απόφαση αυτή, η οποία πιθανότατα θα γενικευτεί για όλες τις παρεµβάσεις του ESM, αποσκοπεί στο να αποτραπεί η περαιτέρω επιδείνωση της κρίσης στις αγορές κρατικών οµολόγων της Ισπανίας και της Ιταλίας. Γενικότερα, στην ανωτέρω 19η Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ οι ηγέτες των χωρών-µελών συµφώνησαν να προχωρήσουν στην ενίσχυση της οικονοµικής και νοµισµατικής ένωσης της Ευρώπης. Το σχέδιο προβλέπει τη δηµιουργία µίας νέας Ευρώπης στηριζόµενης σε τέσσερις πυλώνες (τον τραπεζικό, τον δηµοσιονοµικό, τον οικονοµικό και τον πολιτικό) µέσα σε διάστηµα µιας δεκαετίας. Ο οδικός χάρτης προς τη νέα Ευρώπη αναµένεται να δηµοσιευθεί τον Οκτώβριο. Στο ενδιάµεσο στάδιο και στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας θα υπάρξει στενή συνεργασία µεταξύ των κρατών-µελών για την αντιµετώπιση των προβληµάτων που προκύπτουν, ενώ ένα από τα κύρια µέτρα που προωθούνται είναι η κεντρική επίβλεψη των εθνικών προϋπολογισµών. Μετά από έντονες διαβουλεύσεις, συµφωνήθηκε επίσης και το πακέτο ανάπτυξης ύψους 120 δις. Αναλυτικότερα, σχετικά µε τις ανωτέρω σηµαντικές αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής των χωρών της Ζώνης του Ευρώ, σηµειώνονται τα ακόλουθα: Οι αποφάσεις για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών: Το ESM θα µπορεί να συµβάλλει στην απευθείας κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών στις χώρες µέλη που αντιµετωπίζουν καταστάσεις κρίσης στις αγορές δηµοσίου χρέους τους. Η απόφαση αυτή στην τρέχουσα περίοδο αφορά κυρίως την Ισπανία, η οποία έχει ήδη ζητήσει βοήθεια από τη Ζώνη του Ευρώ ύψους έως 100 δις για την κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών της. Με τις προηγούµενες αποφάσεις του Eurogroup, το EFSF ή το ESM θα δάνειζαν έως 100 δις στον κρατικό Οργανισµό Ανασυγκρότησης των Τραπεζών της Ισπανίας (Frob), και ο οργανισµός αυτός θα διέθετε τα αναγκαία κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της Ισπανίας που τα είχαν ανάγκη, µε συγκεκριµένους όρους και προϋποθέσεις. Η διαδικασία αυτή οδηγούσε σε αύξηση του δηµοσίου χρέους της Ισπανίας κατά περίπου 10 ποσοστιαίες µονάδες (π.µ.) του ΑΕΠ. Επιπλέον, υπήρχε και το πρόβληµα ότι τα δάνεια του ESM προς την Ισπανία ή προς όποια άλλη χώρα µέλος, είχαν υψηλότερη προτεραιότητα εξυπηρέτησης σε περίπτωση χρεοκοπίας από ότι οι επενδύσεις των ιδιωτών στο χρέος της χώρας αυτής. Τα δεδοµένα αυτά οδηγούσαν τους επενδυτές σε εκτιµήσεις ότι οι κίνδυνοι ζηµιών που αντιµετώπιζαν όχι µόνο δεν µειώνονταν, αλλά, ενδεχοµένως, αυξάνονταν, σε σχέση µε το ύψος τους πριν την παροχή της βοήθειας από το ESM. Έτσι, παρά τις αποφάσεις για τις ανωτέρω παρεµβάσεις του EFSF ή του ESM η κρίση στις αγορές κρατικών οµολόγων δεν είχε περιοριστεί µε αρνητικές συνέπειες και στις οικονοµίες των χωρών της Ζώνης του Ευρώ. Με τις νέες αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 29 ης Ιουνίου οι αρνητικές επιπτώσεις στην πιστοληπτική ικανότητα του Ισπανικού ηµοσίου από την παρέµβαση του ESM αποφεύγονται σε σηµαντικό βαθµό. Πρώτον, το χρέος της ΓΚ της Ισπανίας δεν θα αυξηθεί διότι το ESM θα συµβάλλει στην ανακεφαλαιοποίηση των ισπανικών τραπεζών απευθείας (ως µέτοχος) και όχι µέσω του κρατικού Frob. εύτερον, δεν θα απολαµβάνουν πλέον θέση προτεραιότητας οι απαιτήσεις του ESM, έναντι των σηµερινών επενδυτών, στο χρέος της ΓΚ της Ισπανίας ή στο χρέος των τραπεζών. Υπάρχουν, ωστόσο ακόµη θέµατα που θα πρέπει να αντιµετωπιστούν προκειµένου οι σχετικές αποφάσεις του Eurogroup να καταστούν εφαρµόσιµες: α) Για την ανακεφαλαιοποίηση µιας τράπεζας από το ESM, θα πρέπει να υπάρχει οµόφωνη απόφαση του 2

Eurogroup, συνοδευόµενη από την υπογραφή ενός Μνηµονίου, το οποίο θα δεσµεύει αποκλειστικά την τράπεζα. Αν και το µνηµόνιο αυτό δεν θα είναι το ίδιο µε εκείνο που υπογράφουν οι χώρες που δέχονται µηχανισµό χρηµατοδοτικής στήριξης από τη ΖτΕ και το ΝΤ, εντούτοις αποτελεί µια διαδικασία που µπορεί να αποδειχθεί αρκετά επίπονη. β) Η δυνατότητα του ESM να συµβάλλει στην κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών στην Ισπανία, την Ιρλανδία και αλλού προϋποθέτει την δηµιουργία του θεσµικού και οργανωτικού πλαισίου για την ενιαία εποπτεία των τραπεζών στη Ζώνη του Ευρώ, µε τον κεντρικό ρόλο σε αυτό τον πλαίσιο να ανατίθεται στην ΕΚΤ. Η λειτουργία αυτού του πλαισίου εποπτείας αναµένεται από το Φθινόπωρο του 2012, ενώ η πλήρης ανάπτυξη και τελειοποίησή του θα απαιτήσει περισσότερο χρόνο. Το ερώτηµα είναι εποµένως αν το σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης των Ισπανικών τραπεζών θα πραγµατοποιηθεί µε βάση τις νέες αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής µε κάποια καθυστέρηση, ή αν η υλοποίησή τους προχωρήσει, τουλάχιστον για κάποιες τράπεζες, µέσω του Frob. Σε κάθε περίπτωση, ενδεχοµένως πιο σηµαντική θα είναι η εφαρµογή του νέου πλαισίου ενίσχυσης των τραπεζών στην περίπτωση της Ιρλανδίας, στην οποία το ηµόσιο χρέος έχει αυξηθεί δυσανάλογα από τα ποσά που έχουν δοθεί για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της. Η Ιρλανδία, η οποία ήδη αντιµετωπίζεται µε εξαιρετικά ευνοϊκό τρόπο από τις αγορές, θα ζητήσει πιθανότατα την µεταφορά στο EFSF ή στο ESM των συµµετοχών της κεντρικής της κυβέρνησης που έχουν προκύψει για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της µε δάνεια από το EFSF, µε αποτέλεσµα τη σηµαντική µείωση του θεωρούµενου από την Eurostat χρέους της γενικής της Κυβέρνησης (116,1% του ΑΕΠ το 2012). Όλα αυτά βέβαια θα απαιτήσουν εκτεταµένες διαπραγµατεύσεις µεταξύ της Ιρλανδίας και της νέας ενιαίας τραπεζικής εποπτικής αρχής στη ΖτΕ. Η εξέλιξη των διαπραγµατεύσεων αυτών και η διευθέτηση του δηµοσίου χρέους στην Ιρλανδία, µε βάση τις νέες αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της 29 ης Ιουνίου 2012, θα θέσει ενδεχοµένως τις βάσεις για ανάλογες ρυθµίσεις όσον αφορά την επιβάρυνση του χρέους της ΓΚ της Ελλάδος από τα κεφάλαια, ύψους 50 δις, που διατίθενται για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. γ) Υπήρξαν εκτιµήσεις ότι η λειτουργία του ESM ως οργανισµού που θα έχει τη δυνατότητα άµεσων παρεµβάσεων για την ανακεφαλαιοποίηση Ευρωπαϊκών τραπεζών απαιτεί αλλαγή του κανονισµού λειτουργίας του και, εποµένως, έγκριση των νέων αλλαγών στον Κανονισµό του ESM από τα κοινοβούλια των κρατών µελών. Επίσης, οι παρεµβάσεις του ESM για αγορά κρατικών οµολόγων στη δευτερογενή αγορά θεωρείται από πολλούς ότι απαιτούν την οµόφωνη γνώµη των κρατών µελών. Σε µια τέτοια περίπτωση η Φιλανδία και η Ολλανδία δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να προχωρήσουν στην έγκριση τέτοιων αλλαγών από τα κοινοβούλιά τους, ή στην παροχή εγκρίσεων από τις Κυβερνήσεις τους. Ωστόσο, αρµόδιοι παράγοντες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει ανάγκη υποβολής των νέων ρυθµίσεων (δυνατοτήτων) του ESM στα κοινοβούλια των χωρών µελών για έγκριση. Θεωρούν ότι το ESM ήδη είναι προικισµένο µε αυτές τις δυνατότητες µε βάση το ισχύον καταστατικό λειτουργίας του. δ) Επιπλέον, των ανωτέρω, πολλοί αναλυτές θέτουν εκ νέου το θέµα της επάρκειας των διαθεσίµων πόρων του ESM που ανέρχονται σήµερα στα 500 δις. Θεωρείται ότι οι πόροι αυτοί δεν είναι προφανώς επαρκείς για την ικανοποιητική εκτέλεση όλων των ανωτέρω αρµοδιοτήτων του ESM και θεωρείται ότι περιορίζουν τις δυνατότητες του τελευταίου για ουσιαστικές παρεµβάσεις είτε για κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών είτε στη δευτερογενή αγορά κρατικών οµολόγων. ε) Όσον αφορά τις χώρες οι οποίες θα ζητήσουν στήριξη για τα οµόλογά τους από τους µόνιµους Μηχανισµούς ιάσωσης (EFSF, ESM) θα πρέπει να υπογράφουν ένα µνηµόνιο συνεννόησης, στο οποίο θα αναφέρονται οι πολιτικές τους δεσµεύσεις για τα προγράµµατα προσαρµογής που προτίθενται να εφαρµόσουν, µε σχετικό χρονοδιάγραµµα υλοποίησής τους. Απαραίτητη προϋπόθεση θα είναι η οικονοµία της χώρας να συµβαδίζει µε τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Σε κάθε περίπτωση, ο οίκος αξιολόγησης Fitch εξέφρασε την άποψη ότι η Σύνοδος ξεπέρασε τις προσδοκίες και ότι οι αποφάσεις της αποτελούν ένα θετικό βήµα που θα µειώσει τις πιέσεις στις αξιολογήσεις των χωρών της Ευρωζώνης αν και η επίλυση της κρίσης θα απαιτήσει αρκετό χρόνο. Τα ανωτέρω είχαν θετική ανταπόκριση στις αγορές, µε τις τιµές των οµολόγων της Ιταλίας και της Ισπανίας να κινούνται έντονα ανοδικά. Έτσι, το επιτόκιο του Ισπανικού 10ετούς οµολόγου σηµείωσε πτώση κατά 55 bps και διαµορφώθηκε σε 6,37% την 2.7.2012, από 6,92% την 27.6.2012. Παράλληλη πορεία ακολούθησε και η απόδοση του Ιταλικού 10ετούς οµολόγου µε αποτέλεσµα να διαµορφωθεί σε 5,74% την 2.7.2012 από 6,18% την 27.6.2012. 600 500 400 300 200 100 Εξέλιξη spread 10ετών οµολόγων Ιταλίας, Ισπανίας έναντι 10ετούς Γερµανίας (πµβ) Ισπανία Ιταλία Πηγή:Reuters Φεβ-11 Ιουν-11 Οκτ-11 Φεβ-12 Ιουν-12 Η νευρικότητα επανήλθε στους επενδυτές µετά τη δηµοσιοποίηση των προθέσεων της Φινλανδίας και της Ολλανδίας να εµποδίσουν την αγορά κρατικών οµολόγων από το ESM. Ωστόσο, συγκρατηµένη ικανοποίηση εξέφρασαν οι ΗΠΑ για τις αποφάσεις 3

της Συνόδου Κορυφής για την αντιµετώπιση της κρίσης χρέους, καθώς µένουν να αποσαφηνισθούν πολλές λεπτοµέρειες και ενδεχοµένως να απαιτηθούν και νέα µέτρα στο µέλλον. Στην πραγµατική οικονοµία, οι συνθήκες για την εξέλιξη της βιοµηχανικής παραγωγής παγκοσµίως επιδεινώθηκαν σηµαντικά στο τελευταίο 2µηνο αφού ο παγκόσµιος δείκτης Υπευθύνων Προµηθειών (PMI) µειώθηκε στο 48,9 τον Ιούνιο. 11 (χαµηλότερο επίπεδο από τον Νοέµβριο του 2011), από 50,6 τον Μάιο. 11. Η εξέλιξη αυτή επηρεάστηκε σε σηµαντικό βαθµό από την πτώση του δείκτη PMI (ISM) στη µεταποιητική βιοµηχανία στις ΗΠΑ στο 49,7 τον Ιούν. 12, από 53,5 τον Μάιο. 12 και ενισχύει τις εκτιµήσεις ότι η επιβράδυνση της οικονοµικής δραστηριότητας επεκτείνεται τώρα και εκτός της Ευρώπης, τόσο στις ΗΠΑ (όπου η αύξηση του ΑΕΠ στο 2 ο 3µηνο. 12 αναµένεται τώρα στο 1,0%, από 1,9% στο 1 ο 3µηνο. 12), όσο και στο σύνολο της παγκόσµιας οικονοµίας. Σηµειώνεται ότι η πτώση του δείκτη PMI στις ΗΠΑ οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στην πτώση του υποδείκτη των νέων παραγγελιών στο 47,8 τον Ιούν. 12, από 60,1 τον Μάιο. 12. Αυτό αντανακλά περιορισµένη ζήτηση τόσο στην εγχώρια οικονοµία των ΗΠΑ όσο και για εξαγωγές. Αντίθετα, θα πρέπει να σηµειωθεί η άνοδος των εργοστασιακών παραγγελιών στις ΗΠΑ κατά 0,7% σε µηνιαία βάση τον Μάιο, µετά, ωστόσο, από την πτώση τους τον Απρίλιο (-0,7%) και τον Μάρτιο (-2,1%). Ωστόσο, ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε η άνοδος του δείκτη ΡΜΙ στον τοµέα των υπηρεσιών στην Κίνα στο 56,7 τον Ιουν. 12 από 55,2 τον Μάιο. 12. Η εξέλιξη αυτή κρίνεται αρκετά ενδιαφέρουσα δεδοµένου ότι ο τοµέας των υπηρεσιών αντιπροσωπεύει το 43% της συνολικής παραγωγής της Κίνας. Πρόκειται για ταχεία άνοδο που ενισχύει την προοπτική για µεγαλύτερη αύξηση της εγχώριας ζήτησης στην Κίνα. Αυτό, σε συνδυασµό µε την προοπτική που επίσης υπάρχει για ανακοίνωση από την ΤτΚίνας και νέων µέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας του τραπεζικού τοµέα, συνέβαλε στη δηµιουργία θετικού κλίµατος στις αγορές µετάλλων και εµπορευµάτων. Επίσης, θετική εξέλιξη αποτελεί η µικρότερη του αναµενοµένου πτώση του δείκτη επιχειρηµατικού κλίµατος Tankan στην Ιαπωνία, ο οποίος για τη µεγάλη βιοµηχανία διαµορφώθηκε στο -1 τον Ιούν. 12, από -4 τον Μάρτ. 12, ενώ για τον Σεπτ. 12 προβλέπεται περαιτέρω βελτίωσή του στο +1. Στην Αυστραλία, αµετάβλητα στο 3,5% διατήρησε το βασικό της επιτόκιο η ΤτΑυστραλίας µετά από δύο συνεχείς µειώσεις του κατά 75 bps. Η κίνηση της κεντρικής τράπεζας ήταν αναµενόµενη και δεν αποκλείει νέες µειώσεις εφόσον ο πληθωρισµός διατηρηθεί σε χαµηλά επίπεδα. Στις ΗΠΑ, η τελική µέτρηση επιβεβαίωσε την αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,9% σε ετησιοποιηµένη βάση στο 1 ο 3µηνο 12, από 3,0% στο 4 ο 3µηνο 11. Όπως προαναφέρθηκε η επιβράδυνση αναµένεται να συνεχιστεί και στο 2 ο 3µηνο. 12, χωρίς, ωστόσο, να διαφαίνεται είσοδος της οικονοµίας των ΗΠΑ σε ύφεση. Η επιβράδυνση διαφαίνεται από την µεγάλη πτώση των δεικτών καταναλωτικής εµπιστοσύνης, µε τον δείκτη Reuters/UoM να µειώνεται στο 73,2 τον Ιούν. 12, έναντι 79,3 τον Μάιο 12. Στον τοµέα της παραγωγής, αντίθετα µε τη µεγάλη πτώση του δείκτης υπευθύνων προµηθειών (ISM) στη µεταποίηση που προαναφέρθηκε, ο δείκτης Chicago PMI αυξήθηκε οριακά στο 52,9 τον Ιούν. 12 από 52,7 τον Μάιο 12. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η άνοδος των δαπανών για κατασκευές κατά +0,9% σε µηνιαία βάση τον Μάιο. 12, µετά από αύξησή +0,6% τον Απρ. 12. Στην αγορά εργασίας, οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταµεία ανεργίας µειώθηκαν κατά 6.000 την εβδοµάδα έως 23.06.2012 µε αποτέλεσµα ο µέσος όρος 4 εβδοµάδων να διαµορφωθεί στις 386,5 χιλ. ήτοι αρκετά χαµηλότερα από το όριο των 400 χιλ. που θεωρείται σηµείο εισόδου προς την ανάπτυξη. Την 6.7.2012 αναµένεται η ανακοίνωση για την αύξηση της απασχόλησης στις ΗΠΑ τον Ιουν. 12, η οποία αν δεν σηµατοδοτεί τη συνέχιση της ανάπτυξης της οικονοµίας των ΗΠΑ, ενδέχεται να συµβάλλει στην περαιτέρω ενίσχυση των προσδοκιών για τη λήψη νέων µέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας (QE3) από τη Fed. Στη ΖτΕ, επιβεβαιώνεται από τα νέα στοιχεία που ανακοινώνονται η πτώση του ΑΕΠ στο 2 ο 3µηνο. 12 περί το -0,3% σε 3µηνιαία βάση, έναντι µηδενικής µεταβολής του στο 1 ο 3µηνο. 12. Ωστόσο, από το 2 ο 6µηνο. 12 αναµένεται σταδιακά βελτίωση των οικονοµικών συνθηκών, µετά την επικύρωση και του νέου Συµφώνου Ανάπτυξης στην Σύνοδο Κορυφής της 29 ης Ιουνίου. Η διάθεση 120 δις για επενδύσεις, θα τονώσει την οικονοµική δραστηριότητα και θα συµβάλλει στη συγκράτηση της αυξητικής πορείας της ανεργίας, η οποία αυξήθηκε σε νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο, 11,1% τον Μάιο 12, από 11,0% τον Απρ. 12. Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος (ESI) στη ΖτΕ µειώθηκε εκ νέου στο χαµηλότερο επίπεδο των τελευταίων 32 µηνών και ειδικότερα στο 89,9 τον Ιούν. 12 από 90,5 τον Μάιο. 12. Σε παρόµοια τροχιά κινήθηκαν και οι επιµέρους δείκτες, υπηρεσιών και µεταποίησης. Σε επίπεδο χωρών, ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος (ESI) στη Γερµανία µειώθηκε στο 100,5 τον Ιούν. 12, από 101,9 τον Μάιο. 12, ενώ στη Γαλλία µειώθηκε στο 91,8, από 93,3 τον Μάιο. 12. Όσον αφορά τη µεταποίηση ο δείκτης ΡΜΙ διαµορφώθηκε στο 45,1 τον Ιούν. 12, όπως και τον Μάιο. 12 (χαµηλότερο επίπεδο από τον Ιούν. 09). Σηµειώνεται ότι ακόµη και στη Γερµανία ο δείκτης PMI στη µεταποίηση µειώθηκε στο 45 τον Ιούν. 12, από 45,2 τον Μάιο. 12, ενώ στη Γαλλία ο δείκτης αυξήθηκε στο 45,2 τον Ιούν. 12, από 44,7 τον Μάιο. 12. Στην Ισπανία ο δείκτης µειώθηκε περαιτέρω στο 41,1 τον Ιούν. 12, από 42 τον Μάιο. 12. Στην αγορά χρήµατος στη ΖτΕ, η αύξηση της προσφοράς χρήµατος Μ3 βελτιώθηκε τον Μάιο 12 και διαµορφώθηκε στο 2,9%, µετά την επιβράδυνση στο 2,5% τον Απρ. 12. Ωστόσο, ο ρυθµός αύξησης της τραπεζικής χρηµατοδότησης προς τα νοικοκυριά περιορίσθηκε αισθητά στο 0,3% σε ετήσια βάση τον Μάιο 12, από 0,5% τον Απρ. 12. Επίσης επιβραδύνθηκε η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις στο 0,1% τον Μάιο 12, από 0,4% τον Απρ. 12. Το ενδιαφέρον της αγοράς επικεντρώνεται στη συνεδρίαση του 4

ιοικητικού Συµβουλίου της ΕΚΤ την 5.7.2012, καθώς εκτιµάται ως αναγκαία, παρά την διατήρηση του πληθωρισµού τον Ιούν. 12 στο 2,4%, η µείωση των επιτοκίων παρέµβασης στο 0,75%. Τέλος, στην αγορά συναλλάγµατος, το Ευρώ ενισχύθηκε από τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της 29 ης Ιουνίου και εκτοξεύθηκε την 29.6.2012 στα 1,2626 USD/EUR, από 1,2443 USD/EUR που ήταν στις 28.6.2012. Η αντίδραση της Φινλανδίας και της Ολλανδίας στο να εµποδίσουν την αγορά κρατικών οµολόγων στη δευτερογενή αγορά είχε ως αποτέλεσµα να δηµιουργήσει πιέσεις στο ευρώ και να υποχωρήσει στο 1,2590 USD/EUR την 3.7.2012. Οι πιέσεις στο ευρώ άρχισαν να περιορίζονται µετά την ανακοίνωση στις ΗΠΑ για την πορεία του δείκτη ΡΜΙ στη µεταποίηση. Η βραχυχρόνια πορεία του ευρώ θα καθορισθεί από τη στάση της ΕΚΤ την 5.7.2012 και την ανακοίνωση για τις νέες θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ την 6.7.2012. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονοµία Πιστωτική Επέκταση: Η τραπεζική χρηµατοδότηση προς τον εγχώριο ιδιωτικό τοµέα (επιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελµατίες και νοικοκυριά) µειώθηκε κατά -4,5% σε ετήσια βάση τον Μάιο. 12 από µείωση κατά -4,7% τον Απρ. 12 και έναντι -1,1% τον Μάιο. 11. Η καθαρή ροή της χρηµατοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τοµέα ήταν αρνητική κατά 940 εκατ. τον Μάιο. 12, έναντι αρνητικής ροής ύψους 2,0 δισ. τον Απρ. 12. Όσον αφορά στις επιχειρήσεις, η µείωση της χρηµατοδότησης διαµορφώθηκε στο -4,4% σε ετήσια βάση τον Μάιο. 12 από -4,7% τον Απρ. 12, -3,3% τον Μάρτ. 12, -2,7% τον Φεβρ. 12 και +0,3% τον Μάι. 11. Αύξηση της χρηµατοδότησης, σε ετήσια βάση, σηµειώθηκε στον κλάδο του Ηλεκτρισµού- Φωταερίου-Ύδρευσης» (+4,4%). Αντίθετα, ο ρυθµός µεταβολής της χρηµατοδότησης ήταν ιδιαίτερα αρνητικός στη Γεωργία (-10,5%), στις Κατασκευές κατά -7,2% και στις Μεταφορές και Επικοινωνίες κατά -6,0% και λιγότερο στη Βιοµηχανία (-3,9%), στον Τουρισµό (-0,2%) και τη Ναυτιλία (-1,0%). Χρηµατοδότηση προς τον Ιδιωτικό Τοµέα (ετήσιοι ρυθµοί µεταβολής) Μάι.'12 Απρ.'12 εκ.'11 Μάι.'11 Σύνολο ιδιωτικού τοµέα -4,5-4,7-3,1-1,1 Α. Επιχειρήσεις -4,4-4,7-2,0 0,3 -Γεωργία -10,5-11,3-5,6-0,6 -Βιοµηχανία -3,9-3,8 0,1-0,7 -Εµπόριο -8,9-8,4-6,0-2,9 -Τουρισµός -0,2-0,3-2,3-0,4 -Ναυτιλία -1,0-0,3 2,4 4,0 -Κατασκευές -7,2-7,2-7,4-0,4 -Ηλεκτρισµός-Φωταέριο-Ύδρευση 4,4 4,9 12,3 17,3 -Μεταφορές, Επικοινωνίες πλήν Ναυτιλίας -6,0-5,2-3,7-11,2 Β. Ελεύθεροι Επαγγελµατίες -5,8-6,6-6,6-3,2 Γ. Νοικοκυριά -4,3-4,4-3,9-2,3 -Καταν/κή Πίστη + Λοιπά Καταν/κά -6,3-6,5-6,2-3,8 -Στεγαστικά άνεια -3,5-3,4-2,9-1,7 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Η πτώση του υπολοίπου των δανείων προς τα Νοικοκυριά διαµορφώθηκε τον Μάιο 12 στο -4,3% σε ετήσια βάση, από -4,4% τον Απρ. 12 και -2,3% τον Μάιο. 11. Ειδικότερα, το υπόλοιπο των καταναλωτικών δανείων µειώθηκε κατά -6,3% τον Μάιο 12 από -6,5% τον Απρ. 12 και -3,8% τον Μάιο 11, ενώ ο αρνητικός ρυθµός µεταβολής των στεγαστικών δανείων ήταν στο -3,5% τον Μάιο του 2012, από -3,4% τον Απρ. 12, -1,7% τον Μάιο. 11. Η αρνητική ροή των δανείων προς τα νοικοκυριά είναι κυρίως αποτέλεσµα της µεγάλης πτώσης της ζήτησης διαρκών καταναλωτικών αγαθών, ιδιαίτερα δε της µεγάλης πτώσης της ζήτησης επιβατικών αυτοκινήτων και οικιστικών ακινήτων. Η πτώση των πιστώσεων προς τους ελεύθερους επαγγελµατίες, αγρότες και ατοµικές επιχειρήσεις διαµορφώθηκε στο -5.8% τον Μάιο. 12 από -6,6% τον Απρ. 12, -7,8% και -3,2% τον Μάιο. 11. Σηµειώνεται η µεγάλη αύξηση των συνολικών τραπεζικών δανείων σε καθυστέρηση στο 15,9% του συνόλου αυτών των δανείων στο τέλος εκεµβρίου 2011, από 14,7% του συνόλου στο τέλος Σεπτεµβρίου 2011 και από 10,5% στο τέλος εκεµβρίου του 2010. Ειδικότερα, ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η αύξηση του ποσοστού των καταναλωτικών και των στεγαστικών δανείων σε καθυστέρηση ως προς το σύνολο των δανείων αυτών που διαµορφωνόταν στο 26,4% και στο 14% του συνόλου αντίστοιχα στο τέλος Σεπτεµβρίου 2011 και έχει αυξηθεί περαιτέρω στους επόµενους µήνες (βλ. ιάγραµµα). Περίπου το 46% των δανείων σε καθυστέρηση καλύπτονται από προβλέψεις για κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου που έχουν πραγµατοποιήσει οι Τράπεζες, ενώ οι τελευταίες καλύπτονται επίσης από προσηµειώσεις ακινήτων και άλλα ενέχυρα που έχουν λάβει ως καλύµµατα για τις δανειοδοτήσεις τους. Η εξέλιξη της τραπεζικής χρηµατοδότησης στους επόµενους µήνες θα εξαρτηθεί σε σηµαντικό βαθµό από τις εξελίξεις που θα σηµειωθούν όσον αφορά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών µετά τις ζηµιές που υπέστησαν από τη συµµετοχή τους στο PSI plus, καθώς και από τη συνέχιση της οµαλής χρηµατοδότησής τους από το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ), πράγµα που προϋποθέτει την οµαλή και ικανοποιητική υλοποίηση του Μεσοπρόθεσµου Πλαισίου ηµοσιονοµικής Στρατηγικής 2012-2014 για έξοδο της χώρας από την κρίση. 30 25 20 15 10 5 Λόγος των δανείων σε καθυστέρηση, προς το σύνολο των δανείων Καταναλωτικά Σημείωση: στοιχεία σε επίπεδο τραπεζών Σύνολο Στεγαστικά Επιχειρηματικά Q4 2009Q1 2010Q2 2010Q3 2010Q4 2010Q1 2011Q2 2011Q3 2011Q4 2011 Πηγή: ΤτΕ, Εκθέσεις Διοικητή Η Κυβέρνηση συνεργασίας που σχηµατίσθηκε στις εκλογές του Ιουνίου 2012 προωθεί ήδη την απρόσκοπτη εφαρµογή του ΜΠ Σ 2012-2014, µε 5

όποιες προσαρµογές θα συµφωνηθούν µε την τρόικα µε στόχο την εξασφάλιση και της ανάκαµψης της οικονοµίας. Σε αυτά τα πλαίσια αναµένεται να συνεχιστεί και η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού συστήµατος της χώρας, αποκαθιστώντας την αξιοπιστία του (τώρα που οι αιτιάσεις περί καταργήσεως του Μνηµονίου και περί πιθανή εξόδου από το Ευρώ έχουν διακοπεί) και τη δυνατότητά του να προσελκύσει την εθνική αποταµίευση και να χρηµατοδοτεί την ανάπτυξη της οικονοµίας. Ενίσχυση της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων αναµένεται και από την αύξηση της εισροής κοινοτικών πόρων µέσω των προγραµµάτων του ΕΣΠΑ, σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τη βελτίωση των προοπτικών ανάκαµψης των επενδύσεων µέσω της προώθησης των επενδυτικών προγραµµάτων που συγχρηµατοδοτούνται σε µεγάλο βαθµό από τα ιαρθρωτικά Ταµεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτά ωστόσο προαπαιτούν την επίτευξη προόδου στην υλοποίηση του ΜΠ Σ 2012-2014 και την αποτελεσµατική χρήση των πόρων που θα εξασφαλίσει η Ελλάδα από το 1 ο και το 2 ο ΠΧΕ από τη ΖτΕ, το ΝΤ και το ΕΣΚΤ. Καταθέσεις Ιδιωτών: Οι συνολικές καταθέσεις του ιδιωτικού τοµέα στα εγχώρια πιστωτικά ιδρύµατα µειώθηκαν σηµαντικά στα 157,4 δις τον Μάιο 12 από 165,9 δις τον Απρ. 11, από 165,3 τον Μάρτ. 12, 164,3 τον Φεβρ. 12 ( εκ. 11: 174,1 δις), έναντι 191,8 δις τον Μάιο. 11. Η µείωση αυτή των καταθέσεων τον Μάιο 12 συνδέεται µε τη επιδείνωση του οικονοµικού κλίµατος ( είκτης Οικονοµικού Κλίµατος ΙΟΒΕ: Μάιος 12: 76,0, Απρ. 12: 77,3, Μάρτ. 12: 75,7) αλλά και µε το ασταθές τον Μάιο µετεκλογικό αποτέλεσµα, που προκαλούσε αµφιβολία για τη δυνατότητα υλοποίησης του προγράµµατος προσαρµογής της ελληνικής οικονοµίας και για τη δυνατότητα της χώρας να παραµείνει ως πλήρες µέλος της Ζώνης του Ευρώ. Με αυτά τα δεδοµένα, οι καταθέσεις ιδιωτών µειώθηκαν σηµαντικά κατά -19,1% σε ετήσια βάση τον Μάιο 12, από -17,0% τον Απρ. 12, -17,4% τον Μάρτ. 12 και -19,3% τον Φεβρ. 12, έναντι -11,8% τον Μάιο. 11. Ειδικότερα, οι καταθέσεις ταµιευτηρίου µειώθηκαν κατά -20,5%, έναντι -15,6% τον Μάιο 11 και οι προθεσµιακές καταθέσεις µειώθηκαν κατά - 18,3% (Μάιος. 11: -9,7%). Η πτώση των καταθέσεων των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών στην Ελλάδα ξεκίνησε από το 2010, µετά από µια εντυπωσιακή πορεία αύξησης αυτών των καταθέσεων στην περίοδο 2002 2009, όπου σηµειώθηκε µέση ετήσια αύξησή τους κατά 12,4%, έναντι µέσης ετήσιας αύξησης του ονοµαστικού ΑΕΠ κατά 5,9%. Ειδικότερα, το 2009 σηµειώθηκε αύξηση των καταθέσεων των ιδιωτών και των επιχειρήσεων κατά 133 δις έναντι του 2002, έναντι αύξησης του καταγεγραµµένου ονοµαστικού ΑΕΠ στην ίδια περίοδο κατά µόνο 76,8 δις. Από το 2010, µε την είσοδο της Ελλάδος στην βαθειά κρίση δηµοσίου χρέους και σε µια περίοδο µεγάλης πτώσης του ΑΕΠ, ξεκίνησε σταδιακά στην αρχή µείωση των καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες, η οποία επιταχύνθηκε από τον Σεπτ. 11. Συνεπώς, στο τέλος του Μαΐου 2012 οι συνολικές καταθέσεις του ιδιωτικού τοµέα ήταν στα 157,4 δις (στο 75,3% του ΑΕΠ) µειωµένες κατά 80,0 δις από το υψηλότερο επίπεδό τους τον εκ. 09 ( 237,3 δις). Η πτώση αυτή των ιδιωτικών καταθέσεων οφείλεται στην αυξανόµενη συζήτηση στη χώρα περί «ακύρωσης» του Μνηµονίου και περί αντιστροφής του ΜΠ Σ 2012-2014 που αν εφαρµοζόταν θα οδηγούσε τη Χώρα εκτός του Ευρώ. Επίσης η έκταση της µείωσης των καταθέσεων συµβάλλει στη µεγάλη πτώση της πιστωτικής επέκτασης και στη χειροτέρευση της ύφεσης στην ελληνική οικονοµία στο 4 ο 3µηνο του 2011 και στο 1 ο 6µηνο του 2012. σε δις 2002 128,4 115,8 104,8 2003 2004 2005 173,4 156,9 2006 2007 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Ελλάδα: Καταθέσεις εγχώριων επιχειρήσεων και νοικοκυριών (στοιχεία τέλος περιόδου) 237,3 227,3 209,5 197,2 2008 2009 2010 2011 174,1 165,9 165,3 157,4 Μάρ. 12 Απρ. 12 Μάιο ς 12 Τόσο η ύφεση, όσο και η πτώση των καταθέσεων έχουν λάβει πολύ µεγαλύτερες διαστάσεις, από ό,τι αναµενόταν εξαιτίας της συστηµατικής διάβρωσης του οικονοµικού κλίµατος στη χώρα στο 4 ο 3µηνο 11 και στο 1 ο 6µηνο του 2012. Σηµειώνεται ότι ακόµα και µε µικρή βελτίωση του οικονοµικού κλίµατος, οι καταθέσεις αυξάνονται, όπως συνέβη τόσο τον Ιούλιο-Αύγουστο του 2011, αλλά κυρίως τον εκ. 2011, όταν η αβεβαιότητα µετριάσθηκε µετά την καταβολή της 6 ης δόσης του δανείου των 110 δις, η οποία καθυστερούσε από τον Σεπτ. 11. Επίσης, µε την βελτίωση της οικονοµικής εµπιστοσύνης, λόγω της δροµολόγησης του 2 ου Πακέτου Χρηµατοοικονοµικής Ενίσχυσης της Ελλάδος και της ολοκλήρωσης της συµµετοχής του ιδιωτικού τοµέα στην ανταλλαγή οµολόγων του Ελληνικού ηµοσίου (PSI plus), οι καταθέσεις αυξήθηκαν και πάλι τον Μαρτ. 12 και τον Απρ. 12, µετά την σηµαντική πτώση τους τον Ιαν. 12 και τον Φεβρ. 12. Σε κάθε περίπτωση, η εµπιστοσύνη στο ελληνικό τραπεζικό σύστηµα θα ισχυροποιηθεί εφόσον ολοκληρωθεί η προωθούµενη επικείµενη ανα-κεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Η εµπιστοσύνη µάλιστα θα ισχυροποιηθεί και θα αποκτήσει θεσµική διάσταση µε την χωρίς καθυστέρηση αποτελεσµατική υλοποίηση του Μεσοπρόθεσµου Προγράµµατος ηµοσιονοµικής Στρατηγικής 2012-2015, όπως αυτό έχει σχεδιασθεί σε συµφωνία µε την Τρόικα και ψηφισθεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο. 6

Λιανικές Πωλήσεις: Ο γενικός δείκτης όγκου των πωλήσεων στο λιανικό εµπόριο (εκτός καυσίµων) µειώθηκε κατά -12,6% σε ετήσια βάση στο 4µηνο 12, µετά την πτώση του κατά -12,5% σε ετήσια βάση το 4µηνο 11. Ειδικότερα, η πτώση του δείκτη διαµορφώθηκε στο πολύ υψηλό -14,0% τον Απρ. 12, από -14,3% τον Μάρτ. 12, έναντι -7,8% τον Απρ. 11. Η πτώση του όγκου των λιανικών πωλήσεων, χωρίς τα καύσιµα, σε συνδυασµό µε την πτώση του αριθµού των νέων ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων (12µηνος ρυθµός, 5µηνο 12: -40,3%) και τη µείωση της ζήτησης Υπηρεσιών (ΙΟΒΕ: δείκτης προσδοκιών στις Υπηρεσίες: 1 ο 5µηνο 12/11: -11,4%), αντανακλά τη σηµαντική µείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης στους πρώτους µήνες του 2012 (2011: -7,1%). Σηµειώνεται ότι τον Απρ. 12 ο δείκτης όγκου των πωλήσεων των καταστηµάτων λιανικού εµπορίου χωρίς καύσιµα ήταν κατά -32,7% χαµηλότερος από ό,τι τον Απρίλιο του 2007. Η µεγάλη πτώση του όγκου των λιανικών πωλήσεων στο 4 ο 3µηνο 11 και στο 1 ο 3µηνο 12 ήρθε µετά την ικανοποιητική εξέλιξη του δείκτη όγκου των πωλήσεων τον Ιούλιο Αύγουστο 2011, όταν ο δείκτης αυτός είχε σηµειώσει µικρή µείωση κατά -2,0% τον Ιούλ. 11 και αύξηση κατά +1,2% τον Αύγ. 11. Η µεγάλη καθυστέρηση στην ολοκλήρωση του 2 ου Πακέτου Χρηµατοδοτικής Ενίσχυσης (2 ο ΠΧΕ) της Ελλάδος από τη Ζώνη του Ευρώ και το ΝΤ, διαδικασία που αντί για τον Σεπτ. 11 ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2012, οδήγησε στην πλήρη ανατροπή της πορείας ανάκαµψης της ελληνικής οικονοµίας και των λιανικών πωλήσεων που διαφαινόταν το 3 ο 3µηνο του 2011. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πιο κάτω Πίνακα, η κατάσταση στην αγορά είναι ιδιαίτερα αρνητική στο 4µηνο του 2012. Ειδικότερα, σηµειώθηκε µεγάλη πτώση του όγκου των πωλήσεων ακόµα και στα µεγάλα καταστήµατα τροφίµων κατά -8,7% σε ετήσια βάση, µετά την πτώση τους κατά -6,5% και στο 1 ο 4µηνο 11. Επίσης, σηµειώθηκε µεγάλη πτώση του όγκου των πωλήσεων στα πολυκαταστήµατα κατά -14,1%, µετά την αύξησή του κατά +4,5% στο 4µηνο 11. Ετήσιες Ποσοστιαίες Mεταβολές τoυ Mέσου είκτη Όγκου Λιανικών Πωλήσεων Κατηγορίες Καταστηµάτων Ιαν-Απρ'12 Ιαν-Απρ'11 Μεγάλα Kαταστήµατα Tροφίµων -8,7-6,5 Πολυκαταστήµατα -14,1 4,5 Μικρά Καταστήµατα Τροφίµων -19,5-13,6 Φαρµακευτικά-Καλλυντικά -8,7-19,2 Ένδυση-Υπόδηση -22,7-21,6 Έπιπλα-Ηλεκτρ. Είδη -16,5-23,4 Βιβλία-Χαρτικά-Λοιπά είδη -13,0-3,4 Καύσιµα και λιπαντικά αυτοκινήτων -16,8-18,3 Γενικός είκτης Όγκου -13,2-13,3 Γενικός είκτης Όγκου εκτός Καυσίµων και Λιπαντικών Αυτοκινήτων Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ. -12,6-12,5 Συνεχίζεται επίσης η πτώση των πωλήσεων στα µικρά καταστήµατα τροφίµων κατά -19,5% το 4µηνο 12 (4µηνο 11: -13,6%), στα καταστήµατα ένδυσης-υπόδησης κατά -22,7% το 4µηνο 12 (4µηνο 11: -21,6%), στα καταστήµατα επίπλων ηλεκτρικών ειδών-οικιακού εξοπλισµού κατά -16,5% (4µηνο 11: -23,4%) και στα καταστήµατα µε βιβλίαχαρτικά και λοιπά είδη κατά -13,0% στο 4µηνο. 11 (4µηνο 11: -3,4%). Μικρότερη ήταν η πτώση στον κλάδο των φαρµακευτικών-καλλυντικών κατά -8,7% στο 4µηνο. 12 από -19,2% το 4µηνο 11. είκτες Οικονοµικού Κλίµατος: Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος στην Ελλάδα, που δηµοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επιδεινώθηκε περαιτέρω σηµαντικά στο 74,1 τον Ιούν. 12, από 76,0 τον Μάιο 12, 77,3 τον Απρ. 12, έναντι 75,0 του Ιούν. 11. Η µείωση του δείκτη οικονοµικού κλίµατος τον Ιούν. 12 συνδέεται µε την αναµονή του εκλογικού αποτελέσµατος στο 1 ο 15θήµερο του Ιουνίου και αφετέρου µε την γενικότερη επιδείνωση του οικονοµικού κλίµατος στη Ζώνη του Ευρώ. Σηµειώνεται ότι το οικονοµικό κλίµα υποχώρησε τον στη ΖτΕ τον Ιούν. 12, (Ιούν. 12: 89,9, Μάιος 12: 90,5, Απρ. 12: 92,9), ενώ στην ΕΕ-27 παρέµεινε αµετάβλητο (Ιούνιος και Μάιος 12: 90,4). Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ-27 κατέγραψαν µείωση του οικονοµικού κλίµατος. Ανάµεσα στις επτά µεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες, εντονότερη µείωση στον δείκτη εµπιστοσύνης, εντός του Ιούν. 12, παρατηρήθηκε στη Γαλλία (-1,5), στη Γερµανία (-1,4), στην Πολωνία (-1,3) και λιγότερο στην Ολλανδία (-0,7). Αντίθετα, βελτίωση παρατηρήθηκε στο Ην. Βασίλειο (+1,9), στην Ισπανία (+1,0) και την Ιταλία (+0,9). Η Γερµανία παραµένει η µόνη χώρα στην οποία ο σχετικός δείκτης εµπιστοσύνης εξακολουθεί να κινείται πάνω από τον µακροχρόνιο µέσο όρο του (µέσος όρος: 100 (1990-2011), Ιούν. 12: 100,5). Ειδικότερα στην Ελλάδα, σύµφωνα µε τους επιµέρους σχετικούς δείκτες του ΙΟΒΕ: Στη Βιοµηχανία, ο δείκτης οικονοµικής εµπιστοσύνης επιδεινώθηκε στο -24,9 τον Ιούν. 12 από -21,9 τον Μάιο 12, -19,3 τον Απρ. 12, έναντι του επίσης χαµηλού -22,7 τον Ιούν. 11. Η δυσµενής αυτή τροπή του δείκτη της Βιοµηχανίας οφείλεται κυρίως στην αποδυνάµωση των εκτιµήσεων για την εξέλιξη της παραγωγής στους προσεχείς µήνες (Ιούν. 12: -8,66, Μάιος 12: +3,30, Απρ. 12: +13,79, Μάρτ. 12: +0,78, Ιούν. 11: -4,84), σε συνδυασµό µε τη µείωση των προσδοκιών για τις πωλήσεις στο προσεχές 3µηνο (Ιούν. 12: -6,25, Μάιος 12: 0,70, Απρ. 12: +12,76, Μάρτ. 12: +2,3, Ιούν. 11: -3,58). Αντίθετα, σηµειώθηκε άνοδος των προβλέψεων για τις εξαγωγές στο προσεχές 3µηνο (Ιούν. 12: +15,26, Μάιος 12: +12,90, Απρ. 12: +16,11, Μάρτ. 12: +13,8, Ιούν.11:+12,43). Η πτώση του οικονοµικού κλίµατος στη Βιοµηχανία αντικατοπτρίζεται και στην πτώση του δείκτη υπευθύνων προµηθειών (PMI), στο 40,1 τον Ιούν. 12 από 43,1 τον Μάιο 12, έναντι 45,5 τον Ιούν. 11. 7

Στο Λιανικό Εµπόριο, οι επιχειρηµατικές προσδοκίες υποχώρησαν στο -35,2 τον Ιούν. 12, από -34,9 τον Μάιο 12, -37,6 τον Απρ. 12 και έναντι -41,6 τον Ιούν. 11. Συγκεκριµένα, µειώθηκαν αισθητά οι προοπτικές για τις παραγγελίες στους προσεχείς τρεις µήνες (Ιούν. 12: -53,81, Μάιος 12: -48,0, Απρ. 12: -57,48, Μάρτ. 12: -61,6, Ιούν. 11: -48,03), καθώς και οι βραχυπρόθεσµες προοπτικές για τις πωλήσεις (Ιούν. 12: -48,88, Μάιος 12:-43,32, Απρ. 12: -47,42, Μάρτ. 12: -57,8, Ιούν. 11: -46,47). Γενικά, το επίπεδο των προσδοκιών στον κλάδο παραµένει σε ιδιαιτέρως χαµηλό επίπεδο. Στις Υπηρεσίες, ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος κατολίσθησε στο -43,2 τον Ιούν. 12 από -31,1 τον Μάιο 12, έναντι -27,4 τον Ιούν. 11. Παράλληλα, οι προοπτικές της ζήτησης για το επόµενο 3µηνο αποδυναµώθηκαν στο -37,87 τον Ιούν. 12 από - 25,73 τον Μάιο 12, έναντι -12,96 τον Ιούν. 11. Ωστόσο, στον κλάδο του εξωτερικού τουρισµού αυξήθηκαν οι επιχειρηµατικές προσδοκίες τον Ιούν. 12 ιδίως στα «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια» (Ιούν. 12: +78,46, Μάιος 12: +57,25, έναντι όµως +98,16 τον Ιούν. 11) και ικανοποιητικά στα «Τουριστικά Πρακτορεία» (Ιούν 12: +73,10, Μάιος 12: +84,65, Ιούν. 11+75,77). Στις Κατασκευές, ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος σηµείωσε µικρή µείωση στο -61,8 τον Ιούν. 12 από το ήδη πολύ χαµηλό -61,3 τον Μάιο 12,, έναντι -75,0 τον Ιούν. 11. Γενικά, ο δείκτης εµπιστοσύνης στις κατασκευές - κυρίως δηµοσίων έργων, παρουσιάζει µεταπτώσεις ανάλογα µε τις εκτιµήσεις για επανεκκίνηση ή όχι των έργων βασικής υποδοµής, ιδίως µέσω του ΕΣΠΑ 2007-2013. Παράλληλα, στο σύνολο των ιδιωτικών κατασκευών ο σχετικός δείκτης εµπιστοσύνης του ΙΟΒΕ αυξήθηκε στο 30,0 τον Ιούν. 12 (1996-2006=100) από 20,35 τον Μάιο 12, έναντι όµως 60,57 τον Ιούν. 11, παραµένοντας από καιρού σε πολύ χαµηλά επίπεδα. Σηµειώνεται, η βελτίωση των προσδοκιών τόσο στην κατασκευή κατοικιών (Ιούν. 12: 38, Μάιος 12: 20,2, έναντι 28,39 τον Ιούν. 11, όσο και στην κατασκευή των λοιπών ιδιωτικών κτιρίων (Ιούν. 12: +27,4, Μάιος 12: +20,48, Ιούν. 11: +62,63). Η Καταναλωτική Εµπιστοσύνη των Νοικοκυριών βελτιώθηκε εκ νέου στο -70,4 τον Ιούν. 12, από -75,8 τον Μάιο 12 από -78,7 τον Απρ. 12 και -79,3 τον Μάρτ, 12 από το πολύ χαµηλό -83,5 τον Φεβρ. 12, έναντι -75,0 τον Ιούν 11. Η καλυτέρευση της καταναλωτικής εµπιστοσύνης τον Ιούν. 12 προήλθε κυρίως από την προσδοκία των νοικοκυριών για βελτίωση της κοινωνικοοικονοµικής ζωής από την νέα Κυβέρνηση συνεργασίας. Παγκόσµια Οικονοµία ΗΠΑ: Η αύξηση του ΑΕΠ (τελική εκτίµηση) διαµορφώθηκε στο 1,9% σε ετησιοποιηµένη βάση στο 1 ο 3µηνο 12, από 3,0% στο 4 ο 3µηνο 11, 1,8% στο 3 ο 3µηνο 11, 1,3% στο 2 ο 3µηνο 11 και 1,7% το 2011. Σηµειώνεται η σηµαντική αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης, ιδιαίτερα για διαρκή καταναλωτικά αγαθά, και των επενδύσεων σε κατοικίες. Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης διαµορφώθηκε υψηλότερα στο 2,5% σε ετησιοποιηµένη βάση από 2,1% στο 4 ο 3µηνο 11, 1,7% στο 3 ο 3µηνο 11, 0,7% στο 2 ο 3µηνο 11 και 2,2% το 2011. Η αύξηση της κατανάλωσης διαρκών καταναλωτικών αγαθών ανήλθε στο 13,7% σε ετησιοποιηµένη βάση το 1 ο 3µηνο 12 από 16,1% στο 4 ο 3µηνο 11, 5,7% στο 3 ο 3µηνο 11, -5,3% στο 2 ο 3µηνο 11 και 8,2% το 2011, µε αποτέλεσµα να επιβεβαιώνεται η εκτίµηση ότι οι καταναλωτές έχουν αρχίσει σταδιακά να δαπανούν µεγαλύτερο τµήµα του διαθέσιµου εισοδήµατος τους. ΗΠΑ - ΑΕΠ % µεταβολή σε ετησιοποιηµένη βάση 1ο 3µηνο'12 4ο 3µηνο'11 3ο µηνο'11 2011 ΑΕΠ 1,9 3,0 1,8 1,7 Κατ. απάνη 2,5 2,1 1,7 2,2 ιαρκή Αγαθά 13,7 16,1 5,7 8,2 Επιχ. Επενδύσεις 3,1 5,2 15,7 8,8 Επενδ. σε Κατοικίες 20,0 11,6 1,3-1,3 Εξαγωγές 4,2 2,7 4,7 6,7 Εισαγωγές 2,7 3,7 1,2 4,9 Πηγή: Bureau of Economic Analysis Η κυβερνητική δαπάνη (για κατανάλωση και επενδύσεις) υποχώρησε κατά -4,0% στο 1 ο 3µηνο 12, από -4,2% στο 4 ο 3µηνο 12, -0,1% στο 3 ο 3µηνο του 2011, -0,9% στο 2 ο 3µηνο 11 και -2,1% το 2011. Η αρνητική πορεία ενδέχεται να συνεχισθεί και στα επόµενα 3µηνα, καθώς θα τίθενται σταδιακά σε εφαρµογή αυστηρότερα µέτρα για τη µείωση των δηµοσίων δαπανών. Θετική επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ στο 1 ο 3µηνο 12 είχαν οι καθαρές εξαγωγές, κατά +0,10 ποσοστιαίες µονάδες (αύξηση των εξαγωγών κατά 4,2% σε ετησιοποιηµένη βάση και αύξηση των εισαγωγών κατά 2,7%). Θετική συµβολή στην αύξηση του ΑΕΠ στο 1 ο 3µηνο 12 είχαν και οι επιχειρηµατικές επενδύσεις, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 3,1% (4 ο 3µηνο 11: 5,2%), ενώ οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξήθηκαν ικανοποιητικά κατά 20,0%, (4 ο 3µηνο 11: 11,6%), συµβάλλοντας στην αύξηση του ΑΕΠ κατά +0,42 π.µ. Η αύξηση των επενδύσεων αναµένεται να επιβραδυνθεί στα επόµενα 3µηνα αν εφαρµοσθούν νέα µέτρα δηµοσιονοµικής πολιτικής τα οποία ενδεχοµένως να επιδράσουν περιοριστικά στην αύξηση της εγχώριας ζήτησης και εάν η αυξητική πορεία των εξαγωγών των ΗΠΑ δεν αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτική. Επιπλέον, η κατανάλωση των ιδιωτών παρέµεινε αµετάβλητη σε ετήσια βάση τον Μάιο. 12 από 0,1% τον Απρ. 12 και τον Μάρτ. 12, ενώ το διαθέσιµο εισόδηµα αυξήθηκε κατά 0,2% σε ετήσια βάση τον Μάιο. 12 και τον Απρ. 12 και 0,4% τον Μάρτ. 12. Το ποσοστό αποταµίευσης ενισχύθηκε ελαφρά στο χαµηλό 3,9% τον Μάιο. 12 από 3,7% τον Απρ. 12. Ο τελικός δείκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης Reuters/UoM σηµείωσε σηµαντική υποχώρηση (τη µεγαλύτερη των τελευταίων 6 µηνών) στο 73,2 τον Ιούν. 12, έναντι 79,3 τον Μάιο 12, 76,4 τον Απρ. 12, και 76,2 τον Μάρτ. 12. 8

Στον τοµέα της παραγωγής σηµειώθηκε πτώση του δείκτη υπευθύνων προµηθειών (ISM) στον κλάδο της µεταποίησης, κάτω του 50 και συγκεκριµένα στο 49,7 τον Ιούν. 12 από 53,5 τον Μάιο. 12, 54,8 τον Απρ. 12 και 53,4 τον Μάρτ. 12. Ο δείκτης για τις νέες παραγγελίες υποχώρησε ακόµα περισσότερο στο 47,8 τον Ιούν. 12 από 60,1 τον Μάιο. 12, 58,2 τον Απρ. 12 και 54,5 τον Μάρτ. 12. Ο δείκτης για την απασχόληση µειώθηκε ελαφρά στο 56,6 τον Ιούν. 12 από 56,9 τον Μάιο. 12, 57,3 τον Απρ. 12 και 56,1 τον Μάρτ. 12. Ο δείκτης για τις εξαγωγικές παραγγελίες µειώθηκε σηµαντικά στο 47,5 τον Ιούν. 12, από 53,5 τον Μάιο. 12, 59,0 τον Απρ. 12. και 54,0 τον Μάρτ. 12. Συµπερασµατικά, το επίπεδο του δείκτη δείχνει ότι η οικονοµία των ΗΠΑ είναι ακόµα εύθραυστη και ότι η κρίση στην Ευρώπη έχει αντίκτυπο και στις παραγγελίες από το εξωτερικό. Η διαµόρφωση του δείκτη PMI στα επίπεδα του Ιουν. 2012 σηµατοδοτεί πιθανώς νέα επιβράδυνση της ανάπτυξης περί το 1,0% σε ετησιοποιηµένη βάση, στο 2 ο 3µηνο. 12, από 1,9% στο 1 ο 3µηνο. 12 Αντίθετα µε τον δείκτη ISM, ο δείκτης υπευθύνων προµηθειών Chicago PMI αυξήθηκε οριακά στο 52,9 τον Ιούν. 12 από 52,7 τον Μάιο 12, 56,2 τον Απρ. 12 και 62,2 τον Μάρτ. 12. Οι δαπάνες για κατασκευές αυξήθηκαν κατά +0,9% σε µηνιαία βάση τον Μάιο. 12, µετά από αύξησή τους κατά +0,6% τον Απρ. 12, ενώ σε ετήσια βάση οι εν λόγω δαπάνες ήταν αυξηµένες κατά 7,0%. Στον τοµέα της αγοράς εργασίας, οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταµεία ανεργίας µειώθηκαν κατά 6 χιλ. την εβδοµάδα που έκλεισε την 23.06.2012 και διαµορφώθηκαν στις 386 χιλ. Επίσης, ο µέσος 4 εβδοµάδων διαµορφώθηκε στις 386,75 χιλ. κάτω από το κρίσιµο όριο των 400 χιλ., που σηµατοδοτεί ανάπτυξη στην οικονοµία. Ζώνη του Ευρώ: Ενισχύονται οι ενδείξεις για πτώση του ΑΕΠ περί το -0,3% σε 3µηνιαία βάση το 2 ο 3µηνο. 12, έναντι µηδενικής µεταβολής το 1 ο 3µηνο. 12, ενώ ακόµα και η Γερµανία επηρεάστηκε αρνητικά στο 3µηνο αυτό από την ύφεση των περισσότερων οικονοµιών στη ΖτΕ και την επιδείνωση της κρίσης χρέους. Ωστόσο, από το 2 ο 6µηνο. 12 αναµένεται σταδιακά βελτίωση των οικονοµικών συνθηκών, µετά και την επικύρωση του νέου Συµφώνου Ανάπτυξης στην Σύνολο Κορυφής στις 29.6.2012 σύµφωνα µε το οποίο θα διατεθούν κεφάλαια ύψους 120 δις για επενδύσεις, προκειµένου να τονωθεί η οικονοµική δραστηριότητα και να αντιµετωπιστεί το έντονο πρόβληµα της ανεργίας. Ειδικότερα: α) Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος (ESI) στη ΖτΕ µειώθηκε και πάλι σε χαµηλό επίπεδο 32 µηνών, στο 89,9 τον Ιούν. 12, από 90,5 τον Μάιο. 12 και 92,9 τον Απρ. 12. Όσον αφορά στους επιµέρους δείκτες, ο υποδείκτης των υπηρεσιών χειροτέρευσε αισθητά στο -7,4 τον Ιούν. 12, από -4,9 τον Μάιο. 12 και -2,4 τον Απρ. 12, ενώ και ο υποδείκτης στη µεταποίηση µειώθηκε στο -12,7 τον Ιούν. 12, από -11,4 τον Μάιο. 12, επιβεβαιώνοντας την έντονη ύφεση στους συγκεκριµένους κλάδους της οικονοµίας. Επιπλέον, ο δείκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης εξακολουθεί να διαµορφώνεται σε χαµηλό επίπεδο, στο -19,3 τον Μάιο. 12, από -19,9 τον Απρ. 12 και -19,8 τον Ιούν. 12, από -19,3 τον Μάιο. 12. Η επιβάρυνση των νοικοκυριών µε τη µείωση των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων σε συνδυασµό µε το πολύ υψηλό ποσοστό ανεργίας και τον πληθωρισµό δεν επιτρέπουν προσδοκίες για ουσιαστική αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης στα επόµενα 3µηνα. Η Ε. Επιτροπή εκτιµά πτώση της κατανάλωσης των νοικοκυριών στη ΖτΕ κατά -0,6 το 2012, από πολύ µικρή αύξηση κατά 0,2% το 2011. Στη Γερµανία, ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος µειώθηκε στο 100,5 τον Ιούν. 12, από 101,9 τον Μάιο. 12 και 103,3 τον Απρ. 12, αλλά συνεχίζει να είναι σε επίπεδο υψηλότερο από τον µέσο όρο της ΖτΕ (1990-2012: 100). Η πτώση του δείκτη ωστόσο, για 4 ο συνεχή µήνα δείχνει ότι η ύφεση των οικονοµιών της περιφέρειας επηρεάζουν πλέον και τον πυρήνα της Ευρώπης, ακόµα και την πιο ισχυρή οικονοµία. Ενδεικτική είναι και η πτώση του δείκτη καταναλωτικής εµπιστοσύνης στο -1,3 τον Ιούν. 12, από 0,4 τον Μάιο. 12 αντικατοπτρίζοντας τις ανησυχίες των καταναλωτών για τις επιβραδυνόµενες οικονοµικές συνθήκες της χώρας. Στη Γαλλία ο δείκτης ESI µειώθηκε αισθητά στο 91,8, από 93,3 τον Μάιο. 12 και 95,3 τον Απρ. 12. Ενθαρρυντικά ωστόσο είναι στη Γαλλία τα στοιχεία για την εξέλιξη της κατανάλωσης, καθώς η καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 0,4% σε µηνιαία βάση τον Μάιο 12 (+0,6% σε ετήσια βάση), από την αναθεωρηµένη προς τα πάνω αύξηση κατά 0,7% τον Απρ. 12, παρά την µείωση της δαπάνης για ενεργειακά προϊόντα κατά -3,3%, από αύξηση 11,1% τον Απρ. 12. Η γαλλική οικονοµία ήδη το 2 ο 3µηνο. 12 είχε µηδενική αύξηση του ΑΕΠ, λόγω κυρίως της µεγάλης πτώσης των επενδύσεων, ενώ το 2012 το Υπουργείο Οικονοµικών αναθεώρησε προς τα κάτω την αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,4% ή και χαµηλότερα (από 0,7% που εκτιµούσε αρχικά). Στην Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος αν και σηµείωσε µικρή βελτίωση, παραµένει σε χαµηλό επίπεδο. β) Ο δείκτης ΡΜΙ στη µεταποίηση µειώθηκε εκ νέου και παρέµεινε στο χαµηλότερο επίπεδο από τον Ιούν. 09, στο 45,1 και τον Ιούν. 12, από στο 45,9 τον Απρ. 12. Το επίπεδο αυτό, σηµατοδοτεί πτώση της παραγωγής αγαθών κατά -1,0% το 2 ο 3µηνο. 12, ενώ µεγαλύτερη µείωση αναµένεται το 2 ο 6µηνο. 12, καθώς οι επιχειρήσεις και βιοµηχανίες ετοιµάζονται να προβούν σε νέες περικοπές εργαζοµένων. Ενδεικτικό είναι ότι και ο υποδείκτης της απασχόλησης εξακολουθεί να διαµορφώνεται σε χαµηλό επίπεδο (χαµηλότερο από τον Ιαν. 10), στο 46,7 τον Ιούν. 12. Επίσης, είναι πλέον εµφανές ότι η έντονη ύφεση στον κλάδο της µεταποίησης έχει επεκταθεί σε όλες τις οικονοµίες της ΖτΕ, εκτός της Ιρλανδίας, ακόµα και στη Γερµανία. Ειδικότερα, στη Γερµανία ο δείκτης ΡΜΙ στη µεταποίηση µειώθηκε σε χαµηλό επίπεδο 3 ετών, στο 45,0 τον Ιούν. 12, από 45,2 τον Μάιο. 12, εξέλιξη που σε συνδυασµό µε την επιβράδυνση της παγκόσµιας 9

οικονοµίας, και κυρίως της Κίνας, δείχνει πτώση της οικονοµικής δραστηριότητας το 2 ο 3µηνο. 12, µετά την αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,5% σε 3µηνιαία βάση το 1 ο 3µηνο. 12. Χαρακτηριστική είναι η πτώση των εξαγωγών κατά -1,7% τον Απρ. 12, λόγω της µειωµένης ζήτησης από την Κίνα αλλά και τις υπόλοιπες οικονοµίες στη ΖτΕ. Στη Γαλλία ο δείκτης ΡΜΙ στη µεταποίηση βελτιώθηκε ελαφρά στο 45,2 τον Ιούν. 12, από 44,7 τον Μάιο. 12, ωστόσο ούτε αυτή η οικονοµία θα αποφύγει την πτώση του ΑΕΠ το 2 ο 3µηνο. 12, ενώ στην Ιταλία µειώθηκε εκ νέου για 11 ο συνεχή µήνα. Στην Ισπανία συνεχίζεται η έντονη ύφεση, µε τον δείκτη να µειώνεται περαιτέρω στο 41,1 τον Ιούν. 12. Τέλος, η οικονοµία της Ιρλανδίας βρίσκεται σε πορεία σταθερής ανάκαµψης, µε τον δείκτη στη µεταποίηση να βελτιώνεται στο 53,1 τον Ιούν. 12 (άνω του 50 για 4 ο συνεχή µήνα), από 51,2 τον Μάιο. 12 και 50,1 τον Απρ. 12. είκτης Υπευθύνων Προµηθειών στην Μεταποίηση Ιούν. 12 Μάιος. 12 Απρ. 12 Μάρτ. 12 Φεβ. 12 ΖτΕ 45,1 45,1 45,9 47,7 49,0 Γερµανία 45,0 45,2 46,2 48,4 50,2 Γαλλία 45,2 44,7 46,9 46,7 50,0 Ιταλία 44,6 44,8 43,8 47,9 47,8 Ισπανία 41,1 42,0 43,5 44,5 45,0 Πηγή: Reuters γ) Το εντονότερο πρόβληµα που αποτρέπει την ανάπτυξη στη ΖτΕ παραµένει η ανεργία, καθώς ο αριθµός των ανέργων αυξήθηκε για 13 ο συνεχή µήνα κατά 88 χιλ. τον Μάιο. 12 (110 χιλ. τον Απρ. 12), νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο, στο 11,1% τον Μάιο 12, από 11,0% τον Απρ. 12. Ο αριθµός των ανέργων στη ΖτΕ αυξάνει παρά την αξιοσηµείωτη βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας της Γερµανίας σε ιστορικά χαµηλό επίπεδο. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Γερµανίας, ο αριθµός των ανέργων αυξήθηκε κατά 7 χιλ. σε µηνιαία βάση τον Ιούν. 12, από 1 χιλ. τον Μάιο 12, µε αποτέλεσµα ο συνολικός αριθµός των ανέργων να διαµορφωθεί στα 2,882 εκατ. τον Μάιο. 12, και το ποσοστό ανεργίας να παραµείνει στο 6,8% τον Ιούν. 12. Ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ και σε επιλεγµένες οικονοµίες Απρ. 12 Απρ. 12 Μάρτ. 12 Φεβ. 12 Ιαν. 12 εκ. 11 ΖτΕ 11,1 11,0 11,0 10,8 10,8 10,7 Γερµανία 5,6 5,6 5,6 5,6 5,6 5,6 Γαλλία 10,1 10,0 10,0 10,0 10,0 9,9 Ιταλία 10,1 10,2 10,1 9,8 9,5 9,3 Ισπανία 24,6 24,3 24,1 23,8 23,5 23,2 Ιρλανδία 14,6 14,6 14,8 14,8 14,8 14,7 Ολλανδία 5,1 5,2 5,0 4,9 5,0 4,9 Αυστρία 4,1 3,9 4,0 4,1 4,1 4,1 Πηγή: Eurostat Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό ανεργίας στη Γερµανία παρέµεινε στο 5,6% τον Μάιο 12. Ανησυχητική είναι η αύξηση στο ποσοστό ανεργίας στη Γαλλία και την Πορτογαλία, όπου διαµορφώνεται πλέον στο 15,2% και βέβαια το υψηλό ποσοστό στην Ισπανία, που διατηρεί το υψηλότερο ποσοστό στη ΖτΕ. Στην Ιρλανδία, το ποσοστό ανεργίας παρέµεινε στο 14,6% τον Μαίο 12. Στην Ολλανδία η ανεργία µειώθηκε ελαφρά στο 5,1% τον Μάιο 12, και παραµένει στο χαµηλότερο επίπεδο στη ΖτΕ, µετά την Αυστρία, όπου το ποσοστό ανήλθε στο 4,1%. δ) Στην αγορά χρήµατος στη ΖτΕ, η αύξηση της προσφοράς χρήµατος Μ3 βελτιώθηκε τον Μάιο 12 και διαµορφώθηκε στο 2,9%, µετά την επιβράδυνση στο 2,5% τον Απρ. 12, από 3,0% τον Μάρτ. 12, σε περιβάλλον αυξηµένης µακροπρόθεσµης χαµηλού κόστους χρηµατοδότησης των τραπεζών από την ΕΚΤ. Ωστόσο, ο ρυθµός αύξησης της τραπεζικής χρηµατοδότησης προς τα νοικοκυριά περιορίσθηκε αισθητά στο 0,3% σε ετήσια βάση τον Μάιο 12, από 0,5% τον Απρ. 12 και 0,6% τον Μάρτ. 12. Η αύξηση στα στεγαστικά δάνεια επίσης επιβραδύνθηκε σηµαντικά στο 0,7% τον Μάιο 12, από 1,0% τον Απρ. 12, ενώ συνεχίζεται η µείωση στα καταναλωτικά δάνεια κατά - 1,9% τον Μάιο 12, από -2,4% τον Απρ. 12. Η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις επιβραδύνθηκε αισθητά στο 0,1% τον Μάιο 12, από 0,4% τον Απρ. 12 και 0,3% τον Μάρτ. 12. Συνολικά η χρηµατοδότηση προς τον ιδιωτικό τοµέα µειώθηκε κατά -0,1% τον Μάιο 12, από αύξηση 0,2% τον Απτ. 12 και 0,6% τον Μάρτ. 12. Η παροχή άπλετης χρηµατοδότησης (3-ετή LTRO) στις τράπεζες της ΖτΕ από την ΕΚΤ, η οποία εκτιµάται σε 1 τρις, δεν αναµένεται να συνεχισθεί, ενώ οι επενδυτές εκτιµούν τώρα µείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ στο 0,75% στην συνεδρίαση του Σ της στις 5.7.2012. Είναι γεγονός ότι οι ανάγκες χρηµατοδότησης του δηµόσιου τοµέα εξακολουθούν να περιορίζουν τη διαθεσιµότητα πιστώσεων, ενώ η άρνηση των τραπεζών να δανείζουν στην διατραπεζική αγορά αλλά και η ανάγκη για αύξηση της κεφαλαιακής τους επάρκειας, δηµιουργούν ακόµα µεγαλύτερη αβεβαιότητα, εµποδίζουν την εξοµάλυνση του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος και δυσχεραίνουν την ανάκαµψη των οικονοµιών. 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Πηγή: ΕΚΤ Στεγαστικά Κατ. Πίστη Ιδιωτικός Τοµέας ΖτΕ: Πιστωτική Επέκταση Επιχειρηµατικά Η πτώση των επιτοκίων κρίνεται αναγκαία, παρά την διατήρηση του πληθωρισµού στο 2,4% και τον Ιούν. 12, από 2,6% τον Απρ. 12. Η Ε. Επιτροπή από την πλευρά της δεν αναγνωρίζει τον κίνδυνο πληθωριστικών πιέσεων και εκτιµά πτώση του πληθωρισµού στη ΖτΕ στο 2,4% το 2012 και 1,8% το 2013, από 2,7% το 2011. 10