1
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Αφόρμηση Πώς αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με τη μητρική στοργή; Με αφορμή τη γιορτή της μητέρας επιλέξαμε να ασχοληθούμε με τη μητρική στοργή γιατί πιστεύουμε ότι η αναφορά και μόνο στη μητέρα ικανοποιεί εσωτερικές ανάγκες των παιδιών που σχετίζονται με την ολόπλευρη ανάπτυξή τους, και για να δείξουμε στα παιδιά ότι και οι καλλιτέχνες (ζωγράφοι) δεν ξέχασαν ποτέ τη μητέρα αφού υπάρχουν σημαντικές αναφορές στα έργα τους στην πορεία του χρόνου. Στο συγκεκριμένο πίνακα του Γ. Ιακωβίδη «Μητρική στοργή» το θέμα είναι μια απλή καθημερινή γυναίκα που κρατάει στην αγκαλιά της ένα μωρό και το κοιτάζει με στοργή και τρυφερότητα. Το καμπύλο σχήμα του σώματος που προστατευτικά περικλείει το μωρό, τα ζεστά γαιώδη χρώματα που επιτείνουν το κλίμα ηρεμίας και γαλήνης και ασφάλειας, το διάχυτο φως που κατακλύζει τον πίνακα, τα ρούχα της μητέρας, η έκφρασή της και τα αντικείμενα που υπάρχουν είναι στοιχεία αναγνωρίσιμα για τα νήπια που εύκολα μπορούν να εντοπίσουν και να παρατηρήσουν. Μεθοδολογία Η οργάνωση του προγράμματος βασίζεται στην αρχή της βιωματικής προσέγγισης και της διαθεματικής θεώρησης. Τα παιδιά άλλες φορές εργάζονται σε ομάδες και άλλες φορές λειτουργούν όλα μαζί ως μία ομάδα. 2
ΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ Να μιλήσουμε για τον πίνακα να πούμε ποιήματα, τραγούδια, παραμύθια, παροιμίες) ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Να μιλήσουμε για τις σχέσεις μητέρας - παιδιού ΜΗΤΡΙΚΗ ΣΤΟΡΓΗ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ (δραματοποίηση - θεατρικό) Να ζωγραφίσουμε τον πίνακα Να ζωντανέψουμε το πίνακα ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Αντιστοιχίσεις, Παραλληλία Μείξεις χρωμάτων ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Να βρούμε μουσική από το Διαδίκτυο. Nα βρούμε πίνακες ζωγραφικής για την μητέρα. Nα γράψουμε το όνομα ζωγράφου στον υπολογιστή. 3
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ Στόχοι: Να μάθουν να περιγράφουν μόνα τους ένα πίνακα και να εντοπίζουν τα επικουρικά του στοιχεία και τις διάφορες λεπτομέρειές του. Να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους για τη μητέρα και να καταλάβουν ότι η αρχέγονη σχέση μάνας - παιδιού είναι ένας απόλυτος δεσμός που φαίνεται και στα έργα τέχνης. Να εμπλουτίσουν και να βελτιώσουν τα παιδιά τον προφορικό τους λόγο. Να μάθουν να περιγράφουν και να επιχειρηματολογούν πάνω σε διάφορες καταστάσεις δίνοντας μία όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη εικόνα. Δραστηριότητες 1. Κρεμάμε το πίνακα του Γ. Ιακωβίδη και αφήνουμε τα παιδιά να συζητήσουν και προσέχουμε τι παρατηρεί το καθένα. Από τον υπολογιστή ακούγεται μια γλυκιά και απαλή μουσική (Προσωπογραφία της μητέρας μου, του Μάνου Χατζηδάκη), την οποία έχουν επιλέξει τα παιδιά. Με κατάλληλες ερωτήσεις τους οδηγούμε να προσέξουν και να σχολιάσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πίνακα προεκτείνοντας τις ερωτήσεις και στη δική τους ζωή. Περιγράψτε τι βλέπετε σ αυτό τον πίνακα. Ποια είναι τα πρόσωπα του πίνακα; Τι ρούχα φοράνε; Τι κάνουν τη συγκεκριμένη στιγμή; Ποια χρώματα χρησιμοποιεί ο ζωγράφος; Υπάρχει κάποιο αντικείμενο πάνω στο τραπέζι; Η μητέρα τι έκφραση έχει; 1)Τρυφερή; 2)Χαρούμενη; 3)Θυμωμένη; 4)Απελπισμένη; 5)Περήφανη; Τι συναισθήματα νιώθετε βλέποντας αυτόν το πίνακα; Σας αρέσει να σας κρατά αγκαλιά η δική σας μητέρα; Τι συναισθήματα νιώθετε για τη μητέρα σας; Ποιος τίτλος θα ταίριαζε σ αυτό το έργο; Στο τέλος τους λέμε εμείς τον τίτλο του έργου, το όνομα του ζωγράφου και τους υποδεικνύουμε το σημείο της υπογραφής του καλλιτέχνη πάνω στον πίνακα και τους λέμε πριν πόσα χρόνια ζωγραφίστηκε. (Παιδί και γλώσσα και Παιδί και περιβάλλον ανθρωπογενές τα συναισθήματα) 2. Κρύβουμε τον πίνακα και τα παιδιά βρίσκουν πολλά στοιχεία του και απαντούν στις ερωτήσεις μας χωρίς να τον βλέπουν. 4
3. Μιλάμε στα παιδιά για τα βασικά χρώματα, κόκκινο - κίτρινο - μπλε και εντοπίζουμε ποια από αυτά τα χρώματα υπάρχουν στον πίνακα. Ανακαλύπτουμε μαζί ποια χρώματα καινούρια έχουμε όταν ενωθούν δύο ή τρία βασικά. ( Γλώσσα και περιβάλλον) 4. Βρίσκουμε λέξεις για τα συναισθήματα που νιώθει η μητέρα για τα παιδιά της: Τρυφερότητα, στοργή, αγάπη, γλυκύτητα, χαρά, υπερηφάνεια. 5. Παίζουμε ένα γλωσσικό παιχνίδι για την έκφραση των συναισθημάτων μας και για την έκφραση της αγάπης μας προς τη μητέρα μας, το «Σ αγαπώ, Σ αγαπώ». Σ ΑΓΑΠΩ Σ ΑΓΑΠΩ ΠΟΥ ΜΕ ΒΑΖΕΙΣ? ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΣΚΑΜΝΙ ΚΑΙ ΑΜΑ ΠΕΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΣΚΑΜΝΙ? ΘΑ ΣΟΥ ΔΩΣΩ ΕΝΑ ΦΙΛΙ. Σ ΑΓΑΠΩ Σ ΑΓΑΠΩ ΠΟΥ ΜΕ ΒΑΖΕΙΣ? ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΔΕΝΤΡΑΚΙ ΚΑΙ ΑΜΑ ΠΕΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΝΤΡΑΚΙ? ΘΑ ΣΟΥ ΔΩΣΩ ΕΝΑ ΦΙΛΑΚΙ. Σ ΑΓΑΠΩ Σ ΑΓΑΠΩ ΠΟΥ ΜΕ ΒΑΖΕΙΣ? ΠΑΝΩ ΣΕ ΜΙΑ ΜΗΛΙΑ ΚΑΙ ΑΜΑ ΠΕΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΗΛΙΑ? ΘΑ ΣΕ ΠΑΡΩ ΑΓΚΑΛΙΑ. Σ ΑΓΑΠΩ Σ ΑΓΑΠΩ ΠΟΥ ΜΕ ΒΑΖΕΙΣ? ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΜΗΛΙΑ ΚΑΙ ΑΜΑ ΠΕΣΩ ΑΠ ΤΗ ΜΗΛΙΑ? ΘΑ ΣΟΥ ΔΩΣΩ ΔΥΟ ΦΙΛΙΑ. 6. Τραγούδια: α) Η μανούλα μου (από το βιβλίο της Α. Καψάσκη). β) Μαργαρίτα μου μικρή. 7. Ποιήματα: Διαβάζουμε ένα ποίημα και τους λέμε να το ζωγραφίσουν. 5
ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΗ Στόχοι Να κατανοήσουν ότι ο γραπτός λόγος είναι ένα μέσο επικοινωνίας. Να αναγνωρίζουν σχετικές λέξεις ανάμεσα σε άλλες λέξεις. Δραστηριότητες 1. Γράφουμε σε καρτέλες ονόματα και μεταξύ αυτών και του ζωγράφου και ζητάμε από τα παιδιά να αναγνωρίσουν την καρτέλα με το όνομά του. 2. Γράφουν σε κάρτα ευχές για την μαμά τους. Στόχοι ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Να προβληματίζονται και να ερευνούν ποικίλες καταστάσεις και κάνοντας απλές υποθέσεις να καταλήγουν σε διάφορα συμπεράσματα και λύσεις. Να κάνουν αντιστοιχίσεις και συγκρίσεις και να μάθουν για την παραλληλία. Δραστηριότητες 1. Τα παιδιά αναγνωρίζουν την παραλληλία: Η ποδιά που φοράει η μητέρα στον πίνακα έχει στοιχεία που μας δίνουν αφορμή να δουλέψουμε με τα νήπια την παραλληλία. Φτιάχνουμε ποδιές από χαρτί και τα παιδιά ζωγραφίζουν πάνω παράλληλες γραμμές. Ανάμεσα στις παράλληλες γραμμές ζωγραφίζουν και τα στρογγυλά σχέδια. Από τις άκρες πιάνουμε με συρραπτικό λουρίδα από χαρτί γκοφρέ που είναι το ζωνάρι της ποδιάς. (Παιδί και μαθηματικά σε συνδυασμό με δημιουργία - έκφραση) 2. Αντιστοιχίσεις αντικειμένων ένα προς ένα: Δίνουμε στα παιδιά πιατάκια, κουταλάκια, κούκλες. Τα αντιστοιχίζουν και τοποθετούν τόσα πιατάκια όσα και οι κούκλες, τόσα κουταλάκια όσα και τα πιατάκια. 3. Δείχνουμε στα παιδιά και άλλους πίνακες ζωγραφικής με θέμα την μητέρα και κάνουν συγκρίσεις στα χρώματα, στις εκφράσεις, να βρουν τις ομοιότητες και τις διαφορές. 6
4. Δίνουμε στα παιδιά εικόνες με λεπτομέρειες του πίνακα και τους ζητάμε να τις τοποθετήσουν στο σημείο του πίνακα που αντιστοιχούν. Στόχοι ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ - ΕΚΦΡΑΣΗ Η βιωματική και έμμεση προσέγγιση έργων τέχνης και η επικοινωνία των παιδιών μέσα από τη μίμηση, τη μεταμφίεση, το παιχνίδι και τις δημιουργικές δραστηριότητες. Κυρίως όμως να προσεγγίσουμε εικαστικά τα έργα τέχνης μέσω της ζωγραφικής - κολάζ - τυπωμάτων κ.λ.π., γιατί έτσι εισάγεται η τέχνη στο περιβάλλον των παιδιών και συνδέεται με τη ζωή τους και να καλλιεργήσουμε την αισθητική τους. Να αναπτύξουν ικανότητες για δημιουργική έκφραση. Να καλλιεργήσουν τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες μέσα από χειροτεχνίες και κατασκευές. Να εκφράζονται μέσα από τη δραματοποίηση και μέσω του θεατρικού παιχνιδιού. Να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και τις σκέψεις τους μέσα από τη ζωγραφική, την ποίηση, το τραγούδι και τη μουσική. Να κινούνται με το σώμα τους και να πειραματίζονται με την κίνηση και τη μουσική και να αυτοσχεδιάζουν. Να αναπτύξουν πνεύμα ομαδικότητας, φιλίας και συνεργασίας. Να μιμούνται κάποιους ρόλους. Να αναπτύξουν θεατρική παιδεία και αισθητική έκφραση. Δραστηριότητες 1. Τα παιδιά χωρίζονται σε ζευγάρια. Ένα παιδί είναι η μητέρα και το άλλο είναι το μωρό. Μέσα στο κουκλόσπιτο αυτοσχεδιάζουν και δραματοποιούν σκηνές της καθημερινής ζωής με τη μητέρα τους: Πρωινό ξύπνημα, μπάνιο, ετοιμασία για το μεσημεριανό φαγητό, προετοιμασία για τον βραδινό ύπνο. 2. Τα παιδιά ζωγραφίζουν τον δικό τους πίνακα με θέμα τη μητέρα, που θα της τον χαρίσουν τη μέρα της γιορτής της. 3. Τα παιδιά κάνουν αναπαράσταση του πίνακα. 4. Παραμύθι: Διαβάζουμε το παραμύθι «Η υπέροχη μαμά μου». 7
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Στόχοι Να έρθουν σε επαφή με τον Η/Υ, να εξοικειωθούν με το ποντίκι, το πληκτρολόγιο και τον εκτυπωτή. Να ανακαλύψουν τις δυνατότητές του και να τον χρησιμοποιούν στην καθημερινότητά τους για να συλλέγουν πληροφορίες. Να μάθουν να συνεργάζονται. Δραστηριότητες 1. Βρίσκουμε μουσική από το διαδίκτυο. 2. Γράφουν στον υπολογιστή το όνομα του ζωγράφου. Στόχοι: ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Να επικοινωνούν μέσω της κίνησης. Να υπακούν στους κανόνες του παιχνιδιού. Να ελέγχουν το σώμα τους και τις κινήσεις τους και να επιλέγουν την κατάλληλη. 1. Παιχνίδι για τα χρώματα του πίνακα: Τοποθετούμε ένα πανέρι με χρωματιστές κορδέλες από γκοφρέ στα χρώματα που έχει ο πίνακας. Τα παιδιά κινούνται στην αίθουσα ακούγοντας μουσική. Όταν σταματήσει η μουσική κάνουμε την ερώτηση και όποιο παιδί ακούει το όνομά του ψάχνει να βρει μέσα στο πανέρι το αντίστοιχο χρώμα. Ερωτήσεις: 1. Ποιο χρώμα έχει το πουκάμισο της μητέρας; 2. Ποιο χρώμα χρησιμοποίησε ο ζωγράφος για φόντο; 3. Ποιο χρώμα έχει το μαντήλι που φοράει στο λαιμό της η μητέρα; 4. Ποιο χρώμα έχει το μπλουζάκι του παιδιού; 5. Ποιο χρώμα έχει η φούστα της μητέρας; 6. Τι χρώμα είναι τα μαλλιά της μητέρας; 8
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Στόχοι: Να αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν ότι πρόκειται για αναπαραστάσεις του παρελθόντος. Να εστιάσουν την προσοχή τους στα χαρακτηριστικά της κάθε ηλικίας. 1. Τους ζητάμε να φέρουν φωτογραφίες από το σπίτι τους που να δείχνουν τη μητέρα τους να τους κοιτάζει τρυφερά, τις κολλάμε σ ένα κάνσον χαρτόνι και το κρεμάμε στην τάξη. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αρχικά διαπιστώθηκε το επίπεδο των γνώσεων, των εμπειριών, των βιωμάτων και των ενδιαφερόντων των παιδιών με διάλογο και συζήτηση προκειμένου να διαμορφωθεί το τελικό πλαίσιο δράσης και μάθησης. Η εμπλοκή και η ενεργή συμμετοχή στις διάφορες ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες τα βοήθησε να εμπλουτίσουν τον προφορικό τους λόγο, έμαθαν να συνεργάζονται, να σέβονται και να ανέχονται τους άλλους, να ακούνε, να μοιράζονται πράγματα, σκέψεις και συναισθήματα. Τα παιδιά ευχαριστήθηκαν με το παιχνίδι, εκφράστηκαν με τη δραματοποίηση, τη ζωγραφική. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Helen Exley, Μια συλλογή από κείμενα και πίνακες για τη μητέρα, εκδ. Παπαδόπουλος. 2. Γνωρίζοντας τους μεγαλύτερους ζωγράφους του κόσμου, ΚΛΩΝΤ ΜΟΝΕ, εκδ. MODERN TIMES. 3. Γνωρίζοντας τους μεγαλύτερους ζωγράφους του κόσμου, ΠΙΕΡ ΟΓΚΥΣΤ ΡΕΝΟΥΑΡ, εκδ. MODERN TIMES. 4. Γνωρίζοντας τους μεγαλύτερους ζωγράφους του κόσμου, ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ, εκδ. MODERN TIMES. 5. Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, Διμηνιαίο περιοδικό προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης, τεύχος 26, Μάρτιος - Απρίλιος 2002. 6. Έλληνες Ζωγράφοι, Γιολάντας Χατζή, εκδ. ΚΕΔΡΟΣ. 7. Το κουτί της τέχνης, Σοφίας Γιαλουράκη, εκδ. ΔΙΠΤΥΧΟ. 8. Οδηγός Νηπιαγωγού, ΥΠ. Ε. Π. Θ. 9. Ο κήπος των συναισθημάτων, εκδ. ΔΙΠΤΥΧΟ. 9
Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α Ενδεικτικές Φωτογραφίες από το πρόγραμμα Παιχνίδι για την έκφραση των συναισθημάτων μας και για την έκφραση της αγάπης μας προς τη μητέρα μας, το «Σ αγαπώ, Σ αγαπώ». 10
Διαβάζουμε ένα ποίημα και τους λέμε να το ζωγραφίσουν. Διαβάζουμε ένα ποίημα και τους λέμε να το ζωγραφίσουν. 11
Ζητάμε από τα παιδιά να αναγνωρίσουν την καρτέλα με το όνομά του. 12
Η ποδιά που φοράει η μητέρα στον πίνακα έχει στοιχεία που μας δίνουν αφορμή να δουλέψουμε με τα νήπια την παραλληλία. Φτιάχνουμε ποδιές από χαρτί και τα παιδιά ζωγραφίζουν πάνω παράλληλες γραμμές. 13
Αντιστοιχίσεις αντικειμένων ένα προς ένα 14
Δείχνουμε στα παιδιά και άλλους πίνακες ζωγραφικής με θέμα την μητέρα και κάνουν συγκρίσεις στα χρώματα, στις εκφράσεις, να βρουν τις ομοιότητες και τις διαφορές. 15
Δίνουμε στα παιδιά εικόνες με λεπτομέρειες του πίνακα και τους ζητάμε να τις τοποθετήσουν στο σημείο του πίνακα που αντιστοιχούν. 16
Τα παιδιά ζωγραφίζουν τον δικό τους πίνακα με θέμα τη μητέρα, που θα της τον χαρίσουν τη μέρα της γιορτής της. Τα παιδιά ζωγραφίζουν τον δικό τους πίνακα με θέμα τη μητέρα, που θα της τον χαρίσουν τη μέρα της γιορτής της. 17
Γράφουμε σε καρτέλες ονόματα και μεταξύ αυτών και του ζωγράφου 18
Παιχνίδι για τα χρώματα του πίνακα 19
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΘΕΜΑ Σελ. 1 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ 2 ΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑ 3 ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 4-9 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 20 20