Τόμος 2 ος : Η διάρθρωση του Ελληνικού κράτους Η Ελληνική Δημόσια Διοίκηση
Kυβέρνηση και Διακυβέρνηση Στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στην κρατική κυβερνητική και την κρατική διοικητική λειτουργία. Πολλές φορές τα δύο ταυτίζονται λανθασμένα καταλογίζοντας στην κυβέρνηση πράξεις και παραλείψεις της διοίκησης. Η κυβερνητική και διοικητική λειτουργία αν και αποτελούν υποσύνολα της εκτελεστικής εξουσίας διαθέτουν διαφορετικά γνωρίσματα.
Η Κυβέρνηση: Η Διακυβέρνηση: 1. Έχει σκοπό της την 1. Έχει αποκλειστικά πολιτικό χαρακτήρα. υλοποίηση των σκοπών της κυβερνητικής 2. Ορίζει πολιτικές επιλογές που τις λειτουργίας μετουσιώνει σε νόμους και διατάξεις. 2. Τα όργανά της δεν είναι πάντα διακριτά.
Μια θεσμοθετημένη και σημαντική διάκριση Στενή έννοια της εκτελεστικής λειτουργίας: Εννοούμε την κορυφής της και όχι όλα της τα όργανα. Εννοούμε με άλλα λόγια τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την κυβέρνηση. Ευρεία έννοια της εκτελεστικής λειτουργίας: Το σύνολο των λοιπόν κατώτερων και κατώτατων διοικητικών οργάνων.
Η ευρεία έννοια της εκτελεστικής λειτουργίας ταυτίζεται με την έννοια της δημόσιας διοίκησης η οποία διακρίνεται: 1.Στη δημόσια διοίκηση με την στενή έννοια. 2.Στη δημόσια διοίκηση με την ευρεία έννοια. Στην πρώτη περιλαμβάνεται το νομικό πρόσωπο του κράτους και τα Ν.Π.Δ.Δ. Στη δεύτερη περιλαμβάνονται οι δημόσιες εταιρείες εμπορικού δικαίου όπως και τα κρατικά νομικά πρόσωπα που διέπονται από το ιδιωτικό δίκαιο
Η δημόσια διοίκηση δρα και λειτουργεί με όργανα. Τα όργανα αυτά είναι συνδεδεμένα μεταξύ ώστε να αποτελούν σύνολα οργανικών θέσεων που ονομάζονται δημόσιες υπηρεσίες. Οι δημόσιες υπηρεσίες διακρίνονται σε: 1.Διοικητικές 2.Νομοθετικές (οι υπηρεσίες της Βουλής) 3.Δικαστικές (οι υπηρεσίες δικαστηρίων)
Ο δημόσιος τομέας Ορισμός: Όλοι οι κρατικοί φορείς ανεξάρτητα το καθεστώς δημοσίου, ιδιωτικού ή μεικτού δικαίου που τους διέπει. Στην έννοια αυτή περιλαμβάνονται: Το δημόσιο, οι ΟΤΑ, τα Ν.Π.Δ.Δ., τα Ν.Π.Ι.Δ., οι δημόσιες εταιρείες, οι δημόσιες τράπεζες και οι ανάδοχοι δημοσίων υπηρεσιών. Από το 1990 έως και σήμερα, ο δημόσιος τομέας αναοριοθετείται μέσω των αποκρατικοποιήσεων δημοσίων.
Διοικητικά Όργανα: Όλα τα δημόσια όργανα της έννομης τάξης που ασκούν δημόσια εξουσία και δεν ανήκουν στη νομοθετική ή τη δικαστική εξουσία. Τα διοικητικά όργανα είναι: 1. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, 2. η κυβέρνηση, 3. οι υπουργοί και οι υφυπουργοί 4. όλα τα όργανα που προβλέπονται από τις νομοθετικές και διοικητικές κανονιστικές πράξεις.
Τα διοικητικά όργανα διακρίνονται σε: 1.Κεντρικά και Περιφερειακά: Κεντρικά είναι τα όργανα που η κατά τόπο αρμοδιότητά τους εκτείνεται σε όλη την επικράτεια, ενώ περιφερειακά είναι εκείνα που η αρμοδιότητά τους περιορίζεται σε καθορισμένη διοικητική περιφέρεια. 2.Ατομικά και Συλλογικά: Ανάλογα το εάν συγκροτούνται από ένα ή περισσότερα φυσικά πρόσωπα. 3. Αποφασιστικά, γνωμοδοτικά και εκτελεστικά: Τα πρώτα αποτελούν δημόσιες αρχές, τα γνωμοδοτικά διατυπώνουν γνώμες και προτάσεις και τα εκτελεστικά εκτελούν τις αποφάσεις των οργάνων που αποφασίζουν.
Είδη πράξεων Κυβερνητικές πράξεις: Οι πράξεις των αρχών που ρυθμίζουν θέματα σχετικά με την εξουσία ή την κυβερνητική λειτουργία και δεν υπόκεινται σε κανένα δικαστικό έλεγχο. Διοικητικές πράξεις: Πράξεις με τις οποίες το διοικητικό όργανο είτε θεσπίζει απρόσωπους κανόνες, είτε ρυθμίζει ατομικές καταστάσεις. Οι πράξεις αυτές υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο.
Είδη ιεραρχίας της Δημόσια Διοίκησης Υπαλληλική Ιεραρχία: Συνδέει τους υπαλλήλους μεταξύ τους καθώς και με τον υπουργό. Ιεραρχία των οργάνων: Είναι διαφορετική από υπουργείο σε υπουργείο και από υπηρεσία σε υπηρεσία. Υφίσταται ανάμεσα σε όργανα τα οποία ο νόμος ήθελε να ρυθμίσει σε «υπερκείμενα» και «υποκείμενα».
Ιεραρχία Διοικητικών Οργάνων 1.Υπουργός: Πρέπει να συμμορφώνεται στις αποφάσεις του υπουργικού συμβουλίου και του Πρωθυπουργού. 2.Αναπληρωτής Υπουργός. 3.Υφυπουργός: Δεύτερος τη τάξη του Υπουργού. 4.Γενικός Γραμματέας Υπουργείου. 5.Γενικές Γραμματείες του Υπουργείου.
Επακόλουθο της ιεραρχικής διοίκησης είναι ο ιεραρχικός έλεγχος που συνίσταται στην αρμοδιότητα του ανώτερου ιεραρχικά οργάνου να δίνει οδηγίες και εντολές στα κατώτερα ιεραρχικά όργανα. Ο ιεραρχικός έλεγχος διαχωρίζεται σε: 1.Έλεγχο νομιμότητας: Αποβλέπει στην ορθή ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου. 2.Έλεγχο σκοπιμότητας : Αποβλέπει στην εξέταση του σκόπιμου ή μη μιας σχετικής πράξης.
Ο ιεραρχικός έλεγχος διαχωρίζεται επίσης σε: 1.Προληπτικός έλεγχος: Διενεργείται πριν την έκδοση της πράξης. 2.Κατασταλτικός έλεγχος: Εκτελείται μετά την έκδοση μιας πράξης. Διαφορετική είναι η έννοια του διοικητικού ελέγχου και της διοικητικής εποπτείας.
Διαφορές διοικητικού ελέγχου και διοικητικής εποπτείας 1.Το εποπτεύον και το εποπτευόμενο όργανο δεν συνδέονται με ιεραρχική σχέση μεταξύ τους. 2.Η διοικητική εποπτεία προβλέπεται από ειδικές διατάξεις που καθορίζουν τα μέσα άσκησης και τα όριά της, σε αντίθεση με τον διοικητικό έλεγχο που τεκμαίρεται ως επακόλουθο της ιεραρχίας των οργάνων. Η εποπτεία μπορεί να είναι προληπτική ή κατασταλτική.