ΣτΕ 2188/2010 Τμ. Δ επταμ. [Άδεια λειτοσργίας εσκτηρίοσ οίκοσ] Πξφεδξνο: Μ. Βξνληάθεο, Αληηπξφεδξνο Δηζεγήηξηα: Αηθ. Φξηζηνθνξίδνπ, Σχκβνπινο

ΣτΕ 2188/2010 Τμ. Δ επταμ. [Άδεια λειτοσργίας εσκτηρίοσ οίκοσ] Πξφεδξνο: Μ. Βξνληάθεο, Αληηπξφεδξνο Δηζεγήηξηα: Αηθ. Φξηζηνθνξίδνπ, Σχκβνπινο Τν ηζρύνλ ζύζηεκα πξνεγνπκέλεο δηνηθεηηθήο αδείαο γηα ηελ αλέγεξζε θαη ιεηηνπξγία λανύ ή ηελ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία επθηεξίνπ νίθνπ αληηβαίλεη ζην άξζξν 13 παξ. 2 Σπλη., δηόηη είλαη αζπκβίβαζην πξνο ηελ ζπληαγκαηηθή επηηαγή ηεο αλεκπόδηζηεο αζθήζεσο ιαηξείαο, πνιύ δε πεξηζζόηεξν πνπ ε ρνξήγεζε ηεο ελ ιόγσ δηνηθεηηθήο αδείαο ζπλαξηάηαη πξνο ηελ εθ εθηίκεζε, κε βάζε ηα δεδνκέλα ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηώζεσο, ηεο ππάξμεσο πξαγκαηηθήο αλάγθεο πξνο ιεηηνπξγία λανύ ή επθηεξίνπ νίθνπ γηα ηελ άζθεζε ιαηξείαο εθ κέξνπο ησλ αλεθόλησλ ζηελ ηνπηθή ζξεζθεπηηθή θνηλόηεηα πνπ ππέβαιαλ ηε ζρεηηθή αίηεζε (κεηνς.). Αληίζεηε λνκνινγία ηνπ Αξείνπ Πάγνπ (ΑΠ 20/2001). Τν δήηεκα παξαπέκπεηαη ζηελ Οινκέιεηα θαη άξζξν 100 παξ. 5 Σπλη. [ ] 2. Δπεηδή, κε ηελ αίηεζε απηή δεηείηαη ε αθχξσζε ηεο Α3/3Π.Δ./4.2.1999 απνθάζεσο ηνπ Γεληθνχ Γηεπζπληνχ Θξεζθεπκάησλ ηνπ Υπνπξγείνπ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, κε ηελ νπνία εγθξίζεθε ε ιεηηνπξγία επθηεξίνπ νίθνπ ησλ «Φξηζηηαλψλ Μαξηχξσλ ηνπ Ηερσβά Μαθεδνλίαο-Θξάθεο», ζηελ Καζζάλδξεηα Φαιθηδηθήο. 3. Δπεηδή, ζηε δίθε παξεκβαίλεη ππέξ ηνπ θχξνπο ηεο πξνζβαιινκέλεο πξάμεσο, ην δηθαηνχρν ηεο αδείαο ζσκαηείν κε ηελ επσλπκία «Φξηζηηαλνί Μάξηπξεο ηνπ Ηερσβά Μαθεδνλίαο-Θξάθεο» (ην θαηαζηαηηθφ ηνπ νπνίνπ εγθξίζεθε κε ηελ 1148/90 απφθαζε ηνπ Πνιπκεινχο Πξσηνδηθείνπ Θεζζαινλίθεο θαη θαηαρσξήζεθε ζην νηθείν βηβιίν κε αξ. 4807/91), έρνληαο πξνθαλέο πξνο ηνχην έλλνκν ζπκθέξνλ. 4. Δπεηδή, ν πξψηνο ησλ αηηνχλησλ αζθεί ηελ αίηεζε σο πξεζβχηεξνο ηεο Αλαηνιηθήο Οξζνδφμνπ ηνπ Φξηζηνχ Δθθιεζίαο θαη εθεκέξηνο ηνπ ηεξνχ λανχ ζηελ Καζζάλδξεηα, φπνπ επεηξάπε κε ηελ επίδηθε άδεηα ε ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ αλαθεξζέληνο επθηεξίνπ νίθνπ. Υπφ ηελ ηδηφηεηά ηνπ δε απηή έρεη έλλνκν ζπκθέξνλ, ελ φςεη θαη ηνπ άξζξνπ 37 παξ. 1 ηνπ λ. 590/77, λ ακθηζβεηήζεη ηε λνκηκφηεηα ρνξεγήζεσο ηεο επίδηθεο άδεηαο γηα ίδξπζε επθηεξίνπ νίθνπ, αθνχ απηφο πξφθεηηαη λα ιεηηνπξγεί ζε πεξηνρή πνπ εκπίπηεη, θαηά ηνπο ηζρπξηζκνχο ηνπ, ζηα φξηα ηεο ελνξίαο ηνπ. Δμάιινπ, ε Ηεξά Μεηξφπνιηο Καζζαλδξείαο (δεχηεξε αηηνχζα), πνπ απνηειεί Ν.Π.Γ.Γ. (άξζξν 1 παξ. 4 λ. 590/77, Α 146), κε αλήθνλ ζε απηήλ έξγν ηε δηαπνίκαλζε ηεο ζξεζθεπηηθήο θνηλφηεηαο ησλ νξζνδφμσλ ρξηζηηαλψλ ηεο πεξηθέξεηάο ηεο, έρεη, σο εθ ηνχηνπ, έλλνκν ζπκθέξνλ λ ακθηζβεηήζεη ηε

λνκηκφηεηα θάζε δηνηθεηηθήο πξάμεσο αλαγνκέλεο ζηελ εθθιεζηαζηηθή ηάμε ηεο πεξηθέξεηάο ηεο, φπσο είλαη ελ πξνθεηκέλσ ε ρνξήγεζε αδείαο επθηεξίνπ νίθνπ ζε «Φξηζηηαλνχο Μάξηπξεο ηνπ Ηερσβά» (πξβι. Σ.η.Δ. Οι. 1444/91). Δπηθαινχληαη δε εηδηθψηεξα νη αλσηέξσ αηηνχληεο, πξνο ζεκειίσζε ελλφκνπ ζπκθέξνληνο, ηε βιάβε πνπ ζα πξνθιεζεί ζηνπο νξζφδνμνπο Φξηζηηαλνχο ηεο Καζζαλδξείαο απφ ηελ έθδνζε ηεο πξνζβαιινκέλεο πξάμεσο, εμ αηηίαο ηεο αζέκηηεο ζχγρπζεο πνπ ε ελ ιφγσ πξάμε δεκηνπξγεί ζε απηνχο αλαθνξηθά κε ηελ ηαπηφηεηα θαη ηηο αιεζείο δνμαζίεο πνπ πξεζβεχεη ε ζξεζθεπηηθή θνηλφηεηα ζηελ νπνία ρνξεγήζεθε ε επίδηθε άδεηα. Τέηνηα δε ζχγρπζε επαπεηιείηαη θαηά ηνπο αηηνχληεο θαη αθνινπζίαλ ηεο πξνζβαιινκέλεο σο αλεπίηξεπηεο νλνκαζίαο ησλ απαξηηδφλησλ ηελ ελ ιφγσ ζξεζθεπηηθή θνηλφηεηα ησλ καξηχξσλ ηνπ Ηερσβά σο «Φξηζηηαλψλ», δηφηη, κε δεδνκέλε ηε ζπληαγκαηηθή απαγφξεπζε ηεο αζθήζεσο πξνζειπηηζκνχ, ε νλνκαζία απηή είλαη παξαπιαλεηηθή θαη δελ αληαπνθξίλεηαη ζην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο ηεο ελ ιφγσ ζξεζθείαο. Δλ φςεη, ζπλεπψο, ησλ αλσηέξσ εθηεζέλησλ, ε αίηεζε αζθείηαη κε έλλνκν ζπκθέξνλ απφ ηνπο δχν πξψηνπο αηηνχληεο. Πεξαηηέξσ, σο πξνο ηνλ ηξίην αηηνχληα, ν νπνίνο άζθεζε ηελ αίηεζε αηνκηθψο σο Μεηξνπνιίηεο Καζζαλδξείαο ( ), ε δίθε πξέπεη λα θεξπρζεί θαηεξγεκέλε, δηφηη, ν ελ ιφγσ Μεηξνπνιίηεο απεβίσζε κεηά ηελ άζθεζε ηεο αηηήζεσο αθπξψζεσο (βι. Λεμηαξρηθή πξάμε ζαλάηνπ Λεμηαξρείνπ Πνιπγχξνπ Φαιθηδηθήο, κε εκεξνκελία 21.5.2001 θαη εκεξνκελία ζαλάηνπ 9.11.2000). 5. Δπεηδή, ζην άξζξ. 13 ηνπ Σπληάγκαηνο νξίδνληαη ηα εμήο: «1. Ζ ειεπζεξία ηεο ζξεζθεπηηθήο ζπλείδεζεο είλαη απαξαβίαζηε. Ζ απφιαπζε ησλ αηνκηθψλ θαη πνιηηηθψλ δηθαησκάησλ δελ εμαξηάηαη απφ ηηο ζξεζθεπηηθέο πεπνηζήζεηο θαζελφο. 2. Κάζε γλσζηή ζξεζθεία είλαη ειεχζεξε θαη ηα ζρεηηθά κε ηε ιαηξεία ηεο ηεινχληαη αλεκπφδηζηα ππφ ηελ πξνζηαζία ησλ λφκσλ. Ζ άζθεζε ηεο ιαηξείαο δελ επηηξέπεηαη λα πξνζβάιιεη ηε δεκφζηα ηάμε ή ηα ρξεζηά ήζε. Ο πξνζειπηηζκφο απαγνξεχεηαη. 3. 4. Καλέλαο δελ κπνξεί, εμ αηηίαο ησλ ζξεζθεπηηθψλ ηνπ πεπνηζήζεσλ, λα απαιιαγεί απφ ηελ εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ πξνο ην Κξάηνο ή λα αξλεζεί λα ζπκκνξθσζεί πξνο ηνπο λφκνπο. 5.». Σην δε άξζξν 9 ηεο Σχκβαζεο «γηα ηελ πξνάζπηζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ αλζξψπνπ θαη ησλ ζεκειησδψλ ειεπζεξηψλ» (ΔΣΓΑ), πνπ θπξψζεθε κε ην λ.δ. 53/74, πξνβιέπεηαη φηη: «1. Παλ πξφζσπνλ δηθαηνχηαη εηο ηελ ειεπζεξίαλ ζθέςεσο, ζπλεηδήζεσο θαη ζξεζθείαο. Τν δηθαίσκα ηνχην επάγεηαη ηελ ειεπζεξίαλ αιιαγήο ζξεζθείαο ή πεπνηζήζεσλ, σο θαη ηελ ειεπζεξίαλ εθδειψζεσο ηεο ζξεζθείαο ή ησλ πεπνηζήζεσλ κεκνλσκέλσο ή ζπιινγηθψο δεκνζία ή θαη ηδίαλ, δηα ηεο ιαηξείαο, ηεο παηδείαο, θαη ηεο αζθήζεσο ησλ ζξεζθεπηηθψλ θαζεθφλησλ θαη ηειεηνπξγηψλ. 2. Ζ ειεπζεξία εθδειψζεσο ηεο ζξεζθείαο ή ησλ πεπνηζήζεσλ δελ επηηξέπεηαη λα απνηειέζε αληηθείκελνλ εηέξσλ πεξηνξηζκψλ πέξαλ ησλ 2

πξνβιεπνκέλσλ ππφ ηνπ λφκνπ θαη απνηεινχλησλ αλαγθαία κέηξα, ελ δεκνθξαηηθή θνηλσλία, δηα ηελ δεκνζίαλ αζθάιεηαλ, ηελ πξνάζπηζηλ ηεο δεκνζίαο ηάμεσο, πγείαο θαη ηεο εζηθήο ή ηελ πξνάζπηζηλ ησλ δηθαησκάησλ θαη ειεπζεξηψλ ησλ άιισλ». Δμάιινπ θαηά κελ ην άξζξν 1 ηνπ Α.Ν. 1363/1938 «Πεξί θαηνρπξψζεσο δηαηάμεσλ ησλ άξζξσλ 1 θαη 2 ηνπ ελ ηζρχτ Σπληάγκαηνο» (Α 305), φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 1 ηνπ Α.Ν. 1672/1939 (Α 123), «Γηα ηελ αλέγεξζηλ ή ιεηηνπξγίαλ Νανχ νηνπδήπνηε δφγκαηνο πξναπαηηείηαη άδεηα ηεο νηθείαο αλεγλσξηζκέλεο εθθιεζηαζηηθήο αξρήο θαη ηνπ Υπνπξγείνπ Θξεζθεπκάησλ θαη Δζληθήο Παηδείαο, θαηά ηα δηα Β.Γ/ηνο, εθδηδνκέλνπ πξνηάζεη ηνπ Υπνπξγνχ Θξεζθεπκάησλ θαη Δζληθήο Παηδείαο, εηδηθψηεξνλ θαζνξηζζεζφκελα. Νανί ή επθηήξηνη νίθνη απφ ηεο δεκνζηεχζεσο ηνπ θαηά ηελ πξνεγνπκέλελ παξάγξαθνλ Β.Γ/ηνο, αλεγεηξφκελνη ή ιεηηνπξγνχληεο άλεπ ηεο ηεξήζεσο ησλ ελ απηψ δηαηππψζεσλ ή εγθαζηζηάκελνη θαη ιεηηνπξγνχληεο εληφο νηθεκάησλ ή απνζεθψλ ή νηαζδήπνηε θχζεσο θηηζκάησλ ή ζηεγάζηξσλ θαηά κεηαηξνπήλ πάλησλ ηνχησλ, θιείνληαη θαη ζθξαγίδνληαη ππφ ηεο νηθείαο Αζηπλνκηθήο Αξρήο, απαγνξεπνκέλεο ηεο ιεηηνπξγίαο απηψλ, νη δ αλεγείξνληεο ή ζέληεο εηο ιεηηνπξγίαλ ηηκσξνχληαη δηα ρξεκαηηθήο πνηλήο 50.000 δξαρκψλ θαη θπιαθίζεσο 2 κέρξηο 6 κελψλ». Καηά δε ην άξζξν 1 παξ. 3 ηνπ Β.Γ/ηνο ηεο 20 Μαΐνπ/2 Ηνπλίνπ 1939 «Πεξί εθηειέζεσο δηαηάμεσλ ηνπ Α. Νφκνπ ππ αξηζ. 1672/1939 πεξί ηξνπνπνηήζεσο ηνπ Α. Νφκνπ ππ αξηζ. 1363/1938 πεξί θαηνρπξψζεσο ησλ άξζξ. 1 θαη 2 ηνπ ελ ηζρχτ Σπλ/ηνο (Α 220): Γηα ηελ ρνξήγεζηλ αδείαο αλεγέξζεσο ή ιεηηνπξγίαο επθηεξίνπ νίθνπ ή ζξεζθεπηηθνχ εληεπθηεξίνπ δελ έρνπζηλ εθαξκνγήλ αη δηαηάμεηο ηεο παξ. 1 εδάθ. α θαη β ηνπ παξφληνο, (πεξί αλεγέξζεσο ή ιεηηνπξγίαο λαψλ κε αλεθφλησλ ζηελ Οξζφδνμε Αλαηνιηθή Δθθιεζία), επαθηεκέλεο εηο ην Υπνπξγείνλ Θξεζθεπκάησλ θαη Δζληθήο Παηδείαο ηεο θξίζεσο εάλ ζπληξέρνπζη νπζηαζηηθνί ιφγνη πξνο ρνξήγεζηλ ηεο ζρεηηθήο αδείαο. Πξνο ηνχην νη ελδηαθεξφκελνη ππνβάιινπζη δηα ηνπ πνηκέλνο απηψλ αίηεζηλ εηο ην Υπνπξγείνλ Θξεζθεπκάησλ θαη Δζληθήο Παηδείαο ελππφγξαθνλ, θεθπξσκέλελ, σο πξνο ην γλήζηνλ ηεο ππνγξαθήο ππφ ηνπ Γεκάξρνπ ή Πξνέδξνπ ηεο Κνηλφηεηνο. Δλ ηε αηηήζεη αλαγξάθνληαη θαη αη δηεπζχλζεηο ησλ θαηνηθηψλ ησλ αηηνχλησλ. Καηά ηα ινηπά ηζρχνπζηλ αη δηαηάμεηο ηνπ εδαθ. γ ηεο παξ. 1 ηνπ παξφληνο άξζξνπ». Καηά ην ηειεπηαίν δε απηφ εδάθην γ ηεο παξ. 1 ηνπ πην πάλσ Β.Γ/ηνο ν Υπνπξγφο Θξεζθεπκάησλ θαη Δζληθήο Παηδείαο δχλαηαη λα απνδερζεί ηελ αίηεζε ή θαη λα ηελ απνξξίςεη, αλ θξίλεη φηη δελ ζπληξέρνπλ νη πξαγκαηηθνί ιφγνη πνπ επηβάιινπλ ηελ αλέγεξζε ή ιεηηνπξγία επθηήξηνπ νίθνπ ή ζξεζθεπηηθνχ εληεπθηεξίνπ ή δελ έρνπλ ηεξεζεί νη παξαπάλσ δηαηάμεηο. 6. Δπεηδή, ην αηνκηθφ δηθαίσκα ηεο ζξεζθεπηηθήο ειεπζεξίαο, πνπ θαηνρπξψλεηαη κε ην άξζξν 13 ηνπ Σπληάγκαηνο, πεξηιακβάλεη ηελ ειεπζεξία ηεο ζξεζθεπηηθήο ζπλείδεζεο αθ ελφο (παξ. 1) θαη ηελ 3

ειεπζεξία εθδήισζεο ησλ ζξεζθεπηηθψλ πεπνηζήζεσλ αθ εηέξνπ, κε ξεηή αλαθνξά ζηελ αλεκπφδηζηε άζθεζε ηεο ιαηξείαο θάζε γλσζηήο ζξεζθείαο (παξ. 2). Τν δηθαίσκα δε απηφ, ηεο ειεπζεξίαο εθδήισζεο ησλ ζξεζθεπηηθψλ πεπνηζήζεσλ, εηδηθψηεξε κνξθή ηεο νπνίαο απνηειεί ε άζθεζε ηεο ιαηξείαο, ππφθεηηαη κφλνλ ζηνπο πξνβιεπφκελνπο απφ ην ίδην ην Σχληαγκα φξνπο (Οι. Σ.η.Δ. 2281-2285/2001). Σπγθεθξηκέλα, θαηά ην άξζξν 13 ηνπ Σπληάγκαηνο, ε κελ ειεπζεξία ηεο ζξεζθεπηηθήο ζπλείδεζεο δηαθεξχζζεηαη σο απαξαβίαζηε, ρσξίο λα ηάζζεηαη θαλέλαο πεξηνξηζκφο ζε απηήλ, ππφ ηελ εμαγγειφκελε βεβαίσο ζηελ παξάγξαθν 4 θαη ηζρχνπζα γηα φινπο αξρή φηη ε επίθιεζε ησλ ζξεζθεπηηθψλ πεπνηζήζεσλ δελ κπνξεί γηα θαλέλα λα απνηειέζεη ιφγν αξλήζεσο εθπιεξψζεσο ησλ ππνρξεψζεσλ πξνο ην Κξάηνο ή αξλήζεσο ζπκκνξθψζεσο πξνο ηνπο λφκνπο. Ζ άζθεζε φκσο ηεο ιαηξείαο θάζε γλσζηήο ζξεζθείαο, ε νπνία, φπσο επηηάζζεηαη ζηελ παξ. 2, επηβάιιεηαη λα είλαη αλεκπφδηζηε, ηεινχζα κάιηζηα «ππφ ηελ πξνζηαζία ησλ λφκσλ», δελ επηηξέπεηαη, πάλησο, φπσο ξεηψο νξίδεηαη, λα πξνζβάιιεη ηε δεκφζηα ηάμε θαη ηα ρξεζηά ήζε, ελψ εμάιινπ ξεηψο πεξαηηέξσ νξίδεηαη ζηελ ίδηα παξάγξαθν 2, φηη ν πξνζειπηηζκφο απαγνξεχεηαη. 7. Δπεηδή ην ζεζπηζζέλ κε ην άξζξν 1 ηνπ Α.Ν. 1363/1938, φπσο ηνχην αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 1 ηνπ Α.Ν. 1672/1939, θαη ην άξζξν 1 ηνπ εθηειεζηηθνχ β.δ/ηνο ηεο 20.5/2.6.1939 ζχζηεκα ξπζκίζεσο πξνβιέπεη θαζεζηψο πξνεγνπκέλεο δηνηθεηηθήο άδεηαο γηα ηελ αλέγεξζε θαη ιεηηνπξγία λανχ ή ηελ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία επθηεξίνπ νίθνπ ζξεζθεπηηθήο θνηλφηεηνο εηεξνδφμσλ ή εηεξνζξήζθσλ, ζε ζρέζε κε ηνπο αλήθνληεο ζηελ Οξζφδνμε Δθθιεζίαο ηεο Διιάδνο. Ζ ρνξήγεζε δε ηεο ελ ιφγσ δηνηθεηηθήο αδείαο δηελεξγείηαη κε απφθαζε ηνπ Υπνπξγνχ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, θαηφπηλ ελππνγξάθνπ αηηήκαηνο κειψλ ηεο ζξεζθεπηηθήο θνηλφηεηνο πνπ έρνπλ ηελ θαηνηθία ηνπο ζην ζπγθεθξηκέλν ηφπν φπνπ επηδεηείηαη ε αλέγεξζε θαη ιεηηνπξγία λανχ ή ε εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία επθηεξίνπ νίθνπ γηα ηελ εθ κέξνπο ηνπο άζθεζε ιαηξείαο, ην νπνίν ππνβάιιεηαη δηα ηνπ πνηκέλνο ησλ. Πξνθεηκέλνπ λα πξνβή ζηε ρνξήγεζε ηεο δηνηθεηηθήο αδείαο, ν Υπνπξγφο Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, πέξαλ ηεο δηαπηζηψζεσο ηεο ζπλδξνκήο ησλ φξσλ πνπ δηαιακβάλεη ην άξζξν 13 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο (άζθεζε ιαηξείαο γλσζηήο δειαδή ερνχζεο θαλεξέο θαη φρη θξχθηεο δνμαζίεο ζξεζθείαο, πνπ δελ πξνζβάιιεη ηε δεκφζηα ηάμε ή ηα ρξεζηά ήζε, απφ αλήθνληεο ζε ζξεζθεπηηθή θνηλφηεηα πνπ δελ αζθεί πξνζειπηηζκφ), πξνβαίλεη ζηελ εθηίκεζε φηη πθίζηαηαη πξαγκαηηθή αλάγθε πξνο αλέγεξζε θαη ιεηηνπξγία λανχ ή εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία επθηεξίνπ νίθνπ γηα ηελ άζθεζε ιαηξείαο εθ κέξνπο ηεο ηνπηθήο ζξεζθεπηηθήο θνηλφηεηνο πνπ ζπγθξνηνχλ νη ππνβαιφληεο ηελ ζρεηηθή αίηεζε, εθ φζνλ ν αξηζκφο απηψλ δελ είλαη φισο αζήκαληνο. 4

8. Δπεηδή, θαηά ηελ θξαηήζαζα ζην Γηθαζηήξην γλψκε, κεηά απφ επηζθφπεζε θαη λέα ζεψξεζε ηεο κέρξη ηνχδε επί ηνπ δεηήκαηνο λνκνινγίαο ηνπ Γηθαζηεξίνπ, ην ζεζπηζζέλ κε ην σο άλσ ζχζηεκα ξπζκίζεσο λνκνζεηηθφ θαζεζηψο ηεο πξνεγνπκέλεο δηνηθεηηθήο αδείαο γηα ηελ αλέγεξζε θαη ιεηηνπξγία λανχ ή ηελ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία επθηεξίνπ νίθνπ αληηβαίλεη ζην άξζξν 13 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο. Καη ηνχην, δηφηη ε επηβαιιφκελε σο ηππηθή πξνυπφζεζε ιήςε πξνεγνχκελεο δηνηθεηηθήο αδείαο γηα ηελ θαηαζθεπή θηηξίνπ ή δηάζεζε ρψξνπ ζε θηίξην, πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηή επηηξεπηή ε εληφο απηνχ άζθεζε ιαηξείαο, είλαη αζπκβίβαζηε πξνο ηελ ζπληαγκαηηθή επηηαγή ηεο αλεκπφδηζηεο αζθήζεσο ιαηξείαο. Πνιχ δε πεξηζζφηεξν πνπ ε ρνξήγεζε ηεο ελ ιφγσ δηνηθεηηθήο αδείαο δελ θαζίζηαηαη ππνρξεσηηθή κε κφλε ηελ δηαπίζησζε εθ κέξνπο ηνπ Υπνπξγνχ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ ησλ πξνεθηεζέλησλ φξσλ ππφ ηνπο νπνίνπο θαηνρπξνχηαη ζην άξζξν 13 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο ε ειεπζεξία ηεο αζθήζεσο ιαηξείαο (άζθεζε ιαηξείαο γλσζηήο ζξεζθείαο, πνπ δελ πξνζβάιιεη ηε δεκφζηα ηάμε ή ηα ρξεζηά ήζε, απφ αλήθνληεο ζε ζξεζθεπηηθή θνηλφηεηα πνπ δελ αζθεί πξνζειπηηζκφ), αιιά ζπλαξηάηαη πεξαηηέξσ πξνο ηελ εθ κέξνπο ηνπ εθηίκεζε, κε βάζε ηα δεδνκέλα ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεσο, ηεο ππάξμεσο πξαγκαηηθήο αλάγθεο πξνο αλέγεξζε θαη ιεηηνπξγία λανχ ή εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία επθηεξίνπ νίθνπ γηα ηελ άζθεζε ιαηξείαο εθ κέξνπο ησλ αλεθφλησλ ζηελ ηνπηθή ζξεζθεπηηθή θνηλφηεηα πνπ ππέβαιαλ ηε ζρεηηθή αίηεζε. Πξνο δηαζθάιηζε πάλησο ηεο ηεξήζεσο ησλ πξνεθηεζέλησλ φξσλ πνπ δηαιακβάλεη ην άξζξν 13 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο, ζπκβαηή πξνο ην Σχληαγκα λνκνζεηηθή ξχζκηζε ζα απνηεινχζε ε πξφβιεςε ηεο δηα δηθαζηηθήο απνθάζεσο αλαγλσξίζεσο ζξεζθεπηηθήο θνηλφηεηνο σο πξεζβεπνχζεο γλσζηή ζξεζθεία, πέξαλ βεβαίσο ησλ πεξηπηψζεσλ ηεο Οξζνδφμνπ Δθθιεζίαο ηεο Διιάδαο, ηελ χπαξμε ηεο νπνίαο αλαγλσξίδεη θαη θαηνρπξψλεη ην άξζξν 3 παξ. 1 ηνπ Σπληάγκαηνο, θαζψο θαη εθείλσλ ησλ ζξεζθεπηηθψλ θνηλνηήησλ πνπ έρνπλ δηα λφκνπ αλαγλσξηζζεί σο λνκηθά πξφζσπα. Τνχην, πξνο δηαπίζησζε εθ κέξνπο δηθαζηηθήο αξρήο σο πξνο κηα ζξεζθεπηηθή θνηλφηεηα ηεο ζπλδξνκήο ηνπ ηαζζνκέλνπ ζην Σχληαγκα σο άλσ ζεηηθνχ φξνπ (εθείλνπ ηεο γλσζηήο ζξεζθείαο) ππφ ηνλ νπνίν θαηνρπξνχηαη ε ειεπζεξία αζθήζεσο ηεο ιαηξείαο. Καζ φζνλ αθνξά ηνπο πεξαηηέξσ ηαζζνκέλνπο ζην Σχληαγκα αξλεηηθνχο φξνπο, εθείλνπο ηεο κε πξνζβνιήο κε ηελ άζθεζε ιαηξείαο ηεο δεκνζίαο ηάμεσο ή ησλ ρξεζηψλ εζψλ θαη ηεο κε αζθήζεσο πξνζειπηηζκνχ, ελδερφκελε κε ζπλδξνκή ηνπο δελ είλαη θαη αξρήλ θαη δελ κπνξεί κε λφκν λα θαηαζηεί γεληθψο εθ ησλ πξνηέξσλ δηαγλψζηκε, αθνχ πξνζαπαηηεί αλαγθαίσο ηελ χπαξμε ζπγθεθξηκέλσλ πξαγκαηηθψλ δεδνκέλσλ, αιιά είλαη απελαληίαο εθ ησλ πζηέξσλ δηθαζηηθψο δηαπηζηψζηκε, ζε πεξίπησζε εθδειψζεσο ηέηνηαο εθλφκνπ 5

ζπκπεξηθνξάο. Γηα ηέηνηα δε ηπρφλ πεξίπησζε εθδειψζεσο εθλφκνπ ζπκπεξηθνξάο πνπ ζα παξνπζηαζζεί, επηβάιιεηαη απφ ην άξζξν 13 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο λα νξηζζεί ζην λφκν σο ππνρξεσηηθή ε δηεξεχλεζε θαη δηαπίζησζε ζπληειεζζείζεο παξαβηάζεσο ησλ εθηεζεηζψλ ζπληαγκαηηθψλ απαγνξεχζεσλ, πξνο δηθαζηηθή απαγγειία εληεχζελ ελλφκσλ ζπλεπεηψλ πνπ θαηά ζπληαγκαηηθή ππνρξέσζε ζα νξίζεη ζπλαθψο ν λφκνο, ψζηε λα θαηαζηή απνηειεζκαηηθή ε ηήξεζε ηεο ελ ιφγσ ζπληαγκαηηθήο δηαηάμεσο. Πεξαηηέξσ, ε εθ κέξνπο ηπρνχζεο αλαγλσξίζεσο σο πξεζβεπνχζεο γλσζηή ζξεζθεία, θαηά ηα πξνεθηεζέληα, ζξεζθεπηηθήο θνηλφηεηαο αλέγεξζε λανχ ή εγθαηάζηαζε επθηεξίνπ νίθνπ ζε νξηζκέλν θηίξην γηα ηε ιεηηνπξγία ηνχησλ σο ρψξσλ ιαηξείαο, λαη κελ δελ είλαη ζπληαγκαηηθψο επηηξεπηφ λα πξνζαπαηηεί εηδηθή άδεηα, ππφθεηηαη φκσο ζηελ εθαξκνγή ηεο γεληθψο ηζρπνχζεο πνιενδνκηθήο λνκνζεζίαο, πξνο ηελ νπνία επηβάιιεηαη λα κελ έξρεηαη ζε αληίζεζε. Καηά ζπλέπεηαλ, ε κελ αλέγεξζε λανχ, σο θηηξίνπ εθ θαηαζθεπήο πξνσξηζκέλνπ θαη δηακνξθσκέλνπ γηα ηελ άζθεζε ιαηξείαο, κε ηήξεζε βεβαίσο ησλ ηζρπφλησλ φξσλ δνκήζεσο, πξνυπνζέηεη πξνεγνχκελν πνιενδνκηθφ θαζνξηζκφ, θαηά ηα άξζξα 2 παξ. 1 εδ. β θαη 29 ηνπ λ.δ/ηνο ηεο 17.7/16.8.1923 «Πεξί ζρεδίσλ πφιεσλ, θσκψλ θαη ζπλνηθηζκψλ ηνπ Κξάηνπο θαη νηθνδνκήο απηψλ», ζπγθεθξηκέλεο ζέζεσο ζην ζρέδην πφιεσο γηα ηελ αλέγεξζε θηηξίνπ λανχ. Ζ δε εγθαηάζηαζε επθηεξίνπ νίθνπ ζε ρψξν πθηζηακέλνπ θηηξίνπ, πξνθεηκέλνπ λα ρξεζηκεχζεη σο ρψξνο αζθήζεσο ιαηξείαο, πξνυπνζέηεη ηήξεζε θαη ζπκκφξθσζε πξνο ηηο απαηηήζεηο ηνπ Γεληθνχ Οηθνδνκηθνχ Καλνληζκνχ θαη ηνπ Κηηξηνδνκηθνχ Καλνληζκνχ. Καηά ηε γλψκε φκσο ηεο Σπκβνχινπ Αηθ. Φξηζηνθνξίδνπ, ην ζχζηεκα ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Α.Ν. 1363/1938 θαη ηνπ Β.Γ/ηνο ηεο 20.5/2.6.1939, ζχκθσλα κε ην νπνίν γηα ηελ ίδξπζε θαη ζέζε ζε ιεηηνπξγία επθηεξίσλ νίθσλ εηεξνδφμσλ θαη εηεξνζξήζθσλ απαηηείηαη πξνεγνχκελε δηνηθεηηθή άδεηα, νπδφισο αληίθεηηαη ζην άξζξν 13 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο θαη ζην άξζξν 9 ηεο ΔΣΓΑ, θαζ ν κέξνο θαη ζην κέηξν πνπ ζπληζηά κεραληζκφ νξγαλψζεσο ησλ αλαγθαίσλ κέηξσλ πνπ δηαζθαιίδνπλ ηε δηαπίζησζε ηεο ζπλδξνκήο ησλ φξσλ ππφ ηνπο νπνίνπο θαηνρπξψλεηαη ηφζνλ απφ ην ίδην ην Σχληαγκα φζνλ θαη απφ ηελ ΔΣΓΑ, ην αηνκηθφ δηθαίσκα ειεχζεξεο θαη αθψιπηεο αζθήζεσο ηεο ιαηξείαο. Τνχην δε δηφηη ην ζχζηεκα ηεο πξνεγνχκελεο δηνηθεηηθήο αδείαο απνηειεί ηελ έθθξαζε δηνηθεηηθήο επνπηείαο ηνπ Κξάηνπο επί φισλ αλεμαηξέησο ησλ ζξεζθεπηηθψλ θνηλνηήησλ, επνπηείαο πνπ έρεη σο ζηφρν ηε δηαηήξεζε ηνπ ζξεζθεπηηθνχ πινπξαιηζκνχ θαη ηελ ηαπηφρξνλε εμαζθάιηζε ηεο εηξεληθήο ζπλππάξμεσο ησλ δηαθφξσλ ζξεζθεπηηθψλ νκάδσλ, νη νπνίεο ππφθεηληαη ζε αλαγθαίνπο πεξηνξηζκνχο σο πξνο ηελ εθδήισζε ηεο πίζηεσο θαη άζθεζε ηεο ιαηξείαο, πξνθεηκέλνπ λα επηηπγράλεηαη ν ζεβαζκφο ησλ αηνκηθψλ πεπνηζήζεσλ εληφο ηεο θνηλσλίαο φπνπ δηαβηνχλ 6

άπαληεο. Σην πιαίζην ηεο δηνηθεηηθήο απηήο επνπηείαο, ην ζχζηεκα ηεο δηνηθεηηθήο αδείαο πνπ θαζηεξψζεθε κε ηηο αλσηέξσ δηαηάμεηο έρεη σο ζηφρν ηελ εμαζθάιηζε ελφο ειέγρνπ σο πξνο ηε ζπλδξνκή ησλ φξσλ πνπ ηάζζνληαη απφ ην Σχληαγκα θαη ηελ ΔΣΓΑ, ε πξνεγνχκελε επαιήζεπζε ησλ νπνίσλ γίλεηαη βάζεη αληηθεηκεληθψλ ζηνηρείσλ θαη, ζπλεπψο, είλαη ζπκβαηφ πξνο ηηο νηθείεο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο, θαζψο θαη πξνο ηηο ηαπηφζεκεο, απφ ηεο εμεηαδνκέλεο απφςεσο, δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 9 ηεο Δ.Σ.Γ.Α., κε παξαβηάδνλ, ζε θακκία πεξίπησζε ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο (νχησ θαη ΔΓΓΑ, ππφζεζε Μαλνπζάθεο θιπ. θαηά Διιάδαο, 59/1995/565/651, απφθαζε ηεο 26εο.9.1996, ζθέςε 47). Δμάιινπ, ε ρνξήγεζε ηεο ελ ιφγσ αδείαο απνηειεί δεζκία αξκνδηφηεηα ηεο Γηνηθήζεσο, είλαη δειαδή ππνρξεσηηθή ζε πεξίπησζε πνπ δηαπηζησζεί φηη πιεξνχληαη νη απφ ην Σχληαγκα ηαζζφκελεο πξνυπνζέζεηο πξνο άζθεζε ηεο ιαηξείαο νπνηαζδήπνηε γλσζηήο ζξεζθείαο. Σε θάζε πεξίπησζε, φζνλ αθνξά ζηνπο ηαζζφκελνπο απφ ην Σχληαγκα πεξηνξηζκνχο ζηελ άζθεζε ηεο ιαηξείαο, πνπ αλάγνληαη ζην αλεπίηξεπην πξνζβνιήο ηεο δεκφζηαο ηάμεσο ή ησλ ρξεζηψλ εζψλ θαη ηεο δηελέξγεηαο πξνζειπηηζκνχ, ν έιεγρνο ηεο ζπλδξνκήο ησλ φξσλ απηψλ, πνπ απνηειεί ηελ πξψηε θάζε ηεο δηαξθνχο δηνηθεηηθήο επνπηείαο επί φισλ ησλ ζξεζθεπηηθψλ θνηλνηήησλ, δηεμάγεηαη ελ πξψηνηο κε αληηθεηκεληθά θξηηήξηα θαη ζηνηρεία θαη δελ δχλαηαη λα ζεσξεζεί αλεπίηξεπην ζπληαγκαηηθψο εκπφδην ζηελ άζθεζε ηεο ιαηξείαο εθ κφλνπ ηνπ ιφγνπ φηη αζθείηαη πξνιεπηηθψο θαη απνιήγεη ζε ρνξήγεζε δηνηθεηηθήο αδείαο γηα ηελ ίδξπζε επθηεξίνπ νίθνπ, εθ φζνλ, πάλησο, ε άδεηα ρνξεγείηαη ππνρξεσηηθψο θαη θαηφπηλ θξίζεσο ηεο Γηνηθήζεσο πεξί ηε ζπλδξνκή ησλ ζπληαγκαηηθψλ φξσλ ελ γέλεη, ππφ ηνπο νπνίνπο θαηνρπξψλεηαη ην δηθαίσκα αλεκπφδηζηεο αζθήζεσο ιαηξείαο. Γηάθνξνλ είλαη ην δήηεκα ησλ δηνηθεηηθψλ ή πνηληθψλ θπξψζεσλ πνπ επηβάιινληαη εθ ησλ πζηέξσλ, φηαλ δειαδή εθδεισζεί πξάγκαηη απφ πηζηνχο γλσζηήο ζξεζθείαο πξνζβνιή ησλ ρξεζηψλ εζψλ ή ηεο δεκφζηαο ηάμεο κε ζπγθεθξηκέλεο θνιάζηκεο ελέξγεηεο, ή δηαπηζησζεί ε δηάπξαμε (αηνκηθψο) ηνπ πνηληθνχ αδηθήκαηνο ηνπ πξνζειπηηζκνχ (Οι. Α.Π. 20/2001). Αληηζέησο, θαηά ηε γλψκε απηή, ε εθαξκνζηέα ελ πξνθεηκέλσ δηάηαμε ηεο παξαγξάθνπ 3 ηνπ άξζξνπ 1 ηνπ Β.Γ. ηεο 20.5/2.6.1939, θαηά ην κέξνο πνπ εμαξηά ηε ρνξήγεζε ηεο αδείαο απφ ηελ θξίζε ηνπ Υπνπξγνχ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ φηη ζπληξέρνπλ «νπζηαζηηθνί ιφγνη» πνπ επηβάιινπλ ηελ ίδξπζε επθηεξίνπ νίθνπ, εηζάγεη αλεπίηξεπην πεξηνξηζκφ ηεο ειεπζεξίαο ηεο ιαηξείαο, αθνχ ζεζπίδεη κία πξφζζεηε πξνυπφζεζε, κε πξνβιεπφκελε ζην άξζξν 13 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο, αλαγλσξίδνληαο κάιηζηα ζηνλ αξκφδην Υπνπξγφ ηε δηαθξηηηθή επρέξεηα λ αξλεζεί ηε ρνξήγεζε ηεο αδείαο (ίδ. θαη ηελ παξάγξαθν 1 εδ. γ, ζηελ νπνία παξαπέκπεη ε αλσηέξσ παξάγξαθνο 3), εάλ εθηηκά φηη ε ίδξπζε ηνπ επθηεξίνπ νίθνπ δελ εμππεξεηεί πξαγκαηηθή 7

αλάγθε ησλ κειψλ ηεο ζξεζθείαο πνπ ππέβαιαλ ηελ αίηεζε, είηε ιφγσ ηνπ πεξηνξηζκέλνπ αξηζκνχ απηψλ, είηε ιφγσ ηεο, θαηά ηελ εθηίκεζή ηνπ, δπλαηφηεηάο ηνπο λ αζθνχλ θαη άιινλ ηξφπν ή ζε άιινλ επθηήξην νίθν ηα ιαηξεπηηθά ηνπο θαζήθνληα. Δλ φςεη απηψλ, ε πξναλαθεξφκελε ξχζκηζε ηνπ Β.Γ/ηνο ηεο 20.5/2.6.1939, ε νπνία εθαξκφδεηαη απνθιεηζηηθψο επί αδεηψλ γηα ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία επθηεξίσλ νίθσλ (κε έρνπζα πεδίνλ εθαξκνγήο επί λαψλ, γηα ηνπο νπνίνπο ηζρχνπλ εηδηθέο δηαηάμεηο), αληίθεηηαη ηφζν ζην άξζξν 13 ηνπ Σπληάγκαηνο, φζν θαη ζην άξζξν 9 ηεο ΔΣΓΑ θαη είλαη, ζπλεπψο, αλίζρπξε (Οι. Α.Π. 20/2001). Γεδνκέλνπ δε φηη ε ξχζκηζε ηεο ελ ιφγσ αλίζρπξεο δηάηαμεο παξνπζηάδεη απηνηέιεηα θαη είλαη ζαθψο δηαθξηηή σο πξνο ηνπο ζηφρνπο ηεο θαη ην πεξηερφκελφ ηεο ελ ζρέζεη κε ηηο ινηπέο ξπζκίζεηο δηα ησλ νπνίσλ θαζηεξψλεηαη θαη αξρήλ απφ ην λνκνζέηε θαζεζηψο δηνηθεηηθήο άδεηαο γηα ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία επθηεξίσλ νίθσλ, ην γεγνλφο φηη θξίλεηαη αλίζρπξε σο αληηζπληαγκαηηθή ε αλσηέξσ ξχζκηζε ηνπ Β.Γ/ηνο δελ αζθεί επηξξνή επί ηνπ θχξνπο ησλ ινηπψλ λνκνζεηηθψλ ξπζκίζεσλ δηα ησλ νπνίσλ νξγαλψζεθε θαηά ηξφπνλ ζχκθσλν πξνο ην Σχληαγκα ην ξεζέλ ζχζηεκα δηνηθεηηθήο αδείαο. 9. Δπεηδή, ελ φςεη ησλ εθηεζέλησλ ζηηο πξνεγνχκελεο ζθέςεηο, θαηά κελ ηελ νκφθσλε γλψκε ηνπ Τκήκαηνο, φινη νη ιφγνη αθπξψζεσο πνπ αλαθέξνληαη ζε αλππαξμία πξαγκαηηθήο αλάγθεο γηα ηελ ίδξπζε ηνπ επίκαρνπ επθηεξίνπ νίθνπ, θαζψο θαη ζηελ έιιεηςε λνκηκφηεηαο ησλ ζπλαθψλ πξνο ην ζέκα απηφ δηαηππψζεσλ, είλαη απνξξηπηένη, ζε θάζε πεξίπησζε δηφηη πξνβάιινληαη ππφ ηελ εθδνρή ηεο κε νξζήο εθαξκνγήο δηαηάμεσλ πνπ φκσο είλαη αλίζρπξεο, σο αληίζεηεο ζην άξζξν 13 ηνπ Σπληάγκαηνο θαη ην άξζξν 9 ηεο ΔΣΓΑ. Καηά δε ηελ θξαηήζαζα ζην Τκήκα άπνςε, ε θξηλφκελε αίηεζε είλαη απνξξηπηέα πξνερφλησο, δηφηη ζεκειηψλεηαη ζηελ παξαδνρή φηη γηα ηελ ίδξπζε επθηεξίνπ νίθνπ απαηηείηαη πξνεγνχκελε δηνηθεηηθή άδεηα θαη φηη ε ρνξεγεζείζα άδεηα δελ είλαη ζχκθσλε κε ηελ θεηκέλε λνκνζεζία, ελψ ην ζχζηεκα ξπζκίζεσο ελ γέλεη ηεο λνκνζεζίαο πνπ επηβάιιεη ηε ρνξήγεζε δηνηθεηηθήο αδείαο ζπγθξνηείηαη απφ αλίζρπξεο δηαηάμεηο σο αληηθείκελεο ζην Σχληαγκα. 10. Δπεηδή, ελ φςεη ησλ πξνεθηεζέλησλ, πξέπεη θαηά ην άξζξν 100 παξ. 5 ηνπ Σπληάγκαηνο, σο ηζρχεη κεηά ηελ αλαζεψξεζε κε ην ςήθηζκα ηεο 6εο Απξηιίνπ 2001 ηεο Ε Αλαζεσξεηηθήο Βνπιήο, λα παξαπεκθζή ζηελ Οινκέιεηα ηνπ Σπκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο πξνο θξίζε ην δήηεκα ηεο ζπληαγκαηηθφηεηνο ηεο δηαηάμεσο ηνπ άξζξνπ 1 ηνπ Α.Ν. 1363/1938, φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 1 ηνπ Α.Ν. 1672/1939. Σηελ πεξίπησζε δε πνπ ε Οινκέιεηα ηνπ Σπκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο απνδερζεί ηελ επί ηνπ δεηήκαηνο ηνχηνπ ζέζε ηνπ Τκήκαηνο πεξί αληηζπληαγκαηηθφηεηνο ηεο αλσηέξσ δηαηάμεσο, θαζ φζνλ αθνξά ηε ζέζπηζε θαζεζηψηνο πξνεγνπκέλεο δηνηθεηηθήο αδείαο, ιφγσ αληηζέζεψο 8

ηεο πξνο ην άξζξν 13 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο, ζα ζπληξέμεη πεξαηηέξσ πεξίπησζε παξαπνκπήο ηνπ δεηήκαηνο ηνχηνπ πξνο επίιπζε ζην Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην θαηά ην άξζξν 100 παξ. 1 πεξ. ε ηνπ Σπληάγκαηνο θαη ην άξζξν 48 παξ. 2 ηνπ θπξσζέληνο κε ην Ν. 345/1976 Κψδηθνο πεξί Αλσηάηνπ Δηδηθνχ Γηθαζηεξίνπ, ελ φςεη ησλ δηαθφξσο θξηζέλησλ σο πξνο ηελ ζπληαγκαηηθφηεηα ηεο αλσηέξσ δηαηάμεσο κε ηελ απφθαζε 20/2001 ηεο Οινκειείαο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ. Οξίδεηαη δε σο εηζεγεηήο ελψπηνλ ηεο Οινκειείαο ε Σχκβνπινο Αηθαηεξίλε Φξηζηνθνξίδνπ. Σημείωμα Πξφθεηηαη γηα κηα κείδνλνο ζεκαζίαο λνκνινγηαθή κεηαζηξνθή πνπ αο ειπίζνπκε φηη ζα επηβεβαησζεί απφ ηελ Οινκέιεηα. Γηα πξψηε θνξά κεηά απφ επηά δεθαεηίεο εθαξκνγήο θξίλεηαη αληηζπληαγκαηηθφ ην κεηαμηθφ θαζεζηψο γηα ηελ αδεηνδφηεζε λαψλ θαη επθηεξίσλ νίθσλ ησλ ινηπψλ, πιελ ηεο θαηά ην άξζξν 3 Σπλη. επηθξαηνχζαο, ζξεζθεηψλ. Μέρξη ηφηε ην Σπκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο δελ είρε ακθηζβεηήζεη ηελ επί ηεο αξρήο ζπληαγκαηηθφηεηα ηεο λνκνζεηηθήο ξχζκηζεο. Βι. ΣηΔ (Οι.) 1444/1991, ΤνΣ 1991, ζ. 381 επ., κε ζεκείσκα Δ. Γραηζία. Ζ ζεσξία έρεη απφ θαηξφ επηζεκάλεη φηη ην θαζεζηψο απηφ πξνζβάιιεη ηελ ειεπζεξία ηεο ιαηξείαο. Βι. αληί πνιιψλ Πρ. Δαγηόγλου, Σπληαγκαηηθφ δίθαην, Αηνκηθά δηθαηψκαηα, ηφκ. Α, 2ε έθδ., 2005, αξ. πεξ. 574, Ι. Μανωλεδάκη / Γ. Πουλή, Αλέγεξζε λανχ ή επθηεξίνπ νίθνπ ρσξίο άδεηα (Με αθνξκή ηελ ΑΠ Οι. 20/2001), ΠνηλΓηθ 2002, ζ. 409 επ., Κ. Χρυζόγονου, Αηνκηθά θαη θνηλσληθά δηθαηψκαηα, 3ε έθδ., 2006, ζ. 284 επ. Ζ Οινκέιεηα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ, ηελ άπνςε ηεο νπνίαο πηνζεηεί ε κεηνςεθία ελφο κέινπο ηνπ Γηθαζηεξίνπ ζηε ζρνιηαδφκελε απφθαζε, είρε θξίλεη φηη αληηζπληαγκαηηθή είλαη κφλνλ ε δηάηαμε πνπ παξέρεη δηαθξηηηθή επρέξεηα ζηνλ Υπνπξγφ Παηδείαο γηα ηελ έθδνζε ηεο άδεηαο, ελψ θαηά ηα ινηπά ε λνκνζεηηθή ξχζκηζε δελ πάζρεη. Βι. ΑΠ (Οι.) 20/2001 (πνηλ.), ΝνΒ 2002, ζ. 1143 επ., κε ζρφιην Γ. Κηιζηάκι). Με ηελ απφθαζε ΣηΔ 2188/2010 ην Γ Τκήκα δέρζεθε θαηά πιεηνςεθία φηη ε ππαγσγή ηεο αλέγεξζεο θαη ιεηηνπξγίαο λαψλ θαη επθηεξίσλ νίθσλ ζε θαζεζηψο πξνεγνχκελεο δηνηθεηηθήο άδεηαο αληίθεηηαη ζηελ ειεπζεξία ηεο ιαηξείαο, πνπ θαηνρπξψλεηαη ζην άξζξν 13 παξ. 2 Σπλη. Τν δήηεκα παξαπέκθζεθε ζηελ Οινκέιεηα, ην νπνίν, αλ θάλεη δεθηή ηελ άπνςε ηνπ Τκήκαηνο, ζα πξέπεη αθνινχζσο λα παξαπέκςεη ζην Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην, ελφςεη ηεο αληίζεηεο λνκνινγίαο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ. 9

Α.Κ. 10