π ƒπ ÃOª ø ΠΡΟΛΟΓΟΣ............................................. 17 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 25-85 1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ......... 25 Α. Η ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ...................... 27 Β. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ 18ου ΚΑΙ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ 31 Γ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ 20ο ΑΙΩΝΑ 35. ΝΕΟΤΕΡΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ.................... 41 Ε. ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ- ΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ............ 48 ΣΤ. Η ΘΕΣΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΡΟΣΧΟ- ΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ................................ 50 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ................................... 61 Α. Η ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α: ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ............. 63 Β. ΝΕΟΤΕΡΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ...................... 70 Γ. Η ΑΝΑΓΚΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜ- ΜΑΤΩΝ ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΛ- ΛΗΝΙ ΕΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥΣ..................... 81. ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΠΑΡΟΥ- ΣΙΑΖΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ Ο ΤΡΟ- ΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥΣ.................... 84 ΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 89-212 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΜΟΝΤΕΣΣOΡΙ.............. 89 Α. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ............. 91 Β. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ............... 91 Γ. ΧΩΡΟΣ........................................ 94. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ 95 Ε. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ................. 96 ΣΤ. ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΙΑΣ HΜΕΡΑΣ.... 100 Ζ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 100 9
4ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ............. 103 Α. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ............. 105 Β. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ............................. 105 Γ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ 106. ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙ- ΣΤΙΚHΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ............... 108 Ε. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ BEREITER-ENGELMANN -BECKER..................................... 109 1. ραστηρι τητες............................... 109 2. Περιεχ µενο του προγράµµατος................. 110 3. Παιδαγωγοί................................... 110 ΣΤ. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΜΕΣΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ Ή DISTAR.................................... 111 1. Στ χοι........................................ 111 2. Περιεχ µενο του προγράµµατος................. 112 Ζ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 113 5ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ-ΑΛΛΗΛΕΠΙ ΡΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜ- ΜΑ (BANK STREET)............................... 115 Α. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ............. 117 Β. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜ- ΜΑΤΟΣ........................................ 118 Γ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ.................. 119. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ... 121 Ε. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ..... 128 ΣΤ. ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ............................ 129 Ζ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙ- ΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ........................ 131 Η. ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ................... 132 Θ. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟ ΟΙ..................... 134 Ι. ΟΙ ΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ............... 134 ΙΑ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ................................. 135 ΙΒ. ΣΧΕΣΕΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ-ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ........ 136 ΙΓ. ΕΝΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΤΟ ΨΩΜΙ»......................... 137 Ι. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 138 10 6ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΨΗΛΩΝ ΣΤΟΧΩΝ (HIGH SCOPE) 141 Α. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ............. 143 Β. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ....... 144 Γ. ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΕ ΕΝΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΟΥ ΠΡΟΩΘΕΙ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ.. 145
. ΠΩΣ ΠΡΟΩΘΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΑΛΛΗΛΕ- ΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΠΑΙ ΙΩΝ-ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ........... 146 Ε. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ................. 146 ΣΤ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΑΙ ΑΓΩΓΩΝ.... 148 Ζ. ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ............................ 149 Η. ΓΩΝΙΕΣ........................................ 151 1. Η γωνιά της άµµου και του νερο............... 151 2. Η γωνιά του οικοδοµικο υλικο................ 152 3. Το κουκλ σπιτο.............................. 152 4. Η γωνιά των εικαστικών....................... 152 5. Η γωνιά του παιχνιδιο........................ 153 6. Η γωνιά του βιβλίου και της γραφής............. 154 7. Η γωνιά του ξυλουργο........................ 154 8. Η γωνιά της µουσικής και της κίνησης........... 155 9. Η γωνιά των ζώων και των φυτών............... 155 10. Η γωνιά του ηλεκτρονικο υπολογιστή.......... 155 11. Ο εξωτερικ ς χώρος........................... 156 Θ. ΤΟ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ............... 157 Ι. Η ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ-ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗ- ΣΗΣ-ΑΝΑΚΛΗΣΗΣ TΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ.... 157 1. Σχεδιασµ ς................................... 159 2. Πραγµατοποίηση.............................. 163 3. Αναστοχασµ ς............................... 165 ΙΑ. ΟΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΟΜΑ ΑΣ 167 Ένα παράδειγµα δραστηρι τητας µικρής οµάδας: Ανακάλυψη καρυδών............................ 168 ΙΒ. ΟΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΟΜΑ ΑΣ 170 Ένα παράδειγµα δραστηρι τητας µεγάλης οµάδας: Μετακίνηση της άµµου........................... 170 ΙΓ. ΟΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ 171 Ι. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ........................ 172 ΙΕ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ.................. 172 ΙΣΤ. «ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ-ΚΛΕΙ ΙΑ» ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΨΗΛΩΝ ΣΤΟΧΩΝ........................... 174 1. ηµιουργική αναπαράσταση................... 175 2. Γλώσσα (προφορικ ς και γραπτ ς λ γος) και εγγραµµατισµ ς................................ 176 3. Πρωτοβουλία και κοινωνικές σχέσεις........... 179 4. Κίνηση...................................... 181 5. Μουσική.................................... 182 6. Ταξιν µηση.................................. 183 7. Σειροθέτηση................................. 184 8. Αριθµ ς..................................... 184 9. Χώρος...................................... 186 10. Χρ νος..................................... 187 ΙΖ. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΠΡΟ- ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ...... 188 11
ΙΗ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 189 7ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ KAMII-DEVRIES............ 193 Α. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ............. 195 Β. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ................ 195 Γ. ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ............................. 196 1. Φυσική γνώση ή γνώση για τη φ ση.............. 197 2. Κοινωνική γνώση ή γνώση για την κοινωνία....... 199 3. Λογικοµαθηµατική γνώση ή γνώση για τις λογικοµαθηµατικές σχέσεις.............................. 207. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ.................. 210 Ε. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 211 ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ: ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ 213-363 8ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ Η- ΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ................................ 215 Α. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ............... 217 Β. ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ.................... 218 Γ. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ.... 220. ΓΩΝΙΕΣ Ή ΚΕΝΤΡΑ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ............ 222 1. Η γωνιά του οικοδοµικο υλικο............... 224 2. Το κουκλ σπιτο.............................. 224 3. Η γωνιά του παιδαγωγικο υλικο.............. 225 4. Η γωνιά των εικαστικών....................... 226 5. Η γωνιά της άµµου και του νερο............... 226 6. Η γωνιά της βιβλιοθήκης...................... 227 7. Η γωνιά της µουσικής και της κίνησης........... 228 8. Η γωνιά της µαγειρικής....................... 228 9. Η γωνιά των ηλεκτρονικών υπολογιστών........ 229 10. Ο εξωτερικ ς χώρος.......................... 230 Ε. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ.................. 230 ΣΤ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ............... 231 Ζ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ................................. 232 Η. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 232 12 9ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ..................................... 235 Α. Η ΒΙΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΣΗΜΕΡΙΝΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ... 237 Β. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ................... 238 Γ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ...................................... 239. ΑΣΦΑΛΕΙΑ.................................... 240
Ε. ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ.................................. 240 ΣΤ. ΕΙΡΗΝΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΩΝ ΙΑΦΟΡΩΝ.......... 240 Ζ. ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΩΝ 245 Η. ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙ Ι......................... 246 Θ. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ.... 249 Ι. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΙΒΑΣΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ.. 251 ΙΑ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑ......... 252 ΙΒ. ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΕΣ...... 256 ΙΓ. ΚΟΥΚΛΕΣ..................................... 256 Ι. ΒΙΒΛΙΑ........................................ 257 ΙΕ. ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ............................ 257 ΙΣΤ. ΕΝΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ»................ 258 ΙΖ. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΙΡΗ- ΝΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ.......... 260 ΙΗ. ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ.............. 266 ΙΘ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 269 10ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥ- ΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ................................... 271 Α. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜ- ΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ 273 Β. ΗΛΙΚΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΣΥΝΕΙ ΗΤΟ- ΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΕΚ ΗΛΩΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΙΑΦΟΡΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ.............................. 275 Γ. ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ 276. ΣΤΟΧΟΙ ΜΙΑΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ... 280 Ε. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ................... 280 ΣΤ. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΣΥΝΑΙ- ΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ...... 281 Ζ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ.................. 282 Η. ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ ΑΣΦΑ- ΛΟΥΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ....................... 284 Θ. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙ ΙΑ....................................... 285 Ι. ΠΡΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΕΚΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΩΝ................................ 288 ΙΑ. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΝΗ- ΠΙΑ........................................... 289 ΙΒ. ΣΥΝ ΕΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕ ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΝΑΙ- ΣΘΗΜΑΤΑ..................................... 289 ΙΓ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 290 13
11ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ.................................... 293 Α. ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ................................... 295 1. ιαφορές ως προς την ηλικία................... 296 2. ιαφορές ως προς το φ λο..................... 298 3. Φυλετικές διαφορές και διαφορές κοινωνικοπολιτισµικο περιβάλλοντος.......................... 302 4. Άτοµα µε ειδικές ανάγκες...................... 306 5. Κοινωνικοοικονοµικές διαφορές................ 310 6. Θρησκευτικές διαφορές........................ 311 7. Γλωσσικές διαφορές........................... 312 8. ιαφορές ικανοτήτων.......................... 313 Β. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΙΑΣ ΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ............................... 314 Γ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ, ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΡΑΣΤΗ- ΡΙΟΤΗΤΕΣ..................................... 317. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕ- ΡΕΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΩΝ..... 318 Ε. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ............... 321 ΣΤ. ΑΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙ ΡΑΣΗΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ............................. 323 Ζ. ΤΡΟΠΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΜΙΑΣ ΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙ- ΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ........................... 324 Η. ΚΑΛΕΙ ΟΣΚΟΠΙΟ: ΕΝΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΙΑΠΟ- ΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ.................. 325 Θ. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΚΑΛΕΙ ΟΣΚΟΠΙΟΥ.............. 326 Ι. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΙ- ΑΓΩΓΟΥ..................................... 328 ΙΑ. ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΑΣΤΗ- ΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΛΕΙ ΟΣΚΟΠΙΟΥ............ 229 ΙΒ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΣΤΟ ΚΑΛΕΙ Ο- ΣΚΟΠΙΟ....................................... 329 ΙΓ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΕΙ ΟΣΚΟΠΙΟΥ........ 330 Ι. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 330 14 12ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΙΓΛΩΣΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ.... 333 Α. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΓΛΩΣΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ.. 337 Β. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΙΓΛΩΣΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ...... 338 Γ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥ................... 338. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ.............................. 339 Ε. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ............... 340 1. ραστηρι τητες για την προαγωγή της αυτογνωσίας 341 2. ραστηρι τητες για την κοινή εργασία των ενηλίκων 341
ΣΤ. ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΠΕ- ΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙ ΙΩΝ.. 343 1. ραστηρι τητες σχετικές µε το κοινωνικοπολιτισµικ περιβάλλον των παιδαγωγών................. 343 2. ραστηρι τητες σχετικές µε το κοινωνικοπολιτισµικ περιβάλλον των παιδιών..................... 343 Ζ. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΙΓΛΩΣ- ΣΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ.............................. 344 Η. Ο ΧΩΡΟΣ...................................... 344 Θ. Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΩΣ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΙΓΛΩΣΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ................................ 345 Ι. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ..... 346 ΙΑ. ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 347 1. Τρ ποι για την καλ τερη εκµάθηση της µητρικής γλώσσας απ λα τα παιδιά.................... 347 2. Τρ ποι για την εκµάθηση της δε τερης γλώσσας απ µον γλωσσα παιδιά....................... 348 3. Τρ ποι για την εκµάθηση της δε τερης γλώσσας απ δίγλωσσα παιδιά.......................... 348 ΙΒ. ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ............................ 349 ΙΓ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ....................... 350 Ι. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ................................. 350 ΙΕ. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 350 ΙΣΤ. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΡΑΣΤΗ- ΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΜΙΣΗ ΗΜΕΡΑ.................. 352 ΙΖ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 352 13ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ EΝΤΑΞΗ ΠΑΙ ΙΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΤΑΞΗ 355 Α. Η ΕΝΤΑΞΗ ΠΑΙ ΙΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΤΑΞΗ....................... 357 Β. ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ JOWONIO ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ 358 Γ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΟΝΕΩΝ-ΠΑΙ ΑΓΩΓΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙ- ΑΓΩΓΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ..................... 359. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ.............................. 361 Ε. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.......... 363 ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ 365-381 14ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟ- ΣΕΓΓΙΣΕΩΝ....................................... 367 Α. ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΙΑΦΟΡΕΣ................. 369 15
B. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ- ΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ................. 373 Γ. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ........................... 374. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ....................... 378 ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ............................ 383 Α. Ελλην γλωσση..................................... 383 Β. Ξεν γλωσση....................................... 388 16