Δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα αποτελεί ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα του κατώτερου πεπτικού σωλήνα, επηρεάζοντας κάθε χρόνο ένα μεγάλο αριθμό ασθενών, κυρίως των χωρών του δυτικού κόσμου. Εικόνα 1. Δυσκοίλιο, θεωρούμε ένα άτομο όταν εμφανίζει δύο τουλάχιστον από τα παρακάτω προβλήματα για 3 ή περισσότερους μήνες: 1. Αφοδεύει λιγότερες από 3 φορές την εβδομάδα. 2. Έχει δυσκολία κατά την εκκένωση, περισσότερο από 25% των περιπτώσεων. 3. Παράγει σκληρά κόπρανα. 4. Έχει την αίσθηση της ατελούς αφοδεύσεως. Αν και δυσάρεστη ως κατάσταση, η δυσκοιλιότητα από μόνη της δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία του ασθενούς και τις περισσότερες φορές (90% των περιπτώσεων) είναι ιδιοπαθούς (λειτουργικής / ψυχογενούς) αιτιολογίας, αλλά άλλες φορές (10% των περιπτώσεων) μπορεί να αποτελεί δευτερογενές σύμπτωμα κάποιας άλλης σοβαρής παθήσεως. Για το λόγο αυτό, ένας δυσκοίλιο άτομο, θα πρέπει να υποβάλλεται σε σειρά εξετάσεων, με σκοπό να βρεθούν ή να αποκλειστούν τυχόν τέτοιες σοβαρές καταστάσεις που προκαλούν τη δυσκοιλιότητα και να θεραπεύονται. 1 / 6
Οι πιο συχνές παθολογικές (οργανικές) καταστάσεις που προκαλούν δυσκοιλιότητα είναι: 1. Δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες. 1. Ανατομικές ανωμαλίες του κατώτερου πεπτικού σωλήνα όπως: - Ραγάδες. - Αιμορροΐδες. - Στενώσεις πρωκτικού δακτυλίου. - Όγκοι κατωτέρου τριτημορίου παχέος εντέρου. 1. Ενδοκρινολογικές και μεταβολικές παθήσεις όπως: - Υπερασβεστιαιμία. - Υποκαλιαιμία. - Υποθυρεοειδισμός. - Σακχαρώδης διαβήτης. - Εγκυμοσύνη. 1. Νευρολογικές παθήσεις όπως: - Εγκεφαλικά. - Νόσος του Hirschsprung. - Νόσος του Parkinson. - Σκλήρυνση κατά πλάκας. - Παθήσεις της σπονδυλικής στήλης. - Νόσος Chagas. - Οικογενής δυσαυτονομία. 1. Παθήσεις του συνδετικού ιστού και σπάνιες παθήσεις όπως: - Σκληροδερμία. - Αμυλοείδωση. 2 / 6
1. Φάρμακα όπως: - Aντικαταθλιπτικά. - Μέταλλα ( σίδηρος, βισμούθιο). - Αντιχολινεργικά. - Οπιοειδή. - Αντιόξινα. - Αντιυπερτασικά (αναστολείς καναλιών του ασβεστίου). - Αντιφλεγμονώδη. - Συμπαθητικομιμητικά. Οι πιο συχνές ιδιοπαθείς ( λειτουργικές / ψυχογενείς) αιτιολογίες χρόνιας δυσκοιλιότητας είναι: 1. Μείωση αισθήματος τάσης αφόδευσης. 2. Ευερέθιστο έντερο (με κυρίαρχο σύμπτωμα δυσκοιλιότητας). 3. Ιδιοπαθούς αιτιολογίας υψηλός χρόνος διαβάσεως κοπράνων στο παχύ έντερο. 4. Αδυναμία μυϊκών χιτώνων περιναιϊκής κοιλότητας. 5. Ανεπαρκής λήψη υγρών. 6. Έλλειψη άσκησης. 7. Αλλαγές στη ρουτίνα της ζωής. 8. Αδιαφορία ή αποφυγή για το αίσθημα της αφόδευσης. Οι νέοι σε ηλικία ασθενείς, με ήπια συμπτώματα τις περισσότερες φορές, δεν χρειάζεται να υποστούν εξετάσεις για τη διερεύνηση της αιτίας της δυσκοιλιότητας, καθώς ένα καλό ιστορικό και κλινική εξέταση, μπορεί να οδηγήσει τον ιατρό στη διάγνωση και θεραπεία της παθήσεως. Στις άλλες περιπτώσεις όμως όπου η ηλικία, τα συμπτώματα και ο χρόνος έναρξής τους το επιβάλλουν, ο ιατρός πρέπει να υποβάλλει τον ασθενή σε μια σειρά εξετάσεων που είναι απαραίτητες για την ανεύρεση της οργανικής αιτιολογίας της δυσκοιλιότητας. Αυτές οι εξετάσεις είναι οι εξής: 3 / 6
1. Αιματολογικές εξετάσεις: - Βιοχημικός έλεγχος για υπερασβεστιαιμία και υποκαλιαιμία. - Γενική αίματος για έλεγχο αναιμίας (όγκοι). - Έλεγχος λειτουργίας θυρεοειδούς αδένα. 1. Ακτινολογικές εξετάσεις: - Τεστ διάβασης παχέος εντέρου. Ο ασθενής καταπίνει ειδικές κάψουλες που περιέχουν μικρούς ραδιοανιχνεύσιμους δακτυλίους, ορατούς σε απλή ακτινογραφία κοιλίας. Η μετακίνηση των δακτυλίων αυτών μέσα στο παχύ έντερο, παρακολουθείται με διαδοχικές ακτινογραφίες κοιλίας, 3 με 7 ημέρες μετά τη λήψη της κάψουλας και δίνει πληροφορίες για το χρόνο διάβασης του παχέος εντέρου και τη λειτουργικότητα του μυϊκού χιτώνα του παχέος εντέρου. - Τεστ λειτουργικότητας ορθού και πρωκτού. Ο ασθενής υποβάλλεται σε μανομετρική εξέταση του τελευταίου ανατομικού τμήματος του παχέος εντέρου, για έλεγχο λειτουργικότητας μυών και σφιγκτήρα. Η εξέταση αυτή γίνεται με ένα γεμάτο αέρα μπαλονάκι το οποίο εισάγεται στο ορθό. Το μπαλονάκι είναι συνδεδεμένο με ένα καθετήρα και μηχάνημα μετρήσεως πιέσεων. - Αφοδευόγραμμα. Ο ασθενής λαμβάνει ένα κλύσμα με παχύρρευστο βαριούχο υλικό και αφοδεύει σε τουαλέτα, τοποθετημένη μπροστά από ένα ακτινογραφικό μηχάνημα με δυνατότητα βιντεοσκοπικής λήψης. 4 / 6
Οι τελευταίες δύο εξετάσεις παρέχουν πληροφορίες για τη λειτουργικότητα των μυϊκών χιτώνων του ορθού και του πρωκτικού σφιγκτήρα και την ανατομία της περιοχής. 1. Ενδοσκοπικές εξετάσεις: - Σιγμοιδοσκόπηση. Ενδοσκοπική εξέταση του ορθού και του σιγμοειδούς. - Κολονοσκόπηση. Ενδοσκοπική εξέταση ολόκληρου του παχέος εντέρου. Οι εξετάσεις αυτές γίνονται μετά από προετοιμασία του παχέος εντέρου με τη χορήγηση καθαρκτικών και τη χορήγηση ειδικής αναισθησίας. Παρέχουν πληροφορίες για την ανατομία του εσωτερικού του παχέος εντέρου και δίνουν τη δυνατότητα διαγνωστικών (λήψη βιοψιών) και θεραπευτικών (αφαίρεση πολυπόδων, διάνοιξη στενώσεων κτλ.) πράξεων. Η θεραπεία της δυσκοιλιότητας θα πρέπει να είναι ανάλογη πάντα με την αιτιολογία της. Σε περιπτώσεις λειτουργικής αιτιολογίας (90%) μια δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες (20 30 γρ. κάθε μέρα), αύξηση της ποσότητας του νερού που καταναλώνει καθημερινά ο ασθενής και αύξηση φυσικής άσκησης, μπορούν να βοηθήσουν ριζικά στη λύση του προβλήματος. Σε περιπτώσεις δυσλειτουργίας των μυϊκών χιτώνων της περιοχής του ορθού και πρωκτού, η μέθοδος biofeedback μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να μάθει να ξαναχρησιμοποιεί αποτελεσματικά αυτή την ανατομική περιοχή με θεαματικά αποτελέσματα. 5 / 6
Στην περίπτωση που η δυσκοιλιότητα επιμένει, ο ιατρός μπορεί να προτείνει τη χρήση καθαρκτικών ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς. Σε περίπτωση οργανικής αιτιολογίας (10%) ο ιατρός θα πρέπει να επικεντρώσει την προσοχή του στη θεραπεία της πρωτοπαθούς νόσου που προκάλεσε την δυσκοιλιότητα. Η θεραπεία μπορεί να είναι φαρμακευτική (π.χ. θυρεοειδικές ορμόνες για τη θεραπεία του υποθυρεοειδισμού), χειρουργική (π.χ. αιμορροιδεκτομή, θεραπεία ραγάδων και πρόπτωσης ορθού). 6 / 6