μουσειακός περίπατος διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου 16 αθηναϊκά μουσεία εξερευνούν την έννοια της τρύπας

διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Της Αθήνας 2 0 1 0 2 0 1 1 μουσειακός περίπατος Tρύπες κλασικές, μεσαιωνικές και σύγχρονες. Τρύπες πραγματικές, φανταστικές, αστρικές και ερωτικές. Τρύπες υπαρκτές, τρύπες ιδεατές και τρύπες ιδεώδεις. 16 αθηναϊκά μουσεία εξερευνούν την έννοια της τρύπας Αρχαιολογικό Μουσείο Κεραμικού Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Εθνική Πινακοθήκη Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος Μουσείο Ακρόπολης Μουσείο του Αρχαιολογικού Χώρου της Αγοράς Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Μουσείο Μπενάκη Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Πολεμικό Μουσείο Αθηνών ΜΕΓΑΣ ΧΟΡΗΓΟΣ

Α0 2 30 3 μουσειακός περίπατος φωτό:τάσος ΒρετΤός η τρύπα Υπάρχει κάτι απίστευτα διακριτικό και ντελικάτο μέσα στο απειλητικό κενό που δημιουργεί το άνοιγμα μιας τρύπας. Ας αρχίσουμε όμως διαφορετικά: απορρίπτοντας πάραυτα οποιαδήποτε υπόνοια απειλής. Το εν λόγω κενό δεν ορίζει παρά την αριστουργηματική του παραδοξότητα. Είναι ταυτόχρονα και ανοιχτό και κλειστό. Σε απελευθερώνει και σε εγκλωβίζει. Σα να προσπαθείς να γεμίσεις τον, διάτρητο, «πίθο των Δαναΐδων». Η τρύπα, δηλαδή, δεν είναι ένα απλό κενό, ένας χώρος άδειος, απροσδιόριστος και άμορφος, αλλά ένα συγκεκριμένο σύστημα φυσικών και ανθρώπινων νόμων. Από τον προϊστορικό πέλεκυ και τον κεραμικό τροχό, στα λυχνάρια, τους τάφους και τις γεωτρήσεις κι από τις κλειδαριές, τα κουμπιά και τις πρίζες, στα κανόνια, στους υπόγειους σιδηρόδρομους και τις πετρελαιοπηγές, ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι ο πολιτισμός της τρύπας. Τρύπα επίσης είναι το βλέμμα, η όσφρηση, η ακοή, η ομιλία, η αφόδευση, το σεξ, η γέννηση και ο θάνατος. Και η απόδραση βεβαίως- από την εποχή των πρώτων τούνελ μέχρι τα σημερινά μετρό και το «Prison Break». Αναζητήσαμε λοιπόν όλες αυτές τις οπές σε 16 Μουσεία της Αθήνας- κι η Αθήνα, ξέρετε, έχει υπέροχα μουσείακαι τις σηματοδοτήσαμε μέσα ή δίπλα στις προθήκες. Αυτός ο «Μουσειακός Περίπατος» αρχίζει από την τρύπα ενός νεολιθικού πέλεκυ και τελειώνει στην τρύπα που ανοίγει στο φράγμα του ήχου ένα υπερηχητικό αεροπλάνο. Τρύπες όλων των ειδών και των μορφών βρήκαμε επίσης σε κυκλαδικά ειδώλια, σε γεωμετρικούς αμφορείς, σε χάλκινες ψήφους, σε αττικές κλεψύδρες, σε μαρμάρινα αγάλματα, σε βυζαντινές εικόνες, σε πολυκάνδηλα, σε πιστόλια, σε επιταφίους και φιλτιρέ, σε υφάσματα και σε κανάτια. Μια εκπληκτική σειρά από τρύπες αληθινές, ιδεατές και ιδεώδεις περιγράφουν τον ίδιο πολιτισμό. Τον πολιτισμό μας. Ορέστης Ανδρεαδάκης Καλλιτεχνικός Διευθυντής ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ Κινηματογραφική Εταιρεία Αθηνών ΠΡΟΕΔΡΟΣ Μαρία Μπόμπολα ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Ορέστης Ανδρεαδάκης ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Ιωάννης Παππάς ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ MARKETING Βίκυ Παλιούρα ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Ιωάννα Μαντούβαλου ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ & ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ Νίκη Ξένου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΟΥΣΕΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΠΑΤΟΥ Αρχαιολογικό Μουσείο Κεραμικού Β. Ορφανού, Αρχαιολόγος Γ ΕΠΚΑ Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος Ζ. Μπαττίνου, Διευθύντρια Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Ν. Κωνστάντιος, Επιμελητής Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ν. Καλτσάς, Διευθυντής Προϊσταμένες Συλλογών: Ελ. Κουρίνου, Συλλογή Γλυπτών Ελ. Παπάζογλου-Μανιουδάκη, Συλλογή Προϊστορικών, Αιγυπτιακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων Ρ. Προσκυνητοπούλου, Συλλογή Έργων Μεταλλοτεχνίας Επιμελητές αρχαιοτήτων: Ευ. Βιβλιοδέτης, Συλλογή Αγγείων και Μικροτεχνίας Ελ. Βλαχογιάννη, Συλλογή Γλυπτών Ελ. Κωνσταντινίδη και Ελ. Τουρνά, Συλλογή Προϊστορικών, Αιγυπτιακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων Ν. Παλαιοκρασσά, Συλλογή Έργων Μεταλλοτεχνίας Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Άν. Καφέτση, Διευθύντρια Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Τμήμα εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Ελληνικού Παιδικού Μουσείου Εθνική Πινακοθήκη Όλ. Μεντζαφού, Διευθύντρια Συλλογών Μουσειολογικού και Καλλιτεχνικού Προγραμματισμού της Εθνικής Πινακοθήκης Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος Θ. Γιάτσιος, Διευθυντής Πολιτιστικού Προγράμματος Μουσείο του Αρχαιολογικού Χώρου της Αγοράς Ν. Σαραγά, Αρχαιολόγος Κ. Τσόγκα, Αρχαιολόγος Μουσείο Ακρόπολης Δ. Παντερμαλής, Πρόεδρος Στ. Ελευθεράτου, Αρχαιολόγος Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης Μ. Μωραϊτου, Επιμελήτρια Ισλαμικής Συλλογής Μ. Μπενάκη Ρ. Μπαλλιάν, Επιμελήτρια Ισλαμικής Συλλογής Μ. Μπενάκη Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων, Λ. Λιάβας, Διευθυντής Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Στ. Οικονόμου επιμελήτρια Μ. Πλατή, Ελ. Μάρκου Τμήμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων Μουσείο Μπενάκη Ειρήνη Παπαγεωργίου, Υπεύθυνη τμήματος Προϊστορικής, Αρχαίας Ελληνικής και Ρωμαϊκής Συλλογής Αναστασία Δρανδάκη, Υπεύθυνη τμήματος Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Συλλογής Μάρα Βερυκόκκου συνεργάτης τμήματος Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Συλλογής Κάτε Συνοδινού, Υπεύθυνη τμήματος Νεοελληνικού Πολιτισμού, Νεοελληνικής Τέχνης και ιστορικών κειμηλίων Φανή Μαρία Τσιγκάκου, Υπεύθυνη τμήματος Ζωγραφικής, Χαρακτικών και σχεδίων Δανάη Φιλίππου συνεργάτης τμήματος Ζωγραφικής, Χαρακτικών και σχεδίων Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ιωάννα Γιαλεδάκη, Υποδιευθύντρια Μουσείου Τηλεπικοινωνιών Ανδρονίκη Γκούμα, Υπεύθυνη Διαχείρισης Συλλογών Μουσείου Τηλεπικοινωνιών Πολεμικό Μουσείο Κώστας Ι. Σπυριούνης, Καλλιτεχνικός Επιμελητής Π. Μουσείου Γιάννης Μυλωνάς, Ειδικός Ενδυματολόγος - Οπλογνώστης ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Κατερίνα Εξερτζόγλου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Ορέστης Πλακιάς ΒΟΗΘΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Χριστίνα Πιτούλη ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Ιωάννης Σιδερίδης ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΟΔΗΓΟΥ Ιωάννα Μικρέλλη ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΦΙΣΣΩΝ ΚΑΙ BANNERS Ναταλία Αρσενοπούλου ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΟΓΟΤΥΠΟΥ ΤΡΥΠΑΣ Γιάννης Κουρούδης ΣΥΝΤΑΞΗ ΟΔΗΓΟΥ Φαίδρα Βόκαλη ΚΕΙΜΕΝΑ ΟΔΗΓΟΥ Ορέστης Ανδρεαδάκης, Φαίδρα Βόκαλη, Κωνσταντίνος Αϊβαλιώτης, Κωνσταντίνος Σαμαράς ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ Ειρήνη Θεοφυλακτοπούλου ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Τάσος Βρεττός, απο την έκθεση «The Hole Argument»

Α0 4 50 5 Το Βλέμμα «Η όραση έρχεται πριν από τις λέξεις. Το παιδί κοιτάζει και αναγνωρίζει πριν μπορέσει να μιλήσει» Τζον Μπέργκερ «Η Εικόνα Και Το Βλέμμα» (1972) Η πρώτη αντίληψη του ανθρώπου για τον κόσμο, αλλά και για τον εαυτό του, εδραιώνεται μέσα από το βλέμμα κι έτσι η αναγνώριση των σχημάτων, των χρωμάτων και των μεγεθών προϋποθέτει την τρύπα του οφθαλμού, όπως την βλέπουμε κενή στα χάλκινα αγάλματα της του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Οι άδειες αυτές οπές, αλλά και οι ένθετοι οφθαλμοίοι οποίοι διατηρούνται μέχρι σήμερα σε αρκετά αγάλματα- γίνονται μάρτυρες της ανάγκης για κατανόηση της πραγματικότητας μέσα από την όραση. Η όραση για τους Έλληνες άλλοτε οδηγεί στην αλήθεια και άλλοτε απομακρύνει από αυτήν. Κάποτε μάλιστα, το τίμημα της γνώσης είναι η τύφλωση. Έτσι, τα τυφλά αγάλματα γίνονται νοσταλγοί του χαμένου βλεμματος και μάντεις, Οιδίποδες, μαντατοφόροι της πικρής διαπίστωσης ότι τα φαινόμενα συχνά απατούν. Η περιπέτεια του βλέμματος όμως είναι άμεσα συνδεδεμένη και με την αναγκαιότητα του τεχνητού φωτός: με τα λυχνάρια, τις καντήλες και τα πολυκάντηλα που εμφανίζονται από την πρώιμη αρχαιότητα και μπαίνουν σε λειτουργία με τη βοήθεια ενός εξόχως απλού, κι ωστόσο ιδιοφυούς, συστήματος οπών. Στις μέρες μας ο Γάλλος ψυχαναλυτής και φιλόσοφος Ζακ Λακάν δεν δίστασε να συνδέσει το βλέμμα με την συνείδηση του εαυτού. Ο άνθρωπος που παρατηρεί τον εαυτό του μέσα στον καθρέφτη αποκτά συναίσθηση της ύπαρξής του (πρόκειται για το περίφημο «στάδιο του καθρέφτη», ανάμεσα στον 6ο και τον 18 μήνα της ζωής). Τα μεταλλικά κάτοπτρα που θα δούμε σε αρκετά μουσεία του αφιερώματος, συνδέουν το βλέμμα με το φως και το υποσυνείδητο και παραπέμπουν στην τραγική αυταρέσκεια του Νάρκισσου και την αλαζονεία της κακιάς μητριάς της «Χιονάτης» των αδελφών Γκριμ. Πίσω από τον καθρέφτη της αθωότητάς μας όμως, η Αλίκη του Λιούις Κάρολ είναι η μόνη που καταφέρνει να βλέπει την «Χώρα των Θαυμάτων» τόσο αντεστραμμένη όσο και ρεαλιστικά μαγική. φωτό:τάσος ΒρεΤτός Το Σινεμά φωτό:τάσος ΒρεΤτός Στην αρχή ήταν το φιλμ. Το φωτογραφικό φιλμ και οι ακίνητες φωτογραφίες. Λίγο αργότερα εφευρέθηκε και η ταχύτητά του: τα 24 καρέ ανά δευτερόλεπτο δημιούργησαν την ψευδαίσθηση της κίνησης. Στη συνέχεια άνοιξαν τρύπες στα πλαϊνά μέρη του φιλμ, ώστε αυτό να κυλά με ευκολία στους υποδοχείς μιας νεόκοπης μηχανής προβολής. Κι όλα αυτά ήρθαν ως επιστέγασμα στις δυο στοιχειώδεις κινηματογραφικές τρύπες: στον φακό της μηχανής λήψης και στον φακό της μηχανής προβολής. Εδώ και 120 χρόνια το σινεμά, αυτό το «ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο», ορίζει την ανάγκη της φυγής και του ταξιδιού μέσω της τρύπας. Για ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ, λοιπόν, οι τρύπες αυτές του φιλμ και των φακών αποτελούν την αφορμή ολόκληρου του αφιερώματος.

Α0 6 70 7 Το Αυτί «οι λοβοί του πλακούντα έσπασαν και το έμβρυο πέρασε μ έναν πήδο από αυτές τις τρύπες και μπήκε στην κοίλη φλέβα. Στη συνέχεια, σκαρφαλώνοντας από το διάφραγμα μέχρι ως πάνω από τους ώμους, πήρε το αριστερό το μονοπάτι και βγήκε από το αριστερό αυτί.» Φρανσουά Ραμπελέ «Η Πολυθαύμαστη Ζωή του Μεγάλου Γαργαντούα» (1534) Η Επικοινωνία φωτό:τάσος ΒρεΤτός Η εξωφρενική αυτή γέννα της λογοτεχνικής ιστορίας ορίζει -ως αφετηρία του ταξιδιού του ανθρώπου στον έξω κόσμο- την οπή του αυτιού. Η τρύπα, που με τόση ευκολία διαρρηγνύεται από τον νεογέννητο Γαργαντούα του Ραμπελέ, στην πραγματικότητα είναι μέρος ενός λαβυρινθώδους συστήματος σωληνώσεων και αγωγών που κρύβεται πίσω από αυτό το «καλλίγραμμο πτερύγιο του κεφαλιού». Και καθώς οι οπές του αυτιού μετατρέπουν τη μηχανική ενέργεια του ήχου σε ηλεκτρικούς παλμούς, τους οποίους μπορεί να αποκωδικοποιεί ο εγκέφαλος, στο ίδιο το αυτί γίνονται τρύπες για επίθετα στολίδια σε όλους σχεδόν τους πολιτισμούς: στο Μουσείο Μπενάκη θα δούμε ενώτια (σκουλαρίκια) που καλύπτουν μια περίοδο από τον 12ο π.χ. αιώνα μέχρι τον 17ο μ.χ. αιώνα. Και ενώ το αυτί γίνεται αποδέκτης ήχων, άλλες τρύπες χρησιμεύουν στην παραγωγή ήχων, όπως θα δούμε στο Μουσείο Λαϊκών Ελληνικών Μουσικών Οργάνων. Όργανα πνευστά (φλογέρες, κλαρίνα, ζουρνάδες,) έγχορδα (λύρες, μπουζούκια) αλλά και κρουστά (νταούλια) υποδεικνύουν την καθοριστική σημασία των οπών στην παραγωγή ήχων. Με τι ταχύτητα όμως ταξιδεύει ο ήχος που θα τρυπώσει στο τύμπανο του αυτιού; Μια ενδιαφέρουσα προκλητική απάντηση υπάρχει στον περίβολο του Πολεμικού Μουσείου, μπροστά από ένα υπερηχητικό αεροπλάνο. φωτό:τάσος ΒρετΤός Μέσα από τις μικροσκοπικές οπές του ακουστικού μιας τηλεφωνικής συσκευής χωρά να περάσει μόνο η φωνή, σαν κάτι που μπορεί βίαια να αποκοπεί από το σώμα και να συναντήσει, με μορφή ηλεκτρομαγνητικής ώθησης, μια άλλη φωνή στο πουθενά, εκεί όπου δεν υπάρχουν αποστάσεις. Η ιδέα είναι φυσικά πολύ παλαιότερη από την εφεύρεση του Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ. Οι αρχαίοι τηλεβόες, το Ηχητικό Κέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ο «Μια μεσόκοπη γυναίκα περιμένει τηλεφώνημα από τον νεότερο εραστή της. Επιτέλους της τηλεφωνεί. Η γραμμή έχει παράσιτα. Μετά από λίγο ο θόρυβος εξαφανίζεται. Η επικοινωνία έχει αποκατασταθεί όμως;» Ζαν Κοκτώ, «Η Ανθρώπινη Φωνή» (1930) υδραυλικός τηλέγραφος, που θα δούμε στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών, αποκαλύπτουν τη σημασία της τρύπας ως αναπόσπαστου βοήθηματος στην ιστορία της μετάδοσης μηνυμάτων. Υπάρχει όμως και η άλλη όψη της επικοινωνίας: αν κουβαλάς, έλεγαν παλιά, ένα αβάσταχτο μυστικό, σκύψε και πες το στην κουφάλα ενός δέντρου. Ίσως έτσι να απαλλαγείς από το βάρος του θάβοντας σε μια τρύπα όσα δεν μπορούν να ειπωθούν.

0 8 Το Στόμα 90 9 «Μονάχα οι χαρακιές στου πηγαδιού το στόμα μας χαρίζουν την περασμένη μας ευτυχία» Γιώργος Σεφέρης «Μυθιστόρημα» (1935) H εμφανέστερη πύλη του ανθρώπινου κορμιού, ζωτικός υποδοχέας και ουσιαστικός ρυθμιστής του σχήματος και της μορφής του όλου. Αφετηρία για το κύριο κανάλι τροφοδοσίας, το στόμα προϋποθέτει τη σωματικότητα αλλά και αντίστροφα. Δίχως τη ζωοφόρο τρύπα ίσως να μην υπήρχε εύρυθμη αναπνοή, ομιλία, κατάποση, θρέψη, έρωτας. Κοπτήρες, γλώσσα, ουρανίσκος. Το απλούστερο ανατομικό σύστημα βρίσκεται στην υπηρεσία μιας διαδικασίας ζωτικής, όσο και διανοητικής: η γεύση καθορίζει την επιλογή της τροφής, αλλά ταυτόχρονα μας διδάσκει και τις πιο ενστικτώδεις αρχές αισθητικής. Δείτε το εξαίσιο θήλαστρο του Αρχαιολογικού Μουσείου του Κεραμεικού και θα καταλάβετε. Η λέξη αυτή επίσης (και το παράγωγό της «στόμιο») χρησιμοποιείται κι αλλού: σε πηγάδια, όπως λέει ο Σεφέρης, ή και σε αγγεία όλων των ειδών και των σχημάτων που γεμίζουν τα μουσεία του περιπάτου μας. Πλασμένο για την επαφή, το στόμα σηματοδοτεί επίσης την αρχή του έρωτα, γυρεύοντας ένα άλλο για να ενωθεί και να μετατραπεί σε όργανο ηδονής. Εκτός από τρύπα εισόδου, το στόμα είναι βεβαίως ταυτόχρονα και όργανο εκφοράς του λόγου. Οι διάφοροι σχηματισμοί της οπής, τα παιχνίδια με τη γλώσσα και τα δόντια σχηματίζουν φθόγγους, τα σημεία του πολύτιμου γλωσσικού μας κώδικα. Είναι άραγε τυχαίο που οι δεκάδες πολιτισμοί πίστευαν πως το στόμα είναι το μέρος από όπου βγαίνει η ψυχή καθώς εγκαταλείπει το σώμα; «Περνάει ο χρόνος πάντα απ όσες τρύπες ανοίγουν οι δείκτες των ωρών» Ζιλ Ρενάρ φωτό:τάσος ΒρεΤTός Ο Χρόνος μιχαλησ μανουσακησ: «το πηγαδι» Αν υποθέσουμε ότι η Μεγάλη Έκρηξη, μαζί με το Σύμπαν, δημιούργησε και τον χρόνο (non in tempore sed cum tempore finxit Deus mondum, έλεγε ο Ιερός Αυγουστίνος: Ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο όχι εν χρόνω, αλλά μαζί με τον χρόνο) τότε θα πρέπει να τον φανταστούμε να αλλοιώνεται και να αποκαλύπτει συνεχώς και νέες αθέατες τρύπες. Σ αυτή την περίπτωση ο χρόνος αποκτά καμπυλώσεις, χλευάζει την εξέλιξη, όπως τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα και τα «Κουλουβάχατα της Ιστορίας» (το «The Time Bandits» του Τέρι Γκίλιαμ και των Μόντι Πάιθον) γίνονται πραγματικότητα. Όπως και στην ταινία, μικρές ή μεγάλες τρύπες μας επιτρέπουν να ταξιδεύουμε από εποχή σε εποχή χωρίς κανένα πρόβλημα. Τα εργαλεία μέτρησης του χρόνου, όπως η αρχαία υδραυλική κλεψύδρα του Μουσείο Αρχαίας Αγοράς, μοιάζουν βεβαίως αστεία μπροστά σε μια τέτοια εκδοχή. Δύο άλλα ευρήματα, πάλι, δύο χάλκινοι πέλεκεις (Μουσείο Μπενάκη και Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), μας καλούν να παρακολουθήσουμε το «ταξίδι τους μέσα στον χρόνο πολύ πριν ο Χ. Τζ. Γουέλς γράψει για τη «Χρονομηχανή» του: βρέθηκαν δηλαδή έξι αιώνες μετά την αρχική τους χρήση και επαναχρησιμοποιήθηκαν με τρόπο εντελώς διαφορετικό: ως αντικείμενα προσφοράς.

1 0 111 1 Το Τραύμα Δόρυ, βέλος, σπαθί, ακόντιο, τουφέκι, κανόνι, σφαίρα, βόμβα. Ο κατάλογος μακρύς, εντυπωσιακός και προκλητικός, από τη στιγμή που ο άνθρωπος ανακάλυψε ότι μια βαθιά τρύπα στο σώμα κάθε ζωικού οργανισμού, μπορεί να τον οδηγήσει στον θάνατο. Στο Πολεμικό Μουσείο θα δούμε μια μεγάλη συλλογή όπλων που και τα ίδια είναι κατασκευασμένα με την τεχνική των οπών, ενώ στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο εκτίθενται τα περσικά βέλη που άνοιξαν τις θανατηφόρες οπές στα σώματα των υπερασπιστών των Θερμοπυλών. Τραύμα βαθύ φέρει επίσης στο σώμα του και το διασημότερο μνημείο του ελληνικού πολιτισμού: ο Παρθενώνας. Την 26η Σεπτεμβρίου του 1687, ο Φραγκίσκος Μοροζίνι βομβάρδισε τον τουρκοκρατούμενο Παρθενώνα, δημιουργώντας μια τεράστια τρύπα όχι μόνο πάνω στο ναό, αλλά και στη ρυμοτομία της Αθήνας, μια τρύπα στην ιστορία και τον πολιτισμό. Κι αυτή την τρύπα την μεγάλωσε ο Λόρδος Έλγιν το 1802, αφαιρώντας μερικά από τα ομορφότερα γλυπτά του μνημείου. Πίνακες με σκηνές από τη δημιουργία των δύο αυτών οπών εκτίθενται στο Μουσείο Μπενάκη, ενώ στο Μουσείο Ακρόπολης θα δούμε πώς η ανοιχτή αυτή πληγή κλείνει, προσωρινά μόνο, με θραύσματα από θρυμματισμένα γλυπτά και με γύψινα αντίγραφα των πρωτοτύπων που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Αυτή η τρύπα όμως μπορεί και πρέπει να κλείσει οριστικά. Κι επιχειρώντας άλλο ένα άλμα στον χρόνο που δικαιολογεί τον μουσειακό αυτό περίπατο, μπορούμε να ξαναδούμε τις συνέπειες που άφησε στη «συλλογική συνείδηση» το τραύμα της μεγαλύτερης βαρβαρότητας του 20ού αιώνα: του Ολοκαυτώματος. Στο Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδας φυλάσσονται ενθυμήματα ανθρώπων που χάθηκαν σε στρατόπεδα εξόντωσης και συμβολίζουν την πιο σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, αφήνοντας ουσιαστικά ανερμήνευτη αυτή τη Γενοκτονία. Ως εκ τούτου, το Ολοκαύτωμα εξακολουθεί να είναι μια ανοιχτή πληγή, μια σκοτεινή τρύπα στο σώμα της ιστορίας του 20ού αιώνα... Ο Οίκος «Oσο μεγάλη κι αν είναι μια τρύπα, υπάρχει πάντα κάτι γύρω από αυτήν» Φρανσουά Καβανά «Le savier - vous» φωτό:τάσος ΒρεΤτός φωτό:τάσος ΒρεΤτός Από την εποχή των σπηλαίων μέχρι σήμερα, ο οίκος δεν είναι παρά ένας τρύπιος κόσμος που έρχεται να υποκαταστήσει τη μήτρα, να προσφέρει οικειότητα, προστασία και αυτοπροσδιορισμό μέσω του διαχωρισμού από τον έξω κόσμο. Κατεξοχήν έμβλημα της ιδιοκτησίας στις οργανωμένες κοινωνίες, ο οίκος δεν είναι παρά μια τεράστια τρύπα σε μια φυσική ή τεχνητή μάζα, εντός της οποίας άλλες επιμέρους τρύπες (δωμάτια ή αίθρια), καλύπτουν ανάγκες. Το πέρασμα από τη μία τρύπα στην άλλη ορίζεται από κλειστές θύρες με κλειδιά, κλειδαριές και κλειδαρότρυπες. Πίσω από την αμηχανία και τον φόβο που γεννά μια κλειστή πόρτα ο άνθρωπος θα αποθεώσει την κλειδαριά ως απόλυτο σύμβολο οικιακής ασφάλειας και νομιμότητας και την κλειδαρότρυπα ως απόλυτο σύμβολο ερωτικής παρανομίας. Εξαιρετικές κλειδαριές και κλειδιά υπάρχουν στο Μουσείο Μπενάκη και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Στα όρια του οίκου τοποθετούνται τα πηγάδια, όπως αυτά που φαίνονται στην είσοδο του Μουσείου Ακρόπολης ή αυτό που ζωγράφισε ο Μιχάλης Μανουσάκης και εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη, και βεβαίως τα οχυρωματικά τείχη της πόλης, τμήμα των οποίων βλέπουμε στο υπόγειο του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης. Εντός του οίκου πάλι, θα βρούμε αντικείμενα της καθημερινότητας διάσπαρτα σε όλα τα μουσεία και γεμάτα λογιών λογιών τρύπες: κύμβαλα, σανδάλια, σουρωτήρια, κηροπήγια, δαντέλες, κουμπιά, αγγεία αλλά κι ένα εκπληκτικό παιδικό κάθισμα που φυλάσσεται στο Μουσείο Αρχαίας Αγοράς. Οπές είναι επίσης τα παράθυρα, οι φεγγίτες, οι υδρορρόες, οι καμινάδες και πρώτα απ όλα τα θεμέλια. Κι όσο για τον τελευταίο του οίκο, ο άνθρωπος τον τοποθετεί κι αυτόν σε μια τρύπα μέσα στη γη- στον αντίποδα της μήτρας όπου ξαναβρίσκει την αιώνια γαλήνη.

1 2 131 3 Το Ανοίκειο «Ήταν πολύ καλύτερα πίσω στο σπίτι, όπου δεν μικραίνεις και μεγαλώνεις όλη την ώρα, και δεν σε διατάζουν τα ποντίκια και οι λαγοί». Λιούις Κάρολ «Η Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων» (1865) Ανοίκειος, όχι τόσο αυτός που δεν είναι οικείος, όσο αυτός που δεν ανήκει στον ορισμένο χώρο του οίκου. Η αντίστοιχη γερμανική λέξη είναι Unheimlich, και ο Σίγκμουντ Φρόιντ θα τη χρησιμοποιήσει για να περιγράψει μια εμπειρία τρομακτική κι όμως γνώριμη σε όλους, που λαμβάνει χώρα σε ανησυχητικές ρωγμές (τρύπες;) όσων θεωρούμε ότι συνθέτουν τη φυσιολογική καθημερινότητα. Μια ανεξήγητη επανάληψη, ένα περίεργο μοτίβο, το παραμικρό φαινόμενο μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε εξόριστοι από τους κανόνες της ίδιας μας της λογικής και να μας ρίξει στην αφιλόξενη τρύπα του ανοίκειου. Μια τρύπα που φτάνει πολύ πιο βαθιά από τους μηχανισμούς της διανοητικής διαδικασίας, για να αγγίξει τους πιο αρχετυπικούς φόβους και τα απωθημένα βρεφικά συμπλέγματα. Ο Φρόιντ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «το ανοίκειο είναι μια μορφή του τρομακτικού, η οποία ανάγεται σε κάτι παλαιόθεν γνωστό και οικείο». Στον δικό μας μουσειακό περίπατο τέτοιες «μορφές του τρομακτικού» υπάρχουν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (δακτυλιόσχημο περίαπτο και πήλινα νεολιθικά σκεύη) ενώ στο Μουσείο Μπενάκη ένα μαρμάρινο γλυπτό άγνωστης προέλευσης, ανάγεται σε κάτι «παλαιόθεν γνωστό και οικείο» στον βαθμό που προκαλεί την απορία και την αίσθηση ενός σπάνιου déjà vu. Γενικά, ό,τι εμφανίζεται σήμερα ως ανοίκειο, προϋποθέτει μια επαφή με υπολείμματα ανιμιστικής ψυχικής δραστηριότητας, των οποίων αναθερμαίνει την έκφραση και προκαλεί την ανάδυση. Οι Μαύρες Τρύπες φωτό:τάσος ΒρεΤTός «Αν ολόκληρη η Γη μας κατέληγε σε μια μαύρη τρύπα, το μέγεθός της δεν θα ήταν μεγαλύτερο από μια ασπιρίνη» Γιώργος Γραμματικάκης «Η Κόμη της Βερενίκης» (1990) φωτό:τάσος ΒρεΤTός Κάπου στο διάστημα υπάρχουν περιοχές εξαιρετικά μικρές σε όγκο, όπου η τεράστια ύλη ενός θνήσκοντος αστέρος αυτοαναιρείται. Αυτό που σχηματίζεται τότε είναι μια Μαύρη Οπή, μια καμπύλωση δηλαδή του χώρου και του χρόνου απ όπου, λόγω του τεράστιου βαρυτικού πεδίου, κανένα σωματίδιο δεν μπορεί να αποδράσει- ούτε καν το ίδιο το φως. Οι μαύρες τρύπες αξίζουν και με το παραπάνω το όνομά τους. Σημεία κατάρρευσης πρώην γιγάντιων άστρων που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το σύμπαν και πρωταγωνιστές της μεγάλης κοσμικής μυθοπλασίας στην οποία εμείς αποτελούμε ασήμαντους κομπάρσους, συμμετέχουν και στην επιστημονική φαντασία, ως εξωγήινες απειλές ή σύμβολα του αγνώστου. Μόνο το Εντερπράιζ, το διαστημόπλοιο του «Σταρ Τρεκ» μπορεί να αποδράσει από μια Μαύρη Τρύπα. Μέσα σε μια Μαύρη Τρύπα, γράφει ο Γραματικάκης «η ύλη αποκτά άπειρη πυκνότητα, ενώ ο χώρος και ο χρόνος δεν υπάρχουν ως αυθύπαρκτες οντότητες. Η ιδιόμορφη αυτή μαθηματική ανωμαλία στο κέντρο μιας μαύρης οπής έχει το ανάλογό της στο σημείο μηδέν του χωροχρόνου, απ όπου με τη Μεγάλη Έκρηξη εξεπορεύθη το Σύμπαν. Κι είναι αυτή η ανωμαλία, πιθανόν, η ακραία μορφή του απρόσιτου ή του άγνωστου, η ακατανόητη σύμπτωση ιδιοτήτων της δημιουργίας και της καταστροφής».

Α1 4 151 5 ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ Ο Ομφαλός Ο Έρως Συνώνυμο της αλαζονείας, του εγωκεντρισμού και κάποτε της αδιαντροπιάς. Είναι το κέντρο του Εγώ, εγγεγραμμένο σε μια κοιλότητα, άρα στα σίγουρα συνδεδεμένο με την ιδέα μιας οδού προς το μύχιο. Στην ελληνική μυθολογία η Ομφάλη (που δίνει το όνομά της στον ομφαλό, κέντρο του κόσμου), είναι η βασίλισσα της σαγήνης, δεν υπάρχει άνδρας που να της αντιστέκεται. Στην Ιαπωνία ο ομφαλός θεωρείται τόσο ερωτικός ώστε στα sex shop να πωλούνται βίντεο καθαρισμού του ομφαλού, ενώ ο Καμινάρι, θεός της βροντής και της ουράνιας γονιμότητας, χτυπάει τους ανθρώπους στο αδύναμο αυτό σημείο- αυτή την άτεχνα επουλωμένη τρυπούλα που μας καθιστά όλους δοχεία που η πλήρωσή τους προϋποθέτει αγάπη, προσοχή και αναγνώριση. Ο Φρόυντ λέει ότι τα όνειρα συνδεόνται με τον ομφαλό, εκεί που ο ψυχισμός συνδέεται με το περιεχόμενό του. Ο Θωμάς ο Ακινάτης λέει επίσης ότι ο ομφαλός είναι «η μεταφορά σε επίπεδο σώματος των πνευματικών ζητημάτων» και θεωρεί την ομφαλοσκόπηση δραστηριότητα συγγενική της προσευχής. Ο Ραφαήλ και ο Μιχαήλ Άγγελος κατηγορήθηκαν ως αιρετικοί γιατί απεικόνισαν τον Αδάμ και την Εύα με ομφαλούς. Είχαν όμως δημιουργηθεί κατ εικόνα του Θεού, διαμαρτυρήθηκαν οι πουριτανοί, αυτό σήμαινε ότι κι ο Θεός είχε ομφαλό. «Ο Θεός είχε κι αυτός λοιπόν μαμά;» Σκάνδαλο. Κατά την ελληνική παράδοση, ο ομφαλός είναι η απόδειξη ότι κάποτε αποτελούσαμε το αρχέγονο ανδρόγυνο (ένα ον αποτελούμενο από δύο ενωμένα σώματα: άνδρας γυναίκα, γυναίκα γυναίκα, άνδρας άνδρας), και είναι μια ουλή που μένει από αυτόν τον διαχωρισμό. Αναζητούμε αέναα την αδελφή ψυχή Έτσι, η οπή αυτή υπάρχει για να μας υπενθυμίζει την ανάγκη μας για έρωτα. Είναι προφανές. Ο έρωτας, η σεξουαλικότητα και η γέννηση και γενικά ολόκληρη η αλυσίδα της αναπαραγωγής (πτηνών, ερπετών, ιχθύων, θηλαστικών) βρίσκεται σε άμεση διακριτική και, αέναα ερεθιστική, εξάρτηση με την τρύπα. Ακόμη και χωρίς τη σκανδαλώδη βοήθεια του Γκυστάβ Κουρμπέ και του πίνακα η «Καταγωγή του Κόσμου» παραστάσεις των κλασικών αγγείων, όπως αυτή εδώ που εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ελάχιστα πράγματα λοιπόν συνδέονται με την τρύπα όσο ο Έρωτας, αλλά, φευ, και ο Θάνατος... Ο Θάνατος φωτό:τάσος ΒρεΤτός ο οποίος οδηγεί στην δεύτερη πιο σημαντική τρύπα της ύπαρξης: την τρύπα του τάφου. Σαρκοφάγοι, τεφροδόχοι, οστεοδόχοι και άλλα παρόμοια ταφικά σκεύη συναντώνται σε όλα σχεδόν τα ελληνικά μουσεία. Σύμφωνα με τη διδασκαλία του Χριστιανισμού, ο θάνατος αποτελεί μετάβαση από τον φθαρτό υλικό κόσμο στην αιώνια ζωή. Είναι ένας μακρύς ύπνος εν αναμονή της Ανάστασης κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Στο Βυζαντικό και Χριστιανικό Μουσείο λοιπόν θα δούμε μια ολοκληρωμένη θεματική διαδρομή πάνω στον θάνατο και τον ενταφιασμό με άξονα τις τρύπες: τάφοι που δεν διαφέρουν από αυτούς της κλασικής εποχής και κτερίσματα παρόμοια με εκείνα που βλέπουμε το Αρχαιολογικό Μουσείο του Κεραμεικού. Τρύπες όμως φέρει και στο Σώμα του Ιησού, σε όλη την πορεία του μαρτυρίου του μέχρι την κατάβαση στην τρύπα του «όλβιου τάφου» αλλά και την Ανάσταση, την διάνοιξη δηλαδή μιας τρύπας που σπάει τα δεσμά του προπατορικού αμαρτήματος.

1 6 διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Της Αθήνας εκθέματα Περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ Το μοναδικό κινηματογραφικό περιοδικό στην Ελλάδα κυκλοφορεί τέσσερις φορές τον χρόνο σε συλλεκτική έκδοση. Ειδικά θέματα, παρουσιάσεις δημιουργών, συνεντεύξεις και κριτικές σε πολυτελές χαρτί που κοσμούν τη βιβλιοθήκη κάθε σινεφίλ. Νύχτες Πρεμιέρας Το μεγαλύτερο κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Αθήνας δίνει ραντεβού για σινεμά στο τέλος κάθε Σεπτεμβρίου. Πολυαναμενόμενες πρεμιέρες, ανεξάρτητα διαμάντια από όλο τον κόσμο και άγνωστα αριστουργήματα, στο κέντρο της Αθήνας. Πρώτη Ωρα: Σινεμά Προβολές ταινιών για μαθητές σχολείων κάθε βαθμίδας. Οι ίδιοι οι μαθητές και καθηγητές επιλέγουν ανάμεσα σε ταινίες της πιο σύγχρονης κινηματογραφικής παραγωγής αλλά και παλιότερα αριστουργήματα, φιλμ κινουμένων σχεδίων και βραβευμένα ντοκιμαντέρ. Ειδικά Αφιερώματα Αφιερώματα σε σπουδαίους δημιουργούς και αβάν-πρεμιέρ με λαμπερούς καλεσμένους. Συνεργασίες με ιδρύματα κύρους για την παρουσίαση καλλιτεχνών, την οργάνωση διεθνών ημερίδων και την παράδοση σεμιναρίων. ΤΡΥΠΑ Μουσειακός περίπατος σε 16 από τα σπουδαιότερα μουσεία της Αθήνας. Περισσότερα από 200 εκθέματα εξερευνούν την έννοια της "τρύπας" στον ανθρώπινο πολιτισμό, τις επιστήμες και την ιστορία. Θα οργανωθούν επίσης ομιλίες, στρογγυλά τραπέζια, εκδηλώσεις και εικαστικές παρεμβάσεις.

1 8 1 9 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Ερμού 148, 10 553 Αθήνα, Τηλ.: 210 3463552 www.culture.gr Βασ. Σοφίας 22, 106 75 Αθήνα, Tηλ.: 210 7232178, 210 7211027 www.byzantinemuseum.gr Γενική είσοδος: 2 ευρώ Δωρεάν: Νέοι έως 18 ετών Ωρες λειτουργίας: 08.00-19:30 (θερινό) 08.30-15.00 (χειμερινό) 1. Τροχός Αμαξιδίου, 675-550 π.χ. {Προθήκη 7, Aρ. 28} 2. Θήλαστρο με ηθμό, 700-675 π.χ. {Προθήκη 10, Αρ. 24} 3. Μολύβδινη αρά (κατάρα) σε κιβωτίδιο 420-410 π.χ {Προθήκη 13, Αρ.19} 4. Πολύμυξος λυχνός σε μορφή λέμβου 4ος αι. μ.χ. {Προθήκη 14, Αρ. 37} 5. Σφηκωτήρες για τα μαλλιά,11ος αι. π.χ. {Προθήκη 2, Αρ. 8} 6. Δακτυλόσχημος ασκός, 950-900 π.χ. {Προθήκη 2, Αρ. 25} ΕΒΡΑΪΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Νίκης 39, Αθήνα 105 57, Τηλ.: 210 32 25 582 www.jewishmuseum.gr Μια ανοιχτή πληγή- μια τρύπα που ίσως δεν έχει κλείσει ακόμηείναι η μεγαλύτερη φρικαλεότητα του 20ου αιώνα: το Ολοκαύτωμα. Στο Εβραϊκό Μουσείο θα δούμε μερικά ενθυμήματα Ελλήνων Εβραίων από τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης. Γενική είσοδος: 6 Μειωμένο εισιτήριο για φοιτητές: 3 Τιμή ομαδικής ξενάγησης: 50 (κατόπιν συνεννόησης) Δευτέρα ως Παρασκευή: 9.00-14.30 Κυριακή: 10.00-14.00 Σάββατο: Κλειστά Στη μόνιμη έκθεση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου εκτίθενται ποικίλα αντικείμενα. Προτείνουμε όμως μία θεματική διαδρομή που «βλέπει» την έννοια της τρύπας ως τάφο, ταφικό έθιμο ή απεικόνισή της με διάφορους τρόπους σε έργα τέχνης. Στην ενότητα I.6. «Τόπος αναψύξεως. Οι χριστιανοί μπροστά στο θάνατο» παρουσιάζεται Δίδυμος Κτιστός Τάφος από την Σταμάτα Αττικής, μαζί με ταφικά δώρα. Ο τάφος φέρει απεικονίσεις χριστιανικών συμβόλων, όπως σταυρό. Στην Τράπεζα Μαρτύρων του 4ου αι. μ.χ. [ΒΧΜ 396] βλέπουμε πέντε αβαθείς κοιλότητες στις οποίες τοποθετούνταν φαγώσιμες προσφορές στη μνήμη του νεκρού, έθιμο το οποίο τελείται ακόμη και σήμερα στο χριστιανικό μνημόσυνο. Η οπή, τέλος, στην επιτύμβια πλάκα του επισκόπου Αθηνών Κληματίου [ΒΧΜ 410], προοριζόταν για την έκχυση προσφορών. Στην ενότητα ΙΙ.3. «Λατρεία και τέχνη» εκτίθεται Μαρμάρινη Μονολιθική Σαρκοφάγος [ΒΧΜ 935]. Oι μικρές τρύπες στις πλευρές της χρησίμευαν στην απορροή του νερού και δημιουργήθηκαν όταν η σαρκοφάγος χρησιμοποιήθηκε σε δεύτερη χρήση ως γούρνα-κρήνη. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η «τρύπα» ως τάφος ή σύμβολο του θανάτου σε διάφορα εικονογραφικά θέματα. Στην ενότητα IV.1α. «Κοινωνία και τέχνη στη βενετική Κρήτη» η «Άκρα Ταπείνωση» [ΒΧΜ 14004] του Νικόλαου Τζαφούρη παρουσιάζει τον Χριστό κατά το χρονικό διάστημα ανάμεσα στην Αποκαθήλωση και την Ανάσταση, δηλαδή όσο ήταν νεκρός. Η παράσταση όμως αυτή δεν περιγράφει ένα ιστορικό στιγμιότυπο αλλά σκηνοθετεί τη χρονική στιγμή του θανάτου Του με θεολογικό και ταυτοχρόνως με ζωγραφικό τρόπο. Στην «Σταύρωση» του Εμμανουήλ Λαμπάρδου [ΒΧΜ 1559] αίμα αναβλύζει από τις τρύπες των καρφιών και χύνεται ως λουτρό εξαγνισμού στο κρανίο του Αδάμ, το οποίο βρίσκεται στην κόλαση, σε ένα σπήλαιοτρύπα στους βράχους. Στην «Ανάσταση του Χριστού» του Ηλία Μόσκου [ΒΧΜ 1578], που εκτίθεται στην ενότητα IV.1β. «Η Τέχνη στα Επτάνησα: Είδος μεικτό αλλά νόμιμο», ο Χριστός ανίσταται από τον τάφο πετώντας την πλάκα που τον κάλυπτε. Στην ενότητα IV.3β. «Όψεις καθημερινής ζωής» ο Άγιος Σισώης θρηνεί μπροστά στον τάφο του Μ. Αλεξάνδρου [ΒΧΜ 10682] αναλογιζόμενος το αναπόφευκτο του θανάτου ακόμη και για έναν από τους σπουδαιότερους και ισχυρότερους άνδρες που έζησαν ποτέ. Στην ενότητα IV.3ε. «Η πολυμορφία του 18ου αιώνα» τα τρία Αντιμήνσια (τα λειτουργικά υφάσματα που χρησιμοποιούνται ως Αγία Τράπεζα) φέρουν παραστάσεις της Άκρας Ταπείνωσης και του Επιταφίου Θρήνου, [ΒΧΜ 1713, 2408, 2419] και είναι κατασκευασμένα με διαφορετικές τεχνικές (ζωγραφική και χαλκογραφία σε ύφασμα) αλλά αποδίδουν το ίδιο θέμα: O νεκρός Χριστός, σε σκηνή Πάθους, βρίσκεται είτε μέσα στον τάφο είτε δίπλα σ αυτόν πάνω στην ιερά σινδόνη. Tο τελευταίο έκθεμα της θεματικής διαδρομής είναι ένα σχέδιο με κάρβουνο και μολύβι με παράσταση της Ανάστασης του Χριστού του Λουδοβίκου Θείρσιου [ΒΧΜ 18059] που παρουσιάζεται στην ενότητα IV.5. «Η θρησκευτική ζωγραφική στο ελληνικό κράτος». Και εδώ ο Χριστός εικονίζεται να ξεπηδά ορμητικά μέσα από τον τάφο «τρύπα». Γενική είσοδος: 4 ευρώ Μειωμένο εισιτήριο: 2 ευρώ Δωρεάν: Οι φοιτητές Α.Ε.Ι. και άνω των 65 ετών Τρίτη-Κυριακή: 08.00-20.00 (Μάιος-Οκτώβριος) 08.30-15.00 (Νοέμβριος-Απρίλιος) Δευτέρα:13.30-20.00 (Μάιος-Οκτώβριος)

2 0 2 1 ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΟΤΕ Τοσίτσα 1, 10682 Αθήνα (είσοδος από οδό Πατησίων 44), Τηλ.: 210 8217724 www.namuseum.gr Γενική είσοδος: 7 ευρώ Μειωμένο εισιτήριο: 3 ευρώ για επισκέπτες άνω των 65 ετών απο χώρες της Ε.Ε και για φοιτητές εκτός Ε.Ε. Δωρεάν: για νέους έως 18 ετών, φοιτητές. Δευτέρα: 13:30-20:00 Τρίτη-Κυριακή: 08:30-15:00, (Θερινό 08:00-20:00) ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ, ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ Αίθουσα 3 - Μικρή Μυκηναϊκή Αίθουσα 1. Πήλινα ομοιώματα υποδημάτων-ρυτά, 14ος αι. π.χ. {Αρ. 8557, 15879} Αίθουσα 4 - Μεγάλη Μυκηναϊκή Αίθουσα 2. Ρυτά Βασσιλικών τάφων Μυκηνών, 16ος αι. π.χ. {Προθήκη 9Μ, Αρ. 386} 3. Λίθινο Ρυτό, 15ος αι. π.χ. {Προθήκη 32Μ, Αρ. 2490} Αίθουσα 5 - Νεολιθική Αίθουσα 4. Χρυσό δακτυλιόσχημο περίαπτο, 4η χιλιετία π.χ. {Προθήκη 11, Αρ. ΒΕ 28/1997, 8774} 5. Οστέινες θήκες εργαλείων. {Προθήκη 12Ν, Αρ. 6086, 6008, 6085} Αίθουσα 6 - Κυκλαδική Αίθουσα 6. Πήλινα σκεύη, 3η χιλιετία π.χ. {Προθήκη 16Κ, Αρ. 6113} 7. Βιολόσχημο κυκλαδικό ειδώλιο, 3η χιλιετία π.χ. {Προθήκη1, Αρ. 3937, 4961} ΣΥΛΛΟΓΗ ΓΛΥΠΤΩΝ Αίθουσα 9 8. Κόρη Δήλου, περ. 500 π.χ. {Αρ. 22} Αίθουσα 11 9. Νίκη της Δήλου, περ. 550 π.χ. {Αρ. 21} Αίθουσα 13 10. Αγαλμα Κόρης, 525-500 π.χ. {Αρ. 25} Αίθουσα 15 11. Ανάγλυφο «Αυτοστεφανούμενου» από το Σούνιο, περ. 460 π.χ. {Αρ. 3344} 12. Δίσκος της Μήλου, περ. 460 π.χ. {Αρ. 3990} 13. Αγαλμα Μινώταυρου, ρωμαϊκοί χρόνοι. {Αρ. 1664α} 14. Χάλκινο άγαλμα Δία από το Αρτεμίσιο, περ. 460 π.χ. {Αρ. Χ 15161} 15. Επιτύμβια Στήλη Θεσπιών, 430 π.χ. {Αρ. 828} Αίθουσα 17 16.Υδρορρόες-λεοντοκεφαλές του Ηραίου, 420-400 π.χ. {Αρ. 1579-1583, 3973-3975, 3979Α, 4400-4404} 17. Αγαλμα Περσεφόνης, 420-410 π.χ. {Αρ. 176} Αίθουσα 19 18. Αγαλμα θεάς, ρωμαϊκοί χρόνοι. {Αρ. 3625} Αίθουσα 20 19. Αγαλμα Νέμεσης, 2ος αι. μ.χ. {Αρ. 3949} Αίθουσα 21 20. Χάλκινο άγαλμα αλόγου με αναβάτη από το Αρτεμίσιο, περ. 140 π.χ. {Aρ. Χ 15177} Αίθουσα 29 21. Αγαλμα Θέμιδας Ραμνούντος, περ. 300 π.χ. {Αρ. 231} 22. Ημιτελές σύμπλεγμα Διονύσου-Σατύρου, αρχές 3ου αι. π.χ. {Αρ. 245} Αίθουσα 30 23. Αγαλμα πληγωμένου Γαλάτη, περ. 100 π. Χ. {Αρ. 247} Αίθουσα 31 24. Χάλκινο άγαλμα του αυτοκράτορα Αυγούστου, περ. 10 π.χ. {Αρ. Χ 23322} Αίθουσα 32 25. Κεφαλή Αδριανού, 130-140 μ.χ. {Αρ. 3729} ΣΥΛΛΟΓΗ ΧΑΛΚΩΝ Αίθουσα 36 26. Τεχνική Κατασκευής Χάλκινων Εργων. {Προθήκη 1} 27. Οφθαλμοί, τέλη 6ου π.χ. 1ος μ.χ. {Προθήκη 8, Αρ Καρ. 1066Α-β} Αίθουσα 37 28. Υστεροελλαδικός πέλεκυς, 530-520 π.χ. (Προθήκη 21 Αρ. Χ 17439) Αίθουσα 38 29. Κλειδιά και Κλειδαριές (Προθήκη 54, Αρ. Χ. 6393, Χ 6321, Χ 8589/1, Χ 9451) 30. Ψήφοι δικαστηρίου 4ος αι. π.χ. {Προθήκη 55 αρ. Χ 7495, Χ 7496, Χ 7502} και Διαβήτης, πιθανώς ρωμαϊκής περιόδου. {Αρ. Χ 18245} 31. Χάλκινες σόλες σανδαλιών, μετά τον 3ο αι. π.χ. {Προθήκη 56 Αρ. Χ 8414} 32. Αυλός, 450-380 π.χ. {Προθήκη 58 Αρ. Καρ. 668} και Ενεπίγραφο κύμβαλο, 500-480 π.χ. {Αρ. Χ 7959} 33. Κάτοπτρα, {Προθήκη 57} Αίθουσα 39 34. Αρμα Ρωμαϊκής Περιόδου, {Προθήκη 61} 35. Βέλη Από την Μάχη των Θερμοπυλών, {Προθήκη 62} ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΩΝ 36. Ψευδόθυρες 28 και 30 {Προθήκη 3α} 37. Ανκχ {Αρ.ευρ.1623, Προθήκη 16} 38. Σείστρα {687, 690, 693-4, 692, Προθήκη 25 «Μουσική»} ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΧΝΙΑΣ Αίθουσα Ειδωλίων 58 39. Πήλινο ειδώλιο Νίκης, 3ος αι. π.χ. {Προθήκη 1, Αρ. 5095} 40. Κέρνος, 850 π.χ. {Προθήκη 2, Αρ. 29273} 41. Πήλινη προτομή Αθηνάς, 400-350 π.χ. {Προθήκη 16, Αρ. 5786} Αίθουσα Συλλογής Βλαστού 42. Πήλινα βαρίδια για αργαλειό, 4ος-3ος αι. π.χ. {Προθήκη 19, Αρ. ΒΣ 563-570} Αίθουσα 52 43. Μελανόμορφος αμφορέας, αρχές του 6ου αι. π.χ. {Προθήκη 49, Αρ. 1003} 44. Πήλινος μελανόμορφος φορμίσκος, αρχές 5ου αι. π.χ. {Προθήκη 84, Αρ. 477} 45. Μελανόμορφη κύλικα, 6ος αι. π.χ. {Προθήκη 84, Αρ. 408} 46. Ηθμωτός σκύφος, 800 π.χ. {Προθήκη 6, Αρ. 154} 47. Ομοίωμα σιταποθήκης, γεωμετρικής εποχής. {Προθήκη 6, Αρ. 18490} 48. Τμήμα πήλινου αγωγού από τον Έξω Κεραμεικό, 5ος αι. π.χ. {Προθήκη 146, Αρ. 2594} 49. Μελαμβαφές ρυτό, 350 π.χ. {Προθήκη 129, Αρ. 2057} 50. Kλαζομενιακές σαρκοφάγοι, 530-475 π.χ. {Αρ. 13939, 13427} 51. Τάφος Ίσιδος από την Ελευσίνα, 850-760 π.χ. {Προθήκη 7} Αίθουσα 57 52. Οστεοδόχος δίνος, 3ος αι. π.χ. {Προθήκη Ελληνιστική κεραμική 10, Αρ. 2388 }

2 2 2 3 Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Εθνική Πινακοθήκη Βασ. Γεωργίου Β' 17-19 & Ρηγίλλης, Αθήνα, 10675, Τηλ: 210 9242111-3 www.emst.gr Βασιλέως Κωνσταντίνου 50, Αθήνα, Τηλ.: 210.72.35.937 www.nationalgallery.gr Γενική είσοδος: 3 ευρώ Μειωμένο εισιτήριο: 1,5 ευρώ για φοιτητές Τρίτη έως Κυριακή: 11.00 19.00 Πέμπτη: 11.00-22.00 Δευτέρα: Κλειστά. Ισόγειο 19ος αιώνας 1. Η σταύρωση - Ανδρέας Παβίας {Αρ. 144} 2. Η ταφή - Ελ Γκρέκο {Αρ. 9979} 3. Το Φίλημα - Νικηφόρος Λύτρας {Αρ. 139} 4. Η αναμονή - Νικηφόρος Λύτρας {Αρ. 69} 5. Το Τάμα - Νικόλαος Γύζης {Αρ. 633} 6. Το σκλαβοπάζαρο - Νικόλαος Γύζης {Αρ. 533} 7. Αποκριά - Νικόλαος Γύζης {Αρ. 3708} Α' όροφος 20ός αιώνας 8. Σκοπευτήριο - Χατζηκυριάκος Γκίκας {Αρ. 7319} 9. Δέντρο Αρ. 13 - Τάσος Χριστάκης {Αρ. 9983} 10. Το πηγάδι - Μιχάλης Μανουσάκης {Αρ. 10375} 11. Εφημερίδα - Νίκη Καναγκίνη {Αρ. 5284} 12. Χώρος Ενός Επιπέδου - Oπυ Ζούνη {Αρ. 5666} 13. Σταθμός Βικτωρίας - Δημοσθένης Σκουλάκης {Αρ. 9974} Είσοδος Μουσείου 14. Σπείρα - Κωνσταντίνος Βαρώτσος {Αρ. 10011} Γενική είσοδος: 6,50 Μειωμένο εισιτήριο: 3,00 Δωρεάν: Κάτοχοι καρτών ICOM, AICA, ΥΠ.ΠΟ. Φοιτητές Ανωτάτων Σχολών Καλών Τεχνών Παιδιά κάτω των 12 ετών Aτομα με ειδικές ανάγκες και οι συνοδοί τους Δυνατότητα πρόσβασης ΑΜΕΑ Δευτέρα, Τετάρτη Πέμπτη, Παρασκευή Σάββατο: 09.00-15.00 Τρίτη: κλειστά Κυριακή: 10.00-15.00 Περιοδική έκθεση Τέχνης Πολιτική (μέχρι 30/1/2011) Ο λαιμός μου είναι λεπτότερος από μία τρίχα: Kρατήρες-1986 (2004), εγκατάσταση, φωτογραφία, κείμενο στον τοίχο Eργο συνεργασίας της Ομάδας Άτλας και του Γιουσέφ Νασάρ Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ της Αθήνας, μελετά την δυνατότητα μιας «μουσειακής παρέμβασης» κατά την οποία θα συνυπάρξουν η σύγχρονη με την κλασική τέχνη. Μια συνομιλία διαφορετικών τεχνών και τεχνοτροπιών θα επιχειρηθεί γύρω από πολλαπλά ερωτήματα χρήσεων και τις διαφορετικές εκδοχές των ιστορικών, πολιτισμικών και πολιτικών ερμηνειών της «τρύπας». Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, Πλάκα, Αθήνα, 10558, Τηλ.: 210-3312995 www.hcm.gr Στο παιδικό μουσείο θα οργανωθούν ειδικές εκδηλώσεις και δημιοργικές δραστηριότητες, μέσα από τις οποίες τα παιδιά θα ξεναγηθούν στην ιστορία της τρύπας και ενθαρρυνθούν να δημιουργήσουν διάφορα πράγματα με θέμα τις διαφορετικές εκδοχές τις. Επιπλέον, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ της Αθήνας, το παιδικό μουσείο θα οργανώσει ειδικές επισκέψεις παιδιών σχολικής και προσχολικής ηλικίας σε όλα τα μουσεία. Σχολικές ομάδες: Δευτέρα έως Παρασκευή: 9.00 14.00 Επισκέπτες: Τρίτη έως Παρασκευή: 10.00 14.00 (πριν έρθετε στο Μουσείο επιβεβαιώστε τηλεφωνικά ότι τα εκθέματα είναι ελεύθερα από σχολικές ομάδες) Σάββατο & Κυριακή: 10.00 15.00

2 4 2 5 ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» moyσειο ακροπολησ Πειραιώς 254, 177 78 Ταύρος, Τηλ: 212 254 0000 www.hellenic-cosmos.gr Διονυσίου Αρεοπαγίτου 15, Αθήνα 11742, Τηλ: 210 9000900 www.theacropolismuseum.gr Γενική είσοδος: 10 ευρώ Μειωμένο εισιτήριο: 8 ευρώ Δευτέρα, Tρίτη, Πέμπτη: 9:00-14:00 Τετάρτη, Παρασκευή: 9:00-21:00 Kυριακή: 10:00-16:00, Σάββατο: 11:00-16:00 «Συνάντηση στην Αρχαία Αγορά» 1. Διαδραστικό έκθεμα Κτήριο στην Αρχαία Αγορά σε σχήμα κυλινδρικό 2. Διαδραστικό έκθεμα Γίνε μέλος του δικαστικού σώματος. 3. Διαδραστικό έκθεμα Ετυμηγορία: κατανόηση της διαδικασίας. 4. Διαδραστικό έκθεμα: Η κλεψύδρα! «Υπάρχει σε όλα λύση; Ταξίδι στον κόσμο των Αρχαίων Ελληνικών Μαθηματικών» 5. Διαδραστικό έκθεμα Αριθμοί και μουσική. {Σταθμός 2} 6. Διαδραστικό έκθεμα Ευπαλίνειο όρυγμα. {Σταθμός 6} Εικονική Πραγματικότητα: Θόλος 7. Διαδραστική περιήγηση στην Αρχαία Αγορά ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ / ΣΤΟΑ ΑΤΤΑΛΟΥ Αδριανού 24, 10 505 Αθήνα, Τηλ.: 210 3210185, www.culture.gr Αρχαιολογική ανασκαφή 1. Κατάλοιπα αρχαίας αθηναϊκής συνοικίας, 5ος αι. π.χ. 7ος αι. μ.χ. 2. Αρχαίο πηγάδι, γύρω στον 1ο αι. π.χ. {Αρ. 58} Ισόγειο Αίθουσα των Κλιτύων της Ακρόπολης 3. Διακοσμημένα σφονδύλια αδραχτιών, 600 450 π.χ. {Προθήκη 6, Αρ. 128} 4. Τμήμα γυναικείου προσώπου προσαρμοσμένο σε στήλη, β μισό 4ου αι. π.χ. {Αρ. ΕΑΜ 15244} Γενική είσοδος: 5 ευρώ, Μειωμένο εισιτήριο: 3 ευρώ. Τρίτη έως Κυριακή: 8.00-20.00 Δευτέρα: Κλειστά Ώρα τελευταίας εισόδου: 19:30 5. «Θησαυρός» του ιερού της Ουρανίας Αφροδίτης Ουρανίας, 4ος αι. π.χ. {Αρ. Π 66-67} Πρώτος Όροφος Αίθουσα Αρχαϊκών έργων 6. Κόρη, 520-510 π.χ. {Ακρ. 673} Δεύτερος Όροφος Αίθουσα Παρθενώνα 7. Λίθοι {BXXVI} και {BXXVII}, της βόρειας ζωφόρου του Παρθενώνα, 445-438 π.χ. 1. Υστερογεωμετρική οινοχόη με παράσταση μάχης {Προθήκη 2, Αρ. P 4885} 2. Χάλκινη δικαστική ψήφος με την επιγραφή ΨΗΦΟΣ ΔΗΜΟΣΙΑ {Προθήκη 31, Αρ. B 728} 3. Πήλινη κλεψύδρα {Προθήκη 32, Αρ. P 2084} 4. Παιδικό κάθισμα {Προθήκη 26, Αρ. P 18010} Γενική είσοδος: 4 ευρώ Μειωμένο εισιτήριο: 2 ευρώ Δωρεάν: Φοιτητές & νέοι έως 19 ετών Ώρες λειτουργίας 08:00-19:30 (θερινό) 08:00-17:00 (χειμερινό)

2 6 2 7 ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΣΛΑΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΟΤΕ Αγ. Ασωμάτων 22 και Διπύλου 12, 10 553 Αθήνα, Τηλ.: 210 3225550 www.benaki.gr/collections/islamic/gr Νεοφύτου Δούκα 4, Κολωνάκι, Τηλ.: 210 7228321-3 www.cycladic.gr Γενική είσοδος: 4 ευρώ Μειωμένο εισιτήριο: 2 ευρώ Δωρεάν: Φοιτητές & νέοι έως 19 ετών Ωρες λειτουργίας: 08:00-19:30 (θερινό) 08:00-17:00 (χειμερινό) Γενική είσοδος: 7 ευρώ Δευτέρα γενική είσοδος: 3,5 ευρώ Μειωμένο εισιτήριο: 2,5 ευρώ για ηλικίες 19-26 ετών Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο:10:00-17:00 Πέμπτη:10:00-20:00, Κυριακή:11:00-17:00 Τρίτη κλειστά Αίθουσα 1 1. Αλαβάστρινο δοχείο και μαρμάρινη βάση, 11ος 12ος αιώνας. 2. Φίλτρα, 9ος - 12ος αιώνας {Αρ. 13, 15,23,15} και Λίθινο λυχνάρι, 9ος 10ος αιώνας 3. Καθρέπτης με ασημένια επένδυση, 11ος 12ος αιώνας. Αίθουσα 2 4. Ορειχάλκινο σφαιρικό θυμιατήριο, δεύτερο μισό 13ου αιώνα. 5. Ορειχάλκινος δίσκος με ένθετο χρυσό και ασήμι, γύρω στο 1330. 6. Ορειχάλκινο κηροπήγιο με ένθετο διάκοσμο, έτος Εγίρας 717. 7. Λυχνάρια με μορφή ζώων, 14ος αιώνας Αίθουσα 3 8. Μασραμπίγια από αρχοντικό του Καΐρου, 17ος αιώνας 9. Κοράνι Φυλακτό με μεγενθητικό φακό. Αίθουσα 4 10. Ανθοδοχείο και χωνί, πρώτο μισό 18ου αιώνα 11. Μικρογραφία από το βιβλίο των βασιλέων, 1565/6 Υπόγειο 12. Τείχος αρχαίας Αθήνας 5ος 4ος αιώνας π.χ 1ος Όροφος 1. Bιολόσχημο ειδώλιο, 3200-2800 π.χ. {Προθήκη 3, Αρ. ΣΓ 337} 2. Πήλινη πυξίδα, 2800-2300 π.χ. {Προθήκη 7α, Αρ. ΣΓ 266} 3. Μαρμάρινο Πινάκιο, 3200-2800 π.χ. {Προθήκη 8α, Αρ. ΣΓ 89} 4. Σφυροπέλεκυς, 2800-2300 π.χ. {Προθήκη 20, Αρ. 225} 2ος Όροφος 5. Ψευδόστομος Αμφορίσκος, 11ος-13ος αι. μ.χ. {Προθήκη «Τέχνη και Μυκηναϊκή θρησκεία» Νο.7, Αρ. ΣΠ55} 6. Θυμιατήρι, 1660 π.χ. {Προθήκη «Εμπόριο και καθημερινή ζωή», Νο. 17, Αρ. ΣΓ481} 7. Κύλικα, 720-700 π.χ. {Προθήκη «η Τέχνη της Συμμετρίας», Νο.7, Αρ. ΣΠ59} 8. Γυναικείο Αγαλμάτιο, 4ος αι. π.χ. {Αρ. ΣΓ 789} 9. Τμήμα Τεχνικών Κατασκευών 3ος Όροφος 10. Χάλκινες Αιχμές, περίπου 2000 π.χ. {Προθήκη 3, Αρ. ΣΖ 414-415} 11. Αδράχτι, 2000-1900 π.χ. {Προθήκη 6, Αρ. ΣΖ 776} 12. Καπάκι αμφορίσκου, 900-750 π.χ. {Προθήκη 8, Αρ. ΣΖ605} 13. Σκουλαρίκια και Περόνες, 1600-400 μ.χ. {Προθήκη 15, Αρ. 578 & 579} 14. Περιδέραιο, 350 μ.χ. {Προθήκη 17, Αρ. 692} ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ Διογένους 1-3, Πλάκα, Τηλ.: 2103250198, 2103254119 www.instruments-museum.gr Ισόγειο - Αερόφωνα 1. Σουραύλι 2. Φλογέρα 3. Ζουρνάς Ισόγειο - Μεμβρανόφωνα 4. Νταούλι Α' Οροφος - Χορδόφονα 5. Μπαγλαμάς 6. Λύρες 7. Κιθάρα Λαουτοκιθάρα Έγχορδα Υπόγειο- Ιδιόφωνα ηχητικά αντικείμενα 8. Κουκούτσι Μπουρού Κέρατο 9. Σαλιγκάρι Είσοδος ελεύθερη Τρίτη, Πέμπτη έως Κυριακή: 10:00-14:00 Τετάρτη: 12:00-18:00 Δευτέρα: Κλειστά

2 8 2 9 ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΟΤΕ Κουμπάρη 1 & Βασ. Σοφίας, Τηλ: 210 367 1000 www.benaki.gr. Πρωτέως 25, 145-64, Νέα Κηφισιά, Τηλ: 210-6201899, 210-6201999 www.ote.gr Γενική είσοδος: 6 Ελεύθερη είσοδος κάθε Πέμπτη και την Ημέρα των Μουσείων (18 Μαΐου) Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή Σάββατο: 9:00-17:00 Πέμπτη: 9:00-24:00 Κυριακή: 9:00 15:00 Αίθουσα 1 1. Λίθινοι Πελέκεις, 4500-2000 π.χ. {Προθήκη 1, Αρ. 59 60 61} Αίθουσα 2 2. Κόσµηµα ιερέα, 10ος- 9ος αι. π.χ. {Προθήκη 2, Αρ. 149} 3. Κοσµήµατα {Προθήκη Κεντρική} Αίθουσα 4 4. Πέλεκυς Μυκηναϊκός, 15-12ος αι. π.χ. {Προθήκη 1, Αρ. 59 60 61} 5. Θήλαστρο, 450-425 π.χ. {Προθήκη 2, Αρ. 40} Αίθουσα 7 6. Αγγείο µε περιδέραιο, 4ος αι. π.χ. {Προθήκη 1, Αρ. 24} Αίθουσα 15 16. Κεραµικά από Τσανάκ Καλέ {Προθήκη τοίχου, Αρ. 2} και Κανάτια µε προχοή {Προθήκη τοίχου, Αρ. 4} Αίθουσα 20 17. Μάρµαρο γλυπτό άγνωστης χρήσης Αίθουσα 23 18. Αφαίρεση των εναετίων του Παρθενώνα, του Sir William Gell. {Προθήκη κέντρου, Αρ. 1} 19. Βοµβαρδισµός του Παρθενώνα, του Verneda G.M. {Προθήκη1, Αρ. 3} 20. Φορεσιές από Αττική µε κοσµήµατα. {Προθήκη 6, Αρ. 9-11} και Κόσµηµα {Προθήκη 6, Αρ. 6} 1. Υδραυλικός τηλέγραφος του Αινεία του Τακτικού, 4ος αιώνας π.χ. 2. Ηχητικόν κέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αλεξανδρινοί χρόνοι 3. Ωρολόγια του Λέοντα του Φιλοσόφου, 9ος αιώνας μ.χ. 4. Χειριστήρια τηλεγραφίας, τέλη 19ου αιώνα 5. Τηλεφωνικός μεταλλάκτης, τέλη 19ου αιώνα Είσοδος ελεύθερη Δευτέρα-Παρασκευή: 08:00-14:00 Το 1ο Σαββατοκύριακο κάθε μήνα κατόπιν συνεννόησης και ώρες 10:00-14:00 6. Επιτοίχιες χειροκίνητες τηλεφωνικές συσκευές, τέλη 19ου αιώνα 7. Επιτραπέζιες χειροκίνητες τηλεφωνικές συσκευές, τέλη 19ου αιώνα 8. Επιτραπέζιες αυτόματες τηλεφωνικές συσκευές, αρχές 20ού αιώνα 9. Επιτραπέζιος τηλεφωνικός κερματοδέκτης, δεύτερο ήμισυ 20ού αιώνα ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Βασ. Σοφίας & Ριζάρη 2, Κολωνάκι, Τηλ.: 2107244464 www.warmuseum.gr Αίθουσα 9 7. Κλειδιά {Προθήκη 2, Αρ. 3 7} 8. Λυχνάρια {Προθήκη 2, Αρ. 1 2 8 και 10} 9. Χάλκινο πολυκάντηλο {Προθήκη 2, Αρ 42} και Καντήλα {Προθήκη 2, Αρ. 62} 10. Κοσµήµατα 5ος 6ος 7ος Αιώνας {Προθήκη 5} Αίθουσα 10 11. Πολυκάντηλα {Προθήκη 1, Αρ. 25} Αίθουσα 13 12. Ενδυμασία µε πόρπες, Καστελόριζο {Προθήκη 1, Αρ. 31} 13. Κοσµήµατα Αιγιοπελαγίτικα {Προθήκη 3} 14. Κυκλαδίτικα κεντήµατα φιλτιρέ 15. Τηνιακοί Φεγγίτες {Ψηλά στον τοίχο} Αίθουσα 25 21. Ξυλόγλυπτο κουβούκλιο Επιταφίου επτανησιακής τέχνης, 18ος-19ος αι. Αίθουσα 28 22. Ξυλόγλυπτος Σταυρός. {Προθήκη 1, Αρ. 20} Αίθουσα 31 23. Αδοκάνα µε πυριτόλιθους Αίθουσα 32 24. Ξύλινο πιεστήριο {Κεντρικό} και Μεταλλικό αποστακτήριο Αίθουσα 34 25. Η ολοφονία του Καποδίστρια του Διονυσίου Τσόκου {Πίνακας πάνω από Προθήκη 2} Αίθουσα Συλλογής Πέτρου Σαρόγλου 1. Η ιστορία των όπλων, η πυρίτιδα και οι πυροσωλήνες. {Σ8} 2. Φορητά εμπροσθογεμή όπλα. {Σ7} 3. Πως γεμίζει ένα εμπροσθογεμές όπλο. {Σ21} 4. Από την εταιρεία Carlo e figlio στο καριοφίλι. {Σ13} 5. Οπισθογεμή ατομικά όπλα 18 αιώνας έως σήμερα. {Σ17} Εξωτερικός Χώρος 6. Οπισθογεμή και Εμπροσθογεμή κανόνια 7. Μονοθέσιο Υπερηχητικό Βομβαρδιστικό Γενική είσοδος: 2 ευρώ Μειωμένο εισιτήριο: 1 ευρώ Καθημερινά εκτός Δευτέρας: 9:00-14:00 Κυριακές & Εθνικές εορτές: 9:30-14:00 φωτό:διονυσησ ΜΑΤΙΑΤΟΣ

3 0 3 1 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΟΤΕ Το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας ευχαριστεί τους Υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού κ. ΠΑΥΛΟ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟ, Δήμαρχο Αθηναίων κ. ΝΙΚΗΤΑ ΚΑΚΛΑΜΑΝΗ, Νεοεκλεγέντα Δήμαρχο Αθηναίων κ. ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΜΙΝΗ, Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού κα ΛΙΝΑ ΜΕΝΔΩΝΗ Προϊστάμενο της Α Εφορίας Κλασσικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΜΑΝΤΗ, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη της Γ Εφορίας Κλασσικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων κα. ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΜΠΑΖΙΟΤΟΠΟΥΛΟΥ, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων κα ΣΟΥΖΑΝΑ ΧΟΥΛΙΑ, Αρχαιολόγο στη Διεύθυνση Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Δρ. ΕΙΡΗΝΗ ΛΕΟΝΤΑΚΙΑΝΑΚΟΥ, Αρχαιολόγο στη Διεύθυνση Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων κα ΕΛΕΝΗ ΠΑΦΙΛΛΗ, τα Μέλη του Συμβουλίου Μουσείων: κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟ, κα ΜΑΡΙΑ ΒΛΑΖΑΚΗ- ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗ, κα ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΑΝΙΑΚΑ, κα ΣΟΥΖΑΝΑ ΧΟΥΛΙΑ, κ. ΝΙΚΟΛΑΟ ΚΑΛΤΣΑ, κα ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ, κα ΜΑΡΙΝΑ ΛΑΜΠΡΑΚΗ-ΠΛΑΚΑ, κα ΑΝΝΑ ΚΑΦΕΤΣΗ, κα ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ, κ. ΑΓΓΕΛΟ ΔΕΛΗΒΟΡΙΑ, κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΕΦΡΑΙΜΟΓΛΟΥ, κα ΑΣΠΑΣΙΑ ΛΟΥΒΗ, κα ΣΤΑΜΑΤΙΑ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, κ. ΓΕΩΡΓΙΟ ΚΟΤΡΩΝΙΑ, κα ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΒΕΛΕΝΗ, κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΖΑΧΟ, κα ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΟΤΤΑΡΙΔΟΥ, κα ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΟΥΛΑΚΗ-ΒΟΥΤΥΡΑ Αναπληρώτρια Διευθύντρια Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου κα ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ, Διευθύντρια Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος κα ΖΑΝΕΤ ΜΠΑΤΤΙΝΟΥ, Διευθυντή Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου κ. ΝΙΚΟΛΑΟ ΚΑΛΤΣΑ, Διευθύντρια Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης κα ΑΝΝΑ ΚΑΦΕΤΣΗ, Διευθύντρια Εθνικής Πινακοθήκης, κα ΜΑΡΙΝΑ ΛΑΜΠΡΑΚΗ-ΠΛΑΚΑ, Πρόεδρο Μουσείου Ακρόπολης, κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΝΤΕΡΜΑΛΗ, Διευθυντή Μουσείου Λαϊκών Οργάνων κ. ΛΑΜΠΡΟ ΛΙΑΒΑ, Πρόεδρο Πολεμικού Μουσείου Υποστράτηγο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΑΖΟ, Διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Δρ. ΝΙΚΟΛΑΟ ΣΤΑΜΠΟΛΙΔΗ, Διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη κ. ΑΓΓΕΛΟ ΔΕΛΗΒΟΡΙΑ, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Μουσείου Μπενάκη κα ΕΙΡΗΝΗ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΥ, Διευθυντή Πολιτιστικού Προγράμματος Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» κ. ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟ ΓΙΑΤΣΙΟ, Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου κα. ΖΑΜΠΕΛ ΜΟΥΡΑΤΙΑΝ, Υποδιευθύντρια του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών κα ΙΩΑΝΝΑ ΓΙΑΛΕΔΑΚΗ ιονύσης Ματιάτος ΝΙΚΟΛΑΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟ, ΑΛΕΞΙΑ ΑΛΜΠΑΝΗ, ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΣΙΒΙΛΤΙΔΟΥ, ΝΑΝΤΙΑ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΤΑΣΟ ΒΡΕΤΤΟ, Διονύση Ματιάτο, ΓΙΩΡΓΟ ΤΖΙΡΤΖΙΛΑΚΗ, ΛΙΑΝΑ ΤΣΟΜΠΑΝΟΓΛΟΥ, ΛΕΤΤΑ ΜΕΝΤΗ, ΑΛΕΞΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ αντ/γο ε.α. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΤΣΙΜΟΓΙΑΝΝΗ και τον ΓΙΑΝΝΗ ΣΑΚΕΛΑΡΑΚΗ

μουσειακός περίπατος ΜΕΓΑΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ